PODSTAWY REKREACJI
Wykład z dnia 14.11.2009
Cykl życia człowieka dzielimy na:
- anafazę  faza dzieciństwa, młodości, okres wzrostu, rozwoju organizmu (do 25 roku życia)
- mezofazę  faza wieku dojrzałego (od 25 do 55-60 roku życia)
- katafazę  faza wieku starszego (po 60 roku życia)
Znaczenie aktywności ruchowej:
Anafaza:
- funkcja prospektywno  rozwojowa
- korzystnie stymuluje rozwój fizyczny organizmy
- pomaga w wytworzeniu  kapitału fizjologicznego czyli wysoki poziom sprawności i ogólnej
wydolności organizmu, traktowanego jako rezerwę dla póz
niejszych procesów inwolucyjnych
- kompensuje przeciążenia związane z nauką
- pomaga w korekcji odchyleń w rozwoju psychofizycznym
Mezofaza:
- pomaga w utrzymaniu wcześniej osiągniętego poziomu ogólnej wydolności organizmu
- działa jako środek profilaktyczny i leczniczy
- jest pomocny przy zapobieganiu chorobom cywilizacyjnym i zawodowym
- pomaga w utrzymaniu homeostazy i heterostazy
Katafaza:
- opóz
nia procesy inwolucyjne wydolności i sprawności organizmu prowadząc tym samym do odnowy
zdrowia
- spełnia zadanie kom pensyjne i korekcyjne
Teoria Maxa Caplana
Pojęcie czasu wolnego
Anafaza mezofaza katafaza
Dobrowolność powinność konieczność
Strefa czasu wolnego i konieczność pewnych działań
Dbałość o jakość życia
Pojęcie pracy
Etyka czasu wolnego etyka pracy
Znaczenie czasu wolnego
Wymuszony obowiązek spontaniczna samorealizacja
Miejsce treningu zdrowotnego (rekreacyjnego) w kulturze fizycznej
Trening: Działy:
Sportowy sport
Zdrowotny rekreacja, wychowanie fizyczne
leczniczy rehabilitacja
Trening zdrowotny (rekreacyjny) - świadomie kierowany proces polegający na celowym
wykorzystaniu ściśle określonych co do formy, objętości i częstotliwości ćwiczeń fizycznych dla
uzyskania efektów fizycznych
Cele szczegółowe treningu zdrowotnego:
1. Kreacja zdrowia człowieka
2. zapobieganie powstawaniu lub rozwojowi chorób cywilizacyjnych (niedokrwienie serca) i chorób
metabolicznych  głównie
3. Rehabilitacja i leczenie chorób: układu krążenia, nerwic, metabolicznych, narządów ruchu
Trening zdrowotny to przez całe życie trwający proces najczęściej samodzielnego kierowania
Struktura motoryczna i cele szczegółowe:
Trening zdrowotny Trening sportowy
Zdrowie wynik sportowy
Fizjologiczne efekty treningu zdrowotnego, wpływ systematycznej aktywności fizycznej na organizm
człowieka
Aktywność fizyczna
- praca mięśni szkieletowych wraz z całym zespołem towarzyszących jej czynnościowych zmian w
organizmie człowieka
- obciążenie fizyczne, któremu poddawana jest osoba podczas codziennej pracy w czasie wolnym
Sprawność fizyczna
- zintegrowany zespół trzech właściwości osobniczych wydolności i poziomu zdolności motorycznych,
umiejętności ruchowych oraz motywacji i subiektywnego zaangażowania się w działanie
Na tak rozumianą sprawność składa się to, że człowiek może wykonać zadanie ruchowe (poziom
zdolności motorycznych), że umie je rozwinąć (zdolności ruchowe), oraz chce osiągnąć określony
efekt (nastawienie psychiczne)
Biologiczne efekty aktywności fizycznej:
- wzrasta objętość i pojemność serca, grubość jego ścian
- zwiększa się gęstość naczyń kapilarnych serca
- zwiększa się liczba mitochondriów
- zwiększa się ogólna objętość krwi a z nią ilość erytrocytów, mioglobiny i hemoglobiny
- następuje przyspieszenie metabolizmu spoczynkowego, zwiększenie wydatku energetycznego,
podczas ćwiczeń obniżenie odsetka tłuszczu
- wzrasta spoczynkowa pojemność wyrzutowa serca
- obniża się częstość skurczów serca w spoczynku i w wysiłkach submaksymalnych
- obniża się ciśnienie skurczowe i rozkurczowe
- zwiększa się wydolność fizyczna
- następuje wzrost glikogenu mięśniowego oraz aktywności enzymów mitochondrialnych
- zwiększa się pojemność życiowa płuc
- obniża się stężenie cholesterolu
Psychospołeczne aspekty aktywności fizycznej:
* Obniżenie poziomu stresu poprzez:
- oderwanie uwagi od codziennych spraw
- oddziaływanie na siebie, kontakt z innymi
- przekonanie, iż podoła się zadaniu
- obniżenie lęku, obawy, depresji
- poprawa samopoczucia
Wybrane zagadnienia budowy i czynności narządów ruchu człowieka:
- elementy bierne (statyczne)  kości połączone za pomocą stawów oraz więzadeł i stawów
- elementy czynne (dynamiczne)  mięśnie szkieletowe
Aparat ruchu
Osteologia syndesmologia arthrologia miologia kinesiologia
(kości) (więzadła) (stawy) (mięśnie) (działanie
układu ruchu)
Szkielet człowieka (kościec)
Ponad 200 kości oraz łączące je części miękkie (torebki stawowe, więzadła, chrząstki stawowe)
Funkcje szkieletu:
- podporowa  oparcie dla części miękkich
- ochronna  osłona dla wielu ważnych dla życia organów (np. czaszka  mózg)
- amortyzacyjna  krzywizny fizjologiczne
- krwiotwórcza  szpik kostny jest miejscem powstawania krwinek czerwonych i granulocytów
- poprzez połączenia międzykostne (ścisłe lub luz
ne) oraz przyczepione mechanizmy dz
wigowe ruchu
 wpływ na zakres i rodzaj ruchu
Połączenia kości:
- ścisłe  więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty  (wolne i ruchome  stawy)
W więzozrostach łącznikiem kości bywa tkanka łączna włóknista lub sprężysta (np. szwy  łączy kości
czaszki, z wiekiem szwy kostnieją)
Chrząstkozrosty  przyłączenia kości za pośrednictwem chrząstki
Kościozrosty powstają z wiekiem przez skostnienie
- ruchome  stawowe
W stawie wyróżniamy:
- główkę i panewkę stawową pokrytą chrząstką
- torebkę stawową otaczającą staw
- jamę stawową wypełnioną mazią stawową
Podział stawów:
- jednoosiowe  zawiasowe (np. międzypaliczkowe) obrotowy (np. promieniowo  łokciowy),
śrubowy (np. wyrostka zębowego kręgu obrotowego)
- dwuosiowe  kłykciowy (np. promieniowo  nadgarstkowy), siodełkowy (np. nadgarstkowo 
nadręczny kciuka)
- wieloosiowe  kulisty (np. ramienny) panewkowy (np. biodrowy)
- płaskie (np. stawy czaszki)
Mięśnie szkieletowe:
Część dynamiczna narządu ruchu  mięśnie szkieletowe (zależne od naszej woli)
Pod względem budowy histologicznej nazywane są mięśniami poprzecznie prążkowanymi.
Przedłużeniem brzuśców mięśniowych są ścięgna zbudowane z tkanki łącznej, za pomocą których
mięśnie łączą się z kośćmi
Podział czynności mięśni
Jednostka motoryczna  zespół komórek mięśnia szkieletowego unerwionych przez tę samą komórkę
nerwową, przez co wspólnie pobudzanych i jednocześnie pracujących (kurczących się)
Podział mięśni szkieletowych:
- mm agonistyczne  wykonujące konkretny ruch w stawie
- mm antagonistyczne  przeciwstawiające się konkretnemu ruchowi w stawie
- mm ustalające  stabilizują staw
- mm synergistyczne  współpracują z innymi mm w wykonywaniu ruchu określonej czynności
Rodzaje synergii:
- względna  nabyta np. technika sportowa
- bezwzględna  stała u wszystkich ludzi