MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Arkadiusz Gromek
Wykonywanie napraw i konserwacji instrumentów
muzycznych 731[02].Z2.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Iwona Skwarek
mgr Paweł Filipiak
Opracowanie redakcyjne:
mgr sztuki Arkadiusz Gromek
Konsultacja:
dr in\
. Jacek Przepiórka
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[02].Z2.03
 Wykonywanie napraw i konserwacji instrumentów muzycznych , zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu monter instrumentów muzycznych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Planowanie naprawy 6
4.1.1 Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzające 8
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 10
4.2. Dobór technik, materiałów i narzędzi 11
4.2.1. Materiał nauczania 11
4.2.2. Pytania sprawdzające 22
4.2.3. Ćwiczenia 23
4.2.4. Sprawdzian postępów 24
4.3. Korekta, konserwacja i naprawa instrumentów muzycznych 25
4.3.1. Materiał nauczania 25
4.3.2. Pytania sprawdzające 30
4.3.3. Ćwiczenia 31
4.3.4. Sprawdzian postępów 32
5. Sprawdzian osiągnięć 33
6. Literatura 37
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności w zakresie
wykonywania napraw i konserwacji instrumentów muzycznych.
W poradniku znajdziesz:
 wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć ju\
ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
 cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
 materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
 zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy ju\
opanowałeś określone treści,
 ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
 sprawdzian postępów,
 sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,
 literaturę.
731[02].Z2
Technologia produkcji instrumentów
muzycznych
731[02].Z2.01
Monta\
elementów instrumentów
muzycznych
731[02].Z2.02
731[02].Z2.03
Nakładanie powłok lakierniczych
Wykonywanie napraw
i wykończanie powierzchni
i konserwacji instrumentów
instrumentów muzycznych
muzycznych
731[02].Z2.04
Wykonywanie korekty i strojenie
instrumentów muzycznych
731[02].Z2.05
Ocenianie jakości instrumentów
muzycznych
Schemat układu jednostki modułowej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- stosować przyrządy pomiarowo  kontrolne zgodnie z ich przeznaczeniem,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp,
- rozró\
niać instrumenty muzyczne, kwalifikować je w grupy instrumentów, a tak\
e
rozró\
niać ich części,
- wykonywać i odczytywać schematy, wykresy i szkice,
- posługiwać się dokumentacją techniczną,
- posługiwać się normami,
- pracować w grupie i indywidualnie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
- ocenić stan techniczny instrumentu,
- zaplanować technologię naprawy instrumentu muzycznego na podstawie dokumentacji
technologicznej,
- obliczyć parametry akustyczne instrumentów w celu ich naprawy,
- dobrać materiały do naprawy instrumentu muzycznego,
- dobrać narzędzia i przyrządy do naprawy i konserwacji instrumentów muzycznych,
- wykonać pomiary za pomocą specjalistycznych przyrządów kontrolno-pomiarowych
stosowanych w naprawie instrumentów muzycznych,
- naprawić pęknięcia i uszkodzenia powierzchni elementów instrumentów muzycznych,
- naprawić lub wymienić uszkodzone elementy mechanizmu,
- naprawić mechanizmy instrumentu muzycznego,
- określić rodzaje środków chemicznych stosowanych do konserwacji instrumentów
muzycznych,
- wykonać konserwację elementów i mechanizmów instrumentu muzycznego,
- obliczyć koszt zu\
ycia materiałów oraz koszt wykonania naprawy instrumentu
muzycznego,
- zastosować środki ochrony indywidualnej podczas wykonywania napraw i konserwacji
instrumentów muzycznych,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz ochrony
przeciwpo\
arowej podczas wykonywania napraw i konserwacji instrumentów
muzycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Planowanie naprawy
4.1.1. Materiał nauczania
Stanowisko pracy
Zgodnie z wymogami ergonomii stanowisko pracy montera instrumentów muzycznych,
musi posiadać odpowiednie wymiary i odpowiednią ilość pomieszczeń. Wymagane są
przynajmniej dwa pomieszczenia o powierzchni łącznej od 25 do 80 m2. Gdy do dyspozycji
są trzy pomieszczenia dzielimy je w następujący sposób: największe przeznaczamy na prace
naprawcze  wyłączając z tego pomieszczenia prace z lakierem, średnie pomieszczenie
przeznaczamy na spotkania z klientem, najmniejsze pomieszczenie przeznaczamy na
lakierowanie. Jeśli jednak jest ono jednak tak małe, \
e uniemo\
liwia pracę z instrumentem,
wtedy pomieszczenie średniej wielkości przeznaczamy na pomieszczenie do lakierowania.
Wyjątek od przyjętych wielkości stanowi pracownia do korekty i naprawy fortepianu. Jego
minimalna powierzchnia to ok. 40 m2.. Nale\
y tak\
e, wyodrębnić osobne pomieszczenie dla
lakierni. Jego minimalne gabaryty to 3 x 5 metrów.
Ścisłe zachowanie wymienionych wy\
ej wymiarów pomieszczeń jest niezwykle istotne,
poniewa\
zbyt małe pomieszczenie utrudnia zastosowanie wymogów ergonomii, zbyt du\
e
natomiast, powoduje zwiększenie odległości pracownika korektora od narzędzi, które z reguły
są rozmieszczone na ściennych półkach.
Podłoga  powinna być wykonana z linoleum, PCV lub paneli. Taka nawierzchnia, pozwala
zachować czystość przy jednoczesnym zachowaniu ostrości narzędzi, które bardzo często,
w trakcie pracy, upadają.
Narzędzia  powinny być rozmieszczone na ściennych półkach, co zapewnia do nich stały,
komfortowy dostęp.
Szafy  są przeznaczone do przechowywania instrumentów gotowych, oczekujących na
opuszczenie pracowni.
Pozostałe wyposa\
enie to: taborety, stół stolarski, stół do monta\
u oraz stoły do
lakierowania. Aby szybko i sprawnie móc wykorzystywać wszystkie większe narzędzia
(tokarka, szlifierka, wiertarka stołowa, frezarka) nale\
y umieścić je na specjalnych półkach.
Oświetlenie
śadne sztuczne światło nie jest w stanie zastąpić światła dziennego. Światło słoneczne
po odbiciu przez warstwy atmosfery zapewnia najlepsze i komfortowe oświetlenie. Nie mo\
e
jednak padać bezpośrednio do pracowni, poniewa\
zuba\
a wygląd kształtów i kolorów
instrumentów. Dlatego wskazane są jasne ściany pomieszczenia.
Mo\
na pracować przy oświetleniu sztucznym, choć jest ono znacznie mniej korzystne.
Nale\
y w takim wypadku stosować światło o barwie zbli\
onej do światła dziennego (stosując
np. specjalne \
arówki ze światłem białym albo światło lamp halogenowych lub
ksenonowych).
Naprawa korekta, renowacja, rekonstrukcja i konserwacja - pojęcia i ich znaczenie
Pracownia montera mo\
e słu\
yć do naprawy, korekty, renowacji, rekonstrukcji
i konserwacji instrumentów. Te bliskoznaczne pojęcia kryją jednak za sobą ró\
ne znaczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
Naprawa  to termin obejmujący wszystkie czynności mające na celu przywrócenie
pierwotnego, lub po\
ądanego (w razie, gdy jest z
le skonstruowany) stanu instrumentu.
Poniekąd naprawa w swym szerokim zakresie obejmuje wszystkie typy przedstawiane w tym
rozdziale. Szczególnie jednak, termin  naprawa jest stosowany do przywrócenia
instrumentowi jego właściwości, gdy ulegnie on mechanicznemu uszkodzeniu.
Korekta  to termin obejmujący czynności zmierzające do naprawy, ale stosuje się go raczej
do drobnych napraw tych części instrumentu, które w wyniku naturalnego zu\
ycia niszczą się
w ka\
dym instrumencie, nie pasują do przyjętych standardów albo w jakimś stopniu nie
odpowiadają muzykowi u\
ytkującemu ten instrument.
Renowacja  to termin, który dotyczy przede wszystkim starych instrumentów, przewa\
nie
dawno nie remontowanych, takich, które wymagają przywrócenia im wszystkich funkcji
u\
ytkowych.
Rekonstrukcja  to termin obejmujący odtworzenie instrumentu z istniejących dokumentów,
rysunków, szkiców, fotografii, obrazów lub jakiekolwiek innego z
ródła. Jest to niewątpliwie
najtrudniejsza ze sztuk. Nie jest ona jednak niemo\
liwa. Historia tego zawodu zna liczne
przypadki rekonstrukcji instrumentów dziś niespotykanych.
Konserwacja  to czynności zapobiegające niszczeniu instrumentów przez ich naturalne
zu\
ycie.
Ka\
da pracownia naprawy, korekty, renowacji, rekonstrukcji i konserwacji jest w stanie
wykonać wszystkie wymienione czynności, ale z biegiem czasu specjalizuje się w jednym
zakresie. Do ka\
dej z czynności potrzebne są specyficzne narzędzia. Jeśli pracownia nie
wyspecjalizowała się w wykonywaniu określonych zadań, często w praktyce okazuje się, \
e
niektórych narzędzi nie u\
ywa się przez dłu\
szy czas. Nale\
y wtedy ograniczyć ich ilość.
Stopień zu\
ycia elementów
Oprócz całościowej oceny zakresu naprawy, nale\
y oszacować stopień zu\
ycia
poszczególnych elementów instrumentu. Do tego celu słu\
ą w pracowni szablony
i przymiary. Równie przydatne są urządzenia do przenoszenia profili, suwmiarka, cytomierz
(czujnik zegarowy zamocowanym na sztywnym płaskowniku w kształcie litery u) oraz
miarka twarda do wykrywania uszczerbków w elementach płaskich. Po przyło\
eniu szablonu,
względnie przymiaru mo\
emy doskonale ocenić poziom zu\
ycia materiału lub jego
ewentualne odkształcenia. Mo\
emy to zrobić równie\
przy pomocy wzoru, rysunku czy
modelu  przenosząc poszczególne wymiary z wzorów i szacując zu\
ycie elementów.
Zapobieganie przedwczesnemu zu\
yciu elementów instrumentów
Ka\
dy instrument opuszczający pracownię, powinien być poddany konserwacji mającej
na celu zapobie\
eniu przedwczesnemu zu\
yciu materiałów u\
ytych do budowy danego
elementu. Mamy tu do czynienia przede wszystkim z dwoma materiałami: drewnem
lakierowanym oraz metalem lakierowanym. Tak wykończona jest większość powierzchni
instrumentów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
 Proces konserwacji nale\
y wykonać w dwóch etapach:
 W pierwszej kolejności u\
ywamy środków czyszczących, mo\
e być to woda i mydło lub
w przypadku lakieru nierozpuszczalnego w spirytusie właśnie spirytus. Przy lakierach
spirytusowych lub rozpuszczalnych w spirytusie u\
ywamy mieszaniny: 30% spirytusu +
50% wody przegotowanej + 10% pumeksu drobnego + 8% oleju lnianego + 2% kwasu
solnego. Taka substancja powinna po zmieszaniu emulgować (tzn. olej nie powinien
oddzielać się od wody) i posiadać odpowiednią konsystencję do oczyszczenia
instrumentu  starcia wierzchniej warstwy nalotu stworzonej przez kalafonie, brud, kurz
i substancje wchodzące w skład potu, śliny itd. Zwykle usuwanie tego nalotu to proces
długotrwały.
 Drugą czynnością, jaką musimy wykonać podczas konserwacji jest napuszczenie lakieru
lub politury odpowiednim materiałem. W przypadku surowego drewna będą to olejki
eteryczne, w wypadku drewna lakierowanego będzie to politura, a w wypadku metalu
lakierowanego  będą to specjalne rzadkie, nie schnące olejki na bazie olejów
syntetycznych.
Planowanie korekty i renowacji instrumentów muzycznych
Aby odpowiednio zaplanować prace związane z korektą i renowacją, nale\
y kolejne
czynności właściwie rozło\
yć w czasie. Wyliczamy i dodajemy do siebie: czas przeznaczony
na lakierowanie instrumentu (względnie na jego retusze) + czas schnięcia ka\
dej warstwy -
przy czym nale\
y ten czas podwoić + czas dopasowania + czas klejenia + czas schnięcia
klejeń instrumentu. Sumy tych czasów powinny dać przybli\
ony czas realizacji zadania.
Do renowacji nale\
y jeszcze doliczyć czas czyszczenia instrumentu równy sumie czasów
lakierownia i schnięcia dwóch warstw.
 Przy lakierowaniu mo\
na przyjąć współczynnik: 1 warstwa 12 godzin schnięcia
 Przy klejeniu klejami naturalnymi: 1 pęknięcie 5 godzin schnięcia
Podane są tu tylko wartości szacunkowe zale\
ne od gęstości, jakości, warunków schnięcia
szybkości pracy itd.
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo\
arowej i ochrony
środowiska podczas korekty i konserwacji instrumentów muzycznych.
Ze względów bezpieczeństwa, na zajęciach nale\
y zachować czystość stanowiska, jego
utrzymanie w nale\
ytym porządku  co sprzyja przejrzystości prowadzonych prac. U\
ywając
maszynki do podgrzewania kleju, trzeba systematycznie sprawdzać (co ok. 4 godz.) poziom
wody w naczyniu do kąpieli wodnej oraz pamiętać o wyłączaniu maszynki natychmiast po
podgrzaniu kleju.
Maszynka musi być ustawiona na płycie kamiennej lub metalowej. Nad maszynką
i w pobli\
u niej nie mogą znajdować przedmioty zdolne do samozapłonu, takie jak: tkaniny,
tworzywa sztuczne, drewno, papier. Odczynniki chemiczne nale\
y przetrzymywać
w szafkach w specjalnie oznaczonych pudełkach.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są rodzaje napraw instrumentów?
2. Jaki jest optymalny rozkład wielkości pomieszczeń przeznaczonych na pracownię
instrumentów muzycznych?
3. Jaki wymiar minimalny musi mieć lakiernia fortepianu?
4. Jakie materiały muszą być zamykane w szafkach?
5. Jak oceniamy stopień zu\
ycia elementów instrumentów?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj szkic zagospodarowania sali o wymiarach 9x13 metrów, z oknami o szerokości
3 metry, umieszczonymi centralnie z jednej strony  na pracownię przeznaczoną do naprawy,
korekty i konserwacji instrumentów strunowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zadania pracowni,
2) określić jej funkcję,
3) określić gabaryty naprawianych instrumentów,
4) stworzyć szkic podziału pomieszczenia,
5) zanotować napotykane problemy,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- wykaz narzędzi do rozmieszczenia,
- linijka skalowa,
- katalogi narzędzi specjalistycznych,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- fotografie instrumentów,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Określ zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas klejenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony przeciwpo\
arowej,
obowiązujące podczas zajęć,
2) sporządzić notatkę wymieniając i wyjaśniając kolejność postępowania przy klejeniu,
3) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- notatnik,
- fotografie instrumentów i ich detali,
- przybory do pisania,
- przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpo\
arowe oraz regulaminy pracowni,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Ćwiczenie 3
Wska\
materiały, które będą Ci potrzebne do sporządzenia środka do czyszczenia lakieru
nierozpuszczalnego w spirytusie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić składniki środków czyszczących,
2) określić proporcje składu środków czyszczących,
3) wykonać notatkę o składnikach mieszaniny i ich właściwościach fizycznych,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- plansze i katalogi z ilustracjami materiałów,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić rodzaje oświetlenia?
1
1

2) zdefiniować pojęcia korekty i renowacji?
1
1

3) określić rodzaj materiałów zastosowanych na podłogi w pracowni
instrumentów? 1
1

4) zaplanować czas wykonania korekty lub renowacji?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
4.2. Dobór technik, materiałów i narzędzi
4.2.1. Materiał nauczania
Narzędzia korektorskie i ich dobór
Do wykonania napraw potrzebne są następujące narzędzia:
- ściski korektorskie sztywne 90 szt. (rys. 1),
-
-
-
Rys. 1. Ró\
ne rodzaje ścisków korektorskich sztywnych
- ściski stolarskie na ruchomym ramieniu 20 szt. (rys. 2),
-
-
-
Rys. 2. Ścisk stolarski
- ścisk do klejenia pęknięć płyt 2 szt. (rys. 3),
-
-
-
Rys. 3. Ścisk do pęknięć płyt
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
- ściski do klejenia belek 6 szt. (rys. 4),
-
-
-
Rys. 4. Ścisk automat do klejenia belek
- klamry 10 szt. (rys. 5),
-
-
-
Rys. 5. Ró\
ne typy klamry
- ściski  taśmy do klejenia płyt 10 szt.(rys. 6),
-
-
-
Rys. 6. Ściski  taśmy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
- ściski do klejenia korpusu (po 35 sztuk na ka\
dy rodzaj instrumentu) (rys. 7),
-
-
-
Rys. 7. Ścisk do korpusu
- miarka giętka i miarka sztywna (rys. 8),
-
-
-
Rys. 8. U góry  miarka giętka, u dołu  miarka sztywna
- nó\
szewski, (rys. 9),
-
-
-
Rys. 9. Ró\
ne typy no\
y szewskich
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
- dłuta płaskie 3 szt. (rys. 10),
-
-
-
Rys. 10. Dłuta płaskie ró\
nej szerokości
- dłuta półokrągłe 5 szt. (rys. 11),
-
-
-
Rys. 11. Dłuta półokrągłe ró\
nej szerokości i ró\
nych profili
- dłuta snycerskie  2 rylce (rys. 12),
-
-
-
Rys. 12. Dłuta snycerskie ró\
nej szerokości
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
- pilarka (rys. 13),
-
-
-
Rys. 13. Pilarka  wyrzynarka
- pędzle do lakierowania (w tym retuszerski) (rys. 14),
-
-
-
Rys. 14. Pędzle do lakierowania wiewiórcze ró\
nej szerokości
- duszostawiacz (rys. 15),
-
-
-
Rys. 15. Duszostawiacz
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
- lusterko stomatologiczne (rys. 16),
-
-
-
Rys. 16. Lusterko stomatologiczne
- kamienie szlifierskie (rys. 17),
-
-
-
Rys. 17. Kamienie szlifierskie
- cytomierz (rys. 18),
-
-
-
Rys. 18. Czujnik zegarowy zamontowany na płaskowniku w kształcie litery u (cytomierz)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
- suwmiarka (rys. 19),
-
-
-
Rys. 19. Suwmiarki
- kątownik (rys. 20),
-
-
-
Rys. 20. Kątownik
- pilniki (rys. 21),
-
-
-
Rys. 21. Pilniki ró\
nego kształtu i ró\
nej szerokości
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
- tarniki (rys. 22),
-
-
-
Rys. 22. Tarniki ró\
nego kształtu i ró\
nej szerokości
- nó\
kuchenny płaski (rys. 23),
-
-
-
Rys. 23. No\
e kuchenne do otwierania instrumentów
- rozwiertak (rys. 24),
-
-
-
Rys. 24. Rozwiertak jednostronny
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
- strugaczka (rys. 25),
-
-
-
Rys. 25. Strugaczka przestawna
- młotek,
-
-
-
- tokarka,
-
-
-
- wiertarka,
-
-
-
- szlifierka,
-
-
-
- pobijak,
-
-
-
- obcęgi,
-
-
-
- szczypce,
-
-
-
- kamerton,
-
-
-
- papiery ścierne,
-
-
-
- skóra,
-
-
-
- cyrkiel,
-
-
-
- skalpel,
-
-
-
- wycinak do \
yłki,
-
-
-
- waga,
-
-
-
- strugi,
-
-
-
- pęseta,
-
-
-
- sznurek,
-
-
-
- formy.
-
-
-
- podkładki, najlepiej z przezroczystego plastiku w ilości 50 szt.,
-
-
-
- dwa pędzle do kleju,
-
-
-
- garnek do kleju,
-
-
-
- klamerki drewniane 40 szt.
-
-
-
Przedstawione narzędzia stanowią bezwzględne minimum. Niejedna naprawa nie mo\
e
być podjęta, jeśli w pracowni ich brak.
Przykłady zastosowania narzędzi w pracowni
 Je\
eli mamy uszkodzenia w płytach o grubości poni\
ej 10 mm, stosujemy: ściski
korektorskie sztywne, ściski klamry do ściągania, a na krawędziach  ściski do klejenia
pęknięć płyt. Zawsze u\
ywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.
 Je\
eli mamy uszkodzenia w płytach o grubości powy\
ej 10 mm stosujemy: ściski
stolarskie, klamry. Zawsze u\
ywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
 Je\
eli mamy uszkodzenia w belkach, podkładkach, u\
ywamy ścisków stolarskich. Zawsze
u\
ywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu belek.
 Je\
eli mamy uszkodzenia w blasze stosujemy: formy do instrumentów blaszanych
i pobijaka.
 Je\
eli mamy uszkodzenia w instrumentach dętych drewnianych stosujemy: sznurek
z włókna naturalnego uprzednio namoczony wodą.
 Podczas wykonania elementów do wymiany, względnie fragmentów elementów do
korekty u\
ywamy następujących narzędzi: miarki giętkiej i miarki sztywnej, no\
a
szewskiego, dłut płaskich 3 szt., dłut półokrągłych 5 szt., dłut snycerskich (2 rylce),
tokarki, wiertarki, szlifierki, pilarki, młotka, pobijaka, obcęgów, szczypców, lusterka
stomatologicznego, papierów ściernych, kamieni szlifierskich, skóry, cyrkli, cytomierza,
suwmiarki, kątownika, znacznika, wagi, struga, pilnika, tarnika, skalpela, wycinaka do
\
yłki, no\
a kuchennego płaskiego, rozwiertaka, strugaczki, pęsety.
 Do polakierowania i przystosowania instrumentu do gry u\
ywamy: pędzli do lakierowania
(w tym retuszerskiego), kamertonu, duszostawiacza.
Materiały do wykonania klejenia instrumentów muzycznych
Do klejenia u\
ywamy klejów naturalnych rozpuszczanych na ciepło w wodzie,
podgrzewanych w kąpieli wodnej. Są to następujące gatunki kleju:
- klej zajęczy,
-
-
-
- klej skórny,
-
-
-
- klej króliczy,
-
-
-
- klej rybi,
-
-
-
- klej kostny,
-
-
-
- klej kazeinowy,
-
-
-
- karuk  klej z pęcherzy jesiotra.
-
-
-
Niewskazane jest u\
ywanie klejów syntetycznych  poza pęknięciami smyczków. Tam
mo\
e być przydatny klej Paskofix.
Zastosowanie poszczególnych rodzajów kleju:
- jeśli ma miejsce klejenie na du\
ych powierzchniach  stosujemy klej kostny,
-
-
-
- jeśli są to powierzchnie małe  mo\
emy wymiennie stosować pozostałe (skórny, rybi...),
-
-
-
- jeśli pęknięcie jest widoczne najlepiej jest stosować klej rybi,
-
-
-
- jeśli potrzeba silnego związania dwóch powierzchni  stosujemy karuk. Klej ten jednak
-
-
-
stosujemy bardzo rzadko z uwagi na jego bardzo wysoką cenę.
Do lakierowania potrzebujmy następujących materiałów:
- szelak,
-
-
-
- sandarak,
-
-
-
- mastyks,
-
-
-
- benzoes,
-
-
-
- damara,
-
-
-
- olej lniany,
-
-
-
- kalafonia,
-
-
-
- spirytus,
-
-
-
- woda destylowana,
-
-
-
- pumeks,
-
-
-
- szmatka bawełniana.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Sposoby, metody i techniki naprawy instrumentu muzycznego
Podczas naprawy mo\
emy wyró\
nić dwie główne fazy:
a. faza klejenia (względnie faza gięcia w instrumentach blaszanych),
b. faza lakierowania.
Poni\
szy schemat przedstawia układ faz zło\
onych z procesów naprawy instrumentów
muzycznych.
Procesy czyszczenia
Procesy
tworzenia
elementów
Procesy gięcia Procesy klejenia
Procesy lakierowania
(retuszowania)
Procesy czyszczenia
Procesy strojenia
Efekt finalny
Rys. 26. Schemat faz naprawy instrumentu
Ka\
dy rodzaj uszkodzenia lakieru naprawiamy odmiennymi technikami
Je\
eli jest to rodzaj uszkodzenia powłoki lakieru wystarczy jedynie lakierowanie.
Lakierowanie polega na powlekaniu pędzlem kolejnych warstw lakieru (w przypadku
małego uszkodzenia  pędzelkiem retuszerskim). Czynność powtarza się, a\
do wyrównania
powierzchni (rys. 26). Po ka\
dej warstwie nale\
y przeszlifować nało\
ony lakier, przyśpiesza
to schnięcie i pozwala równiej poło\
yć kolejne warstwy. W wypadku lakieru kolorowego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
nale\
y rozpoznać kolejność kładzionych warstw i zastosować taką samą kolejność warstw
kolorowych.
Rys. 27. Sposób wykonania retuszu lakieru
- Je\
eli chodzi o pęknięcia w materiale instrumentu to: w drewnie u\
ywamy klejenia, czyli
-
-
-
smarujemy gorącym klejem naturalnym dwie powierzchnie do sklejenia, następnie
ściskamy je i zostawiamy na 4 5 godzin. Po upływie wyznaczonego czasu odkręcamy,
czyścimy i lakierujemy jak wy\
ej.
- Je\
eli mamy instrument w renowacji z pęknięciami, to: czyścimy całość instrumentu
-
-
-
i miejsce pęknięcia wodą  (w razie mocno zabrudzonych pęknięć wodą utlenioną
z zachowaniem wszystkich przepisów ochrony zdrowia)  ściskamy podkładkami
i odstawiamy na 5 godzin. Następnie postępujemy jak w wypadku zwykłego pęknięcia.
- Je\
eli mamy ubytek materiału to: musimy oczyścić miejsce ubytku, a następnie wkleić
-
-
-
tam brakujący element, dorobiony z podobnego materiału. Następnie lakierujemy jak
wy\
ej.
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest ścisk do pęknięć płyt i kiedy go u\
ywamy?
2. Jakie mamy rodzaje pędzli do lakieru?
3. W jaki sposób następuje klejenie elementów?
4. Co to jest retusz w jakiej fazie go stosujemy?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz materiały, techniki i narzędzia do sklejenia pęknięć w korpusie klarnetu.
Rysunek do ćwiczenia 1
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić, jakie narzędzia słu\
ą do naprawy tego typu uszkodzeń,
2) określić, jakie techniki słu\
ą do naprawy tego typu uszkodzeń,
3) określić, jakie materiały słu\
ą do naprawy tego typu uszkodzeń,
4) zanotować, jakich materiałów technik i narzędzi nale\
y u\
yć do tego rodzaju uszkodzeń,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- notatnik,
- przybory do pisania,
- instrument lub jego fotografie,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Zdefiniuj i opisz sposób naprawy ubytku w płycie rezonansowej kontrabasu.
Rysunek do ćwiczenia 2
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) rozpoznać ilość ubytków i ich wielkość,
2) opisać rozpoznane ubytki wraz z ich wymiarami,
3) rozpoznać techniki do zamontowania elementów uzupełniających i uło\
yć schemat
wykonania elementów,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- pęknięty kontrabas,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić, którego kleju u\
ywamy najrzadziej?
1
1

2) wyjaśnić, w jaki sposób dokonuje się proces lakierowania?
1
1

3) wyjaśnić, w jaki sposób dokonuje się proces klejenia?
1
1

4) określić w jaki sposób naprawiamy pęknięcia?
1
1

5) wskazać składniki lakierów spirytusowych?
1
1

6) wskazać rodzaje ścisków do wykonania napraw instrumentów?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
4.3. Korekta, konserwacja i naprawa instrumentów muzycznych
4.3.1. Materiał nauczania
Specjalistyczne narzędzia i środki do korekty i konserwacji
W procesie korekty, konserwacji i naprawy instrumentów muzycznych stosujemy
narzędzia niespotykane gdziekolwiek indziej. Są to:
 sztywne ściski korektorskie,
 ściski do klejenia płyt,
 ściski taśmy,
 ściski do korpusu,
 duszostawiacz.
Sztywne ściski korektorskie są ceownikami zakończonymi z jednej strony podkładką
a z drugiej wkręconą w ten ceownik śrubą z podkładką. Działanie tego ściska polega na
ściskaniu materiałów, jak w przypadku ścisku stolarskiego, z tym ze z powodu sztywności
mo\
emy osiągnąć dłu\
sze ramię działania (rys. 28), co w korygowaniu płyt znacznie ułatwia
pracę, a niekiedy nawet umo\
liwia podjęcie danej korekty.
Rys. 28. Sposób zamontowania ścisku korektorskiego sztywnego
Ściski do klejenia płyt są ściskami zło\
onymi z dwóch ścisków korektorskich o takich
samych wymiarach. Połączone są one specjalnymi trzpieniami umo\
liwiającymi im
przemieszczanie się względem siebie równolegle. Dodatkowo, w obu, zamocowana jest śruba
o odwrotnych gwintach (jak w śrubie rzymskiej). Lewy gwint jest w lewym ścisku a prawy
gwint w prawym ścisku. Proces klejenia z u\
yciem narzędzia przebiega następująco:
zakręcamy ścisk lewy po lewej stronie pęknięcia a prawy po prawej stronie pęknięcia,
następnie smarujemy klejem pęknięcie tak, \
eby póz
niej ścisnąć je wspomnianą śrubą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Ściski taśmy wykonane są z 2 mm blachy mosię\
nej szerokiej na ok. 1 cm. Zazwyczaj są
stosowane razem ze ściskami korektorskimi. Na jednym końcu ścisku taśmy zainstalowana
jest śruba do przykręcania z przykładką  \
eby śruba nie raniła krawędzi płyty, a na drugim
końcu  z tej samej strony  krótki zaczep-przykładka. Sposób klejenia jest następujący:
ściski taśmy montuje się na wypukłej stronie płyty, następnie smaruje pęknięcie klejem
i ściska za pomocą śruby zamocowanej na jednym końcu (rys. 29.). Przed klejeniem nale\
y
przeprowadzić próbę na sucho bez kleju, by następnie  jeśli wynik był pozytywny 
a pęknięcie się odkształca w trakcie ściskania  nale\
y przygiąć ścisk w miejscu odkształcenia
kontrując je.
Rys. 29. Sposób zamontowania ścisku-taśmy na korpusie wiolonczeli
Ściski do korpusu są zwykłymi prętami nagwintowanymi z jednej strony, natomiast
z drugiej strony mają zamocowaną podkładkę. Druga podkładka, jest luz
na na pręcie między
pierwszą podkładką a śrubą. Sposób stosowania: ściskamy krawędzie płyt by uzyskać
sklejony korpus posmarowany w miejscu styku płyty rezonansowej z boczkami.
Duszostawiacz słu\
y  jak sama nazwa wskazuje  do prawidłowego wstawienia
i ustawienia duszy w instrumencie. Wykonany jest z blachy (grubość do 4 mm), w kształcie
litery S.
Jednym końcem duszostawiacza przebija się duszę w połowie jej wysokości, a drugim
reguluje jej pozycję lekko opukując ją tym samym końcem. Po wło\
eniu duszy prawidłowej
długości, pociągamy duszostawiacz, który w ten sposób sam opuszcza miejsce zagłębienia
(rys. 30.)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Rys. 30. Ulokowanie duszy w trzech fazach
Zastosowanie modeli i szablonów do korekty i renowacji instrumentów muzycznych
Szablony i przymiary stosujemy w naprawie w bardzo ograniczonym zakresie. Stosowane są
jedynie szablony łuku podstawka i przymiary do podstrunnicy. Do ka\
dego typu
instrumentu jest inny przymiar i szablon. Mogą one być z blachy, drewna lub kartonu.
Po odrysowaniu kształtu nale\
y dopiłować podstawek do linii rysunku. Przymiar do
podstrunnicy stosuje się jako narzędzie kontrolne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Wykonanie renowacji i rekonstrukcji instrumentu
Rys. 31. Klawesyn z 1 poł. XVIII w. Zbiory Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu
Wykonanie renowacji instrumentu, to proces ju\
przedstawiony przy opisie
zastosowania poszczególnych technik i narzędzi. Renowacja, zazwyczaj polega na:
czyszczeniu, klejeniu pęknięć, względnie dorobieniu jakiś drobnych elementów.
Rekonstrukcja jest procesem o wiele trudniejszym od renowacji. Polega zazwyczaj na
wykonaniu instrumentu z rysunku lub fotografii. W tym celu, nale\
y powiększyć na maszynie
kopiującej obiekt przedstawiony na zdjęciu, rysunku bądz
fotografii, do rozmiaru \
ądanego.
Najlepiej w tym celu jest posłu\
yć się menzurą struny i powiększać fotografie i instrument a\

do uzyskania konkretnego wymiaru menzury struny drgającej (Menzura  (łac. mensura
w tłumaczeniu: miara, wymiar)  ogół relacji metrycznych pomiędzy dz
więkotwórczymi
elementami instrumentów muzycznych. Termin ten w przypadku chordofonów najczęściej
dotyczy czynnej długości struny drgającej, czyli odległości między siodełkiem a mostkiem.
Na podstawie tej długości wyznacza się dokładne poło\
enie kolejnych progów na
podstrunnicy. W piszczałkach oznacza stosunek długości piszczałki do jej przekroju.) albo
długością instrumentu w przypadku instrumentów dętych. Następnie sporządzamy rysunek
techniczny, który stanowi podstawę rekonstruowanego instrumentu. Podczas rekonstrukcji,
musimy się zwykle posłu\
yć wiedzą o budowie wewnętrznej instrumentów i uwzględnić
własne wiadomości w fazie wykonania rysunku technicznego.
Następnie wytwarzamy szablony i przymiary do instrumentu i postępujemy jak w przypadku
instrumentu nowego. Często zdarza się, \
e trzeba posłu\
yć się własną inwencją twórczą
z powodu braków w dokumentacji.
Konserwacja współczesnych i zabytkowych instrumentów muzycznych
Podczas wykonywania napraw instrumentów współczesnych  (w wieku nie więcej ni\

55 lat od daty renowacji lub naprawy)  je\
eli celem ma być poprawa jego wyglądu, stanu
czy funkcji u\
ytkowej, mo\
emy niemal dowolnie ingerować w instrument. W wypadku
instrumentów starszych, przy zmianach materii instrumentu, jesteśmy zobowiązani
powiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i uzyskać, jeśli to wymagane, jego
zgodę na tą ingerencję. Z reguły, bowiem, instrumenty zabytkowe są kruche i o wiele bardziej
nara\
one na działanie czynników zewnętrznych. Trzeba to tak\
e brać pod uwagę przy
wykonywaniu konserwacji instrumentów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Spasowanie elementów instrumentów muzycznych
Do spasowania elementów wstawionych zamiast ubytków, u\
ywamy dwóch technik:
- Pierwsza: posługujemy się kalką maszynową lub kredą. Przykładamy materiał podobny
-
-
-
pod względem kierunku włókien do miejsca ubytku i przeciągamy pod nim arkusz kalki
ustawiony stroną roboczą w stronę nowego materiału. Następnie zbieramy materiał
z miejsca gdzie stworzył się nalot z arkusza kalki. Czynność tę powtarzamy, a\
do
uzyskania nalotu na całej powierzchni materiału. Wtedy uznajemy ten materiał za
spasowany. Tę samą czynność, mo\
emy przeprowadzić za pomocą kredy, jednak nie daje
ona tak wyraz
nych wyników w odwzorowaniu nierówności. Zazwyczaj kredę stosujemy
przy większych wklęsłościach ubytku  (zastosowanie kalki jest niemo\
liwe).Wtedy:
kredą pocieramy miejsce ubytku, przykładamy do niego materiał, i z miejsca, na którym
występuje ślad kredy zbieramy ją ostrym narzędziem.
- Druga technika opiera się na zastosowaniu dobrze naostrzonego dłuta wklęsłego. Jego
-
-
-
wklęsłość musi być dostosowana do kształtu i wielkości ubytku. Po dopasowaniu
i naostrzeniu dłuta, powiększamy ubytek tak, aby cały był wybrany przez dłuto ruchem
jednego pociągnięcia. Następnie w materiale o podobnym wyglądzie, wykonujemy ten
sam ruch tylko w odwrotną stronę  teraz: wypukłą. Takie dwa materiały: wklęsły
i wypukły - powinny do siebie przylegać. W razie niezgodności strugamy jeszcze raz, a\

do uzyskania po\
ądanego efektu. Korzystnie jest zmoczyć materiał wrzątkiem tu\
przed
struganiem.
Nastrojenie instrumentów po naprawie i korekcie
Po odbyciu konserwacji stroimy instrument wg wysokości jemu przypisanych. Tabela
strojów znajduje się w literaturze (p. 1. tabela 1).
Jako przykład, zaprezentuję proces strojenia fortepianu:
Temperatura to zakres dz
więków od  a do  a1 . Strojenie fortepianowej temperatury
systemem kwartowo-kwintowym:
a  od kamertonu
a  a1  8 cz w górę
a  d1  4 cz w górę
a  e1  5 cz w górę
e1  h  4 cz w dół
h  fis1  5 cz w górę
fis1  cis1  4 cz w dół
cis1  gis1  5 cz w górę
gis1  dis1  4 cz w dół
dis1  b  4 cz w dół
b  f1  5 cz w górę
f1  c1  4 cz w dół
c1  g1  5 cz w górę.
Ka\
da kwinta i kwarta musi posiadać odpowiednią ilość zdudnień; u\
ywając systemu
równomiernie temperowanego, nie uzyskuje się przy tym idealnie czystych kwint i kwart.
Resztę dz
więków stroi się w oktawach od temperatury. Czasami w \
argonie wstępne strojenie
nazywane jest biglowaniem. Jest to termin lokalny wywodzącym się z Technikum Budowy
Fortepianów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Rys. 32. Klucz do strojenia fortepianów i kamerton widełkowy
Określenie kosztów korekty, renowacji i konserwacji instrumentów muzycznych
Wycena instrumentów muzycznych
Aby skalkulować pełny koszt korekty, renowacji i konserwacji instrumentów
muzycznych nale\
y zsumować koszty z dwóch, niezale\
nych obszarów:
- koszty wykorzystanych materiałów,
-
-
-
- koszty robocizny.
-
-
-
Prawidłowa kalkulacja kosztów powinna obejmować:
- koszty wykonania realnych zakupów materiałów do u\
ycia,
-
-
-
- ilość czasu przeznaczonego na ten zakup. Czas ten nale\
y oszacować w stosunku do
-
-
-
normalnego czasu w jakim jesteśmy w stanie dany materiał nabyć,
- do kosztów zakupu materiału nale\
y doliczyć mar\
ę w wysokości 30%, czyli taką jaką
-
-
-
spotykamy w handlu materiałami do budowy i naprawy instrumentów,
- wa\
ne jest te\
, aby do kosztu zakupu drewna świe\
ego dodać 5% ceny za ka\
dy rok
-
-
-
sezonowania. Zale\
nie od tego, czy materiał ma kilka czy kilkadziesiąt lat, do ceny
zakupu materiału świe\
ego zawsze dodajemy po 5% ceny za ka\
dy rok sezonowania,
- w koszcie robocizny liczymy czas według przepracowanych godzin i dodajemy
-
-
-
podwójną stawkę za pracę w szkodliwych warunkach (przy lakierowaniu, chemikaliach
i pracy z drewnem fernambuku, palisandrem i hebanem).
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak definiujemy pojęcie ścisk korektorski?
2. Co to jest cytomierz?
3. Jakie instrumenty kwalifikujemy jako zabytki?
4. Jaki kalkulujemy koszty materiałów zakupionych?
5. Jakie narzędzia słu\
ą do spasowania materiałów?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj schemat naprawy pęknięć w czarze klarnetu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) rozró\
nić części klarnetu i sposób ich wytworzenia,
2) wskazać sposoby i narzędzia słu\
ące do naprawy,
3) opracować schemat działania,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- pęknięta czara klarnetu,
- zdjęcia klarnetów,
- notatnik,
- blok rysunkowy,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Wykonaj schemat szczegółowej naprawy ślimaka w wiolonczeli.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) scharakteryzować budowę wiolonczeli,
2) narysować schemat z chronologicznym przedstawieniem zastosowanych materiałów
technik i narzędzi,
3) określić wielkość zastosowanych narzędzi i ich rodzaj,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- wiolonczela i powiększone zdjęcia jej ślimaka,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Oblicz koszty materiałów naprawy 10 saksofonów. Pracownik pracował 20 godz. Jego
tygodniowy zarobek wyniósł 600 PLN (w 40 godzinnym trybie pracy). Jakie są koszty
robocizny pracownika przy jednym saksofonie. Wszystkie materiały na remont instrumentów
kosztowały 3500 PLN netto. Oblicz jednostkowy koszt naprawy jednego saksofonu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić koszt jednej godziny pracy pracownika,
2) określić wysokość mar\
y na towary z magazynu,
3) obliczyć koszt pracy tego pracownika przy 10 saksofonach, a potem koszt pracy przy
naprawie jednego instrumentu,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wskazać rodzaje no\
y?
1
1

2) wskazać rodzaje ścisków?
1
1

3) określić sposoby spasowania materiału?
1
1

4) wskazać czynności które następują po sobie przy renowacji
instrumentu? 1
1

5) określić, jakie są procesy prawidłowej naprawy starego zabrudzonego
pęknięcia? 1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o ró\
nym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwe odpowiedzi, tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Optymalny rodzaj oświetlenia dla pracy korektora to światło
a) dzienne rozproszone.
b) słoneczne bezpośrednio padające.
c) sztuczne halogenowe.
d) sztuczne ksenonowe.
2. Optymalna ilość pomieszczeń dla pracowni korektorskiej to
a) 5.
b) 3.
c) 2.
d) 1.
3. Najbli\
sza temperaturze barwowej światła dziennego jest temperatura barwowa światła
a) \
arówki zwykłej.
b) jarzeniówki.
c) specjalnej \
arówki ze światłem białym.
d) świeczki.
4. Minimalna wielkość pomieszczenia do naprawy fortepianu wynosi
a) 55 m2
b) 40 m2
c) 60 m2
d) 75 m2.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
5. Nawierzchnia podłogi w pracowni powinna być wykonana z
a) marmuru.
b) drewna.
c) ceramiki.
d) linoleum.
6. Specjalne półki powinny być przygotowane pod
a) strug ręczny.
b) politurę.
c) szlifierkę.
d) dłuta.
7. Korekta w znaczeniu szerokim to
a) ogół procesów zmierzających w celu przywrócenia pierwotnego stanu instrumentu.
b) czynności zapobiegające niszczeniu instrumentów.
c) przywrócenie funkcji starszych instrumentów.
d) to odtworzenie instrumentu z istniejącej dokumentacji.
8. Renowacja to
a) odnowa podniszczonych części.
b) zapobieganie zniszczeniom.
c) naprawa drobnych partii instrumentów.
d) odtworzenie instrumentu z istniejącej dokumentacji.
9. Do oceniania stopnia zu\
ycia stosujemy
a) skalpel.
b) szablon.
c) nó\
.
d) dłuto.
10. Zu\
ycie materiałów oceniamy na podstawie
a) przenoszenia poszczególnych wymiarów rysunku na instrument.
b) odlewu gipsowego.
c) odlewu z masy plastycznej.
d) przenoszenia poszczególnych przymiarów i porównujemy z rysunkiem.
11. Do oczyszczenia lakieru nie rozpuszczalnego w spirytusie u\
ywamy
a) szelaku.
b) spirytusu.
c) kalafonii.
d) acetonu.
12. Do wstępnego oczyszczenia instrumentu słu\
y
a) środek czyszczący.
b) mieszanina wody z mydłem.
c) politura.
d) krzemionka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
13. Czas schnięcia, jaki mo\
na przyjąć dla lakierowania 1 warstwy lakieru instrumentu
wynosi
a) 5 godzin.
b) 20 minut.
c) 12 godzin.
d) 2 doby.
14. Do drobnych uzupełnień lakieru stosujemy pędzel
a) retuszerski.
b) wiewiórczy.
c) okrągły.
d) płaski.
15. Materiały niezdolne do samozapłonu to
a) szelak.
b) papier.
c) drewno.
d) terpentyna.
16. Ścisk do klejenia korpusu składa się z
a) dwóch podkładek i śruby.
b) 3 ramion i podkładek.
c) 3 ramion.
d) dz
wigni i przeło\
enia.
17. Czas schnięcia instrumentów zale\
y od
a) gęstości lakieru.
b) jakości podkładu.
c) gęstości pędzla.
d) jakości pędzla.
18. Skalpel to
a) nó\
kuchenny.
b) miękki nó\
.
c) wybierak do \
yłki.
d) rodzaj no\
a przydatnego w otwieraniu korpusu instrumentów.
19. Szelak to
a) specjalny rodzaj benzoesu.
b) rodzaj składnika lakieru.
c) specjalny rodzaj kleju z pęcherzy jesiotra.
d) rodzaj kleju kazeinowego.
20. Cytomierz
a) to przyrząd do mierzenia grubości płyt.
b) słu\
y do klejenia ustnika.
c) wykonany jest w kształcie litery c.
d) słu\
y do ściskania korpusu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Wykonywanie napraw i konserwacji instrumentów muzycznych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
6. LITERATURA
1. Kamiński Wł. Świrek J.: Lutnictwo. PWM, Warszawa 1972
2. Panufnik T.: Sztuka lutnicza. Warszawa 1926
3. Panufnik T.: Technologia lutnicza. Warszawa 1934
4. Poniatowska I.: Muzyka. Słownik szkolny. WSiP, Warszawa 1991
5. Weisshar J.: Violin restoration. Landon 2000
6. strona internetowa: http://www.eorchestr.cz
7. strona internetowa: http://www.wikipedia.pl
8. strona internetowa: Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37