MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Arkadiusz Gromek
Wykonywanie napraw, korekty i konserwacji
instrumentów muzycznych 311[01].Z2.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Iwona Skwarek
mgr Paweł Filipiak
Opracowanie redakcyjne:
mgr sztuki Arkadiusz Gromek
Konsultacja:
dr in\
. Jacek Przepiórka
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[01].Z2.03
 Wykonywanie napraw, korekty i konserwacji instrumentów muzycznych , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu korektor i stroiciel instrumentów
muzycznych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Organizacja stanowiska pracy 7
4.1.1 Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 9
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Dobór technik, materiałów i narzędzi do napraw instrumentów 12
4.2.1. Materiał nauczania 12
4.2.2. Pytania sprawdzające 24
4.2.3. Ćwiczenia 25
4.2.4. Sprawdzian postępów 26
4.3. Przeprowadzenie korekty konserwacji i napraw instrumentów 27
muzycznych
4.3.1. Materiał nauczania 27
4.3.2. Pytania sprawdzające 32
4.3.3. Ćwiczenia 32
4.3.4. Sprawdzian postępów 33
5. Sprawdzian osiągnięć 34
6. Literatura 39
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności w zakresie
wykonania napraw, korekty i konserwacji instrumentów muzycznych.
W poradniku znajdziesz:
 wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć ju\
ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
 cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
 materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
 zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy ju\
opanowałeś określone treści,
 ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
 sprawdzian postępów,
 sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
311[01].Z2
Korekta i strojenie instrumentów
muzycznych
311[01].Z2.01
Ocenianie jakości instrumentów
muzycznych
311[01].Z2.02
311[01].Z2.03
Regulacja mechanizmów instrumentów
Wykonywanie napraw, korekty
muzycznych
i konserwacji instrumentów
muzycznych
311[01].Z2.04
Strojenie instrumentów muzycznych
311[01].Z2.05
Posługiwanie się językiem
obcym zawodowym
Schemat układu jednostki modułowej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- stosować przyrządy pomiarowo-kontrolne zgodnie z ich przeznaczeniem,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp,
- rozró\
niać instrumenty muzyczne, kwalifikować do grupy instrumentów, a tak\
e
rozró\
niać ich części,
- wykonywać i odczytywać schematy, wykresy i szkice,
- posługiwać się dokumentacja techniczną,
- posługiwać się normami,
- pracować w grupie i indywidualnie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- zorganizować stanowisko pracy do wykonywania naprawy, korekty i konserwacji
instrumentów, zgodnie z wymogami ergonomii,
- wyjaśnić pojęcia: korekta, renowacja, rekonstrukcja i konserwacja instrumentów
muzycznych,
- rozpoznać stopień zu\
ycia elementów,
- zaplanować korektę i renowację instrumentów muzycznych,
- wymienić uszkodzone elementy instrumentu,
- dobrać narzędzia korektorskie,
- dobrać materiały do wykonania korekty i renowacji instrumentu,
- dokonać korekty elementów instrumentu,
- dobrać sposób naprawy i remontu instrumentu muzycznego,
- dobrać materiały do naprawy i konserwacji instrumentu muzycznego,
- zastosować ró\
ne metody i techniki wykonywania korekty instrumentu muzycznego,
- wykonać zabiegi biglowania w fortepianach i pianinach,
- ocenić wstępnie poprawność intonacji instrumentów muzycznych,
- zastosować modele i szablony do korekty i renowacji instrumentów muzycznych,
- zastosować specjalistyczne narzędzia i środki do korekty, konserwacji i naprawy
instrumentów muzycznych,
- dokonać konserwacji instrumentów muzycznych,
- obliczyć koszt wykonania naprawy i korekty instrumentu muzycznego,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo\
arowej
obowiązujące na danym stanowisku pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Organizacja stanowiska pracy
4.1.1. Materiał nauczania
Stanowisko pracy
Zgodnie z wymogami ergonomii stanowisko pracy korektora i stroiciela instrumentów
muzycznych, musi posiadać odpowiednie wymiary i odpowiednią ilość pomieszczeń.
Wymagane są przynajmniej dwa pomieszczenia o powierzchni łącznej od 25 do 80 m2. Gdy
mamy do dyspozycji trzy pomieszczenia dzielimy je w następujący sposób: największe
przeznaczamy na prace naprawcze  wyłączając z tego pomieszczenia prace z lakierem,
średnie pomieszczenie przeznaczamy na spotkania z klientem, najmniejsze pomieszczenie
przeznaczamy na lakierowanie. Jeśli jednak jest ono jednak tak małe, \
e uniemo\
liwia pracę
z instrumentem, wtedy pomieszczenie średniej wielkości przeznaczamy na pomieszczenie do
lakierowania.
Wyjątek od przyjętych wielkości stanowi pracownia do korekty i naprawy fortepianu.
Jego minimalna powierzchnia to ok. 40 m2.. Nale\
y tak\
e, wyodrębnić osobne pomieszczenie
dla lakierni. Jego minimalne gabaryty to 3 x 5 metrów.
Ścisłe zachowanie wymienionych wy\
ej wymiarów pomieszczeń jest niezwykle istotne,
poniewa\
zbyt małe pomieszczenie utrudnia zastosowanie wymogów ergonomii, zbyt du\
e
natomiast, powoduje zwiększenie odległości pracownika od narzędzi, które z reguły są
rozmieszczone na ściennych półkach.
Podłoga  powinna być wykonana z linoleum, PCV lub paneli. Taka nawierzchnia,
pozwala zachować czystość przy jednoczesnym zachowaniu ostrości narzędzi, które bardzo
często, w trakcie pracy, upadają.
Narzędzia  powinny być rozmieszczone na ściennych półkach, co zapewnia do nich
stały, komfortowy dostęp.
Szafy  są przeznaczone do przechowywania instrumentów gotowych, oczekujących na
opuszczenie pracowni.
Pozostałe wyposa\
enie to: taborety, stół stolarski, stół do monta\
u oraz stoły do
lakierowania. Aby szybko i sprawnie móc wykorzystywać wszystkie większe narzędzia
(tokarka, szlifierka, wiertarka stołowa, frezarka) nale\
y umieścić je na specjalne półki.
Oświetlenie
śadne sztuczne światło nie jest w stanie zastąpić światła dziennego.
Światło słoneczne po odbiciu przez warstwy atmosfery zapewnia najlepsze i komfortowe
oświetlenie. Nie mo\
e jednak padać bezpośrednio do pracowni, poniewa\
zuba\
a wygląd
kształtów i kolorów instrumentów. Ściany pomieszczenia powinny być w jasnych kolorach.
Mo\
na pracować przy oświetleniu sztucznym, choć jest ono znacznie mniej korzystne.
Nale\
y w takim wypadku stosować światło o barwie zbli\
onej do światła dziennego (stosując
np. specjalne \
arówki ze światłem białym albo światło lamp halogenowych lub
ksenonowych).
Naprawa korekta, renowacja, rekonstrukcja i konserwacja  pojęcia i ich znaczenie
Pracownia korektora i stroiciela mo\
e słu\
yć do naprawy, korekty, renowacji,
rekonstrukcji i konserwacji instrumentów. Te bliskoznaczne pojęcia kryją jednak za sobą
ró\
ne znaczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Naprawa  to termin obejmujący wszystkie czynności mające na celu przywrócenie
pierwotnego, lub po\
ądanego (w razie gdy jest z
le wykonany) stanu instrumentu. Poniekąd
naprawa w swym szerokim zakresie obejmuje wszystkie typy przedstawiane w tym rozdziale.
Szczególnie jednak, termin  naprawa jest stosowany do przywróceniu instrumentowi jego
właściwości gdy ulegnie on mechanicznemu uszkodzeniu.
Korekta  to termin obejmujący czynności zmierzające do naprawy, ale stosuje się go
raczej do drobnych napraw tych części instrumentu, które w wyniku naturalnego zu\
ycia
niszczą się w ka\
dym instrumencie, nie pasują do przyjętych standardów albo w jakimś
stopniu nie odpowiadają muzykowi u\
ytkującemu ten instrument.
Renowacja  to termin, który dotyczy przede wszystkim starych instrumentów,
przewa\
nie dawno nie remontowanych, takich, które wymagają przywrócenia im wszystkich
funkcji u\
ytkowych.
Rekonstrukcja  to termin obejmujący odtworzenie instrumentu z istniejących
dokumentów, rysunków, szkiców, fotografii, obrazów lub jakiekolwiek innego z
ródła. Jest to
niewątpliwie najtrudniejsza ze sztuk. Nie jest ona jednak niemo\
liwa. Historia tego zawodu
zna liczne przypadki rekonstrukcji instrumentów dziś niespotykanych.
Konserwacja  to czynności zapobiegające niszczeniu instrumentów przez ich naturalne
zu\
ycie.
Ka\
da pracownia naprawy, korekty, renowacji, rekonstrukcji i konserwacji jest w stanie
wykonać wszystkie wymienione czynności, ale z biegiem czasu specjalizuje się w jednym
zakresie. Do ka\
dej z czynności potrzebne są specyficzne narzędzia. Jeśli pracownia nie
wyspecjalizowała się w wykonywaniu określonych zadań, często w praktyce okazuje się, \
e
niektórych narzędzi nie u\
ywa się przez dłu\
szy czas. Nale\
y wtedy ograniczyć ich ilość.
Stopień zu\
ycia elementów
Oprócz całościowej oceny zakresu naprawy, nale\
y oszacować stopień zu\
ycia
poszczególnych elementów instrumentu. Do tego celu słu\
ą w pracowni szablony
i przymiary. Równie przydatne są urządzenia do przenoszenia profili, suwmiarka,
cytomierz oraz miarka twarda. Po przyło\
eniu szablonu, względnie przymiaru mo\
emy
doskonale ocenić poziom zu\
ycia materiału lub jego ewentualne odkształcenia. Mo\
emy to
zrobić równie\
przy pomocy wzoru, rysunku czy modelu  przenosząc poszczególne wymiary
z wzorów i szacując zu\
ycie elementów.
Zapobieganie przedwczesnemu zu\
yciu elementów instrumentów
Ka\
dy instrument opuszczający pracownię, powinien być poddany konserwacji mającej
na celu zapobie\
eniu przedwczesnemu zu\
yciu materiałów u\
ytych do budowy danego
elementu. Mamy tu do czynienia przede wszystkim z dwoma materiałami: drewnem
lakierowanym oraz metalem lakierowanym. Tak wykończona jest większość powierzchni
instrumentów.
Proces konserwacji nale\
y wykonać w dwóch etapach:
- W pierwszej kolejności u\
ywamy środków czyszczących, mo\
e być to woda i mydło lub
w przypadku lakieru nierozpuszczalnego w spirytusie właśnie spirytus. Przy lakierach
spirytusowych lub rozpuszczalnych w spirytusie u\
ywamy mieszaniny: 30 proc spirytusu
+ 50 proc wody przegotowanej + 10 proc pumeksu drobnego + 8 proc oleju lnianego +
2 proc. kwasu solnego. Taka substancja powinna po zmieszaniu emulgować (tworzyć
emulsję) i przez to dawać odpowiednią konsystencję do oczyszczenia instrumentu 
starcia wierzchniej warstwy nalotu stworzonej przez kalafonie, brud, kurz i substancje
wchodzące w skład potu, śliny itd. Zwykle usuwanie tego nalotu to proces długotrwały.
- Drugą czynnością, jaką musimy wykonać podczas konserwacji jest napuszczenie lakieru
lub politury odpowiednim materiałem. W przypadku surowego drewna będą to olejki
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
eteryczne, w wypadku drewna lakierowanego będzie to politura, a w wypadku metalu
lakierowanego  będą to specjalne rzadkie, nie schnące olejki na bazie olejów
syntetycznych
Planowanie korekty i renowacji instrumentów muzycznych
Aby odpowiednio zaplanować prace związane z korektą i renowacją, nale\
y kolejne
czynności właściwie rozło\
yć w czasie. Wyliczamy i dodajemy do siebie: czas przeznaczony
na lakierowanie instrumentu (względnie na jego retusze) + czas schnięcia ka\
dej warstwy 
przy czym nale\
y ten czas podwoić + czas dopasowania + czas klejenia + czas schnięcia
klejeń instrumentu. Sumy tych czasów powinny dać przybli\
ony czas realizacji zadania.
Do renowacji nale\
y jeszcze doliczyć czas czyszczenia instrumentu równy sumie czasów
lakierownia i schnięcia dwóch warstw.
- Przy lakierowaniu mo\
na przyjąć współczynnik: 1 warstwa 12 godzin.
- Przy klejeniu klejami naturalnymi: 1 pęknięcie 5 godzin.
- Podane są tu tylko wartości szacunkowe zale\
ne od gęstości, jakości, warunków schnięcia
szybkości pracy itd.
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo\
arowej i ochrony
środowiska podczas korekty i konserwacji instrumentów muzycznych
Ze względów bezpieczeństwa, na zajęciach nale\
y zachować czystość stanowiska, jego
utrzymanie w nale\
ytym porządku  co sprzyja przejrzystości prowadzonych prac. U\
ywając
maszynki do podgrzewania kleju, trzeba systematycznie (co ok. 4 godz.) pamiętać
o utrzymaniu poziomu wody w naczyniu do kąpieli wodnej oraz o wyłączaniu maszynki
natychmiast po podgrzaniu kleju.
Maszynka musi być ustawiona na płycie kamiennej lub metalowej. Nad maszynką
i w pobli\
u niej nie mogą znajdować przedmioty zdolne do samozapłonu, takie jak: tkanina,
tworzywa sztuczne, drewno, papier. Odczynniki chemiczne nale\
y przetrzymywać
w szafkach w specjalnie oznaczonych pudełkach.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są rodzaje napraw instrumentów?
2. Jaki jest optymalny rozkład wielkości pomieszczeń przeznaczonych na pracownie
instrumentów muzycznych?
3. Jaki wymiar minimalny musi mieć pracownia do wykonywania napraw fortepianów?
4. Jakie znasz materiały, które muszą być zamykane w szafkach?
5. Jak oceniamy stopień zu\
ycia elementów?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj szkic zagospodarowania sali o wymiarach 5x5 metrów, z oknami o szerokości
3 metry, umieszczonymi centralnie z jednej strony  na pracownię przeznaczoną do naprawy,
korekty i konserwacji instrumentów dętych.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zadania pracowni,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
2) określić jej funkcję,
3) stworzyć szkic podziału pomieszczenia,
4) zanotować napotykane problemy,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- wykaz narzędzi do rozmieszczenia,
- linijka skalowa,
- katalogi narzędzi specjalistycznych,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- fotografie instrumentów,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Wska\
materiały, które będą Ci potrzebne do sporządzenia środka do czyszczenia lakieru
spirytusowego i określ ich proporcje.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wymienić składniki środków czyszczących,
2) określić proporcje połączenia składników środków czyszczących,
3) wykonać zadanie w formie pisemnej,
4) wykonać notatkę o składnikach mieszaniny i ich właściwościach fizycznych,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- plansze i katalogi z ilustracjami materiałów,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Ćwiczenie 3
Przedstaw i uzasadnij kolejność czynności, jakie wykonasz w czasie klejenia instrumentu
pokazanego na rysunku.
Rysunek do ćwiczenia 3
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady potrzebne do produkcji kleju ze środków naturalnych,
2) określić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony przeciwpo\
arowej,
obowiązujące podczas zajęć,
3) sporządzić notatkę wymieniając i wyjaśniając kolejność postępowania przy klejeniu,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- notatnik,
- fotografie instrumentów i ich detali,
- przybory do pisania,
- przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpo\
arowe oraz regulaminy pracowni,
- literatura z rozdziału 6.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić rodzaje pomieszczeń do korekty?
1
1

2) zdefiniować pojęcie korekty?
1
1

3) określić rodzaj materiałów stosowanych na podłogi w pracowni
naprawy instrumentów? 1
1

4) zaplanować czas wykonania korekty lub renowacji?
1
1

5) zdefiniować pojęcie konserwacji?
1
1

6) zdefiniować pojęcie renowacji?
1
1

7) wymienić przepisy Bezpieczeństwa i Higieny Pracy obowiązujące
w pracowni napraw instrumentów? 1
1

8) zaplanować przebieg naprawy?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4.2 Dobór technik, materiałów i narzędzi do napraw
instrumentów
4.2.1. Materiał nauczania
Narzędzia korektorskie i ich dobór
Do wykonania napraw potrzebne są następujące narzędzia:
- ściski korektorskie sztywne 90 szt. (rys. 1),
Rys.1. Ró\
ne rodzaje ścisków korektorskich sztywnych
- ściski stolarskie na ruchomym ramieniu 20 szt. (rys. 2),
Rys. 2. Ścisk stolarski
- ścisk do klejenia pęknięć płyt 2 szt. (rys. 3),
Rys. 3. Ścisk do pęknięć płyt
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
- ściski do klejenia belek 6 szt. (rys. 4),
Rys. 4. Ścisk automat do klejenia belek
- klamry10 szt. (rys. 5),
Rys. 5. Ró\
ne typy klamry
- klamerki drewniane 40 szt.,
- ściski  taśmy do klejenia płyt10 szt.(rys. 6),
Rys. 6. Ściski  taśmy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
- ściski do klejenia korpusu (35 sztuk na ka\
dy rodzaj instrumentu) (rys. 7),
Rys. 7. Ścisk do korpusu
- podkładki, najlepiej z przezroczystego plastiku w ilości 50 szt.,
- dwa pędzle do kleju,
- naczynie do kleju,
- miarka giętka i miarka sztywna (rys. 8),
Rys. 8. U góry  miarka giętka, u dołu  miarka sztywna
- nó\
szewski (rys. 9),
Rys. 9. Ró\
ne typy no\
y szewskich
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
- dłuta płaskie 3 szt. (rys. 10.),
Rys. 10. Dłuta płaskie ró\
nej szerokości
- dłuta półokrągłe 5 szt. (rys. 11.),
Rys. 11. Dłuta półokrągłe ró\
nej szerokości i ró\
nych profili
- dłuta snycerskie (2 rylce) rys. 12,
Rys. 12. Dłuta snycerskie ró\
nej szerokości
- tokarka,
- wiertarka,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
- szlifierka,
- pilarka (rys. 13),
Rys. 13. Pilarka  wyrzynarka
- młotek,
- pobijak,
- obcęgi,
- szczypce,
- pędzle do lakierowania (w tym retuszerski) (rys. 14),
Rys. 14. Pędzle do lakierowania wiewiórcze ró\
nej szerokości
- kamerton,
- duszostawiacz (rys. 15),
Rys. 15. Duszostawiacz
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
- lusterko stomatologiczne (rys.16),
Rys. 16. Lusterko stomatologiczne
- papiery ścierne,
- kamienie szlifierskie (rys. 17),
Rys. 17. Kamienie szlifierskie
- skóra,
- cyrkiel,
- cytomierz (rys. 18)  przyrząd z czujnikiem zegarowym do mierzenia grubości płyt,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Rys. 18. Część robocza cytomierza
- suwmiarka (rys. 19),
Rys. 19.Suwmiarki
- kątownik (rys. 20),
Rys. 20. Kątownik
- waga,
- strugi,
- pilniki (rys. 21),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Rys. 21. Pilniki ró\
nego kształtu i ró\
nej szerokości
- tarniki (rys. 22),
Rys. 22. Tarniki ró\
nego kształtu i ró\
nej szerokości
- skalpel,
- wycinak do \
yłki,
- nó\
kuchenny płaski (rys. 23),
Rys. 23. No\
e kuchenne do otwierania instrumentów
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
- rozwiertak (rys. 24),
Rys. 24. Rozwiertak jednostronny
- strugaczka (rys. 25),
Rys. 25. Strugaczka przestawna
- pęseta,
- sznurek,
- formy
Przedstawione narzędzia stanowią bezwzględne minimum. Niejedna naprawa nie mo\
e
być podjęta jeśli w pracowni ich brak.
Przykłady zastosowania narzędzi w pracowni
- Je\
eli naprawiamy uszkodzenia w płytach o grubości poni\
ej 10 mm, stosujemy: ściski
korektorskie sztywne, ściski klamry do ściągania, a na krawędziach  ściski do klejenia
pęknięć płyt. Zawsze u\
ywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.
- Je\
eli naprawiamy uszkodzenia w płytach o grubości powy\
ej 10 mm stosujemy: ściski
stolarskie, klamry. Zawsze u\
ywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.
- Je\
eli mamy uszkodzenia w belkach, podkładkach, u\
ywamy ścisków stolarskich Zawsze
u\
ywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu belek.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
- Je\
eli mamy uszkodzenia w blasze stosujemy: formy do instrumentów blaszanych
i pobijaka.
- Je\
eli mamy uszkodzenia w instrumentach dętych drewnianych stosujemy: sznurek
z włókna naturalnego uprzednio namoczony wodą.
- Podczas wykonania elementów do wymiany, względnie fragmentów elementów do
korekty u\
ywamy następujących narzędzi:
- miarki giętkiej i miarki sztywnej,
- no\
a szewskiego,
- dłut płaskich 3 szt.,
- dłut półokrągłych 5 szt.,
- dłut snycerskich (2 rylce),
- tokarki,
- wiertarki,
- szlifierki,
- pilarki,
- młotka,
- pobijaka,
- obcęg,
- szczypcy,
- lusterka stomatologicznego,
- papierów ściernych,
- kamieni szlifierskich,
- skóry,
- cyrkli,
- cytomierza,
- suwmiarki,
- kątownika,
- znacznika,
- wagi,
- struga,
- pilnika,
- tarnika,
- skalpela,
- wycinaka do \
yłki,
- no\
a kuchennego płaskiego,
- rozwiertaka,
- strugaczki,
- pęsety.
- Do polakierowania i przystosowania instrumentu do gry u\
ywamy:
- pędzli do lakierowania (w tym retuszerskiego),
- kamertonu,
- duszostawiacza.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Materiały do wykonania klejenia instrumentów muzycznych
Do klejenia u\
ywamy klejów naturalnych rozpuszczanych na ciepło w wodzie,
podgrzewanych w kąpieli wodnej. Są to następujące gatunki kleju:
- klej zajęczy,
- klej skórny,
- klej króliczy,
- klej rybi,
- klej kostny,
- klej kazeinowy,
- karuk  klej z pęcherzy jesiotra.
Nie wskazane jest u\
ywanie klejów syntetycznych  poza pęknięciami smyczków. Tam
mo\
e być przydatny klej Paskofix.
Zastosowanie poszczególnych rodzajów kleju:
- jeśli ma miejsce klejenie na du\
ych powierzchniach  stosujemy klej kostny,
- jeśli są to powierzchnie małe  mo\
emy wymiennie stosować pozostałe,
- jeśli pęknięcie jest widoczne najlepiej jest stosować klej rybi,
- jeśli potrzeba silnego związania dwóch powierzchni  stosujemy karuk.
Do lakierowania potrzebujmy następujących materiałów:
- szelak,
- sandarak,
- mastyks,
- benzoes,
- damara,
- olej lniany,
- kalafonia,
- spirytus,
- woda destylowana,
- pumeks,
- szmatka bawełniana.
Najlepiej \
ywice rozpuścić uprzednio w spirytusie zalewając je nim i odstawiając na
kilka tygodni (3 do 10 w zale\
ności od rodzaju \
ywicy). Przed przystąpieniem do retuszu
dobrać odpowiedni skład metodą prób i błędów. Do odbarwiania zabrudzeń u\
ywać wody
destylowanej. Olej, pumeks i szmatkę bawełnianą u\
ywać do polerowania instrumentów.
Sposoby, metody i techniki naprawy instrumentu muzycznego
Podczas naprawy mo\
emy wyró\
nić dwie główne fazy:
a) faza klejenia (względnie faza gięcia w instrumentach blaszanych),
b) faza lakierowania.
Poni\
szy schemat przedstawia układ tych faz zło\
onych z poszczególnych procesów naprawy
instrumentów muzycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Procesy czyszczenia
Procesy
tworzenia
elementów
Procesy gięcia Procesy klejenia
Procesy lakierowania
(retuszowania)
Procesy
czyszczenia
Procesy strojenia
Efekt finalny
Schemat faz naprawy instrumentu
Ka\
dy rodzaj uszkodzenia naprawiamy odmiennymi technikami
Je\
eli jest to rodzaj uszkodzenia powłoki lakieru wystarczy jedynie lakierowanie.
Lakierowanie polega na powlekaniu pędzlem kolejnych warstw lakieru (w przypadku małego
uszkodzenia pędzelkiem retuszerskim) i czynność powtarza się tak, a\
do wyrównania
powierzchni (rys. 26). Po nało\
eniu ka\
dej warstwy nale\
y przeszlifować polakierowana
powierzchnię, co przyśpiesza schnięcie i pozwala równiej poło\
yć kolejne warstwy.
W wypadku lakieru kolorowego nale\
y rozpoznać kolejność kładzionych warstw
i zastosować taką samą kolejność warstw kolorowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Rys. 26. Sposób wykonania retuszu lakieru
Je\
eli chodzi o pęknięcia w materiale to: w drewnie u\
ywamy klejenia, czyli smarujemy
gorącym klejem dwie powierzchnie klejone, następnie ściskamy i zostawiamy na 4 5 godzin.
Po tym czasie zdejmujemy ściski, czyścimy i lakierujemy jak wy\
ej.
Je\
eli mamy instrument w renowacji z pęknięciami, to całość instrumentu i pęknięcia
czyścimy wodą  (w razie mocno zabrudzonych pęknięć u\
ywamy wody utlenionej
z zachowaniem wszystkich przepisów ochrony zdrowia), ściskamy podkładkami
i odstawiamy na 5 godzin. Następnie postępujemy jak w wypadku zwykłego pęknięcia.
Je\
eli naprawimy ubytek materiału, to musimy oczyścić miejsce ubytku, a następnie wkleić
tam brakujący element, wykonany z podobnego materiału, a następnie lakierujemy jak wy\
ej.
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest szelak?
2. Co to jest ścisk taśma i jak działa?
3. Co to jest retusz i w jakiej fazie go stosujemy?
4. W jaki sposób wykonuje się spasowanie elementów?
5. Jakie występują rodzaje pędzli?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz materiały, techniki i narzędzia do sklejenia pęknięć w korpusie oboju.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić, jakie materiały słu\
ą do naprawy tego typu uszkodzeń,
2) rozpoznać, jakie techniki wykorzystywane są do naprawy tego typu uszkodzeń,
3) określić, jakie narzędzia słu\
ą do naprawy tego typu uszkodzeń,
4) zanotować posiadane informacje,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- notatnik,
- przybory do pisania,
- obój lub plansze z fotografią pękniętego korpusu,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Zdefiniuj i opisz sposób naprawy ubytku w płycie rezonansowej wioli da gamba.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś
1) rozpoznać ilość ubytków i ich wielkość,
2) opisać rozpoznane ubytki wraz z ich wymiarami,
3) zaplanować techniki do zamontowania elementów uzupełniających,
4) uło\
yć schemat wykonania kolejnych elementów,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- pęknięta płyta z wioli da gamba,
- notatnik,
- klej skórny,
- maszynka elektryczna do podgrzewania kleju,
- pędzel,
- naczynie do kleju,
- listewki świerkowe,
- strug,
- pilarka taśmowa,
- przybory do pisania,
- fartuchy ochronne,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić rodzaje ścisków jakie są potrzebne do wykonania napraw
instrumentów? 1
1

2) wyjaśnić, co to jest ścisk do klejenia pęknięć płyt?
1
1

3) wyjaśnić, w jaki sposób wykonuje się proces lakierowania?
1
1

4) wyjaśnić w jaki sposób dokonuje się proces klejenia?
1
1

5) wyjaśnić w jaki sposób naprawiamy pęknięcia?
1
1

6) określić, składniki lakierów spirytusowych?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
4.3. Przeprowadzenie korekty konserwacji i napraw
instrumentów muzycznych
4.3.1. Materiał nauczania
Specjalistyczne narzędzia i środki do korekty, konserwacji i naprawy
Spośród narzędzi niespotykanych nigdzie indziej, w naprawach instrumentów
muzycznych stosujemy:
- sztywne ściski korektorskie,
- ściski do klejenia płyt,
- ściski taśmy,
- ściski do korpusu,
- duszostawiacz.
Sztywne ściski korektorskie są ceownikami zakończonymi z jednej strony podkładką
a z drugiej wkręconą w ten ceownik śrubą z podkładką. Działanie tego ściska polega na
ściskaniu materiałów, tak, jak w przypadku ścisku stolarskiego. Z tym, \
e z powodu
sztywności ścisku, mo\
emy osiągnąć dłu\
sze ramię działania (rys. 27). W korekcie płyt
znacznie ułatwia to pracę, a niekiedy nawet umo\
liwia podjęcie danej korekty.
Rys. 27. Sposób zamontowania ścisku korektorskiego sztywnego
Ściski do klejenia płyt są ściskami zło\
onymi z dwóch ścisków korektorskich, o takich
samych wymiarach. Połączone są one specjalnymi trzpieniami umo\
liwiającymi im
przemieszczanie się względem siebie równolegle. Dodatkowo, w obu, zamocowana jest śruba
rzymska. Lewy gwint jest w lewym ścisku, a prawy gwint w prawym ścisku. Sposób klejenia
jest następujący: zakręcamy ścisk lewy po lewej stronie pęknięcia, prawy  po prawej stronie
pęknięcia, a następnie smarujemy pęknięcie klejem, \
eby póz
niej je ścisnąć wspomnianą śrubą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
 Ściski taśmy wykonane są blachy mosię\
nej o grubości 2 mm, szerokiej na ok. 1 cm. Na
jednym jej końcu zainstalowana jest śruba do przykręcania z przykładką (po to, by ostra śruba
nie raniła krawędzi płyty), na drugim końcu, z tej samej strony  krótki zaczep-przykładka.
Zazwyczaj są to ściski stosowane razem ze ściskami korektorskimi.
Montuje się je na wypukłej stronie płyty, następnie smaruje pęknięcie klejem i ściska za
pomocą śruby zamocowanej na jednym końcu (rys. 28). Przed klejeniem nale\
y
przeprowadzić próbę na sucho, bez kleju, a następnie po pozytywnym wyniku, jeśli pęknięcie
się odkształca w trakcie ściskania, nale\
y przygiąć ścisk w miejscu odkształcenia kontrując to
odkształcenie.
Rys. 28. Sposób zamontowania ścisku-taśmy na korpusie wiolonczeli
Ściski do korpusu są zwykłymi prętami nagwintowanymi z jednej strony, natomiast z drugiej
strony mają zamocowaną podkładkę. Druga podkładka jest luz
na, na pręcie między pierwszą
podkładką a śrubą. Sposób stosowania: ściskamy krawędzie płyt po to, by uzyskać sklejony
korpus posmarowany w miejscu styku płyty rezonansowej z boczkami.
Duszostawiacz słu\
y  jak sama nazwa wskazuje  do prawidłowego wstawienia i ustawienia
duszy w instrumencie. Wykonany jest on z blachy (grubość do 4 mm), ma kształt litery S.
Jednym końcem przebija się duszę w połowie jej wysokości a drugim reguluje jej pozycje
lekko ją opukując. Po wło\
eniu duszy prawidłowej długości, pociągamy duszostawiacz, który
w ten sposób sam opuszcza miejsce zagłębienia (rys. 29).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Rys. 29. Ulokowanie duszy w trzech fazach
Zastosowanie modeli i szablonów do korekty i renowacji instrumentów muzycznych
Szablony i przymiary stosujemy w naprawie w bardzo ograniczonym zakresie.
Stosowane są jedynie szablony łuku podstawka i przymiary do podstrunnicy. Do ka\
dego
typu instrumentu jest inny przymiar i szablon. Mogą one być z blachy, drewna lub kartonu.
Po odrysowaniu kształtu, nale\
y dopiłować podstawek do linii. Przymiar do podstrunnicy
stosuje się jako narzędzie kontrolne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Wykonywanie renowacji i rekonstrukcji instrumentów
Wykonanie renowacji instrumentu wią\
e się z procesami ju\
przedstawionymi przy
zastosowaniu poszczególnych technik i narzędzi. Są to zazwyczaj procesy:
- czyszczenia,
- klejenia pęknięć
- dorobienia jakiś drobnych elementów.
Rekonstrukcja jest procesem o wiele trudniejszym od renowacji. Polega zazwyczaj na
wykonaniu instrumentu z rysunku lub fotografii.
W tym celu nale\
y powiększyć na maszynie kopiującej obiekt na zdjęciu lub rysunku do
rozmiaru \
ądanego. Najlepiej jest, posłu\
yć się w tym celu menzurą struny i powiększać
fotografię instrument, a\
do uzyskania konkretnego wymiaru menzury struny drgającej
(to odległość od podstawka do pro\
ka albo długość instrumentu w przypadku instrumentów
dętych). Następnie sporządzamy rysunek techniczny, który jest podstawą do rekonstrukcji
instrumentu. Podczas rekonstrukcji, musimy się posłu\
yć tak\
e własną wiedzą z zakresu
budowy wewnętrznej instrumentów i uwzględnić to w fazie wykonywania rysunku
technicznego. Następnie wytwarzamy szablony i przymiary do tego instrumentu a potem
postępujemy jak w przypadku instrumentu nowego. Często się zdarza, \
e w rekonstrukcji,
z powodu braków w dokumentacji, trzeba posłu\
y się własną inwencją twórczą.
Konserwacja współczesnych i zabytkowych instrumentów muzycznych
Podczas wykonywania napraw instrumentów współczesnych (w wieku nie więcej ni\

55 lat od daty renowacji lub naprawy), mo\
emy niemal dowolnie ingerować w instrument
je\
eli celem ma być poprawa jego wyglądu stanu czy funkcji u\
ytkowej. Natomiast
w wypadku instrumentów starszych, przy zmianach materii instrumentu, jesteśmy
zobowiązani powiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i uzyskać  jeśli to
wymagane  jego zgodę na taką ingerencję.
Z reguły instrumenty zabytkowe są kruche i o wiele bardziej nara\
one na działanie czynników
zewnętrznych. To kryterium trzeba brać pod uwagę, przy wykonywaniu konserwacji
instrumentów.
Spasowanie elementów instrumentów muzycznych
Do spasowania elementów wstawionych w miejsce ubytków, u\
ywamy dwóch technik:
Pierwsza:
- posługujemy się kalką maszynową lub kredą. Przykładamy materiał podobny pod
względem kierunku włókien do miejsca ubytku i przeciągamy pod nim arkusz kalki
ustawiony stroną roboczą w stronę nowego materiału. Następnie zbieramy materiał
z miejsca gdzie stworzył się nalot z arkusza kalki i powtarzamy tę czynność, a\
do
uzyskania nalotu na całej powierzchni materiału. Wtedy uznajemy materiał za
spasowany. Tę samą czynność mo\
emy, przeprowadzić za pomocą kredy, jednak ta nie
jest a\
tak wyraz
na w odwzorowaniu nierówności. Przy większych wklęsłościach ubytku
stosujemy kredę (zastosowanie kalki jest niemo\
liwe). Kredę, stosujemy pocierając
miejsce ubytku i przykładając do niego materiał. Miejsca, na których występuje ślad
kredy zbieramy ostrym narzędziem,
- druga technika opiera się na zastosowaniu dobrze naostrzonego dłuta wklęsłego. Jego
wklęsłość musi być dostosowana do kształtu i wielkości ubytku. Po dopasowaniu
i naostrzeniu dłuta, powiększamy ubytek tak, aby cały był wybrany przez dłuto ruchem
jednego pociągnięcia. Następnie, w materiale o podobnym wyglądzie, wykonujemy ten
sam ruch tylko odwrotną stroną, czyli stroną wypukłą. Takie dwa materiały powinny do
siebie przylegać. W razie niezgodności strugamy materiał jeszcze raz, a\
do uzyskania
po\
ądanego efektu. Dobrze jest zmoczyć materiał wrzątkiem tu\
przed struganiem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Strojenie instrumentu po naprawie i korekcie
Po odbyciu konserwacji stroimy instrument wg wysokości jemu przypisanych. Tabela
strojów znajduje się w literaturze (p. 1. tabela 1) Jako przykład, zaprezentuję proces strojenia
fortepianu:
Temperatura to zakres dz
więków od  a do  a1 . Strojenie fortepianowej temperatury
systemem kwartowo-kwintowym:
a - od kamertonu (Kamerton  [niem.] 1. dz
więk  a1  (a razkreślne), o wzorcowej
wysokości, obecnie = 440 drgań /s, ustalonej przez Międzynarodową Organizację
Normalizacyjną. 2. przyrząd słu\
ący do ustalania stroju instrumentów)
a - a1 - 8 cz w górę ( cz  skrót od określenia interwałów czystych)
a - d1 - 4 cz w górę
a - e1 - 5 cz w górę
e1 - h - 4 cz w dół
h - fis1 - 5 cz w górę
fis1 - cis1 - 4 cz w dół
cis1 - gis1 - 5 cz w górę
gis1 - dis1 - 4 cz w dół
dis1 - b - 4 cz w dół
b - f1 - 5 cz w górę
f1 - c1 - 4 cz w dół
c1 - g1 - 5 cz w górę.
Ka\
da kwinta i kwarta musi posiadać odpowiednią ilość zdudnień; u\
ywając systemu
równomiernie temperowanego, nie uzyskuje się przy tym idealnie czystych kwint i kwart.
Resztę dz
więków stroi się w oktawach od temperatury. Czasami w \
argonie wstępne strojenie
nazywane jest biglowaniem. Jest to termin lokalny wywodzący się z Technikum Budowy
Fortepianów.
Rys. 30. Klucz do strojenia fortepianów i kamerton widełkowy
Określenie kosztów korekty, renowacji i konserwacji instrumentów muzycznych
Wycena instrumentów muzycznych
Aby skalkulować pełny koszt korekty, renowacji i konserwacji instrumentów
muzycznych nale\
y zsumować koszty z dwóch, niezale\
nych obszarów:
- koszty wykorzystanych materiałów,
- koszty robocizny.
Prawidłowa kalkulacja kosztów powinna obejmować:
- koszty wykonania realnych zakupów materiałów do u\
ycia,
- ilość czasu przeznaczonego na ten zakup,
- czas ten nale\
y oszacować w stosunku do normalnego czasu w jakim jesteśmy w stanie
dany materiał nabyć,
- do kosztów zakupu materiału nale\
y doliczyć mar\
ę w wysokości 30%, czyli taką jaką
spotykamy w handlu materiałami do budowy i naprawy instrumentów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
- wa\
ne jest te\
, aby do kosztu zakupu drewna świe\
ego dodać 5% ceny za ka\
dy rok
sezonowania. Zale\
nie od tego, czy materiał ma kilka czy kilkadziesiąt lat, do ceny
zakupu materiału świe\
ego zawsze dodajemy po 5% ceny za ka\
dy rok sezonowania,
- w koszcie robocizny liczymy czas według przepracowanych godzin i dodajemy
podwójną stawkę za pracę w szkodliwych warunkach (przy lakierowaniu, chemikaliach
i pracy z drewnem fernambuku, palisandrem i hebanem).
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak definiujemy pojęcie ścisk korektorski?
2. Jak definiujemy cytomierz?
3. Jakie instrumenty kwalifikujemy jako zabytki?
4. Jak kalkulujemy koszty zakupionych materiałów?
5. Jakie narzędzia słu\
ą do spasowania elementów?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj schemat przebiegu naprawy pęknięć w korpusie klarnetu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić części klarnetu i sposób ich wytworzenia,
2) znalez
ć materiały słu\
ące do naprawy,
3) określić sposoby i narzędzia słu\
ące do naprawy,
4) wyrysować schemat działania,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- pęknięty korpus klarnetu,
- notatnik,
- blok rysunkowy,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Wykonaj szczegółowy schemat naprawy ślimaka w wiolonczeli.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić budowę wiolonczeli,
2) narysować schemat przebiegu naprawy, porządkując w kolejności czynności, które
wykonasz,
3) określić wielkość zastosowanych narzędzi i ich rodzaj,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- wiolonczela,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Oblicz koszty materiałów do naprawy 10 saksofonów. Pracownik pracował 20 godziny.
Jego tygodniowy zarobek wynosi 600 PLN (w 40 godzinnym trybie pracy). Jakie są koszty
robocizny tego pracownika przy jednym saksofonie. Materiały na remont saksofonów
kosztowały 3500 PLN netto. Oblicz jednostkowy koszt naprawy 1 saksofonu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić koszt jednej godziny pracy specjalisty,
2) określić wielkość mar\
y na towar z magazynu,
3) obliczyć koszt pracy pracownika przy wszystkich saksofonach, a potem przy jednym
egzemplarzu,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wskazać rodzaje dłut?
1
1

2) wskazać rodzaje ścisków?
1
1

3) określić sposoby spasowania materiału?
1
1

4) określić czynności, które nale\
y wykonać przy renowacji
instrumentu? 1
1

5) określić rodzaje no\
y?
1
1

6) wyjaśnić jakie narzędzia słu\
ą do klejenia?
1
1

7) określić rodzaje miarek i ich zastosowanie?
1
1

8) wyjaśnić jakie są etapy prawidłowej naprawy starej rysy na powłoce
lakieru? 1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania o ró\
nym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego
wyboru. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwe odpowiedzi, tylko jedna jest
prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Ścisk sztywny do klejenia to ścisk w kształcie litery
a) c.
b) z.
c) h.
d) t.
2. Dłuta snycerskie to
a) inaczej dłuta płaskie.
b) małe dłutka.
c) inaczej dłuta wklęsłe.
d) du\
e dłuta sprzedawane w komplecie.
3. Nó\
szewski to nó\

a) kuchenny.
b) do otwierania instrumentu,
c) najpowszechniej u\
ywany w korekcie,
d) bardzo rzadko stosowany w korekcie.
4. Minimalna wielkość pomieszczenia do naprawy fortepianu wynosi
a) 40 i 25 m.
b) 45 i 15 m.
c) 40 i 20 m.
d) 40 i 15 m.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
5. Linoleum to
a) materiał na okładzinę stołu stolarskiego.
b) materiał do klejenia pęknięć.
c) materiał na podłogę warsztat.
d) inaczej olej lniany.
6. Do narzędzi składowanych na półkach zaliczymy
a) strug ręczny.
b) politurę.
c) szlifierkę.
d) dłuta.
7. Ogół procesów mających na celu przywrócenie pierwotnego stanu instrumentu to
a) korekta w znaczeniu szerokim.
b) konserwacja.
c) korekta w znaczeniu wąskim.
d) odtworzenie instrumentu z istniejącej dokumentacji.
8. Renowacja to
a) odnowa podniszczonych części.
b) zapobieganie zniszczeniom.
c) naprawa drobnych partii instrumentów.
d) odtworzenie instrumentu z istniejącej dokumentacji.
9. Ocena zu\
ycia materiałów polega na
a) przeniesieniu poszczególnych przymiarów i porównanie ich z rysunkiem.
b) wytworzeniu odlewu gipsowego.
c) wytworzeniu odlewu z masy plastycznej.
d) przeniesieniu poszczególnych wymiarów do porównania z rysunku na instrument.
10. Do oceniania stopnia zu\
ycia instrumentu wykorzystuje się
a) dłuto.
b) skalpel.
c) nó\
.
d) szablon.
11. Do oczyszczenia lakieru, który nie rozpuszcza się w spirytusie u\
ywamy
a) szelaku.
b) spirytusu.
c) kalafonii.
d) acetonu.
12. Do wstępnego oczyszczenia instrumentu mo\
na wykorzystać
a) środek czyszczący do mebli.
b) mieszaninę wody z mydłem.
c) politurę.
d) krzemionkę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
13. Przybli\
ony czas schnięcia ośmiu, kolejno nakładanych warstw lakieru wynosi
a) 25 godzin.
b) 120 minut.
c) 12 godzin.
d) 100 godz.
14. Włosie wiewiórcze jest stosowane w
a) pędzlu do klejenia.
b) pędzlu retuszerskim.
c) ka\
dym pędzlu okrągłym.
d) ka\
dym pędzlu płaskim.
15. Materiał nieulegający samozapłonowi to
a) klej.
b) heban.
c) damara.
d) spirytus.
16. Ścisk do klejenia płyt składa się z
a) dwóch ścisków korektorskich połączonych śrubą i trzpieniami.
b) dwóch ścisków taśm połączonych śrubą i trzpieniami.
c) dwóch ścisków do korpusu połączonych śrubą i trzpieniami.
d) dz
wigni i przeło\
enia.
17. Czas schnięcie powłoki lakierniczej instrumentów zale\
y od
a) gęstości lakieru.
b) jakości podkładu.
c) gęstości pędzla.
d) jakości pędzla.
18. Miękki nó\
u\
ywany w naprawie instrumentów muzycznych to
a) nó\
kuchenny.
b) skalpel.
c) wybierak do \
yłki.
d) cyklina.
19. Strugaczka
a) to narzędzie do strugania otworów.
b) to narzędzie do ostrzenia akcesoriów.
c) składa się z dwóch ścisków korektorskich połączonych śrubą i trzpieniami.
d) składa się z dwóch ścisków taśm połączonych śrubą i trzpieniami.
20. Duszostawiacza
a) u\
ywamy jak innych dłut.
b) u\
ywamy jak ścisków.
c) stosujemy w końcowym etapie korekty.
d) stosujemy na początku korekty.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
21. Mastyks to
a) specjalny rodzaj szelaku.
b) rodzaj kleju kazeinowego.
c) specjalny rodzaj kleju z pęcherzy jesiotra.
d) rodzaj składnika lakieru.
22. Cytomierz
a) to przyrząd z czujnikiem zegarowym.
b) jest wykonany w kształcie litery t.
c) jest wykonany w kształcie litery c.
d) słu\
y do mierzenia interwałów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Wykonywanie napraw, korekty i konserwacji instrumentów muzycznych
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
6. LITERATURA
1. Kamiński Wł. Świrek J.: Lutnictwo. PWM, Warszawa 1972
2. Panufnik T.: Sztuka lutnicza. Warszawa 1926
3. Panufnik T.: Technologia lutnicza. Warszawa 1934
4. Weisshar J.:Volin restoration. London 2000
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39