Przyczyny konfliktów, teoria konfliktów
Wojna
" G. Hegel  wojna utrzymuje narody w moralnym zdrowiu;
" H. von Treitschke  wojna jako warunek rozwoju;
" E. H. Carr  akuszerka zmiany;
" C. von Clausewitz  wojna jako kontynuacja stosunków politycznych (akt przemocy dla
zmuszenia przeciwnika, aby spełnił naszą wolę)
Konflikt zbrojny vs. wojna
" Konflikt  wszelkie przejawy walki zbrojnej, także niewypowiedziane, której uczestnikami
są strony nie będące podmiotami prawa międzynarodowego;
" Wojna  działania wojenne, tj. stan wojny i operacje prowadzone w ramach walki
konwencjonalnej lub partyzanckiej, o zasięgu światowym, czy lokalnym, z użyciem sił
lądowych, powietrznych i morskich (stan wojny  sytuacja prawna, w której uznaje się
istnienie wojny);
Przyczyny wojen
" Zachowania instynktowne  zachowania wyuczone
" Przyczyny bezpośrednie  przyczyny głębokie
" Przyczyny pozytywne (efficient)  przyczyny przyzwalające (permissive)
" Motywy dążenia do wojny: świadome  nieświadome
" Przyczyny konieczne  przyczyny wystarczające
y
ródła w naturze ludzkiej
" zachowania instynktowne (Dawkins  nawet geny);
" teorie frustracji  Reinhold Niebuhr  projekcja ego na naród;
" teorie błędu  mispercepcji  badania Robert Jervisa, Kennetha Bouldinga  filtrujemy świat
przez schematy  mogą być błędne;
"  grupowe teorie wojny  my vs. oni, psychologia tłumu Le Bona (Niebuhr  Moral Man and
Immoral Society);
Przyczyny wojen
" Strukturalne  zależne od rodzaju techniki, nadmiernego zbrojenia, wzrostu znaczenia elit
wojskowych, potencjału ekonomicznego i demograficznego;
" Koniunkturalne  polityczne alianse i koalicje, zmiany opinii publicznej pod wpływem ideologii,
propagandy lub religii, negatywne stereotypy etniczne;
" Okazjonalne  nieprzewidywalne incydenty, prowokacje;
Przyczyny wojen
" Czynniki ekonomiczne  napięcia o charakterze wewnętrznym, uzależnienia zewnętrzne,
miejsce w międzynarodowym podziale pracy;
" Czynniki polityczne  napięcia wewnętrzne, podziały etniczne, roszczenia terytorialne,
poczucie zagrożenia zewnętrznego, działalność opozycji;
" Czynniki ideologiczne  ustrojowe, religijne, przeszłość historyczna, uprzedzenia rasowe;
Podmioty wojen
" rzadziej wojny między państwami  od l. 70. ok. 10 proc.
" problem konfliktów etnicznych  gwałtowność, okrucieństwo, nie pasują do modelu
Clausewitza
" wojny między cywilizacjami a wojny między państwami
Wojna nowoczesna
" XVIII w.  wojny o małej intensywności (drogi pobór i utrzymanie, powolne ruchy wojsk,
potrzeba świetnego wyszkolenia  cenny żołnierz, aprowizacja)
" XIX w.  powszechna mobilizacja (filozofia, zmiana systemu społeczno-politycznego),
wykorzystanie przemysłu (kolej, telegraf), siła rażenia broni (broń gwintowana, maszynowa),
zmiany w technice (wprowadzenie korpusów, wojny ofensywne  aprowizacja, liczby, bitwy,
pościgi)
" zmiany w wojnach morskich (Mahan)
Wojna nowoczesna
" XX w.  wojna totalna  I WS  3 mln żołnierzy po każdej ze stron  broń defensywna, brak
możliwości okrążania  wojna na przetrwanie gospodarek i społeczeństw (technika  czołgi,
gazy, nowe fronty, naloty bombowe, wojna podwodna, blokady, cele niewojskowe);
" II WS  blitzkrieg (taktyka)  totalność wojny, przemysł, wynalazki (radar, broń nuklearna,
echosonda), walka między ideologiami, bombardowanie obiektów cywilnych (z czasem
selektywne), lotniskowce, amfibie, siły powietrzne
Strategia
" Wskazuje, jak odnieść zwycięstwo poprzez wojnę, inaczej siła działa w próżni;
" Analiza strategiczna powinna przebiegać racjonalnie;
" Warunki mogą się zmieniać;
" Zmiana podejścia do strategii w epoce ponowoczesnej, wojen asymetrycznych,
informacyjnych etc.
Karl von Clausewitz
" Trójca  namiętność, prawdopodobieństwo i racjonalność
" Rozpoznanie natury danej wojny (uchwycić punkt ciężkości przeciwnika);
" Wojna ograniczona  wojna nieograniczona
" Rachunek zysków i strat (podstawowe interesy)
" Tarcie  trudności w przejściu od wojny papierowej do rzeczywistej
Sun Zi (VI-V w p.n.e.)
" Wartościowanie różnych strategii  zwycięstwo bez rozlewu krwi (złamać wolę walki);
" Informacja, atak na strategię wroga, potem sojusze, wreszcie rozbicie armii;
" Kluczowa rola wywiadu  proporcje sił  zwycięstwo można przewidzieć;
" Podstęp, zaskoczenie, osłabienie morale wroga;
Uwarunkowania geopolityczne
" Potęga morska  Alfred Mahan (1890  Wpływ potęgi morskiej na historię)
" Potęga lądowa  Halford Mackinder  heartland  Euroazja (naturalne przeszkody)
" Nicolas Spykman  Rimland  tereny otaczające (Europa i Daleki Wschód)
System międzynarodowy
" Wizja realistyczna  Hobbes  państwo jako ucieczka od stanu natury;
" dylemat bezpieczeństwa; Morgenthau  Politics Among Nations: The Struggle for Power and
Peace;
" Th. Schelling  realizm strategiczny;
" K. Waltz  neorealizm;
System międzynarodowy
" Liberalizm  Locke, Kant, Smith;
" Stosunki międzynarodowe oparte na współpracy;
" Wielowymiarowa polityka zagraniczna;
" Liberalizm socjologiczny, instytucjonalny, republikański, współzależności;
Potęga państwa
" P = (C+E+M) x (S+W)
"  P oznacza potęgę państwa,
"  C to tzw. masa krytyczna wynikająca z ludności i terytorium,
"  E to potęga gospodarcza,
"  M potęga militarna;
"  S odnosi się do strategii państwa,
"  W woli realizacji strategii międzynarodowej