EKOLOGIA
Wykład z dnia 08.11.2009
ORGANIZM A ŚRODOWISKO
Prawo minimum Liebiga  w warunkach niezmieniającego się środowiska czynnikiem ograniczającym
rozwój organizmu staje się ten czynnik, który jest dostępny w ilościach zbliżonych do wartości
krytycznej minimum.
Prawo tolerancji Shelforda  zarówno niedobór jak i nadmiar składnika (w zakresie jakościowym jak i
ilościowym) staje się czynnikiem ograniczającym rozwój organizmu.
Z prawa Shelforda wynika, że każdy organizm w stosunku do każdego czynnika ma trzy tak zwane
punkty krytyczne. Minimum, optimum i maksimum przy czym optimum stanowi pewien zakres
N mezo  średnie natężenie czynnika
(liczebność)
żywotność oligo- poli -
organizmu (niskie natężenie czynnika) wysokie natężenie czynnika
eurybionty (org  o szerokiej tolerancji)
Natężenie czynnika
Jeżeli mówimy o organizmie np. oligostenohydrycznym to oznacza, że nie wymaga on dużej ilości
wody
haliczny  zasolenie podłoża
fagiczny  dotyczy pożywienia
W przypadku bardzo wąskiego zakresu tolerancji organizm staje się tzw. Gatunkiem wskaz
nikowym
albo bioindykatorem
Np. pokrzywa  gleba z dużą ilością azotu
 Szczawnik zajęczy  gleba kwaśna
Klasyfikacja roślin ze względu na warunki wodne podłoża:
1. hydrofity  rośliny żyjące w wodzie i tylko tam (zmiana barwnika żeby pozyskać światło 
krasnorosty)
Barwnik czerwony  karoten
Barwnik brązowy  ksantofile
Aerenchyma  miękisz powietrzny, czyli tkanka służąca do gromadzenia powietrza w liściach co
umożliwia liściom unoszenie się na wodzie
Rośliny żyjące w wodzie stojącej nie posiadają rozbudowanego systemu korzeniowego.
W wodach płynących  mocno zakorzenione
2. higrofity  warunki dużej wilgotności (lasy tropikalne) pobierają wilgoć całą powierzchnią ciała,
potrafią żyć na innych osobnikach (np. liany)
3. mezofity  nie mają dużych wymagań, umiarkowana ilość wody
4. kserofity  skrajny brak wody
sukulenty  gromadzą wodę: - liściowe (aloes)
- łodygowe (kaktus, opuncja)
- korzeniowe
(rozchodnik i rojnik  sukulenty występujące w naszej strefie klimatycznej)
Miękisz wodonośny  pozwala gromadzić wodę
Rośliny pokryte kutikulą dzięki której oszczędzają wodę
5. Sklerofity  nie gromadzą wody, często nic obok nich nie rośnie bo wysysają w okolicy 
oszczędzają wodę. Część korzeniowa jest większa niż część nadziemna (np. wrzos, sosna, kocanka
piaskowa)
Formy życiowe wg Raunkaera:
Klasyfikacja oparta jest o przystosowanie do przezywania niekorzystnej pory roku a kryterium
stanowi sposób ukrywania pączków odnawialnych
- jawnopączkowe  fanerofity, czyli rośliny w żaden sposób nie ukrywające swoich pączków
(wszystkie drzewa, lasy tropikalne)
- niskopączkowe  chamefity  rośliny które dorastają do ok. 50cm wysokości i liczą na to że schowają
się pod śniegiem (strefa podbiegunowa, tundra)  maliny, jagody, wrzosy
- naziemnopączkowe  hemikryptofity, mniszek, rośliny z długim sezonem wegetacyjnym, liczą na to
że przykryją je liście własne lub cudze
- skrytopączkowe  kryptofity, rośliny które ukrywają swoje pączki całkowicie
- geofity  pod ziemią
- hydrofity  pod wodą
- helofity  pod błotem
Np. kłącza konwalii, cebule różnych kwiatów (w kłączach i cebulach jest dużo materiału zapasowego)
Występują na stepach, w lasach liściastych(zawilce)
- jednoroczne  terofity- co roku znikają do postaci nasionka  więdną
Dwa rodzaje ewolucji:
1. ewolucja zbieżna  konwergencja  polega do upodobnianiu się do siebie niespokrewnionych ze
sobą gatunków żyjących w takich samych lub zbliżonych środowiskach. Wykształcone w tym procesie
narządy nazywamy narządami analogicznymi
Przykłady: kaktus  wilczomlecz
rekin (płetwa)  delfin (kończyna przednia)
skoczki pustynne
2. ewolucja rozbieżna  dywergencja  polega na tym, że organizmy spokrewnione z sobą, przez to że
żyją w różnych środowiskach przestają być do siebie podobne, a wytworzone w tym procesie narządy
nazywamy homologicznymi
Przykłady: ssaki różne  człowiek, delfin, nietoperz
Reguły zoogeograficzne:
Dotyczą tylko zwierząt
1. reguła Allena  zwierzęta żyjące w klimatach zimnych i surowych mają mniejsze wypustki ciała
(łapy, uszy, ogony) niż ich krewniacy żyjący w klimatach cieplejszych
2. reguła Bergmana  zwierzęta żyjące w klimatach zimnych i surowych mają większe wymiary
liniowe ciała niż ich krewniacy żyjący w klimatach cieplejszych
3. reguła Glogera  zwierzęta żyjące w klimatach ciepłych i wilgotnych są ciemniej ubarwione niż ich
krewniacy żyjący w klimatach suchych i chłodnych
Mimikra - przystosowanie ochronne występujące u zwierząt (zwłaszcza owadów), polegające na tym,
że zwierzęta bezbronne upodabniają się do zwierząt zdolnych do obrony przybierając ich kształt lub
barwy. Mogą też przybierać kształty i barwy otoczenia tak, żeby być trudnym do wykrycia przez
naturalnych wrogów. Np. niektóre węże niejadowite przybierają barwy węży jadowitych, kukułka
stara się, by w początkowym okresie życia nie była rozpoznawalna dla przybranych rodziców.
U roślin mimikra to zjawisko upodabniania się roślin do otoczenia, a także upodabniania się kwiatów
do samic owadów zapylających - mimikra seksualna.
Mimetyzm, mimezja (od grec. mimet�s - naśladowca) - termin stosowany w różnych dziedzinach,
oznaczający naśladowanie albo upodabnianie się.
W biologii mimetyzm to upodabnianie się niektórych gatunków zwierząt kształtem, barwą, deseniem
na powierzchni ciała do otaczającego środowiska lub do innych organizmów. Akustyczną formą
mimetyzmu jest także naśladowanie głosów, często spotykane u ptaków.