2008-10-
Mikroekonomia
Koszty produkcji w krótkim
Koszty produkcji w krótkim
i długim okresie czasu
Zajęcia nr 10
1
Na podst. M. Rekowskiego
Podstawowe kategorie kosztów
Koszy prywatny
jest to indywidualny (prywatny) koszt producenta zwiÄ…zany z zakupem surowca, maszyn, energii
elektrycznej, siły roboczej itp.
Koszt społeczny
stanowią efekt zewnętrzny działalności przedsiębiorstwa (np. skażenie środowiska odpadami
stanowią efekt zewnętrzny działalności przedsiębiorstwa (np skażenie środowiska odpadami
powoduje konieczność ponoszenia przez mieszkańców dodatkowych kosztów związanych z
częstymi wizytami u lekarza, zakupem leków, zwiększeniem kosztów na utrzymanie zieleni, itp.).
Koszt alternatywny
to koszt zaniechanych możliwości mierzony jest on wartością tej produkcji, której nie
realizujemy lub z której rezygnujemy w tym celu zwiększenia produkcji innych dóbr lub innych
wartości
nazywany również kosztem implicite;
nazywany również kosztem implicite;
Koszt rachunkowy
stanowi wynik przemnożenia ilości nabywanych przez producenta czynników produkcji (praca,
kapitał, ziemia) przez ich cenę wyrażoną w pieniądzu
nazywany również kosztem explicite;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 2
2008-10-
Podstawowe kategorie kosztów
Koszt ekonomiczny
to wartość wszystkich zasobów (czynników) używanych do produkcji;
wartość tą wyznacza koszt najlepszego, alternatywnego zastosowania zasobów (nakładów na
czynniki);
jest sumą kosztów explicite i implicite łącznie z zyskiem normalnym.
Zysk normalny
w ujęciu ekonomicznym część zysku traktowana jest jako koszt jest to zysk normalny;
producent angażuje w realizację przedsięwzięcia swoje zdolności (przedsiębiorczość jest tutaj
uważana jako jeden z czynników produkcji) w zamian za zaangażowanie swoich zdolności musi
otrzymać wynagrodzenie, które skłoni go do kontynuowania przedsięwzięcia  jest to zysk normalny;
zysk ten jest z kolei kosztem implicite zwiÄ…zanym z alternatywnym zastosowaniem czynnika
produkcji tj p eds ębo c ośc;
p odu cj tj. przedsiębiorczości;
Zysk normalny = koszt implicite (zwiÄ…zany z alternatywnym zastosowaniem czynnika produkcji)
Zysk rachunkowy = Przychody całkowite (utarg)  koszty explicite
Zysk ekonomiczny = Przychody całkowite (utarg)  (koszty explicite + koszty implicite)
Koszty w krótkim okresie czasu
Kk ó ki k i
Opracowanie: dr Tomasz Skica 4
2008-10-
Koszty produkcji w krótkim okresie czasu
Koszty produkcji w krótkim okresie czasu
Koszty produkcji w krótkim okresie czasu
Koszty zmienne Koszty stałe
Koszty zmienne Koszty stałe
1. Płace pracowników, 1. Koszty utrzymania administracji przedsiębiorstwa,
2. Koszty surowców, 2. Koszty zużywania się budynków, maszyn i urządzeń,
3. Koszty materiałowe, 3. Koszty użytkowania ziemi, najmu lokali,
4. Koszty półfabrykatów, 4. Koszty kredytów, niektóre podatki,
5. Koszty energii,
Funkcja kosztów
Funkcja kosztów
jest relacją między kosztami produkcji i odpowiednią wielkością produkcji;
KC = f (Q)
KC  koszt całkowity,
Q  wielkość produkcji,
Opracowanie: dr Tomasz Skica
Rodzaje kosztów występujące w krótkim okresie czasu
1. Koszty stałe całkowite (KSC). 5. Koszty przeciętne zmienne (KZP).
2. Koszty zmienne całkowite (KZC) 6. Koszty przeciętne całkowite (KCP).
3. Koszty całkowite (KC = KSC + KZC) 7. Koszty marginalne (KM).
4. Koszty przeciętne stałe (KSP).
Tablica. Koszty produkcji. Dane liczbowe wykorzystane do analiz kosztów produkcji
2008-10-
Koszty stałe całkowite (KSC)
Koszty stałe całkowite (KSC) ponoszone są przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkość
produkcji.
występują nawet wówczas kiedy produkcja wynosi 0 (koszty ochrony majątku, konserwacji urządzeń,
spłata kredytów, koszty dzierżawy lokali i gruntów;
Jeżeli wszystkie koszty stałe wynoszą 10 jednostek pieniężnych wówczas koszt stały
Jeżeli wszystkie koszty stałe wynoszą 10 jednostek pieniężnych wówczas koszt stały
całkowity pozostaje niezmienny  niezależnie od rozmiarów produkcji;
KSC
12
10
8
6
4
Koszt stały całkowity
2
KSC
Q
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Opracowanie: dr Tomasz Skica
Koszty stałe przeciętny (KSP)
Koszty stałe przeciętne (KSP)  nazywamy jest także kosztem stałym jednostkowym.
KSP spada w miarę wzrostu produkcji ale nie osiąga wartości równej 0 nawet przy bardzo dużej
produkcji przypada na każdy produkt jakaś część kosztu stałego;
Rozmiary produkcji są określone przez możliwości produkcyjne przedsiębiorstwa
wyznaczane technologiÄ… produkcji.
yg Ä… p j
Przekroczenie tego progu wymaga rozszerzenia wykorzystania dotychczasowej technologii lub
zastosowania nowej technologii w konsekwencji pojawiają się  nowe koszty stałe;
KSP
12
Koszt stały przeciętny KSP
10
8
6
4
KSC
2
KSP =
Q
0
Q
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
2008-10-
Koszt zmienny całkowity (KZC)
Koszty zmienne związane są z wykorzystaniem w procesie produkcji czynników zmiennych
których ilości wzrastają lub zmniejszają się w zależności od rozmiarów produkcji.
Koszt zmienny rośnie w miarę zwiększania rozmiarów produkcji, przy czym tempo wzrostu kosztów
jest nierównomierne;
Początkowo koszt zmienny całkowity rośnie wolniej (przyrosty kosztu są malejące) następnie zaś
po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji, zaczyna wzrastać szybciej (przyrosty kosztu są
rosnÄ…ce);
KZC
60
Koszt zmienny
50
całkowity KZC
40
30
20
10
0
Q
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Koszt zmienny przeciętny (KZP)
Koszt zmienny przeciętny otrzymujemy dzieląc koszt zmienny całkowity przez wielkość
produkcji;
Koszt zmienny przeciętny zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji a następnie po przekroczeniu
przez produkcję pewnej wielkości zaczyna rosnąć;
KZP
12
Koszt zmienny przeciętny
KZP
10
8
6
4
2
KZC
KZP =
Q
0
Q
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
2008-10-
Koszt całkowity produkcji (KC)
Koszty całkowite produkcji (KC) są sumą wszystkich kosztów stałych całkowitych i
zmiennych całkowitych (KC = KSC + KZC).
krzywa kosztów całkowitych rozpoczyna się zawsze w punkcie krzywej (KSC), w którym Q = 0;
następnie krzywa kosztu całkowitego rośnie w identyczny sposób jak krzywa (KZC);
KC = KSC + KZC
KC
70
Koszt całkowity KC
60
Koszt stały całkowity KSC
50
40
30
20
10
0
Q
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Koszt całkowity przeciętny (KCP)
Koszt całkowity przeciętny jest kosztem całkowitym przypadającym na jednostkę produktu;
Krzywa KCP kształtuje się podobnie jak krzywa kosztu zmiennego przeciętnego, przy czym
w stosunku do tej ostatniej jest przesunięta w górę;
KPC
25
Koszt całkowity przeciętny
KCP
20
15
10
5 KC
KCP =
Q
0
Q
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
2008-10-
Koszt marginalny (KM)
Koszt marginalny pozwala ocenić rentowność decyzji dotyczącej powiększania produkcji
o kolejnÄ… dodatkowÄ… jednostkÄ™;
KM jest to przyrost kosztu całkowitego spowodowanego wzrostem produkcji o dodatkową jednostkę;
Koszt stały całkowity (KSC) nie zmienia się w miarę zmian wielkości i produkcji Q, stąd
zmiany kosztu całkowitego (KC) są równe zmianom kosztu zmiennego całkowitego (KZC);
zmiany kosztu całkowitego (KC) są równe zmianom kosztu zmiennego całkowitego (KZC);
KM
12
Koszt marginalny KM
10
8
"KC
KM =
6 "Q
4
2
"KZC
KM =
"Q
0
Q
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Zależność między kosztem zmiennym przeciętnym (KZP) oraz
produktem przeciętnym (PP)
Założenia
w warunkach konkurencyjnego rynku czynników produkcji oraz założeniu funkcji produkcji z jednym
czynnikiem zmiennym istnieje odwrotna zależność między kosztem zmiennym przeciętnym (KZP)
i produktem przeciętnym (PP);
p p Ä™ y ( );
Jeżeli założymy, że czynnikiem zmiennym jest liczba zatrudnianych pracowników (L)
wówczas koszt zmienny całkowity (KZC) równa się:
KZC = w" L
ëÅ‚ öÅ‚
KZC w" L L
KZP = Ò! KZP = = w"ìÅ‚ ÷Å‚
ìÅ‚ ÷Å‚
Q Q Q
Q Q Q
íÅ‚ Å‚Å‚
íÅ‚ Å‚Å‚
Q PPL Q L 1
PPL = Ò! = Ò! =
L 1 L Q PPL
1
Pomiędzy kosztem zmiennym przeciętnym
KZP = w"
i produktem przeciętnym zachodzi odwrotna zależność
PPL
2008-10-
Ilustracja graficzna zależności KZP-PP
14
Produkt przeciętny
PPL
12
Ä™! PPL to “! KZP
10
“! PPL to Ä™! KZP
8
6
6
4
2
KZP
0
12 L
Koszt zmienny przeciętny
1 2 3 4 5 6 7
KZP
10
8
6
4
2
0
Q
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Zależność między kosztem marginalnym (KM) oraz produktem
marginalnym (PM)
Założenia
w warunkach konkurencyjnego rynku czynników produkcji oraz założeniu funkcji produkcji z jednym
czynnikiem zmiennym istnieje odwrotna zależność między kosztem marginalnym (KM) i produktem
marginalnym (PM);
Jeżeli założymy, że czynnikiem zmiennym jest liczba zatrudnianych pracowników (L) wówczas
KC = KZC, a "KC = "KZC;
"KC
KM = Ò! "KC = "KSC + "KZC Ò! "KSC = const. Ò! "KC = "KZC
"Q
"KZC w" "L ëÅ‚ öÅ‚
"L
KM Ò! KM Ò! KM w"ìÅ‚
KM = Ò! KM = Ò! KM = w"ìÅ‚
ìÅ‚
ìÅ‚
"Q "Q "Q
íÅ‚ Å‚Å‚
"Q PM "Q "L 1
L
PM = Ò! = Ò! =
L
"L 1 "L "Q PM
L
1
Pomiędzy kosztem marginalnym
KM = w"
PM i produktem marginalnym zachodzi odwrotna zależność
L
2008-10-
Ilustracja graficzna zależności KM - PM
16
Produkt marginalny
PML
14
12
“! PM to Ä™! KM
10
8
Ä™! PM to “! KM
6
4
2
0
1 2 3 4 5 6 7
-2
KM
L
12
-4
Koszt marginalny KM
10
8
6
4
2
ëÅ‚ öÅ‚
1
ìÅ‚ ÷Å‚
KM = w"ìÅ‚ ÷Å‚
0
PM
íÅ‚ L Å‚Å‚
Q
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Koszty produkcji w krótkim okresie
Kd k ji k ó ki k i
czasu. Prezentacja geometryczna
Opracowanie: dr Tomasz Skica 18
2008-10-
I. Wyprowadzanie KSP Geometria kosztów stałych
KSP jak mierzyć?
Koszt stały przeciętny (KSP) dla dowolnej wielkości produkcji Q można wyrazić jako nachylenie
linii łączącej początek układu współrzędnych z odpowiednim punktem na krzywej kosztu
stałego całkowitego (KSC);
Opracowanie: dr Tomasz Skica 19
I. Wyprowadzanie KSP Geometria kosztów stałych
Założenia wyjściowe
KSC dane KSP do wyznaczenia
Wielkość produkcji
Punkty A; B; C  odpowiadajÄ… rozmiarom produkcji Q1; Q2; Q3;
Koszt stały całkowity (KSC)
KSC = Q1A = Q2B = Q3C = KSC
Wyznaczanie kosztu stałego przeciętnego (KSP)
KSC Q1A
KSPA = = N0A =
Q 0Q1
KSC Q2B
KSC Q2B
KSP N
KSPB = = N0B =
Q 0Q2
KSC Q3C
KSP = = N0C =
C
Q 0Q3
Wartość kosztu stałego przeciętnego (KSP)
Jeżeli Q1A = Q2B = Q3C to o zmianie KSP decyduje długość odcinka 0Q1 = 0Q2 = 0Q3
2008-10-
II. Wyprowadzanie KZP Geometria kosztów zmiennych
KZP jak mierzyć?
KZP wyznaczamy jako nachylenie linii łączącej początek układu współrzędnych z odpowiednim
punktem na krzywej KZC;
KZP = Q1A / 0Q1
= nachylenie linii Å‚Ä…czÄ…cej p poczÄ…tkiem
y Ä… Ä… j punkt A z p Ä…
układu współrzędnych = tg Ź
11
Q1 = 1; KZC1 = 11; KZP1 = ; A(1;11)
1
18
Q2 = 2; KZC2 = 18; KZP2 = ; B(2;9)
2
22
Q3 = 3; KZC3 = 22; KZP3 = ; C (3;7,3)
3
3
24
Q4 = 4; KZC4 = 24; KZP4 = ; D(4;6)
KZP “!
4
KZP Ä™!
KZP = min
Opracowanie: dr Tomasz Skica 21
II. Wyprowadzanie KZP Geometria kosztów zmiennych
Założenie
Przeprowadzając linię prostą łączącą początek układu współrzędnych z dowolnym punktem na
krzywej KZC i obliczajÄ…c nachylenie tej prostej otrzymujemy KZP w dowolnie wybranym punkcie,
czyli dla dowolnie wybranej wielkości produkcji;
Założenia wyjściowe
KZC
KZC dane KZP do wyznaczenia KZP =
Q
Wielkość produkcji
Punkty A; B; C  odpowiadajÄ… rozmiarom produkcji Q1; Q2; Q3;
Koszt zmienny całkowity (KZC)
KZC dla A = Q A KZC dla B = Q B KZC dla C = Q C
KZC dla A = Q1A KZC dla B = Q2B KZC dla C = Q3C
Wyznaczanie kosztu zmiennego przeciętnego (KZP)
Q1A Q2B Q3C
KZPA = N0A = KZPB = N0B = KZP = N0C =
0Q1 0Q2 C 0Q3
Opracowanie: dr Tomasz Skica 22
2008-10-
III. Wyprowadzanie KCP Geometria kosztów całkowitych
KCP = Q2B / 0Q2
B
= nachylenie linii Å‚Ä…czÄ…cej punkt A
z początkiem układu współrzędnych
KZP = Q A/ 0Q
KZP = Q1A / 0Q1
A
= nachylenie linii Å‚Ä…czÄ…cej punkt A
z początkiem układu współrzędnych
KSC
Q1 Q2
KSC
KZP
KZP
KSP
KCP = min
KZP = min
Opracowanie: dr Tomasz Skica 23
IV. Wyprowadzanie KM Geometria kosztu marginalnego
MiarÄ… KM jest tangens kÄ…ta
utworzonego przez stycznÄ… do krzywej
KC oraz oś odciętych
tgÄ…
KCP = KM
Opt techniczne
KM = min
produkcji
Opracowanie: dr Tomasz Skica
24
2008-10-
Zależność między kształtowaniem się kosztów przeciętnych
i marginalnych
Koszty
Koszt marginalny KM
24
Koszt całkowity przeciętny KCP
Koszt zmienny przeciętny KZP
21
K t t Å‚ i t KSP
Koszt stały przeciętny KSP
18
15
Opt. techniczne produkcji
12
B = KCP min
KM
A = KZP min
9
KCP
6 B
KZP
3 A
KSP
Q
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Opracowanie: dr Tomasz Skica
Optimum techniczne produkcji
Przedsiębiorca osiąga optimum techniczne produkcji
w punkcie w którym krzywa kosztów marginalnych KM przecina krzywą przeciętnych kosztów
całkowitych KCP;
Warunek optimum technicznego produkcji
KM = KCP
Optimum techniczne przedsiębiorstwa implikacje
jest rozpatrywane tylko w krótkim okresie czasu;
w punkcie Opt. techn. wytwarzana produkcja Q charakteryzuje się najniższymi przeciętnymi
całkowitymi kosztami wytworzenia;
Każde zmniejszenie lub zwiększenie rozmiarów produkcji w porównaniu z wielkością
Qopt. techn. oznacza zwiększenie kosztów wytworzenia na jednostkę produkcji;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 26
2008-10-
Koszty produkcji w długim okresie
czasu
Opracowanie: dr Tomasz Skica 27
Koszty produkcji w długim okresie czasu Założenia
W długim okresie czasu:
1. Zmienia siÄ™ technologia wytwarzania,
2. Wszystkie rodzaje kosztów ulegają zmianom,
3. Długi okres czasu nazywany jest również horyzontem planowania
przed producentem staje problem wyboru najkorzystniejszych rozmiarów przedsiębiorstwa,
czyli zaplanowanie zwiększenia wielkości przedsiębiorstwa biorąc pod uwagę
kształtowanie się kosztów produkcji;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 28
2008-10-
Koszty w krótkim i długim okresie czasu Powiązania
Założenia wyjściowe do analizy:
1. Weryfikujemy zależność między krzywą izokwanty i izokoszty.
2 Rozpatrujemy dwuczynnikową funkcję produkcji w której nakłady czynników produkcji
2. Rozpatrujemy dwuczynnikową funkcję produkcji w której nakłady czynników produkcji
obejmują czynnik kapitału (K) oraz czynnik pracy (L).
3. Produkcja odbywa się w trzech zakładach o różnej wielkości.
4. Dla każdego zakładu dany jest określony nakład kapitałowy:
a) dla pierwszego K1,
b) dla drugiego K2,
c) dla trzeciego K3,
5. K3 > K2 > K1 (zakład numer 1 jest najmniejszy, zakład numer 2  średniej wielkości, a
zakład numer 3 największy).
Opracowanie: dr Tomasz Skica 29
Koszty całkowite w krótkim i długim okresie czasu
Opracowanie: dr Tomasz Skica
2008-10-
Jak kształtują się krzywe kosztów całkowitych KC?
Wykres 3
K
J
I
a
K3
K
K2
K1
Q6
Opracowanie: dr Tomasz Skica 31
Podjęcie decyzji o nowym przedsiębiorstwie a koszty produkcji
Długookresowa krzywa kosztów całkowitych
AGHKC3
H
Opracowanie: dr Tomasz Skica
2008-10-
Koszty przeciętne w długim okresie czasu Ilustracja graficzna
W przypadku trzech rozmiarów zakładów krzywa kosztów przeciętnych w długim okresie czasu
składa się z trzech odcinków krzywych krótkookresowych zaznaczonych na wykresie linia
ciągłą;
Krzywa kosztów przeciętnych
w długim okresie czasu
Przedsięb. małe Przedsięb. średnie Przedsięb. duże
Opracowanie: dr Tomasz Skica
Długookresowe koszty przeciętne
Długookresowa krzywa kosztów przeciętnych nie jest styczna do każdej krzywej krótkookresowej
w jej punkcie minimum;
Istnieje tylko jedna krzywa krótkookresowa, której minimum jest styczny do długookresowej krzywej
kosztów przeciętnych KCP (tj. punkt A);
2008-10-
Korzyści i niekorzyści skali produkcji
Opracowanie: dr Tomasz Skica 35
Stałe korzyści skali produkcji
Korzyściami skali
nazywamy efekty produkcyjne uzyskane w wyniku zwiększenia nakładów wszystkich czynników
produkcji;
Stałe korzyści skali
mają miejsce wtedy, gdy produkcja rośnie w tym samym stopniu co nakłady czynników produkcji;
j i j t d d d k j ś i t t i kł d ikó d k ji
Przykład:
Jeżeli w gospodarstwie rolnym nakład ziemi, pracy i kapitału zostanie podwojony to produkt
całkowity również wzrośnie dwukrotnie;
oznacza to przy założeniu ceteris paribus, że najniższy koszt przeciętny (czyli koszt poniesiony
na wytworzenie jednostki produktu) nie zmienia się w miarę powiększania skali produkcji
( Å› )
(wielkości przedsiębiorstwa);
Opracowanie: dr Tomasz Skica 36
2008-10-
Stałe korzyści skali produkcji Ilustracja graficzna
Wykres: Długookresowa krzywa przeciętnych kosztów całkowitych (stałe korzyści skali)
Stałe korzyści skali  najniższy koszt przeciętny
nie zmienia się w miarę powiększania skali produkcji
Długookresowa krzywa przeciętnych kosztów całkowitych
Ponieważ długookresowa krzywa kosztu całkowitego KPC łączy punkty w których koszt przeciętny
osiąga min można przedstawić go jako prostą równoległa do osi odciętych tj. osi 0X
Ze względu na to, że długookresowy koszt przeciętny KPC jest stały jest równy długookresowemu
kosztowi marginalnemu KM;
Zmienne korzyści skali produkcji
Rosnące korzyści skali
mają miejsce wtedy gdy produkcja rośnie w większym stopniu niż nakłady;
Orosnących ekonomiach skali mówimy wtedy gdy m-krotne powiększenie wszystkich nakładów
czynników produkcji powoduje wzrost produktu całkowitego mk razy gdzie k>1;
Oznacza to, że każde kolejne zwiększenie skali produkcji powoduje obniżenie krzywej kosztu
przeciętnego (czyli kosztu poniesiony na wytworzenie jednostki produktu);
Malejące korzyści skali
mają miejsce wtedy gdy produkcja rośnie w mniejszym stopniu niż nakłady;
Występują wówczas jeżeli m-krotne zwiększenie nakładów wszystkich czynników produkcji
spowoduje wzrost produktu całkowitego mniej niż m-razy co oznacza, że (mk j );
p j p g j y, ( jeżeli k<1);
k
Oznacza to, że każdemu kolejnemu zwiększeniu skali produkcji towarzyszy wzrost kosztu
przeciętnego;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 38
2008-10-
Zmienne korzyści skali produkcji. Ilustracja graficzna
początkowo wraz ze wzrostem rozmiarów przedsiębiorstwa osiągane są coraz to większe
korzyści skali produkcyjnej;
następnie po przekroczeniu pewnej optymalnej wielkości przedsiębiorstwa dalsze jego
powiększanie prowadzi do malejących korzyści skali;
Do czynników rosnących korzyści skali zalicza się m.in.:
1. Specjalizację w wykorzystaniu czynników produkcji
(Specjalizacja w wykorzystaniu czynników produkcji umożliwia racjonalizację organizacji pracy poprzez
rozdzielenie poszczególnych zadań między wyspecjalizowane zespoły pracownicze. Specjaliści d.s. marketingu,
produkcji, sprzedaży, handlu zagranicznego etc.).
2. Oszczędności kosztów transportu
2. Oszczędności kosztów transportu
(Jeżeli przedsiębiorstwo rozprowadza swoje towary na rynku przy pomocy własnego transportu osiąga
oszczędności kosztów transportu. Stąd jeżeli przedsiębiorstwo rozszerza rynek zbytu wówczas jednostkowy
koszt transportu spada wraz ze wzrostem, powierzchni rynku zbytu).
3. Korzyści konstrukcji dużych rozmiarów.
(Większe przedsięwzięcia wymagają proporcjonalnie mniej nakładów na jednostkę produkcji. Związane jest to z
tym, że niektóre nakłady mogą wzrastać mniej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu ogólnego efektu np.
koszty magazynowania zboża w silosach  betonowej konstrukcji rosną wolniej w stosunku do wzrostu ilości
zboża jaką silos może pomieścić).
4. Przezwyciężenie niepodzielności czynników produkcji
(Dotyczy przede wszystkim maszyn i urządzeń, które ze względów technicznych nie mogą być produkowane w
wersji małej, średniej i większej; tor kolejowy służy np. do obsługi pewnej liczby przejazdów i dopóki nie zostanie
przekroczony ten limit nie ma potrzeby budować nowego toru).
Opracowanie: dr Tomasz Skica 40
2008-10-
Do czynników malejących korzyści skali zalicza się m.in.:
1. Ograniczona efektywność syst. zarządzania i większe koszty przepływu informacji
(Ilość i rodzaj informacji niezbędnych do podejmowania decyzji nieustannie wzrastają. Narastający
strumień informacji przepływa przez coraz to bardziej skomplikowany system zarządzania przedsiębiorstwem.
Wydłuża się droga i czas przepływu informacji potrzebnych do podjęcia decyzji )
2. Wzrost kosztów kontroli
(Wzrost liczby zatrudnionych pracowników pociąga za sobą wzrost kosztów kontroli (tzn. konieczność
zatrudnienia dodatkowych pracowników kontroli).
3. Rosnąca nieelastyczność reakcji na zmiany warunków rynkowych
(Znaczny majątek produkcyjny dużych firm oraz rosnąca nieelastyczność reakcji na zmiany warunków
rynkowych sprawiają, że okresy kryzysów gospodarczych duże przedsiębiorstwa ponoszą znaczne straty,
których koszty podnoszą koszty całkowite).
4. Powierzchnia na której realizowany jest proces produkcyjny
(Zainstalowanie zespołu maszyn celem podwojenia produkcji wymaga znacznie większej powierzchni fabrycznej
aniżeli wynika to z faktycznych możliwości ustawienia maszyn obok siebie. Konieczne jest tutaj przestrzeganie
zasad BHP, co dodatkowo zwiększa koszty, ponieważ wymaga rozlokowania maszyn na większej powierzchni).
Opracowanie: dr Tomasz Skica 41
Koszty marginalne w długim okresie czasu Ilustracja graficzna
AB
Krzywa kosztów marginalnych w długim okresie czasu
Opracowanie: dr Tomasz Skica
2008-10-
Postęp techniczny, produkcja,
koszty
Opracowanie: dr Tomasz Skica 43
Wpływ postępu technicznego na produkcję i na koszty
Technika
zbiór wszystkich technicznie efektywnych technologii (metod) wytwarzania.
Postęp techniczny
pozwala wytworzyć dobra przy pomocy mniejszych nakładów czynników produkcji
l t ć d b i j h kł dó ikó d k ji
(mniejszych kosztów produkcji).
Ważne
Jeżeli zastosowanie nowej technologii pozwala osiągnąć większą niż poprzednio produkcję z
danej wielkości nakładu zasobów (czynników), wówczas funkcja produkcji przesuwa się w górę.
Efekt
Efekt
koszty wytworzenia jednostki produktu (koszty przeciętne), a także zmiana kosztów z racji
wzrostu (spadku) produkcji o dodatkową jednostkę (koszty marginalne) są mniejsze dla każdej
wielkości nakładu czynnika;
krzywe kosztów marginalnych i przeciętnych przesuwają się w dół;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 44
2008-10-
Wpływ postępu technicznego na produkcję i na koszty
Funkcja produkcji przesuwa się w górę Funkcje kosztów przesuwają się w dół
Postęp techniczny możne przyjmować trzy postacie
Neutralny postęp techniczny;
Pracooszczędny postęp techniczny;
Kapitałooszczędny postęp techniczny;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 45
Postęp techniczny w działalności produkcyjnej przedsiębiorstwa
Jednocześnie pracochłonny
Jednocześnie kapitałochłonny
"Q
czyli przyrost produkcji wynikajÄ…cy z przyrostu zatrudnienia przy (K  const.)
PM =
L
"L
"Q czyli przyrost produkcji wynikający z przyrostu kapitału przy (L  const.).
PM =
K
"K
Opracowanie: dr Tomasz Skica 46