Rodzaje pełnomocnictwa.
Art. 88. Pełnomocnictwo może być albo procesowe - bądź to ogólne, bądź do prowadzenia poszczególnych spraw - albo do niektórych tylko czynności procesowych.
Na podstawie tego przepisu wyróżniamy dwa zasadnicze rodzaje pełnomocnictwa –
pełnomocnictwo procesowe i pełnomocnictwo do niektórych czynności procesowych.
Pełnomocnictwo procesowe upoważnia pełnomocnika do dokonywania wszystkich czynności
procesowych, poczynając od wytoczenia powództwa i postępowania rozpoznawczego, poprzez
wszystkie jego stadia, do zakończenia egzekucji, do samego końca.
Do niektórych – obejmuje umocowanie tylko do czynności procesowych wskazanych w treści
pełnomocnictwa.
Art. 91. Pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do:
1) wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie
postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy;
2) wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji;
3) udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu;
4) zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym
pełnomocnictwie;
5) odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej.
Pełnomocnictwo procesowe nie obejmuje umocowania do działania przed SN. Pełnomocnik musi
tutaj legitymować się pełnomocnictwem udzielonym do działania w tym zakresie.
Pełnomocnictwo procesowe może być pełnomocnictwem ogólnym albo pełnomocnictwem do
prowadzenia poszczególnych spraw. Wynika to z postanowień przepisu 88.
Pełnomocnictwo procesowe ogólne upoważnia pełnomocnika do prowadzenia w imieniu
mocodawcy wszystkich spraw z jego udziałem. Tego rodzaju pełnomocnictwa zazwyczaj udziela się
radcy prawnemu. Takie pełnomocnictwo może być udzielone każdemu, kto może pełnić funkcję
pełnomocnika.
Pełnomocnictwo do prowadzenia poszczególnych spraw – upoważnia się do prowadzenia
konkretnej sprawy. Najczęściej tego rodzaju pełnomocnictwa udziela się adwokatowi.
Jeżeli mamy do czynienia z pełnomocnictwem ogólnym, to w pewnych sprawach to
pełnomocnictwo nie wystarczy, musi być udzielone pełnomocnictwo do udzielenia danej sprawy.
W sprawach małżeńskich (postępowanie odrębne), tam gdzie się załatwia sprawy o rozwód,
separację, unieważnienie małżeństwa:
Art. 426. Do reprezentowania strony konieczne jest pełnomocnictwo udzielone do prowadzenia danej sprawy.
Jeżeli osoba fizyczna udzieliła adwokatowi pełnomocnictwo ogólne, to w sprawie o rozwód musi
mieć jeszcze pełnomocnictwo szczególne, do prowadzenia tej konkretnej sprawy. Ten przepis ma
również zastosowanie do postępowania w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi –
ustalenie, zaprzeczenia pochodzenia dziecka, rozwiązanie przysposobienia:
§1. W sprawach objętych przepisami działu niniejszego stosuje się odpowiednio przepisy art. 426, 429, 431, 434 i 435.
§2. Jeżeli jednocześnie z ustaleniem ojcostwa dochodzi się związanych z tym roszczeń majątkowych, do części postępowania
dotyczących tych roszczeń nie stosuje się przepisów art. 429 i 456. W razie śmierci pozwanego postępowanie w części dotyczącej roszczeń majątkowych zawiesza się do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy o ustalenie ojcostwa, po czym może ono być
podjęte z udziałem następców prawnych zmarłego lub kuratora spadku.
Pełnomocnictwo co do zasady powinno być udzielone na piśmie. Przy pierwszej czynności
procesowej pełnomocnik obowiązany jest przedstawić, dołączyć do akt sprawy, pełnomocnictwo.
W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone ustnie – na posiedzeniu sądu – przez złożenie
oświadczenia przez stronę do protokołu. Najczęściej pełnomocnictwo w sądzie składa się w postaci
odpisu (wierzytelnego).
Pełnomocnik, który został ustanowiony podejmuje w procesie wszystkie czynności w imieniu
mocodawcy. Obecność mocodawcy na posiedzeniu sądowym nie jest konieczna. Strona może
przyjść, ale może nie przyjść, wystarczy że będzie tam pełnomocnik. Jednak w pewnych wypadkach
stawiennictwo strony będzie obowiązkowe, sąd może stronę wezwać, zwłaszcza wtedy kiedy
zamierza przeprowadzić dowód, albo zamierza osobiście przesłuchać stronę.
Istnienie problem relacji między czynnościami mocodawcy i pełnomocnika. Strona, mimo ustalenia
pełnomocnika, może dokonywać samodzielnie czynności procesowych. Co jeśli czynności
mocodawcy są sprzeczne z czynnościami pełnomocnika?
Art. 93. Mocodawca stawający jednocześnie z pełnomocnikiem może niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia
pełnomocnika.
Kiedy wygasa pełnomocnictwo?
1) Jeżeli został osiągnięty cel, dla którego pełnomocnictwo zostało udzielone, np pełnomocnictwo
do wniesienia apelacji – z chwilą wniesienia apelacji pełnomocnictwo gaśnie.
2) Jeżeli zostanie wypowiedziane. Wypowiedzenia może dokonać zarówno mocodawca, jak i
pełnomocnik.
Art. 94.
§1. Wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu z chwilą
zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do przeciwnika i innych uczestników - z chwilą doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd.
§2. Adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku. Każdy inny pełnomocnik powinien, mimo wypowiedzenia, działać za
mocodawcę przez ten sam czas, jeżeli jest to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych.
3) W razie śmierci mocodawcy lub utraty przez niego zdolności sądowej (np z chwilą rozwiązania
osoby prawnej).
Art. 96. W razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej pełnomocnictwo wygasa. Jednakże pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania.
4) W razie śmierci pełnomocnika albo w razie utraty przez niego kwalifikacji niezbędnych do bycia
pełnomocnikiem.
Wytoczenie powództwa powoduje wszczęcie procesu cywilnego. Rozpoczyna się całe
postępowanie mające na celu rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy wniesionej do sądu.
Kpc posługuje się pojęciem powództwa w sposób często zamienny z pojęciem pozwu. Te dwa
terminy nie zawsze używane są we właściwy sposób, co ma oczywiście przełożenie na język
prawniczy. Często w praktyce, literaturze operuje się tymi pojęciami w sposób zamienny, traktując
je jako pojęcia tożsame. Profesjonaliści starają się używać tych pojęć we właściwym znaczeniu i
często jest to niezbędne, żeby zrozumieć istotę jakiejś czynności.
Powództwo jest to żądanie. Jest to skierowane do sądu żądanie wydania określonej treści wyroku,
oparte na przytoczonych okolicznościach faktycznych.
Pozew natomiast, jest to pismo procesowe, które treścią swoją obejmuje powództwo, czyli
obejmuje owo żądanie.
Art. 187.
§1.Pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego, a nadto zawierać:
1) dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że
przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;
2) przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu.
§2.Pozew może zawierać wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i
przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski
1) wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych;
2) dokonanie oględzin;
3) polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia
dowodu, lub przedmiotu oględzin;
4) zażądanie na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich.
Powództwo składa się zatem z dwóch elementów:
1) Żądanie,
2) Podstawa faktyczna żądania.
Żądanie --> z punktu widzenia treści żądania, wyróżniamy 3 rodzaje powództw:
- powództwo o zasądzenie świadczenia,
- powództwo o ustalenie istnienia albo nieistnienia stosunku prawnego bądź prawa,
- powództwo o ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa.
Ten trójpodział ma bardzo istotne znaczenie, ponieważ on będzie się przewijał przy nauce kpc.
a) powództwo o zasądzenie świadczenia – najbardziej typowy rodzaj powództwa, najczęściej
występujące w praktyce. W drodze tego powództwa powód może dochodzić zasądzenia każdego
świadczenia – o zasądzenie świadczenia pieniężnego, wydanie rzeczy, opróżnienia pomieszczenia,
dokonania pewnej czynności, zaniechania pewnej czynności, etc.
Kodeks o tym powództwie nie wspomina – jest to oczywiste, zatem nawet się o tym nie pisze.
W drodze tego powództwa można dochodzić zarówno świadczeń pieniężnych, jak i niepieniężnych.
b) powództwo o ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa –
przewidziane jest w art. 189.
Art. 189. Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.
Art. 189(1). Uprawnienie, o którym mowa w art. 189, przysługuje również, w toku prowadzonego postępowania, organowi podatkowemu lub organowi kontroli skarbowej, jeżeli ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa jest
niezbędne dla oceny skutków podatkowych.
W postępowaniu w sprawach małżeńskich mowa jest o powództwie o ustalenie istnienia bądź
nieistnienia małżeństwa – to jest właśnie powództwo ustalające.
Art. 34. Powództwo o zawarcie umowy, ustalenie jej treści, o zmianę umowy oraz o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, a także o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy można
wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania. W razie wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być stwierdzone dokumentem.
Przepisy zatem wielokrotnie wskazują na możliwość wytoczenia takiego powództwa.
c) Powództwo o ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa:
- powództwo o utworzenie stosunku prawnego lub prawa – powództwo o ustalenie ojcostwa –
wbrew swojej nazwie. Jest to powództwo o nawiązanie stosunku ojcostwa. Kolejny przykład –
powództwo o zawarcie umowy przyrzeczonej.
- powództwo o zmianę stosunku prawnego bądź prawa – powództwo dzierżawcy o obniżenie
czynszu dzierżawnego za dany okres gospodarczy, jeżeli zwykły dochód z przedmiotu dzierżawy
uległ znacznemu obniżeniu (art. 700 kc).
- powództwo o rozwiązanie stosunku prawnego – powództwo o rozwód.
Różnica pomiędzy powództwami o zasądzenie, ustalenie i ukształtowanie jest taka, że powództwa
o zasądzenie i o ustalenie mają charakter ogólny w tym sensie, że w drodze tego powództwa
można dochodzić każdego świadczenia + ustalenia każdego stosunku prawnego. Powództwa o
ukształtowanie natomiast są to powództwa szczególne, mogą być wytoczone wtedy, kiedy ustawa
to przewiduje.
Nie ma obowiązku podania w powództwie podstawy prawnej żądania.
W praktyce coraz częściej zdarza się, że pozwy wychodzące z kancelari prawnych, w uzasadnieniu
żądania pozwu podają kwalifikację prawną żądania. Często to uzasadnienie żądania liczy
kilkadziesiąt stron. Sąd nie jest w żaden sposób w tym zakresie związany i powinien dokonać
odrębnej kwalifikacji prawnej.
Ciężar przytoczenia/powinność przytoczenia jest tylko ciężarem, nie można na stronie wymusić
przytoczenia okoliczności faktycznych. Jeśli strona nie uzasadni żądania, wówczas powództwo
zostanie oddalone. Ciężar ten przytoczenia w pozwie okoliczności faktycznych nie oznacza, że
strona nie może zgłaszać dowodów, można to czynić do zamknięcia rozprawy.
Przedmiotem procesu jest roszczenie procesowe.
Zasadnicza dyskusja doktryny dotyczyła kwesti czy mamy do czynienia z roszczeniem materialno
prawym czy roszczeniem procesowym. Dyskusja ta do końca się nie zakończyła. Jeśli chodzi o
Łódzką szkołę prawa procesowego, przyjmujemy że przedmiotem procesu jest roszczenie
procesowe.
Roszczeniem procesowym jest twierdzenie powoda o istnieniu pewnej normy indywidualno
konkretnej / o istnieniu prawa podmiotowego, przedstawione sądowi celem wiążącego ustalenia
czy ta norma indywidualno konkretna / prawo podmiotowe istnieje w rzeczywistości, czy też nie.
Tak pojęte roszczenie procesowe stanowi przedmiot procesu.
Każdy proces ma swój przedmiot.