WZW  Wirusowe zapalenia wątroby:
zagro\
enia, zapobieganie i leczenie
WZW to skrót oznaczający wirusowe zapalenie wątroby. Określa się w ten sposób grupę
chorób powodowanych przez wirusy, które namna\
ając się w komórkach wątrobowych (tzw.
Hepatocytach), powodują ich rozpad. Wyró\
niamy pięć podstawowych, najczęstszych typów
wirusa A, B, C, D i E, które mimo podobnego mechanizmu działania wykazują wiele ró\
nic.
W tym artykule przedstawione zostaną podobieństwa i ró\
nice między typami wirusów A, B i
C, ze zwróceniem uwagi na leczenie i profilaktykę.
Zagro\
enia i objawy
Wspólną cechą wszystkich wirusów jest mo\
liwość powodowania przez nie \
ółtaczki.
śółtaczka to objaw, przy którym w organizmie zwiększa się poziom \
ółtego barwnika 
bilirubiny, co objawia się z\
ółknięciem skóry i twardówek oczu. Intensywność
powodowanych komplikacji zdrowotnych ró\
ni się jednak znacznie w zale\
ności od typu
wirusa.
Wirus typu A, zwany inaczej HAV powodujący WZW A jest stosunkowo mało groz
ny. Od
zaka\
enia do pojawienia się objawów mija zwykle ok. 2-6 tygodni. Objawami choroby mogą
być: złe samopoczucie, utrata apetytu i gorączka, aczkolwiek wiele zaka\
eń przebiega
bezobjawowo. Wkrótce potem pojawia się \
ółtaczka, która znika po miesiącu. Powikłania
występują bardzo rzadko. HAV nie jest powa\
nym zagro\
eniem \
ycia, śmiertelność wynosi
ok. 1 na 1000.
Wirus zapalenia wątroby typu B, zwany inaczej HBV stanowi o wiele większe zagro\
enie dla
zdrowia. Po zaka\
eniu okres wylęgania trwa około trzech miesięcy. Po tym czasie pojawiają
się objawy podobne do tych jakie występują przy zaka\
eniu HAV. Następnie rozwija się
\
ółtaczka, która u 9 na 10 osób po pewnym czasie ustępuje. WZW B mo\
e mieć jednak du\
o
powa\
niejszy przebieg. Istnieje ryzyko pojawienia się przewlekłego zapalenia, które w
efekcie powodować mo\
e marskość wątroby. Powa\
nym zagro\
eniem, jakie niesie za sobą
zaka\
enie HBV, jest pierwotny rak wątroby. Groz
nym powikłaniem WZW B jest równie\

zaka\
enie okołoporodowe, do którego mo\
e dojść w sytuacji, gdy matka jest nosicielem
wirusa typu B. Ryzyko zaka\
enia dziecka przy porodzie wynosi ponad 90% i większość
zaka\
onych dzieci staje się nosicielami, co niesie za sobą zagro\
enie rozwojem choroby i
skutkować mo\
e śmiertelnością u tych dzieci dochodzącą nawet do 50%.
Trzeci typ WZW jest wywoływany przez wirusa zapalenia wątroby typu C  HCV. Przebieg
zaka\
enia jest bardzo podobny do przebiegu WZW B. W przypadku HCV okres w którym
wirus znajdujący się w organizmie pozostaje w utajeniu trwa kilka lat, a ryzyko wystąpienia
powikłań takich jak przewlekłe zapalenie wątroby i pierwotny rak wątroby jest większe ni\
w
przypadku WZW B.
Czy mogę się zarazić?
Wirusy HAV usuwane są z organizmu z kałem. W przypadkach niedopilnowania zasad
higieny mogą być przenoszone przez owady lub przenikać do wód gruntowych lub wody
pitnej. Wirus ten potrafi bytować długo w wilgotnym i mokrym środowisku. WZW A jest
więc przykładem  choroby brudnych rąk , która rozprzestrzenia się głównie tam, gdzie nie są
przestrzegane zasady higieny.
W przypadku wirusa zapalenia wątroby typu B głównymi drogami zaka\
enia są krew i
kontakty seksualne. Nie znaczy to, \
e nara\
eni na ryzyko są tylko narkomani u\
ywający
do\
ylnie środków odurzających i osoby mające wiele kontaktów seksualnych. Na zaka\
enie
to są nara\
eni praktycznie wszyscy, gdy\
mo\
e do niego dojść w wyniku takich zabiegów jak
zastrzyki, operacje, w gabinetach stomatologicznych, podczas wykonywania tatua\
u,
akupunktury lub nawet podczas zabiegu manicure czy wizyty u fryzjera (zranienie brzytwą,
\
yletką, no\
yczkami). Do zaka\
enia mo\
e dojść równie\
podczas porodu. HBV nie występuje
w kale ślinie ani łzach, co sprawia \
e nie mo\
na się nim zarazić w wyniku np. całowania, czy
pływania w basenie z nosicielami tego wirusa.
Wirusem HCV mo\
na zakazić się w taki sam sposób jak wirusem HBV, czyli przez kontakt z
krwią osoby będącej nosicielem lub kontakt seksualny bez odpowiednich zabezpieczeń z taką
osobą. Tak samo jak w przypadku wirusa typu B wirusem wywołującym WZW C nie mo\
na
się zarazić przez kaszel, kichanie czy u\
ywanie tej samej wanny co osoby zaka\
one, czyli w
przypadku, gdy nie ma bezpośredniego kontaktu z krwią nosiciela.
Diagnostyka
W diagnostyce zapaleń wątroby wyró\
niamy testy swoiste i nieswoiste. Testy nieswoiste
świadczą o wystapieniu zapalenia wątroby, ale nie pozwalają sprecyzować o jaki typ wirusa
spowodował zaka\
enie. Testy swoiste są ukierunkowane na wykrycie konkretnego typu
wirusa.
Do testów nieswoistych nale\
y badanie stę\
enia bilirubiny we krwi lub moczu. Bilirubina jest
\
ółtym barwnikiem, który gromadzi się w przypadku nieprawidłowej pracy wątroby, której
powodem mogą być właśnie zaka\
enia wirusowe. Kolejnym nieswoistym testem jest badanie
tzw. aminotransferaz: ALAT i ASPAT  są to enzymy, których podwy\
szone stę\
enie we
krwi równie\
świadczy o mo\
liwym uszkodzeniu wątroby. Zaletą testów nieswoistych jest to,
\
e są stosunkowo łatwe i szybkie do przeprowadzenia, natomiast ich wadą jest to, \
e na
wysoki poziom bilirubiny, ALAT i ASPAT mogą wpływać inne czynniki uszkadzające
wątrobę. Wnioskiem tego pozytywny (stwierdzający nieprawidłowo wysoki poziom któregoś
z badanych czynników) wynik testu nieswoistego nie świadczy jednoznacznie o tym, \
e
mamy do czynienia z wirusowym zapaleniem wątroby.
Testy swoiste opierają się na wykrywaniu przeciwciał przeciwko konkretnym wirusom.
Przeciwciała to cząsteczki wytwarzane przez nasz organizm do walki z wszelkiego rodzaju
drobnoustrojami. Ka\
de przeciwciało skierowane jest przeciwko jednemu konkretnemu
typowi  zarazka . Je\
eli więc obserwujemy we krwi podwy\
szone stę\
enie jakiegoś
przeciwciała świadczy to o fakcie i\
układ odpornościowy próbuje obronić nas przed wirusem
lub bakterią, które wniknęły do organizmu. W laboratoriach analitycznych dostępne są testy
określające zawartość poszczególnych przeciwciał dzięki którym mo\
na dokładnie określić z
jakim konkretnym typem wirusa mamy do czynienia.
Leczenie i zapobieganie
WZW A jest stosunkowo niegroz
ną choroba i przewa\
nie nie jest konieczne stosowanie
leczenia. Istnieje szczepionka przeciwko HAV. Aby uniknąć zaka\
enia trzeba przestrzegać
podstawowych zasad higieny.
Zaka\
enie HBV wymaga przewa\
nie hospitalizacji. Sposób leczenia zale\
y od nasilenia
objawów choroby, przewa\
nie stosuje się leczenie zachowawcze i mające na celu usunięcie
wirusa z organizmu. Du\
o lepszą metodą walki z wirusem wywołującym WZW B jest
szczepionka, która z du\
ą skutecznością mo\
e zabezpieczyć przed wirusem typu B.
Najtrudniejsza sytuacja pojawia się, gdy mamy do czynienia z wirusem HCV. Leczenie jest
bardzo kosztowne, długotrwałe, a mimo tego perspektywy wyleczenia są stosunkowo małe.
Co gorsza nie opracowano jeszcze skutecznej szczepionki przeciwko temu typowi wirusa.
Jedynym sposobem, aby ustrzec się zaka\
enie HCV pozostaje przestrzeganie zasad higieny i
unikanie sytuacji w których mo\
e dojść do zaka\
enia.
Wnioski
Wirusowe zapalenia wątroby mogą nieść za sobą bardzo powa\
ne zagro\
enie dla zdrowia.
Leczenie zaka\
eń wirusami z tej grupy szczególnie (B i C) jest czasochłonne i kosztowne.
Najlepszym sposobem, aby ustrzec się zapaleń wątroby spowodowanych wirusami jest
szczepionka (w przypadku HAV i HBV). Szczepionka wykonana zawczasu pozwoli ustrzec
się ewentualnych komplikacji i pozwoli zaoszczędzić zdrowie i czas. Nie mo\
na zapomnieć o
przestrzeganiu zasad higieny, co pozwoli nam znacznie zniwelować ryzyko ewentualnych
zaka\
eń. Warto zapytać swojego lekarza o skierowanie na rutynowe badania przesiewowe lub
o mozliwość szczepienia.
Piśmiennictwo
1. Collier L, Oxford J. Wirusologia. PZWL 2001