Leki mukolityczne i przeciwkaszlowe
Leki mukolityczne
Wskazaniami do stosowania leków mukolitycznych, czyli wykrztuśnych i rozrzedzających
wydzielinę oskrzelową, jest kaszel z wykrztuszeniem plwociny w przebiegu ostrej choroby
układu oddechowego
Celem leczenia preparatami o działaniu wykrztuśnym jest:
zmniejszenie lepkości i gęstości wydzieliny
upłynnienie wydzieliny
poprawa transportu śluzowo-rzęskowego
BROMHEKSYNA
Mechanizm działania: Zmniejsza lepkość wydzieliny przez depolimeryzację kwaśnych
polisachardyów i pobudzanie komórek gruczołowych do wydzielania obojętnych
polisacharydów
Przeciwwskazania: Zaburzenia ze strony układu pokarmowego
Formy leku:
" Flegamina
" Bisolvon tabletki ,ampułki ,syrop
Dawkowanie:
Doustnie 32-64 mg/dobę w 3-4 dawkach podzielonych
Dożylnie lub domięśniowo 4 mg 3 x dziennie
AMBROKSOL
Mechanizm działania: Pochodna bromheksyny o silniejszym działaniu wykrztuśnym. Działa
na gruczoły oskrzelowe, zmniejsza lepkość wydzieliny
Formy leku:
" Mucosalvan  tabletki, syrop
" Ambroksol  syrop
Dawkowanie:
30 mg 2 x dziennie
ACETYLOCYSTEINA
Mechanizm działania:
Zmniejsza lepkość glikoprotein
Modyfikuje skład wydzieliny oskrzelowej, powodując jej większe uwodnienie
Dzięki zawartości grup SH niszczy mostki dwusiarczkowe i powoduje fragmentację
śluzu.
Ma zdolność odtwarzania glutationu w wątrobie
Działanie kliniczne:
Silne działanie wykrztuśne i mukolityczne, upłynnienie wydzieliny.
Jest lekiem z wyboru w zatruciach paracetamolem
www.wojsk-lek.org 1
Przeciwwskazania:
Choroba wrzodowa
Formy leku:
ACC- tabletki
Tussicom- granulat
Mucolina- syrop
Dawkowanie:
600 mg/ dobę w 2-3 dawkach podzielonych
ACC 600- jedna dawka/ dobę
JODEK POTASU (10% kalium iodatum)
Mechanizm działania:
działa bezpośrednio i za pomocą odruchu żołądkowo-oskrzelowego na gruczoły
oskrzelowe.
rozwadnia wydzielinę i działa wykrztuśnie
gromadzi się w gruczole tarczowym i śliniankach
Przeciwwskazania:
choroby tarczycy
nadwrażliwość na jod
ciąża
choroba wrzodowa
Formy leku:
Roztwory wodne 1,5;3;5;10%
Dawkowanie:
25-300 mg 3x dziennie
MESNA
Mechanizm działania:
Rozbijanie dwusiarczkowych wiązań mukoproteid. Lek podawany w postaci nebulizacji i
wlewów dooskrzelowych
Przeciwwskazania:
Stany skurczowe oskrzeli
astma
Formy leku:
Mistabron - roztwór do nebulizacji
Dawkowanie:
3x dziennie 1 amp.w nebulizacji lub wlew do oskrzeli, bez rozcieńczania lub w rozcieńczeniu
1:1 z 0,9 % NaCl
www.wojsk-lek.org 2
GWAJAKOL, GWAJAKOSULFONIAN POTASU, GWAJAFENEZYNA
Mechanizm działania:
Zwiększa wydzielanie śluzu w oskrzelach
Upłynnia zalegającą wydzieliną
Przeciwwskazania:
Zaburzenia ze strony układu pokarmowego
Formy leku:
Guajazyl- syrop
Kalium guajacosulfonicum- syrop, tabletki
Robitussin expectorans- syrop (lek dostępny bez recepty)
Dawkowanie:
4 x 200 mg dziennie
Leki przeciwkaszlowe
Leki przeciwkaszlowe
A) Leki hamujące B) leki pochodzenia C) Leki hamujące
ośrodek kaszlu roślinnego odruch kaszlowy
w CUN
Kodeina śluzy roślinne: Okseladyna
Dekstrometorfan korzeń prawoślazu Pentoksyweryna
babka lancetowata
Leki przeciwkaszlowe są w zasadzie przeciwwskazane gdy kaszel jest produktywny, z
wykrztuszaniem, gdyż w tym przypadku kaszel spełnia pozytywną rolę, umożliwiając
oczyszczenie drzewa oskrzelowego z zalegającej wydzieliny
Ad A: Leki hamujące ośrodek kaszlu w OUN
KODEINA
Mechanizm działania:
Kodeina jest pochodną morfiny. Hamuje ośrodek kaszlu w CUN poprzez podniesieni progu
pobudliwości
Działanie kliniczne:
Silne działanie przeciwkaszlowe
Działanie przeciwbólowe, uspakajające, narkotyczne
www.wojsk-lek.org 3
 Długotrwałe podawanie leku może prowadzić do uzależnienia.
U dzieci obniża próg drgawkowy
U osób w starszym wieku może wywierać hamujący wpływ na ośrodek oddechowy
Przeciwwskazania:
1. kaszel z wykrztuszaniem wydzieliny
2. astma
3. rozszerzenie oskrzeli
Należy zachować dużą ostrożność przy stosowaniu leku u dzieci i osób w starszym wieku
Formy leku:
Codeinum phosporicum
tabletki 20 mg
Dawkowanie:
20-40 mg max 4x /dobę
DEKSTROMETORFAN
Mechanizm działania:
Pochodna morfiny.
Działa hamująco na ośrodek kaszlowy, podnosząc próg jego pobudliwości
Działanie kliniczne:
silne, porównywalne z kodeiną działanie przeciwkaszlowe
nie wywołuje uzależnienia
nie wpływa depresyjnie na ośrodek oddechowy
nie ma działania przeciwbólowego
Przeciwwskazania:
1. kaszel z wykrztuszaniem
2. astma
3. kaszel o nieznanej przyczynie
Formy leku:
dostępny bez recepty Robitussin antitussicum- syrop
Acodin- występuje także w mieszankach leków
Dawkowanie:
Robitussin 30 mg (20 ml syropu) 4 x dziennie
Ad B: Leki hamujące odruch kaszlowy
OKSELADYNA
Mechanizm działania:
Zmniejsza ilość pobudzeń przekazywanych z receptorów przez nerwy do ośrodka kaszlowego
Działa jednocześnie wykrztuśnie
Przeciwwskazania:
1. Astma
2. Kaszel z wykrztuszaniem
3. Zaleganie wydzieliny w drogach oddechowych
Formy leku:
Oxeladin- tabletki, syrop
www.wojsk-lek.org 4
Dawkowanie:
10-20 mg 3-4 x dziennie
PENTOKSYWERYNA
Mechanizm działania:
Zmniejsza ilość pobudzeń przekazywanych z receptorów przez nerwy do środka kaszlowego
Działa cholinolitycznie i miejscowo znieczulająco
Przeciwwskazania:
1. Astma
2. Kaszel z wykrztuszanie
3. Zaleganie wydzieliny w drogach oddechowych
Formy leku:
Toclase- tabletki, syrop
Dawkowanie:
25 mg 3-4 x dziennie
Ad C: Leki pochodzenia roślinnego
ŚLUZY ROŚLINNE: KORZEC
PRAWOŚLAZU, BABKA LANCETOWATA
Mechanizm działania:
Działanie miejscowe, osłonowe w górnych drogach oddechowych
Przeciwwskazania:
Nadwrażliwość na lek
Formy leku:
syrop
Dawkowanie:
4 x dziennie
www.wojsk-lek.org 5