MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Izabela Rosiak
Użytkowanie maszyn i urządzeń do wytwarzania i obróbki
półproduktów piekarskich 741[02].Z2.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Ludwika Karwacka
mgr inż. Iwona Domachowska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Danuta Bajor
Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 741[02].Z2.02
 Użytkowanie maszyn i urządzeń do wytwarzania i obróbki półproduktów piekarskich ,
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu piekarz.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Maszyny i urządzenia do przygotowania surowców i półproduktów 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 19
4.1.3. Ćwiczenia 19
4.1.4. Sprawdzian postępów 23
4.2. Maszyny i urządzenia do obróbki ciasta 24
4.2.1. Materiał nauczania 24
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 37
4.2.3. Ćwiczenia 38
4.2.4. Sprawdzian postępów 42
5. Sprawdzian osiągnięć 43
6. Literatura 47
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten może okazać się dla Ciebie pomocny w przyswojeniu zagadnień związanych
z użytkowaniem maszyn i urządzeń do wytwarzania i obróbki półproduktów piekarskich.
Poradnik zawiera wiadomości dotyczące budowy, zasady działania i obsługi maszyn
i urządzeń do przygotowania surowców i półproduktów oraz do obróbki ciasta.
Dużą wagę zwrócono na zastosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczas
posługiwania się maszynami i urządzeniami stanowiącymi wyposażenie zakładu piekarskiego.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, jakie są konieczne byś mógł przystąpić do realizacji tej jednostki
modułowej,
- cele kształcenia, które opanujesz podczas kształcenia w tej jednostce modułowej,
- materiał nauczania (podzielony na dwa rozdziały) umożliwiający samodzielne opanowanie
materiału i przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianu. W celu
poszerzenia wiedzy powinieneś zapoznać się ze wskazaną literaturą oraz innymi z
ródłami
informacji np. katalogami, dokumentacjami techniczno-ruchowymi maszyn i urządzeń,
- pytania sprawdzające  przed przystąpieniem do ćwiczeń w celu sprawdzenia stopnia
opanowania materiału powinieneś udzielić odpowiedzi na zawarte pytania,
- ćwiczenia po każdym z rozdziałów, które pozwolą osiągnąć umiejętności praktyczne
związane z tą jednostką modułową,
- sprawdzian postępów, który umożliwi Ci sprawdzenie poziomu wiedzy po wykonaniu
ćwiczeń,
- sprawdzian osiągnięć, który pozwoli Ci na sprawdzenie wiadomości i umiejętności
opanowanych podczas realizacji programu jednostki modułowej. Sprawdzian podany jest
w formie testu wielokrotnego wyboru,
- wykaz literatury.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
741[02].Z2
Techniczna obsługa produkcji
741[02].Z2.02
741[02].Z2.01
Użytkowanie maszyn
Użytkowanie maszyn
i urządzeń do wytwarzania
i urządzeń magazynowych
i obróbki półproduktów
piekarskich
741[02].Z2.03
Użytkowanie maszyn
i urządzeń do wypieku oraz
konfekcjonowania pieczywa
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
- interpretować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
- charakteryzować zagrożenia związane z wykonywaniem pracy,
- określać sposoby udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
- określać zasady i techniki utrzymania higieny produkcji,
- posługiwać się instrukcjami obsługi maszyn i urządzeń,
- posługiwać się Dokumentacją Techniczno - Ruchową maszyn i urządzeń,
- odczytywać schematy i rysunki techniczne,
- sporządzać schematy i rysunki techniczne,
- charakteryzować maszyny i urządzenia stosowane w przetwórstwie spożywczym,
- charakteryzować instalacje techniczne zakładu spożywczego oraz rozpoznawać
i odczytywać ich oznakowanie,
- określać zasady korzystania z urządzeń elektrycznych i racjonalnego wykorzystywania
energii elektrycznej,
- określać zasady obsługi urządzeń chłodniczych,
- określać zasady posługiwania się sprzętem i aparaturą kontrolno-pomiarową,
- charakteryzować materiały konstrukcyjne,
- charakteryzować surowce, dozwolone substancje dodatkowe oraz substancje stosowane
w procesie przetwarzania,
- korzystać z przepisów, receptur i norm obowiązujących w produkcji piekarskiej,
- odczytywać oraz sporządzać schematy technologiczne,
- charakteryzować etapy procesu technologicznego, sporządzać harmonogram produkcji,
- określać zdolność produkcyjną zakładu,
- magazynować oraz prowadzić racjonalną gospodarkę surowcami, dozwolonymi substancjami
dodatkowymi oraz substancjami wspomagajÄ…cymi procesy przetwarzania,
- określać zasady dokonywania organoleptycznej oceny surowców piekarskich,
- obliczać namiary surowców na podstawie receptur,
- przygotowywać surowce do procesu produkcji,
- sporządzać dokumentację produkcyjną,
- określać zagrożenia związane z produkcją piekarską,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
- scharakteryzować urządzenia do przygotowania surowców piekarskich do procesu
wytwarzania i obróbki półproduktów,
- wyjaśnić zasady działania i obsługi urządzeń do przygotowania oraz obróbki surowców
i półproduktów,
- obsłużyć maszyny i urządzenia do przygotowania oraz obróbki surowców
i półproduktów piekarskich,
- określić zagrożenia występujące podczas obsługi maszyn i urządzeń do przygotowania
oraz obróbki surowców i półproduktów piekarskich,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
podczas obsługi maszyn i urządzeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Maszyny i urządzenia do przygotowania surowców
i półproduktów
4.1.1. Materiał nauczania
Dozowniki/stacje dozowania składników
W przypadku dostawy surowców tzw. dodatkowych do piekarni w opakowaniu trzeba je
doprowadzić do takiego stanu, który umożliwia przeprowadzenie efektywnego przebiegu
procesu produkcyjnego. Wiele surowców (dodatków) upłynnia się, np.: sól, drożdże, cukier,
tłuszcz. Roztwory tych substancji pobiera się ze specjalnych dozowników, których rozwiązania
konstrukcyjne i działanie są uwarunkowane sposobem przygotowania ciasta.
Przy okresowym wytwarzaniu ciasta w dzieżach stosuje się dozowniki porcjowe, przy
ciągłym  dozowniki o działaniu ciągłym. W obu przypadkach są to głównie dozowniki
objętościowe.
Coraz częściej do dozowania surowców upłynnianych lub przywożonych do piekarni
w postaci ciekłej wykorzystywane są tzw. stacje dozowania, poprzedzane stacjami
przygotowania w przypadku wytwarzania roztworów bezpośrednio w zakładzie.
W skład stacji przygotowania surowców wchodzą zespoły: mieszacz  dozownik wody,
zbiornik do przygotowania wodnych roztworów soli, cukru i drożdży, pompy wirowe,
armatura i aparatura kontrolna, podesty oraz pulpit sterowniczy.
Stacja dozowania składa się z mieszacza  dozownika wody, zbiorników produkcyjnych,
pomp dozujących, zbiorników pośrednich, armatury i aparatury kontrolnej, podestu i szafy
sterowniczej. Stacja pracuje automatycznie.
Stacje takie mogą być połączone z drogami transportu instalacji silosowej, skąd pobierana
jest mÄ…ka i inne surowce sypkie.
Zasady obsługi urządzeń dozujących:
Ogólne zasady eksploatacji urządzeń do rozpuszczania i dozowania surowców polegają na
utrzymaniu w sprawności mechanizmów wykonawczych i elementów sterowania oraz
zapewnieniu czystości napływu surowców do elementów pomiarowych i dalej z nich do
miejsca przeznaczenia w procesie produkcyjnym. Przed przystÄ…pieniem do realizowania
operacji przygotowania i dozowania należy sprawdzić funkcjonowanie zaworów (w tym
elektromagnetycznych), szczelność połączeń rurowych i sprawność pomp, zarówno
podających jak i dozujących upłynnione surowce. Po zakończeniu pracy należy całą instalację
dokładnie przemyć, zwłaszcza dotyczy to roztworu cukru i soli.
Generalnie obsługując poszczególne urządzenia należy postępować zgodnie
z dokumentacją techniczno-ruchową (DTR) załączoną do każdego urządzenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Dozowniki/mieszacze wody
Są to urządzenia, które umożliwiają pobranie określonej ilości wody o odpowiedniej
temperaturze.
Mieszacz wody  to zbiornik o pojemności 100 150l (dm3) wykonany najczęściej ze stali
nierdzewnej. Wyposażony we wskaz
nik poziomu, termometr, dwa króćce doprowadzające
wodę zimną i gorącą, zawory odcinające i króciec z zaworem doprowadzającym wodę do
dzieży. Obsługa mieszacza polega na ustaleniu odpowiedniej temperatury wody poprzez
regulację zaworów (zmieszanie wody ciepłej i zimnej).
Rys. 1. Mieszacz wody [www.mankiewicz.pl]
Dozownik do wody  jest to elektroniczne, przepływowe urządzenie, które umożliwia
pobranie wody w żądanej temperaturze i ilości. Parametry wody wprowadza się za pomocą
panelu sterowniczego. Wyświetlacze pokazuję ilość dozowanej wody (np. w kolorze
niebieskim) i jej temperaturÄ™ (np. w kolorze czerwonym). Dozownik jest prosty
w użytkowaniu oraz wydajny (0.1  999.9l). Temperatura dozowania może wahać się
od 3 70°C.
Rys. 2. Dozownik do wody [www.m-jackowski.pl]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Miesiarki
Miesiarki  to urządzenia, w których odbywa się miesienie ciasta i półproduktów.
MIESIARKI
o działaniu o działaniu
ciągłym okresowym
ze stałą dzieżą z dzieżą na wózku
Rys. 3. Klasyfikacja miesiarek [opracowanie własne]
W piekarniach stosuje się przede wszystkim miesiarki o działaniu okresowym. Są to
najczęściej miesiarki z dzieżą na wózku.
W miesiarkach o działaniu okresowym ciasto miesi się w porcjach, w określonych
odstępach czasu.
Każda miesiarka o działaniu ciągłym składa się z podstawowych elementów: korpusu
(z układem napędowym), płyty podstawy, dzieży, miesiadła, pokrywy (osłony) oraz układu
napędowego.
POKRYWA/OSA
ONA
MIESIADA
O
KORPUS
[UKA
AD
NAP
DOWY]
DZIEŻA
PA
YTA PODSTAWY
Rys. 4. Główne elementy budowy miesiarki [opracowanie własne]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
PULPIT STEROWNICZY
W eksploatacji znajduje się wiele typów miesiarek, z których najbardziej popularne to
miesiarki z miesiadłem:
- widelcowym,
- dwustożkowym,
- spiralnym.
Miesiarka spiralna wykorzystywanym do miesienia wszystkich rodzajów ciast, począwszy
od ciast pszennych na chleb tostowy, pszenny i ciasta na bułki, aż do ciasta żytniego na chleb
razowy.
Główne elementy budowy miesiarki spiralnej to:
- dzieża  w kształcie walca zaokrąglonego w dolnej części, może być umocowana na stałe
lub na wózku jezdnym;
- miesiadło  specjalnie ukształtowane spiralne (kształt skręconej ramy); dzięki
zastosowaniu specjalnej wkładki nożowej, można mieszać bardzo małe porcje ciasta;
miesiadło wraz z osłoną podnoszone jest do góry i opuszczane; miesiadło posiada dwie
prędkości obrotowe, a jego pracą można sterować w cyklu półautomatycznym
z niezależnym ustawieniem czasu mieszania dla obydwu stron miesienia;
- osłona  pełna lub ażurowa, przykrywa całą dzieżę;
- pulpit sterowniczy;
- korpus  w którym znajdują się silniki i układ przekazywania napędu.
Rys. 5. Miesiarki spiralne (z dzieżą na wózku jezdnym i dzieżą stała) [www.ibis.pl]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Działanie miesiarki polega na wykorzystaniu pracy dwóch ruchów obrotowych to jest ruch
obrotowy miesiadła i ruch obrotowy dzieży, który zapewnia wymieszanie ciasta w całej
przestrzeni dzieży. W zależności od technologii miesienia danego ciasta można je miesić
z dwoma różnymi prędkościami miesiadła i dzieży. Jednak w początkowej fazie miesienia (do
związania mąki z wodą) należy pracować na wolnym biegu. Zakres napełnienia dzieży wynosi
od 5% do 75%. Specjalny profil miesiadła miesi intensywnie ciasto od ścianki dzież aż poza jej
środek. Wysoka intensywność miesienia pozwala na maksymalne wchłonięcie wody, przez co
powstają w cieście pory oraz dobre napowietrzenie ciasta. Umożliwia to stabilizację czasu
fermentacji. A
atwe opróżnianie dzieży jest możliwe dzięki automatycznemu zatrzymaniu
maszyny i załączeniu obrotów przeciwnych w stosunku do kierunku miesienia. Podniesienie
automatyczne osłony unieruchamia maszynę.
Obsługa
Przystępując do uruchomienia maszyny należy:
- podjechać wózkiem z dzieżą, blokujemy dzieżę,
- dozować składniki do dzieży (wlewamy wodę, wsypujemy mąkę i inne składniki) jeżeli
w dzieży ich nie ma,
- opuścić osłonę (pokrywę) dzieży,
- nastawić czas miesienia, w zależności od potrzeb bieg wolny i szybki (nastawianie czasu
dokonuje siÄ™ przyciskami na zegarach czasowych),
- rozpocząć miesienie poprzez naciśnięcie przycisku start/stop. od tego momentu
rozpoczyna się odmierzanie czasu miesienia na biegu wolnym; po skończeniu miesienia na
biegu wolnym (na wyświetlaczu zegara pojawia się zero) następuje automatyczne
połączenie się na bieg szybki i rozpoczyna się odmierzanie czasu na tym biegu,
- (pojawienie się zera na wyświetlaczu zegara biegu szybkiego) powoduje automatyczne
zatrzymanie miesiarki,
- po zakończeniu mieszenia można włączyć przeciwne obroty, aby oddzielić ciasto od
ścianek dzieży,
- miesiarka zatrzymuje się, osłona dzieży podnosi się do góry (lub podnosimy ją); włącza się
blokada, która nie pozwala na załączenie maszyny.
Po zakończeniu pracy maszyny należy:
- oczyścić miesiadło i wkładkę nożową,
- wyjąć ciasto z dzieży,
- oczyścić całą maszynę z resztek ciasta i mąki,
- umyć ciepłą wodą dzieżę oraz miesiadło,
- wytrzeć do sucha.
Cykl pracy miesiarki jest powtarzalny gdyż ustawiony czas na zegarach nie jest kasowany
po zakończeniu miesienia. Zmianę na zegarach wolno wykonywać tylko w momencie postoju
miesiarki.
Miesiarki spiralne są powszechnie uważane za najskuteczniejsze i dające najlepszą jakość
ciasta i pieczywa. zużycie energii (prądu) jest małe, a procesowi towarzyszy niewielki wzrost
temperatury. Zastosowane elektroniczne systemy sterowania pozwalajÄ… na zaprogramowanie
dowolnego cyklu pracy i zachowanie go pamięci miesiarki. Dodatkowym rozwiązaniem
stosowanym w miesiarkach jest pomiar temperatury ciasta znajdującego się w dzieży. Obsługę
miesiarki ułatwia samoczynne blokowanie wózka z dzieżą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Miesiarka widelcowa wykorzystywana do wytwarzania ciast żytnich, pszennych
i mieszanych
Główne elementy budowy miesiarki widelcowej to:
- dzieża  w kształcie walca zaokrąglonego w dolnej części; w środku dzieży znajduje się
stożek eliminujący tzw. martwe pole, które powstaje ze względu na ułożenie miesiadła
wobec dzieży; dzieża jest umocowana obrotowo na trójkołowym wózku; w korpusie
wózka wykonano otwory, w które przy wjez
dzie na płytę fundamentową wchodzą kły, co
zapewnia właściwe ustawienie wózka względem miesiarki. Dzieżę na płycie blokuje
sworzeń, do wysunięcia dzieży spod miesiarki konieczne jest jej odblokowanie nożną
dzwigniÄ…,
- miesiadło  widelcowe; głowica z miesiadłem podnosi się i opuszcza wraz z pokrywą;
głowica i miesiadło jest pochylone względem dzieży i wykonuje ruch obrotowy; posiada
dwie prędkości obrotowe,
- pokrywa  podnosi się i opuszcza wraz z miesiadłem; najczęściej zakrywa połowę dzieży,
- pulpit sterowniczy (m.in. wyłącznik główny, podnoszenie miesiadła, opuszczanie
miesiadła, obroty wolne, obroty szybkie, stop),
- korpus  osadzony jest na płycie fundamentowej; w korpusie miesiarki osadzone są silniki;
jeden zapewniający napęd dzieży i miesiadła, drugi umożliwiający opuszczanie
i podnoszenie miesiadła z pokrywą).
Rys. 6. Miesiarka widelcowa [www.ibis.pl]
Z silnika napęd przekazywany jest na miesiadło oraz (przez tarcze sprzęgła kłowego) na
dzieże.
Pod dzieżą znajduje się jedna tarcza sprzęgła kłowego. Druga tarcza sprzęgła wysuwa się
z płyty (w momencie opuszczania miesiadła) i łączy z tarczą sprzęgła znajdującą się pod
dzieżą. Dzieża wykonuje ruch obrotowy. Gdy miesiadło jest podniesione to tarcza sprzęgła jest
wsunięta w płytę fundamentową miesiarki (można wjechać lub zjechać dzieżą).
Ruch głowicy (podnoszenie i opuszczenie) odbywa się przez zasilanie z innego silnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Obsługa
Przystępując do uruchomienia maszyny należy:
- włączyć główny przełącznik, znajdujący się na tylnej ścianie miesiarki,
- uruchomić silnik napędu podnoszenia miesiadła poprzez wciśnięcie przycisku
oznaczającego  Podnoszenie (po osiągnięciu maksymalnego położenia wyłącznik
krańcowy wyłącza silnik układu podnoszenia miesiadła),
- wprowadzić na płytę maszyny dzieżę tak, aby tuleje wózka dzieży weszły na kły,
wystające z korpusu oraz aby zatrzask dzieży wpadł w gniazdo płyty,
- wprowadzić miesiadło do dzieży poprzez naciśnięcie przycisku  opuszczenie (dolne
położenie miesiadła ustala wyłącznik krańcowy),
- włączyć silnik napędu głównego za pomocą przycisku  wolno , lub  szybko .
Po wytworzeniu i wymieszaniu ciasta, w celu zatrzymania maszyny należy:
- wyłączyć silnik napędu głównego wciskając przycisk  stop ,
- unieść miesiadło wciskając przycisk  Podnoszenie ,
- odryglować wózek i wyprowadzić dzieżę.
Po zakończeniu pracy przy miesiarce należy:
- opuścić miesiadło w dolne położenie,
- wyłączyć dopływ energii elektrycznej do miesiarki,
- oczyścić całą maszynę z resztek ciasta i mąki,
- wymyć ciepłą wodą dzieżę oraz miesiadło,
- wytrzeć do sucha i natrzeć lekko olejem jadalnym,
- uzupełnić smar w punktach smarowniczych,
- uprzątnąć w ładzie miejsce pracy w pobliżu maszyny.
Bieżącej konserwacji wymaga przekładnia napędu dzieży, łożyska. Do smarowania
przekładni głównej należy używać oleju przekładniowego. Przekładnia powinna być napełniona
olejem do osi ślimaka. Codziennego smarowania wymagają: smarowniczki, ślimak napędu,
rygiel blokujÄ…cy.
Miesiarka kątowa zapewnia całkowite wymiesienie i dobre napowietrzenie ciasta żytniego
i mieszanego.
Główne elementy budowy miesiarki kątowej to:
- dzieża  w kształcie walca zaokrąglonego w dolnej części, osadzona obrotowo na
trójkołowym wózku,
- miesiadło  jest zbudowane z dwóch połączonych ze sobą rozwiniętych spirali tworzących
dwa stożki złączone podstawami,
- pokrywa  zakrywa całą dzieżę, posiada otwór przez który można obserwować proces
miesienia, lub dozować surowce w czasie miesienia; pokrywa jest przymocowana do
głowicy w ten sposób, że wykonuje ruchy przechylne wraz z głowicą; pokrywa podnosi
się i opuszcza wraz z miesiadłem,
- pulpit sterowniczy,
- korpus  znajdują się w nim napęd miesiadła i dzieży oraz napęd ruchu pokrywy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Rys. 7. Miesiarka kÄ…towa [www.ibis.pl]
Napęd z silnika przenoszony jest na dzieżę co umożliwia jej obracanie (głównym
elementem pośredniczącym w przekazywaniu napędu jest przekładnia ślimakowa) oraz
miesiadło. Obroty dzieży oraz miesiadła są przeciwbieżne. Układ podnoszenia miesiadła ma
własny silnik. Położenie górne i dolne miesiadła ustalają dwa wyłączniki krańcowe na
wsporniku. Układ podnoszenia wyposażono w sprzęgło przeciążeniowe. Można miesiadło
podnosić ręcznie przy pomocy ręcznej korby. Do tego celu służy końcówka wałka ślimaka
wprowadzona na zewnątrz maszyny. Czas miesienia może być dowolnie programowany za
pomocÄ… przekaz
nika czasowego.
Przystępując do uruchomienia miesiarki należy:
- napełniać dzieżę surowcami i wprowadzić ją na płytę podstawy,
- zaryglować dzieżę, (zaryglowanie może nastąpić samoczynnie),
- miesiadło opuścić do dzieży naciskając przycisk  opuszczenie ,
- wymagany czas miesienia ciasta należy nastawić na przekaz
niku czasowym,
- uruchomić silnik główny miesiarki, naciskając przycisk  włączone ,
- po upływie nastawionego czasu miesienia miesiadło wychyla się automatycznie
z dzieży; wychylenie miesiadła może nastąpić również przez wciśnięcie przycisku
 podnoszenie (Równocześnie dzięki elektrycznemu zablokowaniu, zostaje zatrzymany
silnik główny miesiarki. Wyłącznik krańcowy wyłącza ruch wychylony głowicy
z miesiadłem w jego górnym położeniu krańcowym).
Po zakończeniu pracy przy maszynie należy:
- dzieżę miesiarki odryglować za pomocą pedału nożnego i wyprowadzić z płyty maszyny,
- przy kolejnym miesieniu, nastawiany czas miesienia poprzedniego ciasta powtórzy się,
jeżeli nie zostanie dokonane nowe nastawienie,
- gdy zachodzi potrzeba wyjęcia miesiadła z dzieży przed upływem nastawionego czasu
miesienia, należy nacisnąć przycisk  podnoszenie ,
- aby wyjąć miesiadło z dzieży w przypadku zaniku prądu, należy zdjąć tylną górną
pokrywę i rozpiąć łańcuch. Za pomocą dostarczonej korby obracać wałek ślimakowy
wystający z korpusu maszyny na tylnej ścianie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Dzieże miesiarek wykonane są ze stali nierdzewnej lub ze stali zwykłej pokrytej
obustronnie powłoką  rilsanu tworzywa łatwego do utrzymania w czystości
i zapobiegającego przyklejaniu się ciasta do powierzchni roboczych lub lakierem żywicowym.
Miesiadła najczęściej wykonane są ze stali nierdzewnej lub aluminium. Korpus miesiarki
i płyta fundamentowa najczęściej są żeliwne. Pokrywa dzieży wykonana jest ze stali
lakierowanej bÄ…dz
laminatów żywicowych lub gładkiego tworzywa sztucznego.
Pojemność najczęściej używanych dzież wynosi od 300, 450 i 600 dm3, rzadziej użytkuje
się dzieże o pojemności 100, 150, 200 i 250 dm3.
A
adowność dzieży mąką jest co najmniej dwukrotnie mniejsza od ich pojemności.
Efektywność pracy miesiarki zależy od: ilości ciasta zabieranej przez miesiadło, prędkości
i toru ruchu miesiadła oraz jego kształtu. Ilość zabieranego ciasta zależy od kształtu miesiadła.
Im mniej ciasta zabiera mieszadło, tym lepiej jest ono rozbijane i rozciągane oraz lepiej i
szybciej przebiega mieszenie.
Różnej konstrukcji miesiarki mają różne optymalne obroty miesiadła, które zapewniają
niezbędną obróbkę ciasta. Aby ułatwić rozruch miesiarki, w większości z nich stosuje się
dwubiegowe silniki, których stosunek mocy wynosi 1:2. Na początku miesienia, kiedy
następuje łączenie składników, stosuje się małe obroty, a potem maksymalne, co sprzyja
kształtowaniu się struktury ciasta.
Wskazywane czasy miesienia dla danych miesiarek sÄ… orientacyjne. Rzeczywisty czas
miesienia zależy bowiem od rodzaju użytej mąki, jak również od żądanej konsystencji ciasta.
Czas mieszenia ustala się doświadczalnie, bezpośrednio na stanowisku pracy
w piekarni.
W zależności od intensywności miesienia można wyróżnić następujące grupy miesiarek:
- małej intensywności mieszenia, wolnoobrotowe (do 60obr/min, czas mieszenia
15 20 min i więcej),
- średniej intensywności miesienia (60 200 obr/min, czas miesienia 5 10 min),
np.: miesiarka widelcowa,
- dużej intensywności mieszenia (400 1000 obr/min, czas miesienia od 40s do 2 min), np.:
miesiarka kÄ…towa, spiralna.
Przy eksploatacji miesiarek o działaniu okresowym należy przestrzegać następujących
zasad:
- ostrożnie, bez uderzeń przesuwać dzieżę na płytę fundamentową,
- sprawdzić umocowanie dzieży na płycie przy użyciu mechanizmu zabezpieczającego,
- okresowo sprawdzać umocowanie oraz stan mechanizmu zabezpieczającego i kołków
ustalających położenie dzieży,
- regularnie oczyszczać z ciasta i z innych zanieczyszczeń kanaliki kierujące koła dzieży,
- okresowo sprawdzać luz między miesiadłem i dnem dzieży (nie powinien przekroczyć
3 mm),
- dokładnie czyścić elementy robocze stykające się z ciastem, przestrzegając przy tym zasad
bhp i higieny produkcji.
W celu utrzymania maszyny w czystości należy po pracy myć ją środkami chemicznymi
np.: woda + płyn do naczyń. Nie dopuszcza się mycia strumieniem wody.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Typowe zagrożenia podczas pracy przy miesiarkach do ciast:
- zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym,
- zagrożenie uderzeniem elementami miesiarki,
- szkodliwe działanie pyłów unoszących się w powietrzu podczas napełniania dzieży mąką
i innymi składnikami do produkcji pieczywa,
- zagrożenie pochwyceniem przez ruchome elementy miesiarki.
Zasady bezpieczeństwa pracy podczas miesienia ciast:
- ciastowy obsługujący miesiarkę powinien posiadać odpowiednie kwalifikacje
i przeszkolenie pozwalające na obsługę tego typu urządzeń, a także odpowiednie środki
ochrony indywidualnej, takie jak fartuch ochronny, czepek, odpowiednie obuwie
antypoślizgowe.
- ręczne przemieszczanie dzieży ze składnikami lub gotowym ciastem powinno odbywać się
na wózku. Podczas przemieszczania dzieży z ciastem powinna ona być przykryta
w celu ochrony jej zawartości przed przypadkowym dostaniem się zanieczyszczeń.
Miksery
W piekarniach, gdzie produkuje się małe ilości zróżnicowanego asortymentu stosowane są
miksery. Umożliwiają one m.in. przygotowanie lekkich i średnio ciężkich ciast, ubijanie piany
czy też miesianie kremów.
Podstawowymi elementami maszyny sÄ…:
- korpus,
- głowica planetarna z wrzecionem do osadzania narzędzi roboczych,
- narzędzia robocze (miesiadła: rózgi, hak, miesiadło płaskie),
- odnośnik (wspornik) kociołka z dzwignią zaciskową do mocowania kociołka,
- kociołki (dzieże),
- pędnik przystawek,
- pulpit sterowniczy,
- osłona.
Uzupełniającym wyposażenie jest wózek do transportu kociołka oraz adaptery
umożliwiające zamocowanie dzież o mniejszych pojemnościach.
Mikser można wyposażyć ponadto w: wilka przeznaczonego do rozdrabniania surowców,
przystawki do krojenia chleba, do ostrzenia narzędzi, podgrzewacz elektryczny lub gazowy
i inne.
Miksery mają możliwość wymiany elementów roboczych: kociołka (dzieży) oraz
miesiadeł.
Narzędzia robocze wykonują ruch planetarny. Mikser posiada płynną regulację prędkości
oraz możliwość podnoszenia i opuszczania kociołka. Maszyna posiada osłony bezpieczeństwa
z automatycznym wyłącznikiem napędu w razie otwarcia. Urządzenie automatycznie się
zatrzymuje i wyłącza, kiedy tylko dzieża zostanie opuszczona na dół.
Miksery cechuje bardzo cicha praca i łatwość obsługi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Rys. 8. Mikser [www.mankiewicz.pl]
Typowe zagrożenia podczas pracy przy obsłudze miksera to:
- porażenie prądem elektrycznym,
- uderzenie przez ruchome elementy miksera,
- pochwycenie przez ruchome elementy miksera,
- poparzenie przez palnik gazowy,
- wybuch na skutek niesprawnej instalacji gazowej/podłączeniowej miksera,
- zapylenie składnikami sypkimi (mąka, cukier).
Wywrotnice
Wywrotnice są to urządzenia, umożliwiające opróżnianie dzież z ciasta. Wyróżnia się:
- wywrotnice zwykłe (poziome) są stosowane w piekarniach, w których ciastownie
mieszczą się na wyższej kondygnacji; ciasto przekazuje się do maszyn formujących przez
lej w posadzce ciastowni; stosuje się je również do przechylania dzież podczas ich mycia,
- wywrotnice podnoszÄ…ce sÄ… przeznaczone dla piekarni jednokondygnacyjnych; zwykle
współpracują one z lejami spustowymi mocowanymi na stałej lub przewoz
nej konstrukcji;
ciasto wylewa się z dzieży do leja i stąd kieruje bezpośrednio do leja zasilającego
dzielarki; wywrotnice podnoszące mogą być stosowane również do bezpośredniego
zasilania leja dzielarki ciastem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Główne elementy budowy wywrotnicy podnoszących to:
- płyta podstawy,
- słup nośny,
- śruba nośna,
- osłona śruby,
- nakrętka nośna,
- belka nośna,
- belka przechylna,
- ramiÄ™ przechylne.
Wewnątrz słupa znajduje się śruba nośna napędzana przez przekładnie z silnika. Silnik
zamontowany jest u góry wywrotnicy. Podnoszenie belki przechylnej (z dzieżą) jest zadaniem
nakrętki nośnej suwającej się po śrubie pociągowej. Dzieżę po wprowadzeniu belkę blokuje
się, by zabezpieczyć ją przed wypadnięciem.
Rys. 9. Wywrotnica podnoszÄ…ca [www.ibis.pl]
Zapewnienie normalnej pracy wywrotnic wymaga przestrzegania następujących zaleceń:
- wtaczanie dzież na płytę fundamentową ostrożnie, bez uderzeń,
- dokładne sprawdzanie umocowania dzieży na płycie wywrotnicy,
- regularne czyszczenie naprowadzających kanałów dla kół wózka dzieży,
- systematyczne oczyszczanie z ciasta ścianek leja spustowego i prowadnic zasuwy;
niedopuszczanie do zasychania ciasta,
- oczyszczanie i dokładne mycie ściany leja po zakończeniu każdej zmiany produkcyjnej,
- okresowe sprawdzanie umocowania oraz stanu kłów i mechanizmów ryglujących dzieże,
- systematyczne sprawdzanie dolnego położenia kłów w stosunku do podłogi, aby lekko
wchodziły w otwory dzieży,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
- śledzenie stanu wyłączników krańcowych i niedopuszczanie do ich zabrudzenia,
- czyszczenie i smarowanie raz w tygodniu łożyska głównego wału, przekładni, śruby
pociągowej z nakrętką; sprawdzanie umocowania tych detali i stanu ogrodzeń.
Typowe zagrożenia podczas pracy przy obsłudze wywrotnic mas cukierniczych to:
- zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym,
- zagrożenie uderzeniem przez dzieże,
- zagrożenie spadającymi elementami,
- zagrożenie upadkiem na śliskiej powierzchni spowodowanej rozlanymi substancjami
znajdującymi się w dzieży.
Piekarz korzystający w swej pracy z wywrotnicy powinien posiadać odpowiednie
kwalifikacje i przeszkolenie pozwalające na obsługę do tego typu urządzeń. Przystępując do
pracy musi być wyposażony w odpowiednie środki ochrony indywidualnej, takie jak fartuch
ochronny, czepek, rękawiczki, odpowiednie obuwie antypoślizgowe.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jakim celu stosujemy miesiarki?
2. W jaki sposób zbudowana jest miesiarka o działaniu okresowym?
3. Jak działają miesiarki okresowe?
4. Z jakich głównych elementów zbudowana jest miesiarka spiralna?
5. Jak działa miesiarka spiralna?
6. Jakie są cechy charakterystyczne dotyczące budowy, działania i obsługi poszczególnych
typów miesiarek?
7. Z jakich głównych elementów składa się mikser?
8. Jak działa mikser?
9. Na czym polega działanie wywrotnicy podnoszącej?
10. Jak jest zbudowana wywrotnica podnoszÄ…ca?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaprojektuj i wykonaj szkic miesiarki o działaniu ciągłym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z przeznaczeniem i zasadą działania miesiarek,
2) przeanalizować budowę i działanie miesiarki o działaniu okresowym,
3) zaprojektować miesiarkę o działaniu ciągłym,
4) naszkicować schemat miesiarki o działaniu ciągłym,
5) zaprezentować projekt.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- modele miesiarek,
- plansze i foliogramy dotyczące budowy i działania miesiarek,
- dokumentacje techniczno-ruchowe miesiarek,
- podręcznik,
- zeszyt, przybory do rysowania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Ćwiczenie 2
Zidentyfikuj elementy układu napędowego miesiarki spiralnej. Przeanalizuj działanie
układu napędowego miesiarki.
5
3
1
4
2
Rysunek do ćwiczenia 2. Schemat budowy układu napędowego dzieży miesiarki spiralnej
[opracowanie własne]
2
1
3
Rysunek do ćwiczenia 2. Schemat budowy układu napędowego miesiadła miesiarki spiralnej
[opracowanie własne]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować schematy układu napędowego dzieży i miesiadła miesiarki spiralnej,
2) nazwać główne elementy napędu, wskazane na schemacie,
3) przeanalizować działanie układu napędowego,
4) przerysować do zeszytu schemat układu napędowego dzieży i miesiadła,
5) zapisać nazwy wskazanych elementów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- plansze i foliogramy dotyczące budowy i działania układu napędowego dzieży i miesiadła
miesiarki spiralnej,
- model miesiarki spiralnej,
- zeszyt, przybory do rysowania i pisania.
Ćwiczenie 3
Dokonaj charakterystyki miesiarek.
Tabela do ćwiczenia 3. Charakterystyka miesiarek [opracowanie własne]
miesiarka
cechy
spiralna widelcowa kÄ…towa
miesiadło
dzieża
układ napęd
pulpit sterowniczy
inne
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z rodzajami miesiarek,
2) przeanalizować budowę i działanie miesiarek,
3) scharakteryzować wskazane w tabelce elementy miesiarek,
4) zapisać zebrane wiadomości do tabelki,
5) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- katalogi i prospekty miesiarek,
- modele miesiarek,
- dokumentacje techniczno-ruchowÄ… miesiarek,
- zeszyt,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Ćwiczenie 4
Zaprojektuj i wykonaj skróconą instrukcję obsługi miksera.
Instrukcja musi:
- zawierać niezbędne informacje dotyczące obsługi miksera,
- być czytelna i estetyczna, tak by mogła służyć pracownikom obsługującym mikser.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z budową miksera,
2) przeanalizować działanie miksera na podstawie schematu,
3) zapoznać się z zasadami bhp i zasadami prawidłowej eksploatacji miksera,
4) zapisać kolejne etapy obsługi miksera,
5) zaprojektować czytelną instrukcję obsługi miksera,
6) wykonać instrukcję zwracając uwagę na jej estetykę i przejrzystość,
7) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- film dydaktyczny przedstawiajÄ…cy eksploatacjÄ™ miksera,
- dokumentacja techniczno-ruchowa miksera,
- materiały do wykonania instrukcji,
- przybory do rysowania i pisania.
Ćwiczenie 5
Określ zasady prawidłowej eksploatacji wywrotnicy podnoszącej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z budową i zasadą działania wywrotnicy podnoszącej,
2) określić zagrożenia jakie mogą wystąpić przy eksploatacji wywrotnicy podnoszącej,
3) określić sposoby zapobiegania zagrożeniom, które mogą wystąpić przy nieprawidłowej
eksploatacji wywrotnicy podnoszÄ…cej,
4) zapisać i przedstawić pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- film dydaktyczny dotyczÄ…cy eksploatacji wywrotnicy podnoszÄ…cej,
- dokumentacja techniczno-ruchowa wywrotnicy podnoszÄ…cej,
- zeszyt, przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wskazać cel stosowania miesiarki?
ðð ðð
2) sklasyfikować miesiarki pod względem rodzaju pracy?
ðð ðð
3) określić działanie miesiarki o działaniu okresowym?
ðð ðð
4) określić różnice między miesiarkami o działaniu ciągłym
ðð ðð
i okresowym?
5) omówić działanie układu napędowego miesiarki spiralnej?
ðð ðð
6) wskazać charakterystyczne cechy dotyczące budowy, działania
ðð ðð
i obsługi poszczególnych typów miesiarek?
7) wskazać cel stosowania mikserai?
ðð ðð
8) omówić budowę i działanie miksera?
ðð ðð
9) wymienić kolejne czynności obsługi miksera?
ðð ðð
10) wskazać przeznaczenie wywrotnicy podnoszącej?
ðð ðð
11) omówić budowę i działanie wywrotnicy podnoszącej?
ðð ðð
12) określić zasady prawidłowej eksploatacji wywrotnicy podnoszącej?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
4.2. Maszyny i urządzenia do obróbki ciasta
4.2.1. Materiał nauczania
Formowanie kęsów ciasta (tzn. dzielenie, kształtowanie oraz rozrost i ewentualne
znakowanie) może odbywać się:
- ręcznie,
- przy użyciu pojedynczych maszyn ich zestawów,
- lub zmechanizowanych linii.
Urządzenia stosowane do formowania ciasta ze względu na sposób pracy dzieli się na:
- urządzenia o działaniu ciągłym,
- urządzenia o działaniu okresowym.
Dzielenie ciasta można przeprowadzić:
- ręcznie (w małych zakładach rzemieślniczych), przy użyciu wag,
- maszynowo.
Zasady dzielenia maszynowego ciasta.
- Dzielenie znanej masy ciasta wg objętości.
- Z całej masy ciasta odcina się i odważa tzw. kęsy pierwotne (prasy), które następnie
dzielarka dzieli na równe części wg objętości  powstałe kęsy nazywane są kęsami
wtórnymi albo właściwymi. Ilość kęsów wtórnych zależna jest od rodzaju dzielarki
(najczęściej 30).
- Dzielenie według objętości.
- Ciasto wtłaczane jest do komory pomiarowej o określonej objętości. Regulując wielkość
komory można zmieniać masę kęsa.
- Drugi sposób polega na odcinaniu uformowanej przez dzielarkę strugi (wstęgi) ciasta.
- Dzielenie wg masy.
- Struga ciasta podawana jest na wagÄ™, a po zgromadzeniu na wadze odpowiedniej porcji
ciasta, uruchamiany jest nóż odcinający kęs z tej strugi ciasta.
Podstawowym warunkiem dokładnego dzielenia jest uzyskanie w momencie podziału
stałej gęstości ciała.
Urządzenia dzielące i kształtujące o działaniu okresowym
Dzielarki wieńcowe
Dzielarka wieńcowa ręczna umożliwia podział kęsa ciasta na kęsy wtórne, za pomocą
wysuwanego noża tworzącego gniazda o jednakowej objętości. Uzyskuje się tyle kęsów
wtórnych, ile gniazd ma nóż wieńcowy, najczęściej 30 - ci.
W zależności od położenia głowicy z nożem wieńcowym wyróżnia się dzielarki: dolną
i górną.
W dzielarce górnej ciasto podaje się w postaci lekko spłaszczonego placka, zwanego
kęsem pierwotnym (wstępnym), do pojemnika stanowiącego formę ograniczającą wypływ
ciasta. Powierzchnię kęsa wstępnego należy wyrównać lekko dłońmi, po czym opuszcza się
płytę dociskową, a następnie dzieli kęs wstępny za pomocą noża wieńcowego osadzonego
w dz
wigni dwuramiennej. Następnie zwalnia się dz
wignię, wskutek czego cofa się płyta
dociskowa i nóż wieńcowy. Wyjmuje się pojemnik i opróżnia z kęsów wtórnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Dzielarki mogą być ręczne lub mechaniczne.
Dzielarka może dzielić kęsy wstępne o masie od 1600 do 3300 g na kęsy wtórne o masie
od 55 do 110 g.
a) b)
Rys. 10. Dzielarki wieńcowe a) ręczna (górna) [www.jeremy.pl], b) mechaniczna (dolna) [www.ibis.pl]
Dzielarko-zaokrąglarki wieńcowe
Służą do dzielenia ciasta na porcje (kęsy na bułki) lub dzielenia i zaokrąglania kęsów
ciasta.
Można wyróżnić:
- Dzielarko-zaokrąglarki półautomatyczne, w których podział odbywa się ręcznie lub
mechanicznie, a proces zaokrÄ…glania automatycznie,
- Dzielarko-zaokrąglarki automatyczne, w których podział i zaokrąglanie odbywa się
automatycznie.
Proces dzielenia odbywa się tak samo jak w dzielarkach wieńcowych górnych, przy
pomocy głowicy z nożem wieńcowym. Zaokrąglanie następuje dzięki kulistemu obtaczaniu
kęsów. Obtaczanie odbywa się przez ruch mimośrodowy płyty (palety) na której znajdują się
podzielone kęsy.
Dzielarko-zaokrąglarki występują w kilku wersjach z głowicami, które mogą dzielić ciasto
m.in. na: 12, 15, 18, 22, 30, 36 lub 50 porcji. Maszyny przystosowane sÄ… do dzielenia
i zaokrąglania kęsów pierwotnych o masie 3 lub 4 kg ciasta.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Rys. 11. Kolejne fazy pracy dzielarko-zaokrąglarki: rozpłaszczony kęs pierwotny, podzielony kęs pierwotny,
kęsy zaokrąglone [www.jeremy.pl]
Do wszystkich typów urządzeń posiadających nóż wieńcowy należy podawać kęsy
wstępne poddane lekkiemu rozrostowi. Przed opuszczeniem płyty dociskowej
i wysunięciem noża kęs należy posypać małą ilością mąki. Wskazane jest też lekkie
posmarowanie końcówek noża olejem jadalnym.
a) b)
Rys. 12. Dzielarko-zaokrąglarki wieńcowe a) połautomatyczna, b) automatyczna [www.jeremy.pl]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Obsługa dzielarko-zaokrąglarki półautomatycznej:
1. Położyć kęs ciasta na tacy.
2. Włożyć tacę do maszyny.
3. Nacisnąć mocno pionową dz
wignię, żeby rozprasować ciasto na pełny krążek.
4. TrzymajÄ…c lekko pionowÄ… dz
wignię przesunąć w prawo dz
wigienkę dla zwolnienia noży.
5. Nacisnąć dalej dz
wignię do przecięcia placka na porcje.
6. TrzymajÄ…c lekko pionowÄ… dz
wignię w dolnym położeniu nacisnąć drążek z przodu
maszyny przez czas odpowiedni dla najlepszego wyniku zaokrÄ…glania.
7. Podnieść pionową dz
wignię do położenia wyjściowego i wyjąć tacę.
Obsługa dzielarko-zaokrąglarki automatycznej:
1. Włączyć maszynę.
2. Położyć odważony kęs ciasta na tacy.
3. Włożyć tacę do maszyny.
4. Wyjąć tacę z uformowanymi kęsami.
Urządzenia dzielące i kształtujące o działaniu ciągłym
TÅ‚okowa dzielarko-zaokrÄ…glarka
Dzielarko-zaokrąglarka typu Multimat służy do dzielenia i zaokrąglania kęsów ciasta na
bułki drobne o masie około od 35 g do 90 g. Występuje w wersji 4, 5 i 6 rzędowych.
Multimat składa się z dwóch układów:
- układ dzielący, który dzieli ciasto na kęsy,
- układ kształtujący, który zaokrągla kęsy ciasta.
Multimat dzieli ciasto napływające do leja i odcinane nożem oraz tłoczone tłokiem, do
komór pomiarowych w głowicy dzielącej z tłoczkami. Pod wpływem ciśnienia ciasta tłoczki
wsuwają się do komory pomiarowej. Głębokość wsunięcia się tłoczków jest regulowana
(w zależności od żądanej masy kęsa) ustawieniem krzywek oporowych w głowicy. Po
wypełnieniu komór pomiarowych ciastem następuje ruch głowicy (wykonuje 1/3 obrotu)
powodujący odcięcie kęsów ciasta krawędzią komory roboczej.
Rys. 13. Układ dzielący Multimatu [1, s. 253]
1  lej, 2  komora robocza, 3  głowica, 4  przesuwna przegroda, 5  nóż odcinający, 6  gniazda pomiarowe,
7  tłoczki, 8  krzywka, 9 - wałek
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Kęsy po wypadnięciu z komór pomiarowych są kierowane do sześciokątnych gniazd
zewnętrznego bębna kształtującego opiętego taśmą. Między taśmą a sześciokątnym gniazdem
powstaje komora, której dnem jest rowkowana powierzchnia wewnętrznego bębna. Wykonuje
on ruch mimo-środowy zaokrąglający. Niezależnie od tego bęben zewnętrzny
i wewnętrzny wykonują jednakowy ruch obrotowy. Z prędkością zewnętrznego bębna
przesuwa się taśma opinająca.
Rys. 14. Układ zaokrąglający Multimatu [1, s. 257]
1  bęben zewnętrzny, 2  bęben wewnętrzny, 3  taśma opinająca
Dzielarka objętościowa
Dzielarka umożliwia podział kęsów na chleb
Rys. 15. Schemat działania dzielarki objętościowej [www.jeremy.pl]
Ciasto za pomocÄ… wywrotnicy podnoszÄ…cej wlewane jest do leja zasilajÄ…cego. TÅ‚ok zasysa
je do wnętrza cylindra. Nóż odcina kęs, który jest wypychany przez przesuwający się tłok.
Kęsy wyrzucane są na taśmę transportową.
Dzielarki mogą posiadać, wbudowaną w maszynę zaokrąglarkę taśmową lub boczny
taśmociąg wyrzutowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Rys. 16. Dzielarka objętościowa [www.jeremy.pl]
(model z wzdłużnym taśmociągiem wyrzutowym)
Obsługa
1. Sprawdzić sprawność systemu olejenia na włączonej (bez ciasta) maszynie.
2. Ustawić wstępnie skok tłoka pod lejem, oraz skok tłoka dokładnego odmierzania
(pokrętło nastawnika).
3. Wrzuć ciasto do leja i mąkę do posypywacza.
4. Sprawdz
poprawność wagową porcji i dokonaj korekty pokrętłem nastawnika.
Uwaga! Po każdej pracy należy oczyść maszynę z resztek ciasta.
ZaokrÄ…glarki
Stożkowa zaokrąglarka stosowana jest do zaokrąglania kęsów na chleb. Zaokrąglarka
formuje kęsy na zewnętrznej powierzchni ruchomego stożka. Zespół kształtujący  stożkowa
czasza oraz okalająca ją spiralnie rynna jest osadzona na korpusie, w którym usytuowano
silnik i układ przekazywania napędu. Nad stożkiem znajduje się posypywacz mąki. Drugi
posypywacz, wstrzÄ…sowy, znajduje siÄ™ nad rynnÄ… wylotowÄ….
Rys.17. Schemat działania zaokrąglarki stożkowej [www.jeremy.pl]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Powierzchnia stożka i rynien w zaokrąglarce jest wyłożona filcem lub innym pokryciem
(np.teflonem), zależnie od rodzaju ciasta, jakie mają zaokrąglać. Powierzchnie stożkowe, które
powinny być bardziej przyczepne niż rynny, są na ogół rowkowane i w stanie surowym lub są
powlekane rilsanem, natomiast rynny  teflonem. Zamiast posypywania mąką często stosuje się
nadmuch gorącego powietrza lub natrysk w kilku miejscach oleju. Ustawienie rynien umożliwi
regulowanie zakresu wagi zaokrąglanych kęsów ciasta (od 60 g do 1500 g).
Rys.18. Zaokrąglarka stożkowa [www.jeremy.pl]
Dwutaśmowa zaokrąglarka jest stosowana do formowania kęsów na chleb. Zaokrąglarka
składa się z:
- dwóch taśm poruszających się przeciwbieżnie,
- bębnów na których taśmy są opięte  para bębnów napinający i napędzający dla każdej
taśmy,
- zespółu napędowego,
- płyty podporowej, pod taśmami,
- korpusu.
Taśmy ustawione są względem siebie pod kątem tworząc kanał w kształcie odwróconego
trapezu. Poruszają się w przeciwną stronę z różną prędkością. Kształtująca wolniej,
a przenosząca szybciej. Kęs podawany jest między ruchome taśmy po niższej stronie maszyny.
Jest jednocześnie obtaczany i przenoszony do wylotu zaokraglarki. Uzyskuje się kształt
zbliżony do ściętego stożka.
Zaokrąglarka umożliwia zaokrąglanie kęsów o wadze od 250 g do 1600 g.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Rys. 19. Schemat działania zaokrąglarki dwutaśmowej [www.jeremy.pl]
Rys. 20. Zaokrąglarka dwutaśmowa [www.jeremy.pl]
Wydłużarka
Wydłużarka stosowana jest do wydłużania wcześniej zaokrąglonych kęsów na chleb.
Wydłużarka taśmowa składa się z:
- walcy rozwalkowujÄ…cych,
- taśmy bez końca,
- płyty wydłużającej lub płyt, nad taśmą prowadzącą,
- siatki zwijajÄ…cej,
- posypywacza mÄ…ki,
- korpusu (ramy),
- zespołu napędowego.
Zaokrąglony kęs ciasta podawany jest do kosza zasilającego. Dalej przechodzi między
parami walców i spada na taśmę prowadzącą., która przenosi go pod siatką zwijającą,
a następnie pod płytą wydłużającą gdzie następuje spłaszczenie i wydłużenie kęsa.
Wydłużarka przeznaczona jest do wydłużania kęsów o masie od 50 g do 1500 g.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Rys. 21. Wydłużarka [www.jeremy.pl]
Zestawiając dzielarkę objętościową, zaokrąglarkę stożkową (lub taśmową) oraz
wydłużarkę otrzymuje się ciąg urządzeń, dzieląco-kształtujących kęsy na chleb.
Rogalikarki
Rogalikarki przeznaczone są do rozwałkowywania kęsów ciasta (wstępnie
podgarowanego) i zwijania ich w rulony lub wydłużania. Ukształtowane kęsy wykorzystywane
są m.in. na: rogale, paluchy, lengi do splotów na chały.
Rogalikarka taśmowa. Głównymi elementami budowy rogalikarki są:
- stół uchylny,
- wałki spłaszczające,
- przenośnik górny,
- przenośnik dolny,
- korpus,
- układ napędowy.
Kęsy ciasta wrzuca się na taśmę podawczą (kęsy wcześniej zaokrąglone dają po zwinięciu
bardziej foremne rogaliki). Z drugiej strony urządzenia otrzymuje się gotowe zwinięte kęsy 
rogaliki. Po przestawieniu tylnej płyty można skierować rogaliki do odbioru po stronie, po
której wrzucamy kęsy. Po przestawieniu napędów można używać maszyny do wałkowania
ciasta np. podkładów do pizzy.
Otwarcie osłon natychmiast zatrzymuje maszynę.
Rys. 22. Schemat działania rogalikarki [www.jeremy.pl]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Rys. 23. Dzielarka objętościowa [www.jeremy.pl]
Bagieciarka
Urządzenie to stosuje się do wydłużania kęsów przy produkcji bagietek. Składa się ono
z leja przyjmującego, pary walców spłaszczających, fartucha zwijającego, przenośnika nośnego
z płytką kształtującą, przenośnika formującego, płyty odbiorczej. Napęd z silnika
elektrycznego jest przekazywany na poszczególne elementy.
Kęs ciasta dostaje się między walce i zostaje rozwalcowany, po czym wędruje na
powierzchnię transportera górnego i przyciskany fartuchem zostaje zwinięty. Po wydostaniu
się na blachę zrzutową i pośrednią kęs odbierany jest z blachy dolnej. Odbiór odbywa się
ręcznie lub może współpracować z przenośnikiem odbierającym.
Rys. 24. Schemat bagieciarki [1, s. 287]
1  lej zasilający, 2  para walcy spłaszczających, 3  fartuch zwijający, 4  przenośnik nośny, 5  płytka
kształtująca, 6  przenośnik formujący, 7  płyta odbiorcza, 8  silnik elektryczny
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Przy pracach z maszynami do obróbki ciasta należy szczególnie uwzględnić:
- higienÄ™,
- przepisy z zakresu bhp.
Czyszcząc maszyny do obróbki ciasta należy pamiętać, że:
- czyszczenie zawsze odbywa się od góry do dołu,
- część wewnętrzna maszyny nie może być nigdy czyszczona z użyciem wody,
- czyszczenie taśm odbiorczych i transportujących nie może się odbywać przy użyciu
skrobaków metalowych, szczotek drucianych ani żadnych innych ostrych przedmiotów.
Typowe zagrożenia podczas pracy przy obsłudze maszyn do obróbki ciasta:
- zagrożenie porażenia prądem elektrycznym,
- zagrożenia spadającymi elementami podczas załadunku ciasta do leja urządzenia,
- zagrożenie pochwyceniem przez podajniki taśmowe,
- zagrożenia upadkiem spowodowane śliska powierzchnią.
Zasady bezpieczeństwa pracy podczas obsługi maszyn do obróbki ciasta.
Pracownik korzystający z maszyn musi posiadać odpowiednie przeszkolenie w zakresie obsługi
tego urządzenia. Powinien być wyposażony w odpowiednie środki ochrony indywidualnej,
takie jak fartuch ochronny, czepek, rękawice, odpowiednie obuwie antypoślizgowe.
Drobny sprzęt piekarski
W piekarniach niektóre czynności wykonuje się ręcznie z użyciem drobnego sprzętu,
szczególnie dotyczy to małych zakładach rzemieślniczych.
Spośród sprzętu i drobnych urządzeń najczęściej są stosowane:
- stoły,
- pojemniki na dodatki,
- wózki m.in.: do transportu blach, chlebowe z deskami, do studzenia,
- aparaty wsadowe,
- tace do dzielarko-zaokrÄ…glarek,
- blachy tradycyjne, bagietkowe i inne,
- formy o różnych kształtach np.: stalowe do ciast, foremki jednorazowe aluminiowe,
- naczynia ze stali nierdzewnej m.in.: wiadra, miski, tace,
- sita ręczne,
- wyroby drewniane np.: wałki do ciasta, deski, łopaty,
- skrobki, radełka, łopatki, szufelki,
- strychówki, pędzle,
- rózgi ręczne,
- noże, wykrojniki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Urządzenia do rozrostu kęsów
Urządzenia rozrostowe muszą zapewnić odpowiednie parametry rozrostu: temperaturę
(np. 35 40oC) oraz wilgotność względną. (np. 75 80%) oraz odpowiedni czas, w którym
następuje ten proces.
Urządzenia do rozrostu kęsów ciasta, ze względu na sposób prowadzenia rozrostu,
dzielimy na:
- stacjonarne (wózki rozrostowe ustawione w komorach stacjonarnych),
- ruchome komory rozrostowe.
Stacjonarne komory rozrostowe. Komora wykonana są z materiałów (m.in.
styropianowych płyt izolacyjnych oklejonych blachą aluminiową lub nierdzewną stalową),
które zapewniają bardzo dobre własności izolacyjne komory oraz łatwe utrzymanie czystości.
Komora posiada drzwi z dużą powierzchnią oszkloną, co pozwala obserwować stan rozrostu
ciasta.
Odpowiednie parametry rozrostu wytwarzane sÄ… za pomocÄ… agregatu garowniczego,
w którym znajduje się wytwornica pary oraz elementy grzejne. Sterowanie i nastawianie
parametrów pracy odbywa się z płyty czołowej skrzynki sterowniczej komory.
Komory rozrostowe są obsługiwane ręcznie przez przetaczanie wózków rozrostowych
(często są to wózki wypiekowe stosowane w piecach obrotowych).
Komory rozrostowe często występują w układzie modułowym razem z piecami.
Rys.25. Stacjonarna komora rozrostowa [www.jeremy.pl]
Ruchome komory rozrostowe określane jako przelotowe współpracują
z zmechanizowanymi liniami produkcyjnymi lub zespołem urządzeń do obróbki ciasta. Ich
wielkość zależy od przeznaczenia. Mogą być wykorzystywane w rozroście wstępnym
(międzygarownia) i końcowym.
Zależnie od sposobu przemieszczania kęsów w komorach rozróżnia się komory:
- taśmowe  mieszczą jeden lub wiele przenośników taśmowych znajdujących się jeden nad
drugim; na górną taśmę są nakładane kęsy, które po przejściu wzdłuż komory spadają na
przenośnik położony niżej; w ten sposób trafiają na pozostałe przenośniki; czas rozrostu
reguluje się przez zmianę prędkości taśmy lub zmianę miejsca nakładania kęsów (na przenośnik
na rys. 26),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Rys. 26. Schemat taśmowej komory rozrostowej [1, s. 299]
1  przenośnik załadowujący, 2  nawiew klimatyzowanego powietrza, 3  przenośnik,
4  przenośnik zadawczy, 5 - piec
- kołyskowe  mają na dwóch łańcuchach bez końca, rozpiętych na kołach, zawieszone
obrotowe kołyski (polietylenowe koszyczki z gęstej siatki); opróżnianie kołyski następuje
przez jej przechylenie, czas rozrostu reguluje się przez zmianę prędkości przesuwu kołysek,
zmianę długości drogi kołysek dzięki użyciu tzw. wózka zmiennej drogi lub przerzutu kęsów;
wrzut kęsów ciasta morze być regulowany programatorem z czujnikami fotoelektrycznymi.
Rys. 27. Schemat przemieszczanie kęsów ciasta w komorze rozrostowej kołyskowej [www.jeremy.pl]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Rys. 28. Schemat napędu łańcucha w komorze rozrostowej kołyskowej [www.jeremy.pl]
- półkowe  są podobne do komór kołyskowych, ale zamiast kołysek mają półki, na których
układa się koszyczki, formy lub blachy z kęsami ciasta.
Obsługa komór wypiekowych polega na:
- zapewnieniu odpowiedniej temperatury i wilgotności,
- kontroli stopnia rozrostu kęsów,
- regulacji czasu rozrostu,
- synchronizacji jej pracy z innymi urzÄ…dzeniami.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie urządzenia stosowane są do dzielenia i kształtowania kęsów ciasta?
2. Z jakich głównych elementów zbudowane są urządzenia stosowane do dzielenia
i kształtowania kęsów ciasta?
3. Na jakiej zasadzie działają urządzenia stosowane do dzielenia i kształtowania kęsów
ciasta?
4. Jakie jest zastosowanie urządzeń wykorzystywanych do dzielenia i kształtowania kęsów
ciasta?
5. Jak jest zbudowana i jak działa stacjonarna komora garownicza?
6. Jaka czynności należy wykonać obsługując komorę stacjonarną?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj na schematach urządzenia stosowane przy formowaniu kęsów ciasta. Omów
ich zasadę działania.
Rysunek do ćwiczenia 1. Schematy działania .......................[1, s. 253], [1, s. 256]
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z urządzeniami do dzielenia i zaokrąglania kęsów ciasta o działaniu
okresowym,
2) przeanalizować działanie tych urządzeń,
3) przeanalizować wskazane schematy,
4) rozpoznać urządzenia przedstawione na schematach,
5) nazwać główne elementy budowy zaznaczone na schematach,
6) narysować schematy do zeszytu podpisując przedstawione na nim urządzenie oraz
wskazane elementy budowy.
7) zaprezentować pracę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Wyposażenie stanowiska pracy:
- schematy (plansze i foliogramy) urządzeń do dzielenia i zaokrąglania kęsów ciasta
o działaniu okresowym,
- modele urządzeń,
- dokunentacje techniczno-ruchową urządzeń do dzielenia i zaokrąglania kęsów ciasta
o działaniu okresowym,
- poradnik,
- zeszyt, przybory do rysowania i pisania.
Ćwiczenie 2
Dobierz odpowiednie urzÄ…dzenia stosowane w procesie formowania, przy produkcji:
a) bułek drobnych,
b) chleba,
c) rogali,
d) bagietek.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z rodzajami urządzeń do formowania ciasta,
2) przeanalizować działanie tych urządzeń,
3) określić ich przeznaczenie,
4) określić rodzaj pracy urządzeń,
5) dobrać odpowiednie urządzenia, stosowane w produkcji wskazanego asortymentu,
6) wpisać zebrane wiadomości do tabelki,
7) zapisać i zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- katalogi i prospekty urządzeń do formowania ciasta,
- plansze i foliogramy przedstawiajÄ…ce urzÄ…dzenia do formowania ciasta,
- poradnik,
- zeszyt, przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Ułóż instrukcję obsługi rogalikarki korzystając z informacji zapisanych
w postaci komiksu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Rysunek do ćwiczenia 3. Funkcjonowanie krajalnicy chleba
[prospekt reklamowy]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z budową rogalikarki,
2) przeanalizować działanie rogalikarki,
3) zapoznać się z zasadami bhp i zasadami prawidłowej eksploatacji rogalikarki,
4) zapisać kolejne etapy obsługi krajalnicy,
5) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- film dydaktyczny dotyczÄ…cy eksploatacji rogalikarki,
- foliogram przedstawiajÄ…cy funkcjonowanie rogalikarki [prospekt reklamowy],
- dokumentacja techniczno-ruchowa rogalikarki,
- zeszyt, przybory do pisania.
Ćwiczenie 4
Zaplanuj czynności konserwacyjne wykonywane przy komorze rozrostowej.
Tabela do ćwiczenia 4. Prace konserwacyjne [opracowanie własne]
LP. CO TRZEBA ZROBIĆ ? KIEDY?
1.
2.
3. KTO?
4.
5.
6.
& .
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z budową i zasadą działania stacjonarnej komory rozrostowej,
2) przeanalizować dokumentację techniczną stacjonarnej komory rozrostowej,
3) wyszukać czynności składające się na prawidłową eksploatację komory,
4) wypełnić wskazaną tabelkę,
5) przedstawić pracę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Wyposażenie stanowiska pracy:
- dokumentacja techniczna stacjonarnej komory rozrostowej,
- poradnik,
- zeszyt, przybory do pisania.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wymienić urządzenia stosowane do dzielenia i kształtowania kęsów
ðð ðð
ciasta?
2) określić przeznaczenie urządzeń stosowanych do dzielenia
ðð ðð
i kształtowania kęsów ciasta?
3) omówić budowę i działanie poszczególnych urządzeń do
ðð ðð
formowania kęsów ciasta?
4) opisać schematy budowy dzielarek i dzielarko-zaokrąglarek
ðð ðð
o działaniu ciągłym?
5) dobrać urządzenie formujące do produkcji podstawowych wyrobów
ðð ðð
piekarskich?
6) wymienić czynności obsługi rogalikarki?
ðð ðð
7) określić zastosowanie stacjonarnej komory rozrostowej?
ðð ðð
8) omówić budowę i działanie stacjonarnej komory rozrostowej?
ðð ðð
9) określić czynności konserwacyjne wykonywane przy stacjonarnej
ðð ðð
komorze rozrostowej?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań wyboru czterokrotnego (tylko jedna odpowiedz jest prawidłowa).
5. Test składa się z pytań o różnym stopniu trudności: pytania 6, 15, 20 są
z poziomu ponadpodstawowego, pozostałe z poziomu podstawowego.
6. Odpowiedzi udzielaj na załączonej karcie odpowiedzi. Prawidłową odpowiedz
zakreśl
 X .
7. W przypadku pomyłki dotyczącej wyboru odpowiedzi poprzednio zaznaczoną odpowiedz

zakreśl  kółkiem i zaznacz ponownie  X właściwą odpowiedz
.
8. Przestrzegaj podanej przez nauczyciela normy czasowej (40 min).
9. Pracuj sam, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Porozumiewanie się z innymi uczniami lub korzystanie ze  środków pomocy wiąże się
z otrzymaniem oceny niedostatecznej.
11. Jeżeli masz jakieś wątpliwości dotyczące testu spytaj nauczyciela.
12. Po skończonej pracy test wraz z kartą odpowiedzi oddaj nauczycielowi.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Ilość pobieranej wody z mieszacza kontroluje się za pomocą
a) wskaz
nika na tablicy sterujÄ…cej.
b) manometru.
c) wskaz
nika poziomu.
d) króćców.
2. Temperatura wody pobranej z elektronicznego dozownika może się wahać w zakresie
a) 3 50°C.
b) 10 70°C.
c) 3 70°C.
d) 10 90°C.
3. Do głównych elementów budowy miesiarki zalicza się
a) dzieżę, miesiadło, układ napędowy.
b) kociołek, miesiadło, pulpit sterowniczy.
c) korpus, palnik, pulpit sterowniczy.
d) płyta podstawy, dozownik wody, miesiadło.
4. Stożek w dzieży miesiarki widelcowej
a) umożliwia szybsze miesienie ciasta.
b) wypełnia tzw. martwe pole, by ciast było dobrze wymieszane.
c) pełni rolę zabezpieczenia.
d) wpływa na wolniejsze miesienie ciasta.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
5. Wkładka nożowa występuje w miesiarce
a) kÄ…towej.
b) widelcowej.
c) spiralnej.
d) kotwicowej.
6. Wewnętrzną powierzchnię dzieży miesiarki pokrywa się  rilsanem , gdyż ma on
właściwości
a) zapobiegajÄ…ce przyklejaniu siÄ™ ciasta do powierzchni roboczych.
b) bakteriobójcze i grzybobójcze.
c) antystatyczne.
d) estetyczne.
7. Urządzenie ryglujące dzieżę w miesiarce zabezpiecza przed
a) porażeniem prądem elektrycznym.
b) wyrzuceniem ciasta z dzieży w czasie miesienia.
c) przeładowaniem dzieży ciastem.
d) przesuwaniem się dzieży w czasie miesienia.
8. Zmiany obrotów miesiadła w mikserze dokonuje się
a) przed jego uruchomieniem.
b) podczas pracy.
c) tylko z biegu wyższego na niższy.
d) gdy surowce nie sÄ… podgrzewane.
9. Gdy ciasto zbiera się w górnej części kociołka miksera, w trakcie mieszania, należy
a) odłączyć osłonę, by móc w trakcie pracy oskrobać je skrobką.
b) odłączyć osłonę, by móc w trakcie pracy zbierać je delikatnie ręką.
c) zbierać umiejętnie ciasto ze ścianek kociołka w trakcie mieszania przez otwór
w osłonie.
d) zebrać ciasto po uprzednim wyłączeniu miksera.
10. Układ podnoszący dzieżę w wywrotnicy podnoszącej to
a) przekładnia pasowa.
b) śruba z nakrętką.
c) podnośnik pneumatyczny.
d) przekładnia zębata.
11. Wywrotnica podnosząca współpracuje bezpośrednio z
a) komorÄ… rozrostowÄ….
b) wydłużarką.
c) zaokrÄ…glarkÄ….
d) lejem spustowym.
12. W dzielarce ręcznej wykorzystuje się metodę dzielenia według
a) objętości.
b) masy.
c) znanej masy ciasta wg objętości.
d) długości strugi ciasta.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
13. W dzielarko-zaokrąglarce półautomatycznej
a) część dzieląca obsługiwana jest automatycznie, a zaokrąglająca ręcznie.
b) część dzieląca obsługiwana jest ręcznie, a zaokrąglająca automatycznie.
c) część dzieląca i zaokrąglająca obsługiwana jest automatycznie.
d) część dzieląca i zaokrąglająca obsługiwana jest ręcznie.
14. Dzielarko-zaokrÄ…glarkÄ™ Multimat wykorzystuje siÄ™ przy produkcji
a) bułek drobnych.
b) bagietek.
c) chleba pszennego.
d) chleba razowego.
15. Kształtowanie pomiędzy płytą wydłużającą, a taśmą prowadzącą ma miejsce w
a) dzielarce wieńcowej dolnej.
b) zaokrąglarce dwutaśmowej.
c) wydłużarce.
d) dzielarko-zaokrÄ…glarce.
16. Do formowania kęsów na chleb stosuje się w kolejności
a) dzielarkę objętościową, zaokrąglarkę dwutaśmową, zaokrąglarkę stożkową.
b) dzielarko-zaokrąglarkę, wydłużarkę, zaokrąglarkę stożkową.
c) dzielarkę objętościową, zaokrąglarkę dwutaśmową, wydłużarkę.
d) dzielarkę wieńcową, zaokrąglarkę stożkową, bagieciarkę.
17. W zaokrąglarce dwutaśmowej
a) obie taśmy obracają się w tym samym kierunku z różną prędkością.
b) obie taśmy obracają się w tym samym kierunku z tą samą prędkością.
c) jedna z taśm się porusza, druga jest w bezruchu.
d) taśmy poruszają się w przeciwną stronę z różną prędkością.
18. Do wałkowania ciasta można używać
a) zaokrÄ…glarkÄ™.
b) wydłużarkę.
c) rogalikarkÄ™.
d) bagieciarkÄ™.
19. Odpowiednie warunki w komorze rozrostowej zapewnia
a) wózek rozrostowy.
b) sprężarka.
c) agregat garowniczy.
d) agregat chłodniczy.
20. W komorze kołyskowej czas rozrostu nie jest regulowany przez
a) zmianę prędkości przesuwu kołysek.
b) wózek zmiennej drogi.
c) wózek rozrostowy.
d) przerzut kęsów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Użytkowanie maszyn i urządzeń do wytwarzania i obróbki półproduktów
piekarskich
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
6. LITERATURA
1. Ambroziak Z.: Produkcja piekarsko-ciastkarska. Cz.1. WSiP, Warszawa 1998
2. Poradnik Piekarza. Organizacja pracy piekarni, podstawy technologii, normy, porady
i przepisy prawne. Handlowo-Usługowa Spółdzielnia  Samopomoc Chłopska , Warszawa
1996
3. Reński A.: Aparatura i urządzenia techniczne w piekarstwie. WSiP, Warszawa 1987
4. Reński A.: Piekarstwo. Cz.1. WSiP, Warszawa 1995
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47