RANA OPARZENIOWA
Skutek miejscowy działania urazu:
- termicznego
- chemicznego
- elektrycznego
Oparzenie I�
" Powierzchowny uraz tkanek
" Zachowana funkcja ochronna skóry
" Niewielki obrzęk
" Dominuje ból
" Objawy ustępują po 48-72 godzinach
" Gojenie przebiega bez powikłań
Oparzenie II� - typ A
" Uraz naskórka i niepełnej grubości skóry
" Zaburzona funkcja ochronna skóry
" Wyraz
ny obrzęk
" Charakterystyczną cechą są pęcherze
" Rana oparzeniowa goi się w ciągu 14-21 dni
" Pozostają przebarwienia i niewielkie blizny
Oparzenia II� - typ B
" Uraz niemal pełnej grubości skóry
" Zaburzona funkcja ochronna skóry
" Wyraz
ny obrzęk
" Uszkodzona skóra jest różowa lub żywoczerwona oraz samoistnie bolesna
" Rana oparzeniowa goi się w ciągu 21-35 dni
" Pozostają rozległe blizny
Oparzenia III�
" Uraz pełnej grubości skóry
" Zaburzona funkcja ochronna skóry
" Martwica tkanek powierzchownych i obrzęk tkanek położonych głębiej
" Uszkodzona skóra jest blada, brązowa, niebolesna
" Rana oparzeniowa goi się w ciągu 28-36 dni
" Pozostają rozległe blizny
Oparzenia IV�
" Uraz pełnej grubości skóry
" Zaburzona funkcja ochronna skóry
" Martwica tkanek powierzchownych i położonych głębiej: mięśni, ścięgien, kości
" Uszkodzona skóra jest czarna, zwęglona
" Rana oparzeniowa nie goi się samoistnie
" Pozostają rozległe ubytki tkankowe, blizny
Algorytm postępowania w oparzeniach
-zapewnić bezpieczeństwo sobie oraz w miarę możliwości poszkodowanemu przed
płomieniami, dymem, gazami i innymi niebezpieczeństwami
- odizolować poszkodowanego od czynnika parzącego
- jak najszybciej usunąć ubranie poszkodowanego przesiąknięte gorącym płynem, parą BEZ
odrywania na siłę rzeczy przyklejonych do skóry lub w nią wtopioną
- jak najszybciej przystąpić do oziębiania powierzchni oparzeniowej. Zalecane jest stosowanie
tzw. Reguły  15  stek tzn. chłodzimy wodą o temp. 15� C z odległości 15 cm od oparzenia,
przez co najmniej 15 minut.
- sprawdzić drożność dróg oddechowych oraz podstawowe funkcje życiowe (zabezpieczyć
drogi oddechowe, ewentualnie ułożyć w pozycji bezpiecznej)
- ustalić z
ródło i czas oparzenia  informacje te przekazać zespołowi pogotowia
- przy współistnieniu urazu wielonarządowego usunąć najgroz
niejsze dla życia
niebezpieczeństwa(zatrzymać krwotok, zaopatrzyć złamanie)
- należy zdjąć pierścionki, obrączki, bransolety, zegarki gdyż po powstaniu obrzęków może
stać się to niemożliwe
- nie zdejmować pęcherzy i naskórka
- osłonić ranę oparzeniową jałowym opatrunkiem
- można zastosować opatrunki hydrożelowe
- zabezpieczyć przed nadmiernym wychłodzeniem (koc, folia aluminiowa)
CHOROBA OPARZENIOWA - Następstwo ogólnoustrojowe urazu:
- termicznego
- chemicznego
- elektrycznego
WSTRZ
S OPARZENIOWY - Następstwo ogólnoustrojowe urazu:
- termicznego
- chemicznego
- elektrycznego
- Występuje we wczesnym okresie choroby oparzeniowej (zwykle pierwsze 24 godz.)
- Głównym mechanizmem patofizjologicznym jest hipowolemia
Fazy choroby oparzeniowej
" Faza wstrząsowa
 Trwa pierwsze 24-48 godz.
 Okres zagrożenia oligowolemicznym wstrząsem oparzeniowym
 Wymaga resuscytacji płynowej
" Faza kataboliczna
 Trwa do 7 doby od urazu
 Okres dużych strat krwi, białek i płynów
 Wymaga chirurgicznego oczyszczenia głębokich ran
" Faza odwracania katabolizmu
 Trwa od 7 do 21 doby od urazu
 Okres stopniowego powrotu do zdrowia, gojenia ran
 Wymaga chirurgicznego zamykania ran oparzeniowych
Bezpieczeństwo ratownika
�!
Odizolować poszkodowanego
od czynnika parzącego
�! wezwij pomoc
Sprawdz
drożność dróg oddechowych
oraz podstawowe funkcje życiowe
usunąć ubranie, jeżeli to możliwe
�! �!
nie oddycha oddycha
30 uciśnięć pozycja bezpieczna
2 wdechy ochładzanie oparzenia
(reguła  15 )
�!
jałowy opatrunek
Klasyfikacja oparzeń wg American Burns Association
" Oparzenia lekkie
 Oparzenia I�
 Oparzenia II� poniżej 15% TBSA u dorosłych
 Oparzenia II� poniżej 10% TBSA u dzieci
 Oparzenia III� poniżej 5% TBSA
" Oparzenia średnie
 Oparzenia II�, 15-25% TBSA u dorosłych
 Oparzenia II�, 10-20% TBSA u dzieci
 Oparzenia III�, 5-10% TBSA
 Wszystkie II� oparzenia obejmujące ręce, twarz, oczy, uszy,
stopy, krocze
" Oparzenia ciężkie
 Oparzenia II�, powyżej 25% TBSA u dorosłych
 Oparzenia II�, powyżej 20% TBSA u dzieci
 Oparzenia III�, powyżej 10% TBSA niezależnie od wieku
 Oparzenia III� twarzy, szyi, stóp, rąk, krocza, okrężne,
inhalacyjne, elektryczne, chemiczne
 Oparzenia powikłane innymi ciężkimi urazami lub
współistniejącymi schorzeniami
Bezwzględnej hospitalizacji wymagają pacjęci:
" Z oparzeniami ciężkimi lub średnimi
" Z oparzeniami lekkimi ale okrężnie obejmującymi obwód kończyny
" Z oparzeniami wstrząsorodnych okolic ciała: twarzy, szyi, dołów pachowych i
podkolanowych, krocza, stóp, rąk
" Z podejrzeniem o rozmyślne oparzenie dziecka
" Ze specjalnymi rodzajami oparzeń (elektrycznymi, chemicznymi lub wziewnymi)
Określanie powierzchni oparzonej:
" Reguła dziewiątek
 Głowa  9%
 Powierzchnia kończyny górnej - 9% - każda
 Powierzchnia przednia tułowia - 18%
 Powierzchnia tylna tułowia  18%
 Powierzchnia kończyny dolnej  18% - każda
 Powierzchnia krocza  1%
" Powierzchnia dłoni pacjenta  ok. 1%
" Reguła piątek  jest ona stosowana wyłącznie u niemowląt i małych dzieci.
Wykorzystuje ona metodę podziału powierzchni skóry odpowiadające 5% bądz

wielokrotności tej wartości
Pomoc na miejscu wypadku ( specjalistyczna )
� ocenę drożności dróg oddechowych i wydolności układu oddechowego, przy
odpowiednich wskazaniach - oddychanie mieszanką wzbogaconą tlenem (maska
twarzowa), intubacja, mechaniczne wspomaganie oddychania;
� ocenę wydolności układu krążenia - tętno, mikrokrążenie łożyska paznokci;
� podanie narkotycznych środków przeciwbólowych - morfina, dolargan;
� rozebranie dziecka, zdjęcie prowizorycznych opatrunków i ocena ciężaru ciała;
� wstępna ocena wielkości i głębokości oparzenia, założenie jałowego, suchego
opatrunku
� wykonanie dostępu naczyniowego (do dużej żyły obwodowej) lub dostępu
śródkostnego, pozwalającego na przetaczanie dużych ilości płynów w krótkim czasie;
� obliczenie objętości płynów koniecznych do przetoczenia, w związku z utratami przez
ranę oparzeniową, oraz wynikającej z konieczności pokrycia fizjologicznego
dobowego zapotrzebowania i rozpoczęcie ich podawania wg ustalonego schematu;
założenie do pęcherza moczowego cewnika i prowadzenie zbiórki moczu;
� chłodzenie rany oparzeniowej (chłodzenie mokre, parami oziębionego powietrza,
opatrunki ochładzające);
� odpowiednie zabezpieczenie podstawowych funkcji życiowych w czasie transportu do
szpitala specjalistycznego.
Resuscytacja płynowa w czasie transportu
" 20 ml/kg m.c. roztoru Ringera w ciągu 15-30 min.
" Jeśli utrzymują się objawy wstrząsu:
 Tachykardia
 Tachypnoe
 Spadek RR
 Blada zimna skóra
 Powtórzyć 20 ml/kg m.c. roztworu Ringera w ciągu 15-30 min.
Podstawowe czynności na OIOM  ie
" Ponowną ocenę stanu ogólnego chorego
" prowadzenie leczenia przeciwbólowego (np. z zastosowaniem wysokich dawek
morfiny - do 1,0 mg/kg m.c);
" prowadzenie karty obserwacji klinicznych - pomiary godzinowe tętna, ciśnienia
tętniczego krwi, częstości oddechu, temperatury ciała, stałe monitorowanie zapisu ekg,
w tym także pomiarów bezpośrednich ciśnienia tętniczego i ośrodkowego ciśnienia
żylnego;
" prowadzenie skutecznej resuscytacji płynowej, obejmującej regułę 3R:
 Replacement - wyrównywanie utrat przez ranę oparzeniową,
reguła Parkland,
 Regular - pokrycie dobowego zapotrzebowania płynowego,
 Repair - uzupełnienie innych utrat, np. zalegania żołądkowego;
" podanie podstawowych leków - anatoksyna przeciwtężcowa 1 ml domięśniowo,
szczepionka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, blokerów H2 receptorów
(Altramet, Ranitydyna, Omeprazol), antybiotyk o szerokim spektrum, podany
dożylnie;
" ustalenie szczegółowego planu leczenia - strategii postępowania lekarskiego;
" przygotowanie chorego i ewentualne doraz
ne wykonanie nacięć odbarczających w
przypadkach oparzeń okrężnych; częstą ocenę stanu chorego, uwzględniającą stan
neurologiczny, drożność oddechową, wentylację, hemodynamikę, perfuzję skóry i
nerek - co umożliwia leczącemu:
 kontrolę dynamiki choroby oparzeniowej,
 kontrolę odpowiedzi na leczenie,
 modyfikację postępowania.
Reguła Parklanda w modyfikacji Bastera
" Określa objętość przetaczania płynów w pierwszych 24 godz. po oparzeniu
" 4-5 ml 0,9% NaCl / na każdy % powierzchni oparzonej o głębokości od stopnia IIa /
na każdy kilogram ciężaru ciała
" Hipertoniczność roztworu soli fizjologicznej otrzymuje się przez dodanie do każdych
100 ml objętości kroplówki 5 ml 8,4% roztworu dwuwęglanu sodu (NaHCO3)
" połowa objętości powinna być podana w ciągu pierwszych 8 godzin od momentu
oparzenia pacjenta (nie od momentu rozpoczęcia leczenia!!!), w kolejnych dwóch 8-
godzinnych okresach - po 25% obliczonej objętości płynów.
Resuscytacja płynowa  c.d.
" W pierwszej dobie nie podaje się roztworów zawierających białka, chyba że poziom
białka całkowitego w surowicy spadnie poniżej 3g%
" W drugiej dobie należy podać połowę, ewentualnie 2/3 objętości płynów
przetoczonych w dobie pierwszej
" W pierwszej dobie od oparzenia pacjenci zazwyczaj nie są karmieni
" U dzieci w wieku do 2 lat
" kroplówka z roztworu glukozy 5% i soli fizjologiczną) (0,9%NaCl), w proporcji 2: 1.
" U dzieci starszych należy przetaczać
" kroplówka z roztworu glukozy 5% i soli fizjologiczną) (0,9%NaCl), w proporcji 1: 1.
" Objętości przetaczanych płynów wynosić będą odpowiednio:
" ciężar ciała do 10 kg: 100 ml ww. roztworów / na każdy kg m.c.;
" ciężar ciała 10-20 kg: 1000 ml + 50 ml ww. roztworów / na każdy kg m.c. powyżej 10
kg
" ciężar ciała powyżej 20 kg: 1500 ml + 20 ml ww. roztworów / na każdy kg m.c.
powyżej
Zasady leczenia ran oparzeniowych:
" pierwotne opracowanie ran
 1. doba,
" nacięcia odbarczające
 1. doba,
" wczesna escharektomia
 2 - 5 doba,
" jeżeli kilkuetapowo
 do 7-9 doby,
" codzienna zmiana opatrunków,
" materiały skórozastępcze, przeszczepy skóry autogenne:
 jednoczasowo z escharektomią lub odroczone, jedno lub wieloetapowe,
 całkowite pokrycie ran - do 21 dni.
" leczenie ran oparzeniowych stopnia I� i II � polega na zapewnieniu choremu
aseptycznego otoczenia, celem zapobiegania rozwojowi zakażenia. Opatrunki
ochraniające przed dostępem powietrza mogą również zmniejszyć odczucie bólu. Jeśli
nie nastąpi zakażenie, powierzchowne rany (stopień I �, I � /II � a, II � a, II � a/II � b)
powinny zagoić się samoistnie
" celem leczenia ubytków głębszych, w tym pełnej grubości skóry (stopień II � b, II �
b/III �, III �), jest zapobieganie zakażeniu inwazyjnemu, czyli posocznicy, wraz z
zakażeniem w obrębie rany oparzeniowej, usuwanie tkanek martwych i pokrywanie
oczyszczonych ran przeszczepami skóry własnej, tak szybko, jak to jest
" leczenie zachowawcze bez opatrunku, czyli tzw. metoda otwarta;
" leczenie zachowawcze z opatrunkiem zamkniętym, wielowarstwowym,
przetłuszczonym, czyli tzw. metoda zamknięta;
" pierwotne, wczesne wycięcie rany oparzeniowej, czyli chirurgiczne usuwanie tkanek
martwiczych, od ok. 2-5 doby od oparzenia.
Zasady leczenia ogólnego i miejscowego
" Okres wstrząsowy, pierwsze 24 godziny
 terapia oddechowa
 resuscytacja płynowa (Parkland/Baxter)
 oczyszczenie i wstępna ocena ran
 nacięcia odbarczające ran okrężnych
 antybiotyk jako profilaktyka zespołu MODS
" Okres nasilonego katabolizmu tkankowego, do 7. doby
 definitywne oczyszczenie ran (escharektomia, zabezpieczenie ran lub
przeszczepy)
 respiratoroterapia
 płynoterapia, TPN, PPN
 antybiotyki
 monitorowanie pacjenta
 profilaktyka MODS / okres utajenia MODS
" Okres odwracania mechanizmów katabolicznych, do 21. doby
 przeszczepy skóry
 TPN/PPN, żywienie enteralne
 respiratoroterapia
 dokładne monitorowanie pacjenta
 okres utajenia MODS / zagrożenie pełnoobjawowym MODS
" Okres pełnoobjawowy MODS, przed lub po 21. dobie
 radykalne usunięcie stref martwicy i/lub zakażenia ran oparzeniowych
 leczenie wstrząsu, obrzęku mózgu
 respiratoroterapia (ARDS)
 TPN / PPN
 leczenie nerkozastępcze
 antybiotyki
 immunosubstytucja, leczenie koagulopatii
ODMROŻENIA
Odmrożenie jest to uszkodzenie ciała wywołane działaniem zimna
(niskiej temperatury). Najczęściej odmrożeniu
ulegają nieosłonięte części, np. nos, uszy, palce. Powstaniu odmrożeń sprzyja niedożywienie,
przemęczenie,
utrudnione krążenie, działanie alkoholu, zbyt ciasne lub skąpe ubranie.
Rozróżnia się 3 stopnie odmrożeń:
- odmrożenie 1 stopnia -
bladość, zdrętwienie odmrożonej części ciała, póz
niej występuje zaczerwienienie oraz
pieczenie skóry,
- odmrożenie 2 stopnia  piekący ból, skóra sinoczerwona,
pojawiają się pęcherze wypełnione surowiczym płynem.
- odmrożenie 3 stopnia -następuje obumarcie skóry i głębszych
warstw tkanki, sinoczerwone owrzodzenia,
bezbolesność (brak czucia).
Postępowanie przedmedyczne w odmrożeniach
Podstawowe zadanie polega na usunięciu osoby spod wpływu zimna i stopniowym
przywróceniu krążenia, ponieważ zbyt szybkie ogrzewanie może doprowadzić do obumarcia
odmrożonych tkanek.
Przywrócenie krążenia dokonuje się metodą ogrzewania.
Najlepszy sposób to "skóra do skóry", czyli umieszczenie np. odmrożonych palców pod
pachą. Dobrym sposobem na ogrzanie jest kąpiel w temperaturze
25 - 30oC, która powinna trwać, aż do powrotu czucia i normalnej temperatury.
Do picia podajemy ciepłe płyny,
które rozgrzewają od wewnątrz. Gdy zachodzi potrzeba to na odmrożone powierzchnie
zakładamy jałowe opatrunki, natomiast w ciężkich przypadkach odmrożeń poszkodowanego
ubieramy, otulamy ciepło, zapewniamy spokój i czekamy na pomoc lekarza. Nie wolno
rozcierać odmrożeń brudnymi rękami, śniegiem oraz masować miejsc,
na których pojawiają się nawet małe pęcherze. Nie wolno również zrywać, przekłuwać
pęcherzy ani stosować na odmrożone powierzchnie maści, tranu czy "domowych leków".