renesans024aangelsa

Temat: Obrońcy chłopa w literaturze renesansowej.

Szymon Szymonowic - jego zasługą jest wprowadzenie do literatury polskiej
sielanki, utworu przedstawiającego życie ludu na tle natury, zawierającego
elementy realistyczne, podkreślającego wdzięk prostego życia na wsi. "Żeńcy" to
realistyczny obrazek z życia wsi pańszczyźnianej, przedstawiający ciężką dolę
ludu (który pierwszy raz dochodzi do głosu w tym właśnie utworze). Występują tu
dwie młode, wiejskie dziewczyny odrabiające pańszczyznę pod nadzorem ekonoma.
Nie jest to typowa sielanka, obraz życia na wsi nie jest idylliczny, ukazuje
całą prawdę o ówczesnych stosunkach społecznych. Do utworu wprowadzony jest
prosty, ludowy język, pełen obrazowych i dosadnych zwrotów. Na tle pięknego,
letniego krajobrazu powstaje smutny, szary obrazek z życia wyzyskiwanych
chłopów.
A.F. Modrzewski - W debiutanckiej mowie pt. "Łaski albo o karze za mężobójstwo"
- wykazał dużą odwagę poglądów. Broszura dotyczyła sprawy, w której nie było
możliwe znalezienie wspólnego języka z ówczesną szlachtą. Modrzewski protestuje
przeciwko niesprawiedliwości prawa karnego, które za zabójstwo szlachcica karze
bardzo wysoką grzywną, dożywotnim więzieniem lub śmiercią, a za zabicie chłopa
tylko niewielką karą pieniężną. Autor wystąpił przeciw temu nieludzkiemu prawu,
opowiadając się za karą śmierci za każde zabójstwo - tu wyprzedził reformę
sądownictwa europejskiego o dwa wieki. W największym swoim dziele "O poprawie
Rzeczypospolitej", a konkretnie w księdze II - "O prawach" - Modrzewski znowu
zdecydowanie walczy o równość wszystkich obywateli wobec prawa. Zgodnie z jego
pomysłem wszelkie prawa miała opracowywać specjalna komisja, składająca się z
przedstawicieli wszystkich stanów. Zadaniem tej komisji byłoby także powoływać
Sąd Najwyższy państwa, do którego mógłby się odwołać zarówno szlachcic,
mieszczanin, jak i chłop. W odpowiednim systemie widzi Modrzewski zabezpieczenie
bytu niższych warstw społecznych. Państwo powinno także sprawować ustawiczny
dozór nad stosunkiem szlachty do chłopów.
Mikołaj Rej - W "Krótkiej rozprawie..." dostrzega linię podziału między klasą
feudałów a ciemiężonym chłopstwem i - między wierszami, co prawda - daje wyraz
swemu współczuciu dla uciskanego chłopa. Jest to pierwszy utwór, w którym
wprowadzona została mowa potoczna - przełamanie sztywnego schematyzmu
średniowiecznego.