Leki układu oddechowego
1. Leki przeciwkaszlowe
Leki przeciwkaszlowe działające ośrodkowo - hamują odruch kaszlowy w wyniku
depresyjnego działania na ośrodek kaszlu w rdzeniu przedłużonym.
Opioidowe leki przeciwkaszlowe:
Kodeina - naturalna pochodna fenantrenowa alkaloidów opium o budowie zbliżonej
do morfiny (eter metylowy morfiny). A
atwo wchłania się z przewodu pokarmowego,
metabolizowana w wątrobie do norkodeiny i morfiny. Stosowana w suchym,
uporczywym kaszlu (np. napady kaszlu w krztuścu, kaszel u palaczy)
Działania niepożądane: przy długotrwałym stosowaniu zwiększa się lepkość
wydzieliny oddechowej (tolerancja), senność, bóle i zawroty głowy, zwężenie z
renic,
suchość w jamie ustnej, zaparcia, wymioty, objawy alergiczne
Dekstrometorfan  pochodna morfiny, działanie przeciwkaszlowe podobe do
kodeiny. Szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Działania niepożądane:
senność, zawroty głowy, nudności, biegunka, zaparcia
Folkodyna - syntetyczna pochodna kodeiny, działanie p/kaszlowe słabsze, ale
dłuższe. Nie ulega przemianie do morfiny
Noskapina - naturalny alkaloid otrzymywany z opium. Działa podbnie jak
dekstrometorfan. Wykazuje działanie mutagenne
Nieopioidowe leki przeciwkaszlowe:
Okseladyna - słabe działanie wykrztuśne, nie hamuje ośrodka oddechowego i nie
wywołuje zależności )
Butamirat  stosowany w suchym, męczącym kaszlu różnego pochodzenia,
hamowanie odruchu kaszlowego przed zabiegami chirurgicznymi i po nich.
Pentoksyweryna - lek syntetyczny, który hamuje odruch kaszlowy (po 30 min przez
1,5 h) przez wpływ na OUN, obwodowo hamuje kurczliwość oskrzeli. Powoduje
senność, odczyny skórne i dyspeptacje
Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo - działają przez porażenie zakończeń
czuciowych w oskrzelach, płucach lub osłaniając błonę śluzową gardła.
Śluzy roślinne - korzeń prawoślazu, liście podbiału, kwiat dziewanny, kwiat malwy
Benzonatat
Prenoksdiazyna
2. Leki wykrztuśne
O działaniu odruchowym - drażnią błonę śluzową i zakończenia nerwu błędnego
żołądka wzmagając na drodze odruchowej wydzielanie wodnistego śluzu
oskrzelowego; odruchowo pobudzają również włókna nerwu błędnego w obrębie
płuc, zwiększają wydzielanie gruczołów śluzowych w jamie ustnej.
Gwajfenazyna i sulfagwajakol potasu
Korzeń wymiotnicy
Balsamy - żywicowate substancje pochodzenia roślinnego (kwas benzoesowy,
cynamonowy oraz estry tych kwasów).
Działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe - zwiększają ilość wydzieliny i
powodują jej upłynnienie
Jodek potasu  silne działanie wykrztuśne, dużo działań niepożądanych
niepożądanych i związku z tym obecnie jest rzadko stosowany.
Olejki eteryczne  sosnowy, terpentynowy, miętowy, tymiankowy
Zmieniające odczyn pH wydzieliny dróg oddechowych
Wodorowęglan sodu - alkalizuje wydzielinę oskrzeli co powoduje jej upłynnienie
i łatwiejszą eliminację, Sal Ems factitium.
Chlorek amonu - zakwasza wydzielinę dróg oddechowych, zakwaszenie pobudza
również ośrodek oddechowy, zwiększa wydzielanie gruczołów śluzowych.
3. Leki mukolityczne
Pochodne cysteiny  acetylocysteina, karbocysteina, mesna (stosowana miejscowo)
Mechanizm działania - rozrywanie mostków dwusiarczkowych w łańcuchach
polipeptydów zawartych w śluzie na skutek reakcji z aktywną grupą sulfhydrylową obu
związków. Powoduje to zmniejszenie lepkości wydzieliny i jej łatwiejszą ewakuację i
transport
Wskazania do stosowania - ostre i przewlekłe zapalenia oskrzeli, oskrzelików, zatok,
astma oskrzelowa, mukowiscydoza. Acetylocysteina stosowana w zatruciu lub
przedawkowaniu paracetamolu.
Działania niepożądane - nudności, wymioty, zgaga, biegunka, reakcje alergiczne, w
trakcie podawania może nastąpić atak silnego kaszlu lub odruchowy skurcz oskrzeli
Pochodna alkaloidu wazocyny - bromoheksyna i jej metabolit - ambroksol
Mechanizm działania Powodują rozpad kwaśnych mukopolisacharydów wytwarzanych
przez komórki kubkowe i pobudzają produkcję polisacharydów obojętnych. Prowadzi to
do zmniejszenia lepkości śluzu, zwiększenia jego elastyczności pobudzają syntezę i
wydzielanie surfaktantu
Wskazania do stosowania - Ostre i przewlekłe schorzenia dróg oddechowych z gęstą,
nadmiernie lepką wydzieliną, przewlekłe zapalenie oskrzeli, mukowiscydoza,
Działania niepożądane - nudności, wymioty, biegunka, bóle w nadbrzuszu, reakcje
alergiczne
Dornaza alfa (stosowana miejscowo)
Mechanizm działania - powoduje katalizację hydrolizy zewnątrzkomórkowego DNA.
Podawana wziewnie hydrolizuje DNA zawarte w plwocinie, znacznie zmniejszając jej
lepkość, co powoduje jej łatwiejsze odkrztuszanie.
Wskazania do stosowania - mukowiscydoza
Działania niepożądane - zapalenie gardła, ból w klatce piersiowej, zmiana głosu