MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Barbara Dobrek
Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do malowania
714[01].Z1.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Darecka Halina
mgr inż. Kusina Anna
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Machnik Marek
Konsultacja:
mgr inż. Machnik Marek
mgr inż. Sagan Teresa
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[01].Z1.01
Dobieranie materiałów narzędzi i sprzętu do malowania, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu malarz  tapeciarz 714[01]
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut badawczy, Radom 2006
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Wyroby malarskie 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 12
4.1.3. Ćwiczenia 12
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Zasady doboru barw 14
4.2.1. Materiał nauczania 14
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 19
4.2.3. Ćwiczenia 19
4.2.4. Sprawdzian postępów 20
4.3. Materiały do przygotowania podłoża 21
4.3.1. Materiał nauczania 21
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 26
4.3.3. Ćwiczenia 26
4.3.4. Sprawdzian postępów 27
4.4. Ręczne narzędzia i sprzęt  pędzle, wałki oraz sprzęt pomocniczy 28
4.4.1. Materiał nauczania 28
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 36
4.4.3. Ćwiczenia 36
4.4.4. Sprawdzian postępów 38
4.5. Aparaty do malowania natryskowego 39
4.5.1. Materiał nauczania 39
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 41
4.5.3. Ćwiczenia 42
4.5.4. Sprawdzian postępów 43
4.6. Urządzenia mechaniczne do przygotowania podłoża 44
4.6.1. Materiał nauczania 44
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 45
4.6.3. Ćwiczenia 45
4.6.4. Sprawdzian postępów 47
4.7. Zasady obmiaru i przedmiaru robót malarskich 48
4.7.1. Materiał nauczania 48
4.7.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 50
4.7.3. Ćwiczenia 50
4.7.4. Sprawdzian postępów 51
5. Sprawdzian osiągnięć 52
6. Literatura 57
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Uczysz się zawodu malarz - tapeciarz, wykorzystując modułowy program nauczania.
Program taki zakłada, że w trakcie jego realizacji wykazujesz się dużą aktywnością
i samodzielnie rozwiązujesz wiele problemów zawodowych. W ten sposób nabywasz konkretne
kwalifikacje, stanowiące podstawę do zatrudnienia, a następnie do awansu zawodowego. Do
nauki otrzymujesz poradnik  Dobieranie materiałów narzędzi i sprzętu do malowania który
zawiera:
- wymagania wstępne, czyli tę część wiedzy i umiejętności opanowanych w trakcie realizacji
programu poprzednich jednostek modułowych, która będzie Ci niezbędna do realizacji
materiału tej jednostki modułowej (co już musisz umieć, aby nauczyć się czegoś nowego),
- wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z tym poradnikiem (czego nowego
siÄ™ nauczysz),
- nowy materiał nauczania (co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia),
- zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści i możesz już
rozpocząć realizację ćwiczeń (czy możesz już przystąpić do ćwiczeń),
- ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych (co i w jaki
sposób masz wykonać praktycznie),
- sprawdziany postępów (sam możesz sprawdzić, czy już potrafisz poradzić sobie
z problemami, jakie wcześniej rozwiązywałeś),
- zestawy zadań testowych (w jaki sposób nauczyciel sprawdzi i potwierdzi poziom Twojej
wiedzy),
- literaturę i wykaz niezbędnych norm (gdzie zaglądnąć, aby więcej wiedzieć i lepiej wykonać
zadania). Poradnik nie jest podręcznikiem ani tym bardziej kompendium wiedzy związanej z
zawodem. Aby zdobyć więcej interesujących Cię informacji, musisz sięgnąć do
przedstawionych pozycji, które przedstawiają najbardziej aktualną wiedzę w zawodzie.
Pamiętaj, że przedstawiony wykaz literatury nie jest czymś stałym i w każdej chwili mogą
pojawić się na rynku nowe pozycje.
Po przeczytaniu każdego pytania ze sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim miejscu
TAK albo NIE  właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedz
. Odpowiedzi NIE wskazujÄ… na luki
w Twojej wiedzy i nie w pełni opanowane umiejętności. W takich przypadkach jeszcze raz
powróć do elementów programu nauczania lub ponownie wykonaj ćwiczenie (względnie jego
elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK.
Po opanowaniu programu jednostki modułowej, nauczyciel sprawdzi poziom Twoich
umiejętności i wiadomości. Otrzymasz do samodzielnego rozwiązania test pisemny oraz zadanie
praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów podejmie
decyzję o tym, czy zaliczyłeś program jednostki modułowej. Aby zapoznać się z taką formą
sprawdzania kwalifikacji, zakresem kontroli oraz poznać kryteria oceniania, przejrzyj
przykładowe zadania kontrolne.
W każdej chwili (z wyjątkiem testów końcowych) możesz zwrócić się o pomoc
do nauczyciela, który pomoże Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz
daną czynność.
Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać regulaminów,
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, instrukcji przeciwpożarowych i zasad ochrony
środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac. Z odpowiednimi przepisami
zapoznasz siÄ™ w trakcie nauki.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Schemat układu jednostek modułowych
714[01]. Z1
Technologia robót
malarskich
714[01].Z1.01
Dobieranie materiałów, narzędzi
i sprzętu do malowania
714[01].Z1.02
Przygotowywanie farb i materiałów
pomocniczych do prac malarskich
714[01].Z1.03
Malowanie technikÄ… wapiennÄ… i cementowÄ…
714[01].Z1.04
Malowanie farbÄ… klejowÄ…
714[01].Z1.05
Malowanie farbÄ… emulsyjnÄ…
714[01].Z1.06
Malowanie technikÄ… kazeinowÄ… i krzemianowÄ…
714[01].Z1.07
Malowanie farbÄ… olejnÄ…
714[01].Z1.08
Wykonywanie powłok lakierniczych
714[01].Z1.10
Wykonywanie zdobień powłok, ornamentów
i napisów
714[01].Z1.09
Wykonywanie malarskich robót naprawczych
i renowacyjnych
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
 stosować terminologię budowlaną,
 odróżniać technologie wykonania budynku,
 przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
 stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
 rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,
 odczytywać i interpretować rysunki budowlane,
 posługiwać się dokumentacją budowlaną,
 wykonywać przedmiary i obmiary robót,
 wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,
 organizować stanowiska składowania i magazynowania,
 transportować materiały budowlane.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
Wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 rozpoznać i nazwać materiały malarskie,
 ocenić jakość materiałów malarskich,
 dobrać materiały malarskie w zależności od rodzaju malowania,
 określić szacunkowo ilość i rodzaj materiałów potrzebnych do przygotowania podłoża,
 określić szacunkowo ilość i rodzaj materiałów potrzebnych do malowania,
 dobrać rodzaj i kolor farby w zależności od funkcji i charakteru pomieszczenia, obiektu,
 rozpoznać i zastosować gotowe wyroby malarskie,
 rozpoznać i nazwać ręczne narzędzia i sprzęt malarski,
 dobrać narzędzia i sprzęt do malowania,
 rozpoznać i nazwać mechaniczne narzędzia malarskie,
 dobrać i zastosować aparaty natryskowe,
 dobrać i zastosować narzędzia oraz sprzęt do przygotowania podłoża (szczotki, szlifierki
oczyszczajÄ…ce),
 dobrać i zastosować drabiny malarskie oraz rusztowania,
 dobrać materiały, narzędzia i sprzęt zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
ochrony przeciwpożarowej.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Wyroby malarskie
4.1.1.Materiał nauczania
Malarskie materiały powłokowe nazywane są farbami. Nanoszone są one na podłoża, na
których tworzą powłoki. Mają za zadanie chronić przed czynnikami atmosferycznymi,
chemicznymi, biologicznymi lub mechanicznymi. Konserwują podłoże i utrzymują je w stanie
najbardziej zbliżonym do oryginału, pod względem połysku, barwy i tekstury. Mają także
charakter dekoracyjny.
Producenci oferują wiele farb o podobnym przeznaczeniu. Wybór rodzaju farby zależy
zarówno od tego, jaka powierzchnia będzie nią pomalowana, jak również od ceny. Można
używać produkty przeznaczone do stosowania tylko we wnętrzu lub farby uniwersalne.
Farby do malowania można podzielić na dwie podstawowe grupy - rozcieńczane wodą, znane
jako farby wodorozcieńczalne lub rozcieńczane odpowiednim rozpuszczalnikiem organicznym
(na przykład benzyną lakową), zwane farbami rozpuszczalnikowymi. Farby wodorozcieńczalne
zyskują na popularności w ostatnich latach głównie dlatego, że są łatwe w użyciu i przyjazne dla
środowiska. Farby rozpuszczalnikowe są bardziej tradycyjne. W większości są one oparte na
benzynie lakowej i oddziałowywują na użytkownika bardziej niekorzystnie niż
wodorozcieńczalne.
Podstawowa terminologia dotycząca wyrobów malarskich
Farba  materiał malarski o dużej zawartości pigmentów, tworzący powłokę mocno kryjącą,
która spełnia przede wszystkim funkcję ochronną.
Emalia  materiał malarski pigmentowany, tworzący powłokę o wysokich walorach
dekoracyjnych.
Lakier  materiał malarski nie pigmentowany, tworzący powłokę prześwitującą.
Grunt  substancja nakładana bezpośrednio na malowane powierzchnie, charakteryzująca się
odpowiednimi właściwościami (na metalu - antykorozyjnymi, na podłożu drewnianym -
wyrównującymi pory drewna).
Warstwa podkładowa  wyrób malarski o dużej zawartości pigmentów, który stanowi
międzywarstwę nakładaną na grunt, a pod emalie - nawierzchniową, albo stanowi warstwę
gruntującą, nakładaną bezpośrednio na malowane podłoże, wymagający nakładania na nią farby
nawierzchniowej lub emalii.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Rys. 1 Orientacyjny skład procentowy wyrobów malarskich [ Materiały reklamowe]
Farby wodorozcieńczalne to farby mineralne, klejowe, emulsyjne, winylowe, akrylowe,
winylowo-akrylowe, lateksowe i akrylowo-lateksowe, natomiast do farb rozpuszczalnikowych
należą: farby alkidowe, alkidowe modyfikowane żywicami poliuretanowymi i silikonowe.
Farby mineralne to farby wapienne - spoiwem jest w nich wapno gaszone (dziÅ› prawie
nieużywane), silikatowe (krzemianowe), w których spoiwem jest szkło wodne (dość drogie,
używane do malowania elewacji), cementowe - spoiwem jest cement (przeznaczone przede
wszystkim do malowania betonu).
Farby klejowe to suche mieszanki, produkowane na bazie pigmentów organicznych,
nieorganicznych i wypełniacza (kredy), z odpowiednimi dodatkami kleju malarskiego. Suche
farby wymagają jedynie zmieszania z wodą, w ilości podanej na opakowaniu. Produkowane są
w wielu barwach i odcieniach. Stosuje się je do wnętrz, nie są odporne na alkalia i wpływy
atmosferyczne. Obecnie używa się zmodyfikowanych farb klejowych, nazywanych
metyloceluzowymi (spoiwem jest metyloceluloza). Pomalowana nimi powierzchnia jest matowa
i odporna na ścieranie, jednak kiedy się pobrudzi, trudno ją póz
niej oczyścić, ponieważ tych farb
nie można zmywać.
Suche farby akrylowe do zarobienia wodą są paroprzepuszczalne, mają silne właściwości
kryjące, szybko wysychają. Służą do malowania wszelkiego rodzaju tynków oraz płyt gipsowo -
kartonowych i tapet. Stosowane są we wnętrzach i na zewnątrz budynków.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
 Farby emulsyjne (dyspersyjne). Zazwyczaj Å‚atwo siÄ™ rozprowadzajÄ…, dobrze kryjÄ…, szybko
schną, są trwałe, tworzone przez nie powłoki są paroprzepuszczalne. W takcie nakładania nie
wydzielają szkodliwych związków. Produkowane są w różnych kolorach, każda firma
produkująca farby ma swoją bogatą ofertę. Pakowane są do pojemników z tworzyw sztucznych,
bÄ…dz
do blaszanych puszek o różnych pojemnościach - od 0,5 litra do beczek 50 litrowych.
Farby lateksowe - spoiwem w farbach lateksowych sÄ… bardzo drobne czÄ…stki tworzywa
sztucznego, zawieszone w wodzie. Wybór rodzaju tworzywa sztucznego decyduje o przyszłych
właściwościach farby. Rozpuszczalnikiem farby lateksowej jest woda i kiedy ona wyparuje,
cząstki tworzywa sztucznego wiążą się ze sobą i z pigmentem. Czas schnięcia jest uzależniony od
temperatury, wiatru i wilgotności i zwykle wynosi 1-3 godzin. Po tym czasie można nanosić
następną warstwę. Jednakże całkowite wyschnięcie farby może trwać kilka tygodni. Farb
lateksowych używa się zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku. Oferta producenta
obejmuje wyroby o właściwościach powłoki od połysku do pełnego matu. Mają zastosowanie do
malowania ścian, sufitów, podłóg i stolarki. Surowe drewno na zewnątrz budynku powinno się
zawsze zagruntować farbą alkidową przed pomalowaniem farbą lateksową. Do wyróżniających
się właściwości farb lateksowych, należy brak wydzielania się rozpuszczalników w czasie
schnięcia oraz duża odporność na zmiany warunków atmosferycznych. Są bardzo trwałe, ale dość
drogie.
Lakiery alkidowe - lakier alkidowy zawiera mniej oleju, niż farba olejno-alkidowa. Po
wyschnięciu, lakier tworzy twardą i bardziej odporną na uderzenia powłokę. Rozpuszczalnikiem
jest benzyna lakiernicza. Proces schnięcia jest taki sam, jak w przypadku farb olejnych. Lakiery
stosuje siÄ™ do malowania stolarki budowlanej.
Wyroby uretanowe - farby uretanowe mogą być jedno- lub dwuskładnikowe. W przypadku
farb jednoskładnikowych, reakcja chemiczna w czasie schnięcia zachodzi między spoiwem farby,
a parÄ… wodnÄ… zawartÄ… w powietrzu. Farby uretanowe tworzÄ… bardzo twardÄ… i odpornÄ…
nawierzchniÄ™. Temperatura w czasie twardniÄ™cia nie powinna być niższa, niż +5ºC.
W budownictwie stosuje się je przede wszystkim do malowania podłóg drewnianych.
Wyroby olejne i olejno żywiczne  dzielą się na podgrupy w zależności od charakteru
powłoki lub jej zastosowania. Rozróżnia się wyroby do gruntowania, farby nawierzchniowe
ogólnego stosowania, emalie, materiały pomocnicze (kity szpachlówki, rozcieńczalniki). Wyroby
olejno żywiczne pakowane są do metalowych pojemników o pojemności od 0,5 litra do 50 litrów.
Przechowuje się w temperaturze +5oC do 20oC. Okres gwarancji wynosi około 6 miesięcy ale
zależy to wyłącznie od producenta farb. W razie konieczności przechowywania farb olejnych,
należy je co kilka tygodni dokładnie wymieszać
Wyroby ftalowe  stanowią liczną grupę gotowych wyrobów, takich jak wyroby ftalowe do
gruntowania, podkładowe, nawierzchniowe, schnące na powietrzu i w piecu. Cechą wspólną tych
wyrobów jest krótszy czas schnięcia powłok, niż w przypadku zwykłych powłok olejnych.
Wyroby (olejno - alkidowe) - stara, tradycyjna farba olejna była produkowana wyłącznie na
bazie oleju lnianego. W nowoczesnych farbach olejnych olej jest wzmacniany alkidem. Alkid jest
zawsze zmodyfikowanym olejem roślinnym. Tym olejem może być olej lniany, sojowy,
sosnowy. Podczas wysychania farby, rozpuszczalnik (benzyna lakiernicza) wyparowuje.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Następnie, na skutek chemicznego procesu między spoiwem farby a tlenem w powietrzu - farba
stopniowo schnie. Farby alkidowo-olejne mają dużo lepsze właściwości schnięcia i są bardziej
odporne na zmiany warunków atmosferycznych niż tradycyjne farby olejne. Farby olejne (olejno
- alkidowe) stosuje siÄ™ do malowania i przemalowywania elewacji drewnianych i stolarki na
zewnÄ…trz.
Wyroby utwardzane kwasem (chemoutwardzalne) - farby i lakiery utwardzane kwasem,
zawierają jako spoiwo mieszankę nie schnącego w powietrzu alkidu i żywicy aminowej. Aby
wyschły (zostały utwardzone), należy do nich dodać utwardzacz. Takimi kwasami są kwasy
sulfonowe. Farby i lakiery utwardzane kwasem stosuje się między innymi do parkietu i mebli,
malowanych w procesie przemysłowym.
Farby chlorokauczukowe i winylowe - farby tego rodzaju zawierajÄ… spoiwo schnÄ…ce
wyłącznie przez odparowanie rozpuszczalników. Odporność tych farb na chemikalia i wodę jest
z reguły bardzo duża. Natomiast odporność na rozpuszczalniki jest ograniczona, a ich trwałość
fizyczna jest mniejsza, niż u farb wieloskładnikowych. Kauczuk chlorowy uzyskuje się przez
chlorowanie kauczuku naturalnego lub syntetycznego. Aby uzyskać odpowiednie właściwości
kauczuku, dodaje się środki zmiękczające. Farby chlorokauczukowe mają zastosowanie przede
wszystkim jako farby przeciwrdzewne. Najczęściej stosowanym spoiwem winylowym jest PCV
(polichlorek winylu), niekiedy zmodyfikowany eterem etylowym. Spoiwo winylowe może
również być zmodyfikowane środkami zmiękczającymi.. Pomalowana nimi powierzchnia szybko
się brudzi, ale jest łatwo zmywalna. Bardzo słabo przepuszczają parę wodną.
Wyroby akrylowe. SÄ… bardziej odporne na czynniki chemiczne, lepiej przepuszczajÄ… parÄ™
wodną i są trwalsze, a także droższe niż farby winylowe. Powłoka farby akrylowej może pokryć
niewielkie rysy.
Wyroby winylowo - akrylowe. A
ączą w sobie cechy dwóch ostatnich rodzajów farb.
Farby akrylowo - lateksowe. Pomalowane nimi powierzchnie sÄ… elastyczne, odporne na
uszkodzenia mechaniczne, nie przepuszczajÄ… pary wodnej.
Farby krzemianowe i silikonowe  do tej grypy należą farby krzemianowe, zawierające
stabilizowane szkło potasowe oraz farby silikonowe na bazie żywicy silikonowej. Farby te
umożliwiają migrację pary wodnej na zewnątrz i pozwalają na  oddychanie pomalowanego nimi
podłoża. Farby krzemianowe i silikonowe stosuje się do malowania surowych, niemalowanych
uprzednio podłoży, a także do podłoży malowanych farbami mineralnymi. Można nimi malować
ściany w wilgotnych pomieszczeniach.
Farby alkidowe. Tworzą twarde powłoki, są odporne na działanie warunków atmosferycznych.
Służą do malowania okien i drzwi, elementów metalowych, czasami do malowania ścian
(lamperie).
Farby alkidowe modyfikowane żywicami poliuretanowymi. Są odporne na uszkodzenia
mechaniczne, można nimi pomalować meble lub podłogi.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Farby epoksydowe są farbami typu dwuskładnikowego. Składają się z dwóch części, jedna to
żywica epoksydowa, druga  to na przykład poliamid. Przed malowaniem miesza się obie części,
w czasie schnięcia zachodzi między składnikami reakcja chemiczna. Farby epoksydowe mogą
być rozpuszczane w rozpuszczalniku lub stanowić emulsję (cząsteczki zawieszone w wodzie).
Temperatura w czasie twardniÄ™cia nie powinna być niższa niż +15°C. Farby epoksydowe tworzÄ…
powłoki bardzo odporne na czynniki fizyczne i chemiczne. W budownictwie używa się farb
epoksydowych przede wszystkim do malowania podłóg betonowych, na przykład w budynkach
przemysłowych, garażach, pralniach, łazienkach.
Można również kupić farby o szczególnych właściwościach, na przykład z dodatkiem
środków przeciwgrzybicznych, farby całkowicie kryjące już po jednokrotnym wymalowaniu,
farby strukturalne lub natryskowe. Farby strukturalne nakłada się jako gęstą masę, a następnie
fakturuje, używając rozmaitych narzędzi, na przykład specjalnych wałków, szpachelek, szmatek.
Farby natryskowe nakładane się za pomocą pistoletu natryskowego.
Technologia malarska w głównej mierze opiera się o wyroby produkowane fabrycznie. Są to
gotowe wyroby, które w swoim składzie zawierają różne składniki, komponenty znane
i stosowane przez producentów. Każdy wyrób występujący na rynku jest zaopatrzony przez
producenta w instrukcję zawierającą informację określającą jego właściwości, przeznaczenie,
zakres i sposób stosowania, wydajność, datę ważności, masę, a także dobór materiałów do
poszczególnych warstw powłoki oraz rodzaj wymaganych materiałów pomocniczych
(rozcieńczalników, kitów, szpachlówek, utwardzaczy). Rygorystyczne przestrzeganie instrukcji
producenta jest podstawowym obowiÄ…zkiem malarza budowlanego i warunkiem uzyskania
właściwej jakości wykonanej powłoki malarskiej.
Obliczanie szacunkowe ilości materiałów potrzebnych do malowania.
Nie istnieje jeden przelicznik ilości potrzebnej do malowania farby. Wydajność farb zależy
w głównej mierze od zaleceń producenta i od rodzaju farby którą chcemy malować podłoże.
Szacunkowa ilość zużycia farby emulsyjnej wynosi około 1litr na 5-8 m2. Oznacza to,
że 1 litrem farby pomalujemy około 5 m2 powierzchni przy jednokrotnym malowaniu, a przy
dwukrotnym pomalowaniu powierzchni 1 litrem pomalujemy 2,5 m2.
Zużycie farby olejnej wynosi około 1 litr na 8 m2 - 12 m2 przy jednokrotnym malowaniu.
Zużycie farb w dużej mierze zależy również od podłoża - im bardziej chłonne podłoże, tym
więcej farby zużywa się na 1 m2. Dlatego chcąc prawidłowo obliczyć ilości materiałów
malarskich, musimy dokładnie zapoznać się z instrukcją producenta i stosować się do jego
wskazówek.
Należy zawsze przestrzegać zaleceń producenta i stosować się do przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy zawartych w instrukcji.
Używając farb zawierających lotne rozpuszczalniki organiczne, należy prowadzić roboty
malarskie przy otwartych oknach lub przy czynnej wentylacji. Podczas malowania takimi
farbami obowiązuje bezwzględny zakaz palenia papierosów, używania otwartych palenisk,
narzędzi i silników powodujących iskrzenie. Należy także wyłączyć dopływ prądu do instalacji
elektrycznej w pomieszczeniu, jeżeli instalacja ta nie jest hermetyczna.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Ocena jakości wyrobów malarskich
Każde fabryczne opakowanie z wyrobem malarskim wymaga przede wszystkim
sprawdzenia, czy nie jest uszkodzone, niedopuszczalne są dziury, pęknięcia, ślady rdzy. Jeżeli
zauważymy takie wady opakowania, należy w następnej kolejności sprawdzić czy farba nie jest
zbyt mocno wyschnięta, czy nie jest podbarwiona rdzą i czy nie upłynął termin przydatności
farby do użytku, podany zwykle na wieczku opakowania (nie należy używać materiału
przeterminowanego). Ponadto należy bardzo dokładnie zapoznać się z informacją producenta,
podaną na opakowaniu (nazwa, producent, pojemność, składniki farby, sposób przygotowania
farby do użycia, środki ostrożności). Po wykonaniu tych czynności można otworzyć pojemnik
z farbą i dokonać oceny wizualnej zawartości.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak nazywamy malarskie materiały powłokowe?
2. Na jakie kategorie można podzielić wszystkie farby?
3. Jaki skład procentowy ma lakier?
4. Jaki skład procentowy mają emalie?
5. Jaki skład procentowy ma grunt?
6. Który z wyrobów lakierowych tworzy powłokę o najwyższej jakości?
7. Co określa receptura producenta?
8. Jakie znasz wyroby olejne i olejno żywiczne?
9. Jakie cechy posiadajÄ… farby chemoutwardzalne?
10. Jakie cechy posiadajÄ… farby epoksydowe?
11. Gdzie stosuje siÄ™ farby chlorokauczukowe?
12. Na czym polega ocena jakości wyrobów malarskich?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Pobierz z magazynu wszystkie rodzaje farb rozcieńczalnikowych (puszki 1 litrowe).
Przeczytaj etykiety producenta i opisz jakie są różnice w ich zastosowaniu. Jakich przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy należy przestrzegać przy ich stosowaniu?
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybrać farby z magazynu,
2) przeczytać instrukcje producenta,
3) opisać zastosowanie farb,
4) określić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu takich farb,
5) przedstawić nauczycielowi swoje notatki.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- opakowania wyrobów malarskich rozcieńczalnikowych.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Ćwiczenie 2
Pobierz z magazynu wszystkie farby wodorozcieńczalne (puszki 1 litrowe). Przeczytaj
etykiety producenta i omów jakie są różnice w zastosowaniu tych farb. Oceń jakość farb.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybrać farby z magazynu,
2) przeczytać instrukcje producenta,
3) opisać zastosowanie farb,
4) ocenić jakość farb,
5) przedstawić nauczycielowi swoje notatki.
Wyposażenie stanowiska pracy
- opakowania wyrobów malarskich wodorozcieńczalnych.
Ćwiczenie 3
Wybierz gotową farbę emulsyjną do wnętrz i omów jej recepturę.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybrać emulsję do wnętrz,
2) przeczytać informacje od producenta,
3) sformułować wnioski i przedstawić je nauczycielowi.
Wyposażenie stanowiska pracy
- farba emulsyjna stosowana na zewnątrz budynków,
- farba emulsyjna do wnętrz,
- farba olejna,
- farba klejowa, w postaci suchej mieszanki.
Ćwiczenie 4
W magazynie zgromadzono dużo różnych rodzajów farb. Wybierz farbę wodorozcieńczalną,
która nadaje się do pomalowania ścian w pokoju. Na podstawie instrukcji producenta oblicz ile
farby potrzebujesz do wymalowania powierzchni 50 m2 , przy dwukrotnym malowaniu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) rozpoznać farbę wodorozcieńczalną do wnętrz,
2) przeczytać informacje od producenta,
3) obliczyć szacunkowo potrzebną ilość farby,
4) sformułować wnioski i przedstawić je nauczycielowi.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- farba emulsyjna stosowana na zewnątrz budynków,
- farba emulsyjna do wnętrz,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
- farba olejna,
- farba klejowa w postaci suchej mieszanki.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz TAK NIE
1) podzielić farby na dwie główne kategorie, w zależności od ich
skÅ‚adników? ð ð
2) okreÅ›lić procentowy skÅ‚ad emalii? ð ð
3) okreÅ›lić procentowy skÅ‚ad lakierów? ð ð
4) okreÅ›lić procentowy skÅ‚ad farb? ð ð
5) rozpoznać i nazwać materiaÅ‚y i gotowe wyroby malarskie? ð ð
6) dobrać materiaÅ‚y malarskie, w zależnoÅ›ci od rodzaju malowania? ð ð
7) okreÅ›lić szacunkowo ilość i rodzaj materiałów potrzebnych do malowania? ð ð
8) ocenić jakość wyrobów malarskich? ð ð
9) zastosować materiały malarskie zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz ochrony przeciwpożarowej? ð ð
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
4.2. Zasady doboru barw
4.2.1.Materiał nauczania
Dominującą w ostatnich latach tendencją w dekoracji wnętrz, jest coraz większe
bogactwo kolorów i coraz śmielsze operowanie nimi. Jeszcze niedawno, gdy na ścianach naszych
mieszkań królował kolor biały, producenci farb jako główną zaletę swych wyrobów przedstawiali
w reklamach śnieżną biel. Jednak kolor biały, kojarzący się ze sterylną czystością
kojarzy się także z zimnem i przez to nie jest zbyt przytulny. Dlatego obecnie, nawet jeżeli
wnętrza maluje się na biało, nie jest to biel  śnieżna", lecz przygaszona biel ecru, nadająca
malowanym powierzchniom bardziej  ciepły" charakter.
Wiadomo, że kolory wśród których przebywamy, oddziałują na nasz nastrój i psychikę.
Dlatego często do malowania wnętrz wybierane są farby w różnych odcieniach żółci. Kolor żółty
kojarzy się ze światłem słonecznym, ciepłem i radością. Przez to jest bardzo przyjazny dla naszej
psychiki, zwłaszcza kiedy wpada w lekko pomarańczową lub brązową tonację. Z kolei
w pomieszczeniach pomalowanych na intensywny czerwony kolor moglibyśmy odczuwać
podenerwowanie, pobudzenie i napięcie. Czerwień to kolor agresji, energii, ciepła. Dlatego nie
powinno się wybierać tego koloru do pomieszczeń, w których mamy wypoczywać.
We wnętrzach o takim przeznaczeniu, powinny dominować uspokajające chłodne kolory,
na przykład odcienie zieleni.
Generalna zasada mówi nam, że kolory ciepłe pobudzają, zimne uspokajają. Wnętrza
użyteczności publicznej maluje się w kolorach jasnych, półpełnych i pełnych.
W zakładach przemysłowych wskazane jest malowanie pomieszczeń w różnych kolorach.
Kolory te nie powinny być monotonne, ale nie można stosować barw jaskrawych, aby nie
rozpraszały uwagi pracowników.
Kolory kontrastowe stosuje siÄ™ do malowania:
- osłon części ruchomych maszyn, niebezpiecznych dla zdrowia i życia ludzi,
- przewodów biegnących po powierzchni ścian i sufitów, w celu oznaczenia ich funkcji,
- urządzeń alarmowych i przeciwpożarowych,
- kierunków ewakuacji, w celu wyodrębnienia ich z otaczającego tła ścian.
We wnętrzach zabytkowych stosuje się kolory odpowiadające danej epoce.
Elewacje budynków maluje się w kolorach jasnych, barwnych, rozweselających szarzyznę
miejską, należy jednak zachować umiar w doborze kolorów, aby nie uzyskać efektów
pstrokacizny.
Poniżej przedstawiono przykładowy dobór kolorów do danego wnętrza, w zależności od
funkcji i charakteru pomieszczenia. Oczywiście są to tylko propozycje.
Pokoje dzienne
Pokoje, w których przebywamy w ciągu dnia, powinny nastrajać nas optymistycznie
i dodawać energii. Stąd też w tych pomieszczeniach należy stosować średnio nasycone, ciepłe
kolory. Pokoje takie są najczęściej dobrze doświetlone światłem naturalnym, dlatego świetnie
sprawdzają się w nich wszelkie ciepłe odcienie, na przykład kolory pomarańczowe i morelowe.
Przy dobrym oświetleniu można też zastosować kolory ciemne - nie malujmy jednak wszystkich
ścian ciemnymi kolorami. Ciekawie wyglądają pokoje, w których dwie ściany są ciemne, a dwie
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
jasne. Do wyboru mamy dwa warianty: ten sam kolor znajduje się na ścianach przyległych lub
ten sam kolor znajduje się na ścianach przeciwległych. W pierwszym przypadku uzyskujemy
ciemniejszy, przytulny kąt, drugi powoduje optyczne wydłużenie lub skrócenie pomieszczenia.
Ciemne ściany wydają się być bliżej siebie.
Sypialnia
Najlepsze do sypialni są kolory jasne, chłodne, ale czyste, bo gwarantują one odpoczynek
i relaks. Zielenie, błękity i fiolety oraz ich pochodne są najlepszą propozycją. Zastosowanie
takich kolorów niesie ze sobą ryzyko, że całość będzie wyglądała nieco mdło, żeby więc tego
uniknąć, należy zastosować zabieg opisany wcześniej, czyli można użyć dwóch kolorów.
W przypadku jasnych barw, zdecydowanie lepsze efekty uzyskuje siÄ™, gdy ten sam kolor
występuje na przeciwległych ścianach. Nieco odważniejszym można zaproponować
pomalowanie sufitu na przykład kolorem jasnym żółtym. Nie spowoduje to przesadnego
"nasycenia energią", a rano, tuż po przebudzeniu, nasze pierwsze spojrzenie padnie
na powierzchnie w kolorze słońca, dzięki czemu dużo łatwiej będzie poderwać się z łóżka,
zwłaszcza zimową porą.
Kuchnia
Z umeblowaniem kuchni w stylu nowoczesnym współgrają jasne i czyste kolory. Z racji
tego, że nowoczesne meble kuchenne mają najczęściej stosunkowo proste powierzchnie czołowe,
na ścianach możemy zastosować jedną z technik dekoracyjnych. Odważniejszym można
zaproponować dobór kolorów na zasadzie kontrastu, czyli kolor ścian musi być zdecydowanie
inny od koloru szafek. Meble w starym stylu, które najczęściej występują w ciemnych kolorach,
dobrze komponują się ze ścianami w kolorach ziemi. Mogą być to kolory dosyć ciemne, ale
w takim przypadku należy oczywiście pamiętać o dodatkowych z
ródłach światła.
Przedpokój
W większości przypadków przedpokój to pomieszczenie, do którego nie dociera światło
słoneczne i często zdarza się, że bywa tam po prostu ciemno. Dlatego do przedpokoju
najbezpieczniej jest zastosować kolory rozjaśniające. Możemy tu wykorzystać zarówno barwy
ciepłe jak i zimne, pamiętając jednak o tym, by były one lekko lub średnio nasycone. W małym
i prostokątnym przedpokoju można na ścianach zastosować kolory optycznie powiększające,
czyli tonacje żółte, jasne pomarańcze, jasne błękity, biele i beże, a z zieleni - jasny seledyn;
drzwi i sufit pomalowane na biało dodadzą wnętrzu lekkości i zwiększą wrażenie przestronności,
natomiast podłoga może mieć nieco ciemniejszą i chłodniejszą tonację. W korytarzu
kwadratowym, chcąc go wydłużyć, należy ściany prostopadłe do wejścia pokryć kolorem
nasyconym: jasnym fioletem, zielenią, intensywnym beżem lub żółcieniem, natomiast ścianę
przeciwległą - odcieniem zgaszonym. Ściany z lamperią (w jednej tonacji) poszerzą i ożywią
wnętrze - mocniejszy odcień powinien być niżej. Przedpokój wysoki i wąski warto optycznie
obniżyć, co można osiągnąć, malując sufit o ton ciemniejszym kolorem niż ściany. Może to być
na przykład mocny błękit przy jasnoniebieskich ścianach. Drzwi pomalowane na biało,
z ościeżnicą w kolorze sufitu, urozmaicą wystrój i poszerzą pomieszczenie, natomiast jasna
podłoga dodatkowo to podkreśli. Gdy przedpokój jest duży i nieforemny, warto zastosować kilka
różnych barw lub tonacji jednego koloru. Pomalowane na przemian dwoma odcieniami ściany
i drzwi, podzielą i ciekawie zróżnicują przestrzeń; jest to sposób na powiększenie i rozjaśnienie
fragmentów przedpokoju. Wnęka w przedpokoju często bywa przyczyną niezadowolenia -
tymczasem może się ona stać oryginalnym elementem aranżacyjnym. Dlatego zamiast ukrywać,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
podkreślmy ją, malując ciemniejszym kolorem. Zabieg ten pogłębi wnękę i stworzy doskonałe tło
dla obrazu czy lustra; ciemniejszym kolorem pomalujmy również ścianę najgłębszą, natomiast
prostopadłe do niej - jaśniejszym. Korytarz szeroki i niski może sprawiać przytłaczające
wrażenie, dlatego sufit, aby nie wydawał się zbyt ciężki powinien być biały. Z kolei ściany
w intensywnym kolorze zwężą optycznie przedpokój. Wysokość skorygujemy, malując na suficie
(wzdłuż granicy ze ścianami) pasek szerokości 10-20 cm w tym samym kolorze co ściany.
Biuro
Pomieszczenie biurowe to miejsce, w którym wymagana jest koncentracja, dlatego użyte
kolory muszą pomagać w jej osiągnięciu, ale tak, by wielogodzinne przebywanie w tym
pomieszczeniu nie męczyło i nie powodowało rozdrażnienia. Do biura należy wybierać więc
kolory ciepłe, lekko lub średnio nasycone, ale też niezbyt intensywne, gdyż te ostatnie mocno
przyciągają wzrok, przez co rozpraszają uwagę i szybko męczą oczy. Lekko nasycone czerwienie
i żółcie oraz oczywiście ich pochodne, świetnie nadają się do biur półotwartych czyli takich,
w których pracownik, w ciągu swojego dnia pracy przyjmuje tylko kilku petentów. W biurach
typu otwartego, czyli takich, przez które przewija się dziennie wiele osób, można z powodzeniem
zastosować kolory mocniejsze.
Wyjątkowym biurem jest gabinet lekarski, w którym należy stosować delikatne, chłodne
kolory, które uspokajają nasz umysł i koją nerwy. Ponadto, barwy chłodne kojarzą się
z czystością, co dodatkowo zwiększa uczucie sterylności gabinetu lekarskiego.
Zasady doboru kolorystycznego powierzchni
- sufit w jasnym kolorze i jedna jasna ściana powiększają optycznie pomieszczenie oraz
stwarzają poczucie lekkości i bezpieczeństwa (rysunek 2),
Rys. 2 Złudzenie wzrokowe: sufit w jasnym kolorze i jedna jasna ściana [5]
- ciemny sufit i ciemna podłoga powodują, że pokój wydaje się niższy (rysunek 3),
Rys. 3 Złudzenie wzrokowe: sufit i podłoga w ciemnym kolorze [5]
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
- jedna ściana pomalowana ciemniejszym kolorem niż pozostałe, będzie sprawiała wrażenie, że
jest bardziej oddalona (rysunek 4),
Rys. 4 Złudzenie wzrokowe: jedna ściana w kolorze ciemniejszym od pozostałych[5]
- ciemne ściany i jasny sufit powodują, że pokój wydaje się wyższy (rysunek 5),
Rys. 5 Złudzenie wzrokowe: ciemne ściany i jasny sufit [5]
- intensywne, ciemne kolory sprawiają, że pomieszczenie wydaje się mniejsze (rysunek 6),
Rys. 6 ZÅ‚udzenie wzrokowe: intensywne, ciemne kolory [5]
- pionowe pasy na ścianach podwyższają pomieszczenie.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jakich kolorach malujemy we wnętrzach budynków użyteczności publicznej?
2. W jakich kolorach malujemy we wnętrzach pomieszczeń zakładów przemysłowych?
3. Gdzie stosujemy barwy kontrastowe?
4. Jakie znasz zasady doboru kolorystycznego?
5. Od czego zależy dobór kolorów do danego wnętrza?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W przedstawionym pomieszczeniu, dobierz rodzaj farby i kolor jakie użyłbyś do jego
pomalowania. Zastosuj zasadÄ™ doboru kolorystycznego powierzchni tak, aby pomieszczenie
optycznie się obniżyło.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się, z zasadami doboru koloru,
2) wykonać projekt kolorystyczny,
3) dobrać odpowiedni rodzaj i kolor farby,
4) przedstawić nauczycielowi swoją pracę.
Wyposażenie stanowiska
- kredki,
- kartki papieru
- przybory kreślarskie.
Ćwiczenie 2
Dobierz kolor i rodzaj farby do pomalowania pokoju dziennego. Uzasadnij swój wybór.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się, z zasadami doboru koloru,
2) zapoznać się z farbami w magazynie,
3) dobrać odpowiedni rodzaj i kolor farby,
4) przedstawić nauczycielowi swoje wnioski.
Wyposażenie stanowiska
- wzornik kolorów,
- kartki papieru,
- ilustracje i fotografie rozwiązań kolorystycznych wnętrz.
- przybory do pisania.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz TAK NIE
1) dobrać kolor farby w zależnoÅ›ci od przeznaczenia pomieszczenia? ð ð
2) dobrać rodzaj farby w zależnoÅ›ci od funkcji pomieszczenia? ð ð
3) dobrać kolorystykę pomieszczenia tak, aby pozornie zmienić jego kształt
i proporcje wymiarów? ð ð
4) określić, jak barwy pomieszczenia wpływają na przebywających w nim
ludzi? ð ð
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.3. Materiały do przygotowania podłoża
4.3.1.Materiał nauczania
Przygotowanie podłoża w pracach malarskich jest bardzo istotne. Od tego jak staranie
przygotujemy podłoże zależy efekt końcowy naszej pracy. Dlatego nie może być mowy
o niestaranności i braku dokładności w przygotowaniu podłoża.
Materiały do napraw i wygładzania podłoża
Zaprawy
Do napraw podłoży tynkowych w robotach malarskich, powinno się stosować zaprawę tego
samego rodzaju co naprawiany tynk lub specjalne zaprawy wyrównawcze.
Zaprawę wapienną stosuje się do naprawy większych uszkodzeń tynków wapiennych oraz do
przecierania całej powierzchni starych tynków wapiennych i cementowo  wapiennych.
Zaprawę wapienno  gipsową stosuje się do naprawy większych uszkodzeń tynków
wapienno  gipsowych. Stosuje się ją również do naprawy tynków wapiennych.
Zaprawę cementowo  wapienną stosujemy do naprawy tynków zewnętrznych
i wewnętrznych. Można ją również zastosować do napraw drobnych uszkodzeń wewnętrznych
tynków wapiennych.
Zaczyn gipsowy stosuje się do naprawy uszkodzeń powierzchni elementów gipsowych lub
powierzchni ścian wykończanych szpachlówkami gipsowymi. Nie powinno się go stosować do
reperacji uszkodzeń tynków wapiennych i cementowo wapiennych, ponieważ będzie widoczna
różnica faktury naprawianego miejsca.
Kity
Są to gęste plastyczne masy do wypełnienia wgłębień, głównie na podłożach drewnianych
lub metalowych. Sposób ich przygotowania zostanie omówiony w jednostce modułowej
714[01].Z1.02.
Szpachlówki
Są to masy o konsystencji past, przeznaczone do wygładzania powierzchni podłoża. Składają
się ze spoiwa, wypełniaczy i pigmentów. Sposób ich przygotowania zostanie omówiony
w jednostce modułowej 714[01].Z1.02.
Materiały do neutralizacji podłoża
Kwasy
Do neutralizowania resztek alkaliów, które pozostały na powierzchni podłoża po usunięciu
starych powłok metodą ługowania lub odtłuszczania, stosuje się rozcieńczone kwasy: solny,
siarkowy, octowy, fosforowy. Przy przygotowywaniu kwasów do neutralizacji, należy zachować
szczególne środki ostrożności. Pamiętać o zasadzie, że stężony kwas należy zawsze wlewać do
wody, nigdy odwrotnie.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Fluaty
Są to sole kwasu fluorokrzemowego, najczęściej fluorokrzemianu cynku, glinu, ołowiu
i magnezu. Stosuje się je w postaci wodnych 10 - 25 procentowych roztworów, nasycając nimi
powierzchnię alkalicznego podłoża, na przykład świeżego tynku. Fluaty stosuje się również do
wzmacniania zbyt słabych podłoży lub zmniejszania nasiąkliwości podłoży porowatych.
W wyniku reakcji która zachodzi między zawierającym wapno podłożem a fluatem, następuje
zneutralizowanie alkalicznego odczynu podłoża, powstają również nierozpuszczalne w wodzie
związki, które uszczelniają i wzmacniają powierzchnię podłoża. Powstające w wyniku reakcji
związki są odporne na wpływy atmosferyczne, wypełniają pory podłoża, a dwutlenek węgla
ulatnia się. Niektóre fluaty stosuje się do impregnacji drewna, jako zabezpieczenie przed
rozwojem grzyba domowego i pleśni (na przykład fluorokrzemian cynku). Fluorokrzemian cynku
występuje w handlu w postaci krystalicznej, natomiast fluorokrzemian magnezu w postaci
25 - 30 procentowego roztworu. Przy neutralizacji podłoży należy stosować środki ochrony
indywidualnej (okulary, rękawice gumowe i maski).
Do neutralizowania powierzchni stali, odrdzewianej metodÄ… wytrawiania w roztworach
kwasów mineralnych, stosuje się fosforan trójsodowy w roztworze 2-5 g na litr.
Materiały do odrdzewiania podłoża
Rozróżnia się materiały do odrdzewiania mechanicznego (materiały ścierne) i chemicznego
(odrdzewiacze). Do odrdzewiania mechanicznego i oczyszczenia powierzchni metali metodÄ…
piaskowania lub śrutowania stosuje się:
" materiały mineralne naturalne, jak na przykład piasek krzemowy lub piasek kwarcowy,
" materiały metalowe takie jak śrut żeliwny okrągły, śrut cięty z drutu, śrut staliwny,
" materiały syntetyczne jak na przykład karborund lub elektrokorund.
Materiały do usuwania starych powłok
Materiały do ługowania powłok
Są to roztwory silnie żrących, alkalicznych substancji, najczęściej używane w postaci past,
nakładane na pionowe powierzchnie podłoży, z których usuwa się stare powłoki malarskie. Tą
metodą można usunąć powłoki olejne, olejno  żywiczne i ftalowe. Spoiwa pod wpływem
alkaliów ulegają zmydleniu, dzięki czemu miękną i łatwo dają się usunąć przez zeskrobanie
i póz
niejsze zmycie wodą. Najczęściej stosowane środki do ługowania powłok to soda
kaustyczna (wodorotlenek sodu), Å‚ug potasowy (wodorotlenek potasu), ciasto wapienne
(wodorotlenek wapnia). Do zagęszczania roztworów żrących stosuje się mydło szare, ciasto
wapienne, mÄ…kÄ™ ziemniaczanÄ…, trociny.
Ze względu na żrące właściwości składników, przy przygotowywaniu past i posługiwaniu
nimi należy zachować szczególną ostrożność, pracować w okularach oraz rękawicach
gumowych.
Materiały do zmiękczania powłok
Są mieszaninami łatwo rozpuszczalnych cieczy organicznych, zagęszczonych eterami
celulozy lub estrami. Jako rozpuszczalnik stosuje siÄ™ benzol, aceton, cykloheksanon oraz estry
(etylu, octan metylu). Aby zmniejszyć parowanie rozpuszczalników, dodaje się do mieszaniny
niewielką ilość parafiny. Przy ich stosowaniu należy pamiętać, że opary w nich zawarte są
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
szkodliwe dla zdrowia i łatwo palne, a w połączeniu z powietrzem, tworzą mieszanki
eksplozyjne. Materiały do zmiękczania starych powłok stanowią fabrycznie przygotowane do
stosowania produkty.
Materiały do odtłuszczania podłoża
Do usuwania tłustych zanieczyszczeń z podłoża stosuje się:
" roztwory alkaliczne, na przykład wodorotlenku sodu, węglanu sodu,
" rozpuszczalniki organiczne, na przykład benzynę,
" emulsje zawierające związki powierzchniowo czynne oraz rozpuszczalniki, na przykład
Emulsol PA,
" związki powierzchniowo czynne, na przykład Sulfapol  50.
Materiały ścierne
Papiery i płótna ścierne
Są to materiały stosowane do wygładzania i oczyszczania podłoża oraz szlifowania warstw
szpachlówek i powłok malarskich. Papiery ścierne dostarcza się w postaci arkuszy o szerokości
23 cm lub 56 cm i długości 28 cm, 30 cm i 67 cm (do obróbki ręcznej) oraz taśm o szerokości
8 cm  120 cm i długości 50 m (do obróbki mechanicznej), a także krążków o średnicy 16 cm
100 cm (do obróbki maszynowej). Płótna ścierne są dostarczone w postaci arkuszy o wymiarach
21 cm x 29 cm, taśm o szerokości 4 cm x 92 cm i długości 50 m oraz krążków o średnicy 16 cm
 80 cm. Papiery i płótna ścierne różnią się rodzajem materiału ściernego, rodzajem kleju, za
pomocą którego materiał ścierny został przyklejony do papieru lub płótna, oraz wielkością ziaren
materiału ściernego, określaną numerem. Najczęściej stosuje się papiery ścierne o numeracji:
- 40  180  do przygotowania podłoża,
- 120  280  do szlifowania szpachlówek i warstw podkładowych powłok,
- 320  500  do szlifowania powłok pod warstwy nawierzchniowe,
- 400  500  do szlifowania powłok lakierowych przed polerowaniem.
Tarcze ścierne
Są to ziarna materiału ściernego, o odpowiednim rozdrobnieniu, spojone materiałem
mineralnym lub syntetycznym i uformowane w kształt tarcz.
Pumeks naturalny
Materiał pochodzenia wulkanicznego o strukturze porowatej, zawierający przeważnie
kwarc. Ze względu na niejednorodne uziarnienie i twardość, stosowany do wstępnego
szlifowania na mokro warstw szpachlówki.
Pasty do szlifowania i polerowania powłok
Są to fabrycznie produkowane gotowe do stosowanie wyroby. Służą do
wysokojakościowego wykańczania powłok (na przykład poliestrowych) w końcowym stadium
szlifowania oraz do pogłębiania połysku przez polerowanie.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Gruntowniki i impregnaty
Gruntowniki stosuje się w celu zmniejszenia nasiąkliwości podłoża
Gruntownik wapienny - jest to mleko wapienne otrzymane przez rozmieszanie jednej części
ciasta wapiennego z trzema częściami wody. W celu poprawienia właściwości roboczych można
dodać 1 % szarego mydła lub 5 % dyspersji wodnej poli(octanu winylu). Stosuje się go na
surowe powierzchnie betonowe oraz tynki cementowe, cementowo wapienne i wapienne.
Gruntownik mydlany - jest to 1  3 % roztwór szarego mydła w wodzie. Działanie
gruntownika polega na reakcji mydła z wapnem tynku i tworzenia się trudno rozpuszczalnego
mydła wapiennego. Stosuje się go do gruntowania bardziej porowatych tynków wapiennych
i cementowo - wapiennych przy malowaniu techniką klejową. Wybór właściwego stężenia
roztworu zależy od stopnia nasiąkliwości podłoża i powinien być dokonany na podstawie
doświadczenia zawodowego malarza.
Gruntownik klejowy - jest to 2,5 % roztwór kleju kostnego w wodzie. Stosuje się go do
gruntownia powierzchni tynków lub elementów gipsowych.
Gruntownik krzemianowy - jest to szkło wodne potasowe, rozcieńczone wodą w stosunku
1 : 3. Stosuje się go do zmniejszenia nasiąkliwości podłoża, pod powłoki krzemianowe. Przy
bardziej nasiąkliwych podłożach stosuje się rozcieńczenie 1 : 2 lub nawet 1 : 1.
Gruntownik dyspersyjny - jest to 10  20 % roztwór dyspersji poli(octanu winylu) (na
przykład Winacetu DPC-44/11) w wodzie. Stosuje się go do gruntowania zbyt nasiąkliwych
tynków pod powłoki emulsyjne.
Gruntownik pokostowy - jest to roztwór pokostu olejnego naturalnego w rozcieńczalniku do
wyrobów olejnych (benzynie lakowej, oleju terpentynowym) w stosunku 1 : 1. Gruntownik
zawiera również niewielką ilość pigmentu (na przykład ochry), w celu odróżnienia barwy
powierzchni zagruntowanej.
Impregnaty silikonowe hydrofobizujÄ…ce
SÄ… to wodne 20 % roztwory metylosilikonianu sodu (Ahydrosil 20) lub potasu (Ahydrosil
20K). Preparaty te rozcieńcza się wodą w takiej ilości, aby zawartość substancji silikonowej
wynosiła 3  5 %. Stosuje się je do impregnacji powierzchni tynków cementowych, cementowo -
wapiennych, gipsowych, a także elewacji kamiennych i ceglanych. Zaimpregnowane
powierzchnie stają się hydrofobowe (niezwilżające się wodą). Uniemożliwia to przenikanie wody
w głąb materiału, a jednocześnie nie hamuje przepuszczalności powietrza i pary wodnej przez
przegrodÄ™.
Impregnaty ogniochronne
Są to preparaty chemiczne, służące do nasycenia powierzchni elementów z drewna,
w wyniku czego staje się ono trudne zapalne. W handlu występują różne preparaty, na przykład:
- Fobos M-2 do kompleksowej przeciwogniowej i biologicznej ochrony drewna, stanowiÄ…cy
mieszaninÄ™ fosforanu (V) amonu, siarczanu (VI) amonu, kwasu borowego oraz mocznika,
- Fobos M-2L stanowiący mieszaninę preparatu Fobos M-2 ze szkłem wodnym sodowym,
- Silignit RD, RM do kompleksowego zabezpieczenia drewna, podobnie jak Fobos M-2.
Impregnaty przeciwgrzybowe
Są to roztwory substancji chemicznych o właściwościach grzybobójczych, stosowane do
ochrony drewna przed korozja biologiczną, rozwojem grzybów, pleśni. Impregnatami
przeciwgrzybowymi mogą być roztwory tych substancji w wodzie, rozpuszczalnikach
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
organicznych oraz w olejach. W budynkach mogą być stosowane tylko takie preparaty, które
uzyskały świadectwo dopuszczenia do stosowania w budownictwie. Rozróżnia się impregnaty:
- solne, stosowane w postaci wodnych roztworów preparatów występujących w handlu, są to
mieszaniny różnych soli wymagające rozpuszczenia w wodzie (na przykład  Intox S ,
 Soltox ),
- fabrycznie produkowane wodne roztwory środków grzybobójczych (na przykład
 Nobiimpregnol ),
- fabrycznie produkowane żywiczne roztwory w rozpuszczalnikach organicznych, zawierające
dodatek substancji grzybobójczej (na przykład  Drewnochron P , stanowiący równie podkład
pod powłokę dekoracyjną, wierzchnią  Drewnochron N ),
- fabrycznie produkowane preparaty oleiste, stanowiące roztwory substancji grzybobójczych
w mieszaninie olejów mineralnych i rozpuszczalników organicznych (na przykład  Anthox
W ,  Imprex W ,  Imprex budowlany lub zmieniajÄ…cy barwÄ™ drewna  Impex Color L ).
Preparaty oleiste nie mogą być gruntownikami pod powłoki malarskie i nie mogą być one
stosowane wewnątrz pomieszczeń (z wyjątkami określonymi w świadectwach dopuszczenia
do stosowania w budownictwie).
Bejce do drewna
Bejce do drewna sÄ… substancjami barwiÄ…cymi, stosowanymi w celu uwypuklenia rysunku
słojów drewna lub zmiany naturalnego zabarwienia.
Rozróżnia się dwa rodzaje substancji barwiących:
- barwniki syntetyczne, rozpuszczalne w wodzie lub w wodnym roztworze spirytusu,
stosowane do jednostopniowego barwienia, na przykład czerń hebanowa wodna, brunat
dębowy spirytusowy B,
- substancje barwiące do dwustopniowego barwienia drewna ubogiego w garbniki (na przykład
sosnowego), stanowiące bejcę wstępną i bejcę wtórną.
Bejce stosowane jako środek ochronny do drewna na zewnątrz budynku, zawierają odporne
na światło barwniki. Jako spoiwa używa się alkidów, oleju lub lateksu. Natężenie koloru zależy
od ilości bejcy na 1 m2 powierzchni, dlatego też należy zadbać o równomierne nakładanie bejcy,
aby natężenie było na całej powierzchni jednolite. Bejce do użytku wewnątrz budynku mogą być
na bazie alkidu lub lateksu. Powierzchnie szczególnie narażone na zniszczenia, takie jak podłogi
lub meble do siedzenia, zaleca się pokryć lakierem bezbarwnym - dla ochrony bejcowanej
powierzchni lub przed zabrudzeniem, na przykład ubrania.
Materiały osłonowe
Folia polietylenowa cienka. Jest stosowana do przykrywania mebli, posadzek. Chroni przed
poplamieniem farbami przy malowaniu. Folia jest dostarczona w postaci płacht o wymiarach
4 m x 5 m (20 m²).
Taśmy maskujące. Są to taśmy papierowe, samoprzylepne, które stosuje się do dokładnego
odcinania powierzchni nie podlegającej malowaniu (na przykład szyb).
Obliczanie potrzebnej ilości materiału
Większość materiałów do przygotowania podłoża jest gotowymi produktami, które
kupujemy w sklepie. Niektórych ilości nie da się wyliczyć dokładnie. W dużej mierze zależy to
od podłoża, które mamy przygotować. Obowiązkowo przed wyliczeniem szacunkowym, musimy
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
obejrzeć podłoże, które będziemy malować, następnie zmierzyć powierzchnię ścian, ustalić
zakres prac, rodzaj użytego materiału, efekt jaki chcemy osiągnąć. To pozwoli nam na
stwierdzenie jakie ilości materiałów pomocniczych będą nam potrzebne.
Przy pracach z materiałami niebezpiecznymi na przykład z materiałami o właściwościach
alkalicznych (soda kaustyczna, pasta do ługowania) bardzo ważna jest ochrona zdrowia malarzy
przed szkodliwymi wpływami alkaliów.
Powinni oni pamiętać o:
- zabezpieczeniu oczu okularami ochronnymi,
- ochronie skóry, twarzy i rąk, przez używanie tłustego kremu ochronnego, a ponadto
wykonywanie prac w rękawiczkach,
- używaniu specjalnej odzieży ochronnej (buty gumowe, fartuchy i rękawiczki gumowe) przy
stosowaniu stężonych ługów.
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie materiały stosujemy do wygładzania podłoża?
2. W jakim celu neutralizujemy podłoże?
3. Jakie znasz sposoby usuwania starych powłok olejnych?
4. Jakie materiały stosujemy do naprawy podłoża
5. Po co stosujemy gruntowniki?
6. Jakie środki stosujemy do ochrony drewna przed rozwojem pleśni?
7. Do czego stosujemy bejce?
8. Do czego stosujemy materiały osłonowe?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W czasie wycieczki z nauczycielem do sklepu z materiałami malarskimi, zapoznaj się
z co najmniej 20 produktami do przygotowania podłoża. Przeczytaj instrukcje, odpisz nazwę,
cenę, wydajność oraz zastosowanie tych materiałów w zeszycie. Przedstaw nauczycielowi swoje
notatki.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybrać produkty z którymi chcesz się zapoznać,
2) przeczytać instrukcje na wybranych materiałach,
3) wykonać notatki,
4) przedstawić nauczycielowi efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- zeszyty.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Ćwiczenie 2
W pomieszczeniu kuchennym, na jednej ze ścian widoczne są tłuste plamy, grzyb oraz
wystające metalowe (zardzewiałe elementy). Wybierz materiały, które będą Ci niezbędne przy
przygotowywaniu tego podłoża pod malowanie emulsyjne. W trakcie ćwiczenia przestrzegaj
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:
1) ocenić podłoże które należy wymalować,
2) wybrać odpowiedni środek do odtłuszczenia podłoża,
3) przeczytać instrukcję tego środka,
4) dobrać odpowiedni środek do usuwania pleśni,
5) przeczytać instrukcję jego użycia,
6) dobrać materiały przydatne do przygotowania zardzewiałych elementów,
7) omówić z nauczycielem efekty ćwiczenia,
8) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- materiały do neutralizowania podłoża,
- materiały do odtłuszczania podłoża,
- materiały do odrdzewiania podłoża,
- materiały do usuwania starych powłok,
- materiały ścierne różne impregnaty, bejce do drewna.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz TAK NIE
1) rozpoznać materiaÅ‚y pomocnicze do przygotowania podÅ‚oża? ð ð
2) dobrać materiaÅ‚y pomocnicze do przygotowania podÅ‚oża? ð ð
3) okreÅ›lić szacunkowo potrzebnÄ… ilość materiałów pomocniczych? ð ð
4) okreÅ›lić zastosowanie materiałów pomocniczych? ð ð
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
4.4. Ręczne narzędzia i sprzęt  pędzle, wałki oraz sprzęt
pomocniczy
4.4.1.Materiał nauczania
Narzędziami malarskimi nazywamy przedmioty, którymi malarz wykonuje czynności
związane z przygotowaniem podłoża oraz naniesieniem i wykończeniem powłok malarskich.
Pędzle i szczotki
Każdy pędzel, bez względu na kształt, składa się z czterech podstawowych części:
- roboczej, stanowiącej  zależnie od rodzaju pędzla  odpowiednio preparowane: szczecinę
świńską, włosie końskie z ogona lub grzywy, włosie z bydlęcych uszu lub ogonów, sierść
zwierząt futerkowych, włókna fibrowe, włókna syntetyczne szlifowane lub rozszczepione,
a także mieszanki wymienionych materiałów,
- zestalającej włókna części roboczej, za pomocą nieodwracalnego spoiwa, zazwyczaj żywicy
syntetycznej, na przykład epoksydowej, fenolowej,
- mocującej, w postaci ławki, skuwki, pierścienia, sznurowania,
- trzonka, który może być wykonany z drewna lub tworzyw sztucznych (polistyren, poliamid,
polietylen).
W większości przypadków stosuje się włosie naturalne ze szczeciny świńskiej. Włosie to 
o typowej budowie stożkowej i podzielnym końcu, doskonale przyjmuje farbę. Możliwość
dodatkowego nabierania i oddawania farby, jest wynikiem nierównej, łuskowatej powierzchni
włosa. Stożkowy kształt włosia zapewnia szczecinie wytrzymałość i elastyczność.
Włosie naturalne nie jest polecane do farb wodorozcieńczalnych, ponieważ chłonie wodę i może
być przez to deformowane. Pędzle wykonane z włosia naturalnego, idealnie nadają się do farb
olejnych, szelaku, lakierów, wysokiej jakości emalii i lakierów bezbarwnych.
Świńskie włosie dostępne jest w różnych kolorach (czarne, szare, białe) i długościach.
Włosie syntetyczne jest najczęściej wykonane z nylonu i poliestru. Nie chłonie wody tak
łatwo jak włosie naturalne, jest więc bardziej odpowiednie do farb wodorozcieńczalnych.
Może być czasami stosowane do farb olejnych. Końcówki włosia syntetycznego rozszczepiają
się, są  ostre , umożliwiając przez to nabieranie i utrzymywanie większej ilości farby
i uzyskiwanie wyższej jakości wykończenia.
Pędzel w którym połączone są włókna syntetyczne proste i włókna syntetyczne o kształcie
stożka ma doskonałe parametry - jest elastyczny i świetnie się nim maluje.
Ze względu na kształt i przeznaczenie, pędzle stosowane do robót malarskich dzielą się na:
- pędzle ławkowce prostokątne lub owalne ,
- pędzle malarskie okrągłe: pierścieniowe, skuwkowe, kapslowe,
- pędzle malarskie płaskie: zwykłe, angielskie, wygładziki, flisaki, kaloryferowe (kątowe)
- pędzle paskowce
Cechą charakterystyczną pędzla jest jego wielkość, którą w wypadku pędzli ławkowców są
wymiary ławki i długość części roboczej, pędzli okrągłych  średnica skuwki lub pierścienia
i długość części roboczej.
Pędzle ławkowce (rysunek 7) - są produkowane w trzech wielkościach, w oprawie (ławce)
prostokÄ…tnej o wymiarach 175 mm x 70 mm, 185 mm x 80 mm, 195 mm x 90 mm lub owalnej
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
o wymiarach 180 mm x 60 mm , 205 mm x 65 mm lub 220 mm x 75 mm i długości części
roboczej odpowiednio: 60 mm ÷ 90 mm, 75 mm ÷ 100 mm i 80 mm ÷ 120 mm, ze
stopniowaniem co 5 mm . Trzonek pędzla jest zamocowany w oprawie na gwint wyrobiony
w drewnie. Część roboczą pędzli ławkowców stanowi świńska szczecina preparowana, włosie
końskie, włókna sztuczne lub mieszanki tych materiałów. Sposób połączenia części roboczej
z oprawą może być różny, na przykład w otworach, w obejmie blaszanej lub w rowkach.
Zamocowanie szczeciny pędzla powinno być trwałe. Pędzle ławkowce są stosowane do
malowania farbami wodorozcieńczalnymi. Zupełnie nowego pędzla nie należy od razu używać
do malowania, lecz do robót przygotowawczych, na przykład do zwilżania starych powłok
klejowych ich usunięciem. W czasie takiej pracy szczecina wygładzi się, koniuszki zetrą,
a pędzel pozbędzie się słabych, wyłamujących się szczecinek, które znajdują się nawet
w pędzlach najwyższej jakości. Pędzle ławkowce po znacznym starciu się (skróceniu się) części
roboczej, nie nadają się do wykonywania powłok, szczególnie wierzchnich warstw klejowych,
ponieważ są zbyt sztywne i rozcierają poprzednio wykonaną warstwę, powodując smugi lub
nierówności. Takie pędzle (potocznie nazywane  zdzierakami ) są w dalszym ciągu przydatne
w robotach przygotowawczych, zwłaszcza do zmywania starych powłok klejowych. Trwałość
pędzla, w zależności od wykonywanej powłoki, podłoża i sposobu obchodzenia się z nim, wynosi
3 ÷ 6 miesiÄ™cy, przy codziennym używaniu.
Pędzle pierścieniowe - składają się z pęczka szczeciny wprowadzonego do metalowego
pierścienia, silnie do niego dociśniętego przez wybicie w środek pęczka szczeciny drewnianego
stożka. Końce szczeciny w obrębie pierścienia są nasycone nieodwracalną żywicą syntetyczną.
W środku pędzla umieszczone są wkładki z korka. Od krawędzi pierścienia do wysokości
wkładek, część robocza jest owinięta szpagatem, który  w miarę zużywania się pędzla  owija
się, usuwając również wkładkę korkową. W ten sposób przywraca się pierwotną długość części
roboczej pędzla.
Pędzle skuwkowe (rysunek 8). Pędzle te, nazywane również trzonowymi, charakteryzują się
tym, że część robocza pędzla jest osadzona w czole trzonka i połączona z nim za pomocą skuwki
wytłoczonej z blachy stalowej lub z tworzywa sztucznego, trwałe zamocowanej przez
zaciÅ›niÄ™cie. PÄ™dzle skuwkowe sÄ… produkowane o Å›rednicy 8 mm ÷ 42 mm i dÅ‚ugoÅ›ci części
roboczej 27 mm ÷ 89 mm.
Rys. 7 Pędzel ławkowiec [5] Rys. 8 Pędzle okrągłe (skuwkowe) [5]
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Pędzle kapslowe. Część robocza pędzla jest połączona z trzonkiem za pomocą skuwki
z blachy stalowej ocynkowanej. PÄ™dzle kapslowe sÄ… produkowane o Å›rednicy skuwki 10 mm ÷
42 mm i dÅ‚ugoÅ›ci części roboczej 45 mm ÷ 65 mm.
Pędzle angielskie (rysunek 9). Są to pędzle płaskie, których część roboczą tworzą warstwy
szczeciny preparowanej, włókna sztucznego szlifowanego oraz włókna sztucznego
rozszczepionego. Przedzielone są one wkładkami oraz osadzone w skuwce z blachy stalowej
ocynkowanej i zamocowane do trzonka z drewna lub tworzywa sztucznego. Pędzle angielskie są
produkowane w szerokim asortymencie wielkości, zależnie od grubości części roboczej pędzla.
Jej wymiary wynoszÄ… :
- grubość : 9, 10, 12, 15, 16, 19, 21 mm
- szerokość : 13, 19, 25, 37, 50, 63, 76, 90, 102, mm
- dÅ‚ugość : 35 mm ÷ 90 mm ze stopniowaniem co 5 mm, zależnie od gruboÅ›ci i szerokoÅ›ci
pędzla.
DÅ‚ugoÅ›ci trzonków pÄ™dzli wynosi 100 mm ÷ 180 mm, zależnie od wielkoÅ›ci pÄ™dzla.
Rys. 9 Pędzle angielskie [5] Rys. 10. Pędzle płaskie [5]
Pędzle angielskie typu Junior. Są to pędzle o budowie podobnej do pędzli angielskich,
różniące się od nich kształtem drewnianego trzonka i wymiarami części roboczej, które wynoszą:
grubość 19 mm, szerokość: 102, 127 i 157 mm, długość: 53, 58 i 63 mm.
Pędzle płaskie zwykłe (rysunek 10). Część roboczą stanowi płaski pęczek szczeciny
preparowanej, osadzony w skuwce z blachy stalowej ocynkowanej, połączonej z trzonkiem.
Produkuje się pędzle płaskie zwykłe o wymiarach części roboczej: szerokość - 25, 36, 50
i 63 mm, grubość  4 mm lub 5 mm, dÅ‚ugość 35 mm ÷ 50 mm, dÅ‚ugość trzonka  170 mm ÷
190 mm.
Pędzle płaskie trzepaki. Charakteryzują się większą długością części roboczej. Używane są
do wykańczania lazurujących powłok lakierowych.
Pędzle płaskie flisaki. Pędzle te wyrabia się z sierści zwierząt futerkowych. Cienkie pęczki
sierści są osadzone w otworach drewnianej oprawy, szerokość pędzli do 120 mm.
Pędzle płaskie wygładziki. Pędzle te, o budowie analogicznej do pędzli płaskich zwykłych,
maja część roboczą z preparowanej sierści borsuka, skunksa lub uszu bydlęcych. Szerokość
części roboczej wynosi 36, 50, 63, 75, 105, 120 mm, dÅ‚ugość 45 mm ÷ 70 mm, grubość 4 mm ÷
6 mm.
Pędzle kątowe (rysunek 11) to pędzle z długą i wygiętą na końcu rączką, ułatwiającą
malowanie trudnodostępnych miejsc, narożników i sufitów. W zależności od potrzeby kąt zgięcia
pędzla można zmniejszać lub zwiększać.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
 Rys.11 Pędzle kątowe 63, 50 [5] Rys. 12 Pędzle dekoracyjne [5].
Szczotki do tepowania. SÄ… to szczotki w oprawie drewnianej o wymiarach 110 mm ÷
175 mm i dÅ‚ugoÅ›ci części roboczej 70 mm ÷ 100 mm ze stopniowaniem co 5 mm. Część roboczÄ…
stanowi szczecina preparowania lub mieszanka szczeciny w włosiem bydlęcym z ogonów.
Szczotka jest zaopatrzona w trzonek przymocowany do oprawy wkrętami.
Konserwacja pędzli
Nowe, nie używane jeszcze pędzle, powinno się przechowywać zabezpieczone przed
nadmierną wilgotnością i wysoką temperaturą powietrza oraz przed molami. Nowe pędzle
i szczotki, przeznaczone do farb olejnych, lakierów i emalii, należy przed użyciem zanurzyć na
dwa lub trzy dni w oleju lnianym, po czym olej powinno się usunąć rozcieńczalnikiem do farb
olejnych (benzyną lakową). Nowe pędzle i szczotki przeznaczone do robót farbami
wodorozcieńczalnymi, powinno się przed użyciem zanurzyć w wodzie, tak aby drewno opraw
(ławek) nasiąkło wodą.
Podstawowym warunkiem utrzymania pełnej użyteczności pędzli w długim okresie, jest
rygorystyczne dbanie o ich czystość. Resztki materiału malarskiego nie mogą w żadnym razie
wyschnąć w szczecinie pędzla. Jeżeli nawet uda się je potem zmiękczyć i usunąć
zanieczyszczenie, to dochodzi zazwyczaj do uszkodzenia szczeciny. Niektóre zanieczyszczenia
(na przykład wyrobami chemoutwardzalnymi, epoksydowymi, farbami krzemianowymi)  po
zaschnięciu nie dadzą się w ogóle usunąć. Pędzle używane do farb wodorozcieńczalnych,
powinno się po skończonym dniu pracy dokładnie umyć wodą, najlepiej z dodatkiem mydła lub
innych środków piorących. Pędzle używane do pracy z alkalicznymi farbami (wapiennymi,
kazeinowymi, krzemianowymi) powinno się ponadto wypłukać w wodzie z niewielkim
dodatkiem kwasu octowego.
Po strząśnięciu nadmiaru wody, pędzle należy pozostawić do wyschnięcia w pozycji
wiszącej, szczeciną w dół. Należy przyjąć zasadę, że pędzli nie wolno opierać na szczecinie. Przy
przechowywaniu pędzli ławkowców należy zwrócić uwagę, aby drewniana oprawa nie uległa
nadmiernemu wyschnięciu. Powoduje to kurczenie się drewna i obluz
nia zamocowanie wiÄ…zek
szczeciny. W związku z tym, dłużej przechowywany pędzel powinno się od czasu do czasu
zwilżyć wodą. Pędzle używane do wyrobów lakierowych (olejnych, ftalowych, poliwinylowych,
chlorokauczukowych), powinno się po zakończeniu pracy staranie wymyć rozcieńczalnikiem,
właściwym dla danego materiału powłokowego. Następnie pędzle te powinno się umyć wodą
z detergentem, dokładnie spłukać wodą i wysuszyć. W czasie przerw w pracy, pędzel wymyty
rozcieńczalnikiem można zabezpieczyć przed zaschnięciem, przez zanurzenie jego szczeciny
(lecz nie głębiej) w wodzie. W tym celu pędzel zawiesza się nad naczyniem z wodą. Bardzo
pomocne i praktyczne jest wykorzystanie w tym celu klamerek do bielizny. W ten sposób można
zabezpieczyć pędzle przed zaschnięciem, nawet przez kilka tygodni.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Pędzle stosowane do wyrobów dwuskładnikowych, wymagają dokładnego wymycia
odpowiednim rozcieńczalnikiem, zanim rozpocznie się proces utwardzania lakieru.
Pozostawienie takich pędzli bez umycia powoduje ich zniszczenie.
Wałki malarskie
Wydajną metodą malowania dużych powierzchni wewnętrznych i zewnętrznych jest
malowanie wałkami malarskimi (rysunek 13,14). Wałki malarskie najczęściej stosuje się do farb
wodorozcieńczalnych: emulsyjnych, silikatowych czy akrylowych. Używane są także do
nakładania farb rozpuszczalnikowych. Wałki produkuje się w wielu rodzajach i rozmiarach.
Ich najważniejsza część pokryta jest tkaniną lub gąbką. Do produkcji wałków futrzanych używa
się tkanin naturalnych (ze skóry jagnięcia) oraz sztucznych tkanin poliestrowych
i poliamidowych, a do produkcji wałków gąbkowych - pianki poliuretanowej i moltoprenu oraz
tkaniny typu flock. Wysokiej jakości wałki posiadają łożyska, zapewniające delikatne lekkie
i równe okręcanie się wałka wokół osi. Ergonomiczny uchwyt wałka zapewnia dobre
przyleganie do dłoni. Od surowca, z którego wałek został wykonany, zależeć będzie jego cena.
Droższe wykonane są z naturalnych skór, tańsze z przędzy poliamidowej. Od surowca zależy
także możliwość wykorzystania wałka do określonych prac malarskich. Futerkowe pokrycie
wałków różni się długością włosa. Wałków z włosem krótkim używa się do farb olejnych, olejno
- żywicznych i ftalowych, natomiast z dłuższym włosem - do farb klejowych i emulsyjnych.
Komplet przyborów do malowania wałkiem to kratka malarska (rysunek 15) oraz kuweta
(rysunek16).
Rys. 13 Wałek futrzany na gąbce [5] Rys. 14 Wałek sznurkowy [5]
Rys. 15 Kratka malarska [5] Rys. 16 Kuweta do wałka [5]
Rozwiązania materiałowo  konstrukcyjne wałków malarskich są stale doskonalone. Istnieją
wałki malarskie z wbudowanym zbiornikiem na farbę, co umożliwia pomalowanie kilku metrów
kwadratowych ściany z jednego napełnienia zbiorniczka. W innym rozwiązaniu, farba jest
doprowadzona do wnętrza cylindra i przez otwory w jego ściankach zwilża futerkową okładzinę.
Odpowiednia konstrukcja uchwytu narzędzia pozwala nabierać farbę metoda zasysania (podobnie
jak w strzykawce) i tłoczyć ją do cylindra. Warunkiem sprawnego działania wałków malarskich
jest ich konserwacja i utrzymanie w należytej czystości. Zaschnięcie resztek farby w futerkowej
okładzinie wałka powoduje całkowitą jego bezużyteczność. Dlatego jest konieczne rygorystyczne
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
przestrzeganie dokładnego mycia wałków, zgodnie z zasadami omówionymi w odniesieniu do
pędzli.
Wałki dekoracyjne
Wałki dekoracyjne są od dawna stosowanymi narzędziami do dodatkowego zdobienia lub
fakturowania powierzchni powłoki malarskiej. Zasada działania wałka dekoracyjnego polega na
odciskaniu znajdującego się na jego gumowej powierzchni wypukłego wzoru, w podobny
sposób, jak przy stosowaniu stempli kauczukowych. Z wałkiem gumowym (wymiennym)
z wypukłym wzorem styka się wałek z gąbki, nasycony farbą. Wałek ten służy do zwilżania
wypukłości wzoru na wałku gumowym. To rozwiązanie nie zapewnia jednak równomiernego
natężenia barwy wzoru. Istnieją wałki dekoracyjne, zaopatrzone w zbiorniczek farby i urządzenie
podające farbę w sposób bardziej równomierny.
Narzędzia do przygotowania podłoża
Szpachle są to podstawowe narzędzia do robót związanych z przygotowaniem podłoża,
polegających na szpachlowaniu, czyli wypełnianiu drobnych nierówności podłoża oraz
wygładzaniu podłoża szpachlówką. Ponadto służą one do zeskrobywania starych powłok.
Najczęściej stosowane są szpachle trójkątne (rysunek 17) o szerokości 4 cm - 12 cm oraz
prostokątne. Cześć stalowa wykonana jest ze stali nierdzewnej lub hartowanej.
Packi (rysunek 18) służą do szpachlowania dużych powierzchni i uzupełniania ubytków
w tynku. Packi mają różne wielkości. Mogą być wykonane z drewna, stali lub tworzywa
sztucznego.
Rys. 17 Szpachla stalowa [5] Rys. 18 Packa ze stali nierdzewnej gładka [5] Rys. 19 Szczotka druciana [5]
Uchwyt do papieru ściernego składał się dawniej z dwóch deseczek, obecnie w sprzedaży
znajdują się uchwyty z tworzywa sztucznego, z zaciskami do zakładania papieru ściernego.
Szczotki druciane (rysunek 19) - wyrabia się je w różnych wielkościach i o różnym kształcie.
SkÅ‚adajÄ… siÄ™ z drewnianej oprawy, w której zamocowane jest 50 ÷ 80 pÄ™czków stalowego drutu.
Sprzęt do przygotowania podłoża nauczysz się wykorzystywać w kolejnych jednostkach
modułowych.
Sprzęt pomocniczy
Drabiny i rusztowania
Drabiny i rusztowania należą do sprzętu pomocniczego używanego w robotach malarskich.
Do wewnętrznych robót najczęściej używa się drabin tak zwanych kozłowych (rysunek 21).
Wykonane są z drewna lub aluminium o różnych wysokościach, wysokość drabiny wiąże się
z liczbą szczebli. Szczeble mają rozstaw zazwyczaj co 28 cm. Drabiny muszą mieć certyfikaty
bezpieczeństwa. Obecnie na rynku znajdują się drabiny uniwersalne (rysunek 22), których system
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
zawiasów wyposażonych w zamki zabezpieczające, pozwala na zastosowanie drabiny jako
drabiny przystawnej, pomostu lub tak zwanego  koziołka . Dolna część drabiny wyposażona
została w stabilizator podstawy, górna w okucia z tworzywa sztucznego. Szczeble są na stałe
połączone z aluminiowym profilem drabiny. Małe wymiary po złożeniu, czynią ją wyjątkowo
Å‚atwÄ… w transporcie.
Rys. 21 Drabina malarska kozłowa [5] Rys. 22 Drabina malarska uniwersalna [5]
Drabiny przystawne są niewygodne do wykonywania robót malarskich. Stosuje się je
wówczas, gdy szczupłość miejsca nie pozwala na ustawienie drabiny kozłowej. Aby nie
uszkodzić powierzchni ściany, opierane o niej końce stojaków należy owinąć szmatami.
Praca na drabinach (jak również przy zastosowaniu innego sprzętu do tymczasowej pracy na
wysokości), powinna być wykonywana tylko wtedy, gdy warunki pogodowe nie zagrażają
bezpieczeństwu i zdrowiu pracowników. Przed podjęciem decyzji o zastosowaniu drabin jako
sprzętu do tymczasowej pracy w budownictwie, pracodawca powinien dokonać oceny ryzyka,
która potwierdzi prawidłowość zastosowania drabin, a nie innego sprzętu.
Wymagania eksploatacyjne wobec drabin przenośnych
Przy używaniu drabin przenośnych niedopuszczalne jest w szczególności:
- stosowanie drabin uszkodzonych,
- stosowanie drabiny jako drogi stałego transportu, a także do przenoszenia ciężarów o masie
powyżej 10 kg,
- używanie drabiny niezgodnie z jej przeznaczeniem,
- używanie drabiny rozstawnej jako przystawnej,
- ustawianie drabiny na niestabilnym podłożu,
- opieranie drabiny przystawnej o śliskie płaszczyzny, o obiekty lekkie lub wywrotne albo
o mało stabilne stosy materiałów,
- stawianie drabiny przed zamkniętymi drzwiami, jeżeli nie są one zamknięte na klucz od strony
ustawianej drabiny,
- ustawianie drabin w bezpośrednim sąsiedztwie maszyn i innych urządzeń, w sposób
stwarzający zagrożenia dla pracowników używających drabiny,
- wchodzenie i schodzenie z drabiny plecami do niej,
- przenoszenie drabiny o długości powyżej 4 m przez jedną osobę.
Drabiny muszą być używane w taki sposób, aby przez cały czas była zapewniona możliwość
bezpiecznego uchwycenia poręczy i wsparcia pracowników. Jeśli ładunek ma zostać ręcznie
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
przeniesiony na drabinie, nie może to przeszkadzać pracownikowi w bezpiecznym trzymaniu się
poręczy.
Przy wykonywaniu robót malarskich na elewacjach nowych lub starych budynków, malarze
korzystają zazwyczaj z rusztowań ustawionych do robót tynkarskich. Jeżeli zachodzi konieczność
specjalnego ustawienia rusztowania, wybiera się najlżejsze typy rusztowań, spośród tych, które
można stosować przy danej wysokości budynku.
Do prac malarskich wykonywanych na wysokościach stosuje się rusztowania takie jak:
- rusztowania drabinowe,
- rusztowania stalowe z rur,
- rusztowania aluminiowe przejezdne,
- rusztowania ramowe typu Warszawa (rysunek 23),
- rusztowania wiszÄ…ce,
- rusztowania na wysięgnikach, rusztowania przesuwne wolnostojące.
Rys. 23 Rusztowanie warszawskie [5]
Montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające odpowiednie
i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu, powinny stosować środki ochrony
indywidualnej przed upadkiem z wysokości. Rusztowanie może być dopuszczone do
użytkowania dopiero po przeprowadzeniu odbioru, udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem. Rusztowanie powinno
być ustawione na ustabilizowanym gruncie, wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ
wód opadowych. Rusztowanie systemowe powinno być budowane zgodnie z dokumentacją
techniczną producenta lub, w przypadku rozwiązań nietypowych, w oparciu o projekt
indywidualny. Powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o odpowiedniej
wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne wchodzenie i schodzenie,
balustrady składające się z poręczy ochronnej, która w przypadku rusztowań systemowych może
być umieszczona na wysokości 1 m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm,
balustrady powinny być wykonane po obu stronach pomostu. Ponadto rusztowanie (metalowe)
powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę informującą miedzy innymi o dopuszczalnej
nośności pomostów oraz być poddawane konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym
wietrze, opadach atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
W robotach malarskich zachodzi potrzeba wykonywania różnego rodzaju pomiarów w tym
celu potrzebne są narzędzia miernicze takie jak: taśmy miernicze, poziomice, przymiary
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
składane, piony malarskie, liniały malarskie (służące do malowania pasków), sznury malarskie
oraz kÄ…towniki.
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na podane pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Z jakich części składa się każdy pędzel?
2. Jaki jest najczęściej używany surowiec do wyrobów pędzli?
3. Jakie pędzle nazywamy potocznie zdzierakami?
4. Jakie znasz rodzaje pędzli okrągłych?
5. Jak konserwujemy pędzle?
6. Z jakim włosem są wałki do malowania olejnego?
7. Do czego służą szpachle w trakcie przygotowywania podłoża?
8. Jakie drabiny stosujemy najczęściej do robót wewnątrz budynku?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W pomieszczeniu o wysokości 2,5 metra należy przygotować stanowisko do malowania
ściany farbą emulsyjną. Pobierz z magazynu odpowiednie narzędzia i przygotuj je do pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z podłożem,
2) dobrać z magazynu odpowiednie narzędzia do przygotowania podłoża,
3) dobrać z magazynu odpowiednie pędzle lub wałki do malowania podłoża,
4) przygotować narzędzia i sprzęt do pracy,
5) uzasadnić swój dobór narzędzi,
6) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pędzle: ławkowiec, płaski, kątowy, angielski,
- wałek malarski,
- kuweta, siatka ociekowa,
- szpachla, paca,
- poziomica, taśma miernicza,
- drabina malarska,
- folia zabezpieczajÄ…ca,
- taśma maskująca.
Ćwiczenie 2
Przygotuj do pracy i zastosuj:
a) szczotkę druciana i papier ścierny w uchwycie do przetarcia podłoża,
b) różne rodzaje pędzli i wałków malarskich do pomalowania podłoża - zamiast farby użyj
wody.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dostarczyć z magazynu potrzebne narzędzia,
2) ocenić ich jakość i stan techniczny,
3) przygotować narzędzia do pracy,
4) wykorzystać narzędzia pomocnicze do przygotowania podłoża,
5) wykorzystać narzędzia malarskie do naniesienia na podłoże czystej wody,
6) po zakończeniu pracy zabezpieczyć narzędzia i odnieść je do magazynu,
7) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zestaw pędzli malarskich,
- zestaw wałków malarskich,
- szczotka druciana,
- papier ścierny w uchwycie,
- kuwety,
- siatki ociekowe.
Ćwiczenie 3
W magazynie zgromadzono wszystkie narzędzia i sprzęt pomocniczy. Nazwij każde z nich
i omów ich przeznaczenie. W trakcie wykonywania ćwiczenia przestrzegaj przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z narzędziami malarskimi, znajdującymi w magazynie
2) zapoznać się z sprzętem pomocniczym do robót malarskich, znajdującym się w magazynie,
3) nazwać każde narzędzie i sprzęt pomocniczy,
4) omówić przeznaczenie narzędzi i sprzętu pomocniczego,
5) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pędzle: ławkowiec, płaski, kątowy, angielski,
- wałek malarski,
- kuweta, siatka ociekowa,
- szpachla, paca,
- poziomnica, taśma miernicza,
- folia zabezpieczajÄ…ca,
- taśma maskująca,
- drabina ,
- rusztowanie warszawskie.
Ćwiczenie 4
Rozstaw drabinę malarską i zmontuj rusztowanie typu  Warszawa do wysokości 3 metrów.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pod drabinę i rusztowanie,
2) zapoznać się z instrukcją drabiny i montażu rusztowania,
3) pobrać z magazynu drabinę części rusztowania,
4) rozstawić drabinę i zmontować rusztowanie zgodnie z instrukcją,
5) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- rusztowanie typu  Warszawa ,
- instrukcja montażu i eksploatacji rusztowania,
- drabina malarska.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz TAK NIE
1) rozpoznać narzÄ™dzia i sprzÄ™t malarski? ð ð
2) dobrać narzÄ™dzia i sprzÄ™t do malowania? ð ð
3) rozpoznać narzÄ™dzia i sprzÄ™t pomocniczy? ð ð
4) dobrać narzÄ™dzia i sprzÄ™t do przygotowania podÅ‚oża? ð ð
5) zastosować narzÄ™dzia do przygotowania podÅ‚oża? ð ð
6) okreÅ›lić wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci narzÄ™dzi i sprzÄ™tu do malowania? ð ð
7) zastosować narzÄ™dzia malarskie? ð ð
8) dobrać i zastosować drabiny malarskie i rusztowania? ð ð
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
4.5. Aparaty do malowania natryskowego
4.5.1.Materiał nauczania
Mechaniczne wykonywanie powłok malarskich.
Do mechanicznego malowania służą aparaty natryskowe (rysunek 24). W zależności od
sposobu rozpylenia farby, można wyróżnić urządzenia do natrysku mechanicznego,
pneumatycznego i hydrodynamicznego.
W aparatach do natrysku mechanicznego farba jest doprowadzona po ciśnieniem (zwykle
0,15 MPa  0,5 MPa) do dyszy aparatu i rozpylona przez nagłe rozprężenie się po wyjściu
z dyszy. Do tej grupy zalicza się aparaty z napędem mechanicznym - bezsprężarkowe
i sprężarkowe, elektromagnetycznym i ręcznym. Aparaty takie są obecnie bardzo rzadko
stosowane w budownictwie.
Rys. 24 Aparat malarski natryskowy [5]
W aparatach do natrysku pneumatycznego, farba jest podawana strumieniem sprężonego
powietrza i rozpylona w momencie rozprężenia się powietrza, po jego wyjściu z dyszy aparatu.
Typowy zastaw do noszenia powłok ta metodą składa się z pistoletu natryskowego, zbiornika
ciśnieniowego na farbę oraz sprężarki z kompletem przewodów doprowadzających sprężone
powietrze. Do drobnych prac malarskich można używać pistoletów ze zbiornikiem na farbę, do
których należy jedynie doprowadzić sprężone powietrze. Końcówka urządzenia natryskowego
lub pistoletu powinna być prowadzona w odpowiedniej odległości od malowanej powierzchni.
Odległość tę ustala się na podstawie próby wykonanej przed malowaniem. Bardzo ważne jest
również, aby była ona zawsze jednakowa. Farbę nanosi się pasami, nieznacznie nakładającymi
się na siebie. Jeżeli jest konieczne wykonanie drugiej warstwy, powinna ona być nakładana
również pasami zachodzącymi na siebie, ale w kierunku prostopadłym do pasów pierwszej
warstwy.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Rys. 25 Pistolet ze zbiornikiem na farbÄ™ [5]
Aparaty do natrysku hydrodynamicznego stały się popularne, dzięki możliwości nakładaniu
przy ich użyciu farb ciężkich, o doskonałych właściwościach antykorozyjnych. Metoda ta
w ostatnich latach zyskała na popularności, czemu sprzyjają coraz ostrzejsze przepisy dotyczące
ochrony środowiska i wiążące się z tym ograniczenia w zakresie zastosowania rozpuszczalników
w procesie malowania mokrego. Natrysk hydrodynamiczny polega na podawaniu farby pod
wysokim ciśnieniem 8 Mpa  25 MPa. Po przekroczeniu prędkości krytycznej, następuje
zaburzenie stabilności wpływającego z dyszy strumienia farby i na skutek oddziaływania siły
napięcia powierzchniowego, rozpada się on na wiele kropli. Prędkość wypływu farby z pistoletu
wynosi 100 m/s  200 m/s. Stosuje siÄ™ trzy metody natrysku dynamicznego.
Metoda airless (rozpylanie bezpowietrzne)
Istota tradycyjnego natrysku hydrodynamicznego airless polega na tym, że farba podawana
jest do pistoletu natryskowego (rysunek 26) z pompy pod ciśnieniem od 60 barów do 300 barów
i przepychana przez dyszę o bardzo małej średnicy ( od 0.009" do 0,021"). Nanoszenie farby jest
procesem dość skomplikowanym, co wiąże się z odpowiednim przeszkoleniem pracowników.
Bardzo ważne jest odpowiednie dobranie lepkości cieczy oraz jej ciśnienia, których to
parametrów nie można dowolnie zmieniać. Zwiększenie ciśnienia powoduje większe straty farby,
a dodanie rozpuszczalnika (w celu zmniejszenia lepkości) skutkuje wzrostem emisji do atmosfery
szkodliwych oparów. Metoda airless jest bardzo wydajna (200 m²/h  400 m²/h), ale jej wadÄ… sÄ…
trudności w malowaniu wgłębień, załomów oraz małych powierzchni.
Metoda aircombi (aircoat)
Różni się od metody airless dodanym płaszczem powietrza, otulającym strumień farby.
Dzięki temu strumień ulega zmiękczeniu, co umożliwia malowanie miejsc uznanych za trudno
dostępne, czyli wgłębień i załomów. W metodzie tej, po zmianie pistoletu, można wykorzystać
agregaty stosowane w metodzie airless. DrugÄ… z metod natrysku hydrodynamicznego jest metoda
2-mix nazywana też air mix lub natryskiem w osłonie powietrza. Jest to kombinacja metody
hydrodynamicznej i pneumatycznej, Å‚Ä…czÄ…ca w sobie zalety obu metod. Farba w tej metodzie jest
podawana do pistoletu z pompy hydrodynamicznej, gdzie jest rozpylana przez dyszÄ™. Dodatkowo
strumień powietrza zapewnia lepsze rozpylenie i łagodne krawędzie natryskiwanego strumienia.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
Rys. 26 Pistolety natryskowe [5]
Metoda hot spray
Polega na podgrzewaniu farby tuż przed jej naniesieniem na malowaną powierzchnię.
Podgrzanie farby zmniejsza jej lepkość, dzięki czemu łatwiej jest ją podawać oraz jest możliwe
położenie grubszej warstwy w jednym cyklu, bez użycia szkodliwych dla środowiska
rozpuszczalników. Technologia ta wymaga zastosowania agregatu do malowania
hydrodynamicznego, wraz ze specjalnym podgrzewaczem. Farba jest zasysana przez pompÄ™
nurnikową i podawana do podgrzewacza, a następnie do pistoletu. Nawet podczas przerwy
w malowaniu, farba jest w ciągłym obiegu, dzięki zastosowaniu układu recyrkulacji.
W niektórych urządzeniach tego typu istnieje także możliwość podgrzania powietrza, co
zabezpiecza natryskiwaną farbę przed wychłodzeniem przez płaszcz powietrza. Do zalet tej
metody należą:
- możliwość uzyskania grubszej i bardziej szczelnej powłoki farby, w porównaniu z natryskiem
na zimno,
- zmniejszenie zużycia rozpuszczalników,
- krótszy czas wysychania farba,
- uzyskanie bardziej estetycznych malowanych powierzchni.
Podczas malowania natryskowego należy chronić oczy okularami ochronnymi, a drogi
oddechowe maską. Należy również przestrzegać ogólnych zasad bezpieczeństwa pracy przy
używaniu aparatów natryskowych.
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na podane pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Do czego służą aparaty malarskie?
2. Jaki jest podział aparatów malarskich, w zależności od sposobu rozpylenia farby?
3. Jakie znasz grupy aparatów do natrysku mechanicznego?
4. Jakie jest ciśnienie doprowadzające farbę w aparatach do natrysku mechanicznego?
5. W jaki sposób w aparatach do natrysku pneumatycznego podawana jest farba?
6. Jakie jest ciśnienie doprowadzające farbę w aparatach do natrysku hydrodynamicznego?
7. Na czym polega metoda hot spray?
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Z magazynu przyniesiono różne rodzaje aparatów malarskich. Po zapoznaniu się z nimi
określ ich zastosowanie. Przygotuj aparat do natrysku pneumatycznego do pracy, napełnij jego
zbiornik wodą i wykonaj symulowane malowanie. Przed użyciem przygotuj i wykorzystaj środki
ochrony indywidualnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś :
1) zapoznać się z aparatami malarskimi,
2) przeczytać instrukcję producenta,
3) dobrać aparaty w zależności od ilości robót,
4) uzasadnić swój dobór,
5) wybrać aparat do natrysku pneumatycznego,
6) przygotować aparat do pracy,
7) dobrać i zastosować właściwy sprzęt ochrony indywidualnej,
8) wykonać symulację malowania natryskowego,
9) po zakończeniu pracy zabezpieczyć narzędzia i odnieść je do magazynu,
10) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- aparat do natrysku hydrodynamicznego,
- aparat do natrysku mechanicznego,
- aparat do natrysku pneumatycznego.
Ćwiczenie 2
Dobierz aparat natryskowy do wykonania malowania przygotowanych drzwi wejściowych.
Uzasadnij swój wybór.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z aparatami malarskimi,
2) przeczytać instrukcję producenta,
3) dobrać odpowiedni aparat,
4) uzasadnić wybór i omówić go z nauczycielem.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- aparat do natrysku hydrodynamicznego,
- aparat do natrysku mechanicznego,
- aparat do natrysku pneumatycznego.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz TAK NIE
1) dobrać natryskowe aparaty malarskie w zależnoÅ›ci od potrzeb? ð ð
2) omówić dziaÅ‚anie natryskowych aparatów malarskich? ð ð
3) rozróżnić natryskowe aparaty malarskie? ð ð
4) zastosować aparaty natryskowe? ð ð
5) dobrać i zastosować natryskowe aparaty malarskie, zgodnie
z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony
przeciwpożarowej? ð ð
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
4.6. Urządzenia mechaniczne do przygotowywania podłoża
4.6.1. Materiał nauczania
Szczotki i szlifierki mechaniczne
Są to urządzania mechaniczne z napędem pneumatycznym lub elektrycznym, do których
przystosowano wymienne narzędzia (tarcze szlifierskie, szczotki, specjalne skrobaki), dobierane
w zależności od potrzeby. Na rynku występują liczne odmiany szlifierek pneumatycznych,
mających zastosowanie do oczyszczania powierzchni podłoża, a mianowicie:
- pneumatyczne do narzędzi trzpieniowych (SA-40),
- pneumatyczne obrotowe (SA-75, SA-100),
- pneumatyczne obwodowe, wysokoobrotowe (SAB-150, SAB-200),
- pneumatyczne kÄ…towe (SAK-75, SC-125),
- pneumatyczne czołowe (SCB-225).
Inną grupą są przyrządy z giętkim wałem narzędziowym, silnikiem elektrycznym
trójfazowym na napięcie 220/380 V, o 2800 obrotach na minutę. Przyrząd taki składa się
z podstawy (może być talerzowa, kątowa, na rolkach, na wózku), wału roboczego, uchwytu do
mocowania narzędzi roboczych oraz skrzynki przekładowej.
MÅ‚otki pneumatyczne
Są to narzędzia do oczyszczania powierzchni elementów stalowych z luz
no zwiÄ…zanych
starych powłok malarskich, rdzy i zgorzeliny. Produkuje się dwie odmiany młotków:
jednobijakowy MR-22 i wielobijakowy MR-25. Pracują one przy użyciu sprężonego powietrza
o ciśnieniu 0,5 Mpa  0,6 Mpa, z szybkością 600 uderzeń na minutę. Zastępują stosowane dotąd
ręczne młotki.
Oczyszczarki pneumatyczne (piaskownice)
Oczyszczarki pneumatyczne działają na zasadzie zbliżonej do zasady działania pistoletów
natryskowych. Rozróżnia się oczyszczarki typu ssącego i ciśnieniowego. Stosuje się je do
mechanicznego oczyszczania powierzchni stalowej z rdzy i zgorzeliny do czystego metalu, za
pomocą ścierania strumieniem sypkiego materiału ściernego. Może być nim piasek kwarcowy,
piasek korundowy, śrut ostry, śrut kulisty. Ziarna materiału ściernego (ścierniwa) są wyrzucone
z dyszy urządzenia z dużą energią kinetyczną. Przy zetknięciu się strumieniem ścierniwa
z powierzchnią metalu, energia zamienia się na pracę ścierania i porywania cząsteczek
zanieczyszczeń.
Oczyszczarki typu ssÄ…cego pracujÄ… na zasadzie pistoletu natryskowego z dolnym
zbiorniczkiem. Strumień sprężonego powietrza, doprowadzony do końcówki wyrzucającej,
wytwarza w przewodzie połączonym ze zbiornikiem ścierniwa podciśnienie, powodujące
zasysanie ścierniwa. Strumień powietrza wyrzuca je następnie na zewnątrz przez dyszę
urządzenia. Oczyszczarki pneumatyczne typu ciśnieniowego pracują na zasadzie zbliżonej do
zasady działania pistoletu natryskowego z górnym zbiornikiem. Oczyszczarka pneumatyczna
AP-600 o wymiarach 1000 mm x 1030 mm x 1875 mm i masie 525 kg charakteryzujecie
następującymi danymi:
- dopuszczalne ciśnienie sprężonego powietrza 0,6 Mpa,
- całkowita pojemność zbiornika 0,16 mł,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
- dopuszczalny ładunek śrutu - nie więcej niż 400 kg,
- zużycie sprężonego powietrza przy ciśnieniu 0,6 MPa i dyszy o średnicach : 8 mm 
4,5 mł/min, 12 mm  10 mł/min,
- zużycie śrutu przy ciśnieniu powietrza 0,6 MPa i dyszach o średnicach : 8 mm  1500 kg/h,
12 mm  3200 kg/h,
- zużycie piasku przy ciśnieniu powietrza 0,3 MPa i dyszy o średnicach : 8 mm  220 kg/h,
12 mm  500 kg/h
Narzędzia do oczyszczania płomieniowego
SÄ… to palniki do spalania mieszaniny acetylenu z tlenem. Wytworzonym przez palnik
płomieniem działa się na podłoże metalowe, pokryte starą powłoką malarską lub rdzą
i zgorzeliną, a następnie usuwa się zanieczyszczenia przez zeskrobywanie szczotkami stalowymi.
Palnik składa się z uchwytu używanego w palnikach do spawania oraz z końcówek, których
szerokość wynosi w palniku typu PO-100: 20, 60 i 100 mm, natomiast typu PO-200  200 mm.
Końcówki palników mają jeden rząd otworów lub dysz o średnicy 0,5 mm  0,6 mm,
rozmieszczonych w odległości 3 mm  5 mm. Acetylen i tlen pobiera się z butli stalowych
z reduktorami i doprowadza do palnika wężami gumowymi.
Narzędzia do wygładzenia podłoża
Do szlifowania powierzchni drewnianych, warstw szpachlówki lub powłok lakierniczych
stosuje siÄ™ szlifierki oscylacyjne.
Warunki panujące na budowie są uważane za szczególnie niebezpieczne pod względem
możliwości porażenia prądem elektrycznym. Dlatego narzędzia elektryczne stosowane w pracach
malarskich zaopatruje siÄ™ w izolacje ochronnÄ…, zwiÄ…zanÄ… konstrukcyjnie z elektrycznymi
częściami narzędzia.
Każde narzędzie elektryczne powinno być prawidłowo eksploatowane, gdyż od tego zależy
w dużej mierze bezpieczeństwo jego obsługi. Przed każdym użyciem należy sprawdzić czy
narzędzie, przewód zasilający oraz wtyk nie są uszkodzone.
Nie wolno używać narzędzi elektrycznych wykazujących jakiekolwiek uszkodzenia.
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na podane pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie urzÄ…dzenia mechaniczne pomagajÄ… w pracach malarskich?
2. Na jakiej zasadzie działają piaskownice?
3. Jakie znasz narzędzia do oczyszczania płomieniowego?
4. Jakie narzędzia stosuje się do szlifowania powierzchni drewnianych?
5. Jakie narzędzia stosujemy do oczyszczania powierzchni elementów stalowych?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W narzędziowni zgromadzono urządzenia i zmechanizowane narzędzia do robót malarskich.
Rozpoznaj i wybierz te, które pomogą Ci w pracach przygotowujących podłoże. Opisz w jaki
sposób i do jakich prac ich użyjesz. Użyj do oczyszczenia fragmentu podłoża szlifierki i szczotki
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
mechanicznej. Dobierz środki ochrony indywidualnej. Pamiętaj o przestrzeganiu przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z urządzeniami i zmechanizowanymi narzędziami,
2) zapoznać się z instrukcjami producentów,
3) wybrać urządzenia i zmechanizowane narzędzia, które można użyć do przygotowania
podłoża do robót malarskich,
4) omówić ich zastosowanie, sporządzić notatkę i przekazać ja nauczycielowi,
5) przygotować do pracy i zastosować do oczyszczenie fragmentu podłoża szlifierkę i szczotkę
mechaniczną, stosując środki ochrony indywidualnej,
6) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- szlifierka mechaniczna,
- szczotki (różne rodzaje),
- młotek pneumatyczny,
- oczyszczarka pneumatyczna,
- palnik do czyszczenia płomieniowego,
- szlifierka oscylacyjna,
- maska przeciwpyłowa,
- rękawice ochronne.
Ćwiczenie 2
Na stanowisku roboczym przygotowano do czyszczenia drzwi drewniane. Warstwa farby
została usunięta ale niestety, powierzchnia drzwi jest nierówna. Dobierz odpowiednie narzędzie
zmechanizowane, które pozwoliłyby Ci na wygładzenie podłoża. Następnie uzasadnij swój
wybór.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z urządzeniami i zmechanizowanymi narzędziami,
2) wybrać zmechanizowane narzędzie,
3) zapoznać się z instrukcją producenta,
4) uzasadnić swój wybór.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- szlifierka mechaniczna,
- szczotki (różne rodzaje),
- młotek pneumatyczny,
- oczyszczarka pneumatyczna,
- palnik do czyszczenia płomieniowego,
- szlifierka oscylacyjna,
- papier ścierny.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz TAK NIE
1) dobrać narzędzia zmechanizowane do prac malarskich
przygotowawczych? ð ð
2) rozróżnić urzÄ…dzenia i zmechanizowane narzÄ™dzia? ð ð
3) zastosować zmechanizowane narzędzia, zgodnie z przepisami
bezpieczeÅ„stwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej? ð ð
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
4.7. Zasady obmiaru i przedmiaru robót malarskich
4.7.1.Materiał nauczania
Ogólne zasady przedmiarowania i obmiarowania poznałeś w trakcie realizacji programu
modułu ogólnozawodwego. Obecnie zapoznasz się z zasadami obmiaru i przedmiaru,
dotyczącymi robót malarskich.
1. Powierzchnie ścian i sufitów, malowane farbami wodnymi i emulsyjnymi oraz fluatowane,
należy obliczać w metrach kwadratowych, w świetle ścian surowych, a w starych
otynkowanych budynkach  w świetle tynków. Wysokość ścian mierzy się od wierzchu
podłogi do spodu sufitu.
2. Powierzchnie ścian i sufitów z profilami ciągnionymi lub ozdobami wlepionymi, malowane
farbami wodnymi i emulsyjnymi, oblicza się zgodnie z punktem 1, zwiększając uzyskany
wynik w zależności od liczby profili lub ozdób, przy zastosowaniu współczynników podanych
w tablicy 1
Tabela 1 Współczynniki dla profili lub ozdób [2]
Stosunek rzutu powierzchni Współczynnik
Lp. ozdób do całej powierzchni
ściany lub sufitu w %
1 Do 10 1,1
2 Do 20 1,2
3 Do 40 1,4
4 Ponad 40 2,0
Jeżeli ściany są gładkie, powierzchnie ozdobnych fasad należy doliczyć do powierzchni
sufitów.
3. Przy malowaniu ścian farbami wodnymi i emulsyjnymi, jeżeli ościeża i nadproża są również
malowane, z powierzchni ich nie potrÄ…ca siÄ™ otworów do 3 m². Jeżeli oÅ›cieża i nadproża nie
są malowane, wówczas potrąca się powierzchnie otworów, mierzone w świetle ościeżnic lub
muru (jeżeli otwory nie posiadają ościeżnic). Nie potrąca się jednak otworów i miejsc nie
malowanych o powierzchni do 1 m². Otwory o powierzchni ponad 3 m² potrÄ…ca siÄ™, doliczajÄ…c
powierzchnię malowanych ościeży.
4. Przy malowaniu i gruntowaniu pokostem powierzchni wykonanych całkowicie w sztablaturze
gipsowej lub tynków gÅ‚adzonych, otwory o powierzchni ponad 1 m² potrÄ…ca siÄ™ z doliczeniem
wnęk, ościeży.
5. Przy malowaniu elewacji, wysokość ściany mierzy się od dolnego do górnego poziomu,
łącznie z gzymsem w rozwinięciu, jeżeli jest on malowany. Długości ściany oblicza się
w rozwinięciu. Z obliczonej powierzchni potrąca się otwory zgodnie z punktem 3 i 4.
6. Powierzchnie stropów belkowych i kasetonowych oraz ścian z pilastrami oblicza się
w rozwinięciu.
7. Sklepienie łukowe należy obliczać w metrach kwadratowych, według ich rzeczywistej
powierzchni, stosujÄ…c ewentualnie uproszczone sposoby obmiaru.
8. Powierzchnie ścian, sufitów i inne powierzchnie gładkie malowane farbami olejnymi, oblicza
się w metrach kwadratowych, według rzeczywistych wymiarów. Z obliczonej powierzchni nie
potrÄ…ca siÄ™ otworów i miejsc nie malowanych o powierzchni do 0,25 m².
9. Powierzchnię malowania stolarki obmierza się w świetle ościeżnic, w metrach kwadratowych,
stosując odpowiednie współczynniki (tabela 2 i 3)
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
 Tabela 2 Współczynniki obliczeniowe dla okien (malowanie dwustronne) [2]
Lp. Nazwa elementu Współczyn
-nik
1 Skrzydło bez szczeblin 0,75
2 Jak wyżej, lecz ze szczeblinami
o powierzchni każdej szyby do 0.05 m² 2,00
3 Jak wyżej, lecz do 0.10 m² 1,50
4 Jak wyżej, lecz do 0.20 m² 1,25
5 Jak wyżej, lecz ponad 0.20 m² 1,00
6 Naświetle malowane dwustronne bez
szczeblin 1,00
7 Jak wyżej, lecz ze szczeblinami 1,25
8 Ościeżnica z ćwierćwałkami 0,75
Opaska jednostronna gładka o szerokości
9 do 10 cm 0,25
Jak wyżej, lecz profilowana o szerokości
10 do 15 cm 0,50
Tabela 3 Współczynniki obliczeniowe dla drzwi (malowanie jednostronne) [2]
Lp. Nazwa elementu Współczyn-
nik
1 Skrzydła płytowe pełne lub z 1 szybą do 1,00
0,20 m2 powierzchni
2 Jak wyżej, płycinowe z obramowaniem 1,25
gładkim
3 Jak wyżej, płycinowe z obramowaniem 1,50
profilowym
4 Jak wyżej, z 2 lub więcej szybami 1,25
o powierzchni każdej szyby do 0,10 m2
5 Jak wyżej, lecz z szybami o powierzchni 1,00
ponad 0,10 m2
6 Jak wyżej, całkowicie oszklone 0,75
z dolnym ramiakiem o wysokości
do 30 cm
7 Ościeżnice łącznie z ćwierćwałkami 0,50
8 Opaska jednostronna gładka 0,25
o szerokości do 10 cm
9 Jak wyżej, lecz profilowana o szerokości 0,50
do 15 cm
11. Powierzchnię podłóg łącznie z listwami, obmierza się w świetle ścian surowych. Potrąca się
natomiast miejsca nie malowane o powierzchni ponad 1 m².
12. Malowanie olejne dwustronne żaluzji, siatek, krat i balustrad obmierza się w metrach
kwadratowych, według jednostronnej powierzchni ich rzutu. Malowanie obustronne żeber
grzejników radiatorowych oblicza się w metrach kwadratowych jako podwójną powierzchnię
opisanego na nich prostokąta (z wyjątkiem grzejników typu S-130 o zwiększonej
powierzchni grzejnej i grzejników typu T-1, dla których należy przyjmować potrójną
powierzchnie opisanego prostokąta), bez doliczenia rur doprowadzających o długości do 30
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
cm . Rury malowane o średnicy zewnętrznej do 30 cm oblicza się w metrach bieżących.
Malowanie rur o większych średnicach zewnętrznych oblicza się w metrach kwadratowych
ich powierzchni w rozwinięciu. Nakłady na malowanie rur i grzejników uwzględniają
malowanie uchwytów, wsporników i nóżek.
13. Elementy metalowe peÅ‚ne o powierzchni do 0.5 m² oblicza siÄ™ w sztukach, a ponad 0.5 m² -
w metrach kwadratowych.
4.7.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na podane pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaką jednostkę stosujemy do obliczania powierzchni podłoża pod malowanie?
2. Czy przy malowaniu farbami wodorozcieńczalnymi odliczmy otwory, jeżeli ościeża
i nadproża są również malowane?
3. Jak mierzymy wysokość elewacji?
4. Jak obmierza się malowanie dwustronne żaluzji, siatek, krat i balustrad?
5. Jak obmierza siÄ™ sklepienie Å‚ukowe?
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W pomieszczeniu, w którym odbywają się zajęcia praktyczne oblicz powierzchnię ścian
i sufitu, które zostały pomalowane farbą emulsyjną oraz drzwi i okien, które zostały pomalowane
farbą olejną (ftalową). Na tej podstawie oblicz ilość zużytej farby, zakładając, że na malowane
elementy nałożono dwie powłoki, średnie zużycie farby emulsyjnej wyniosło 6 l/m2, a farby
olejnej (ftalowej) 10 l/m2.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) pobrać z narzędziowni przymiar taśmowy oraz odpowiednią drabinę,
2) obliczyć powierzchnię pomalowanych ścian i sufitu,
3) obliczyć ilość wykorzystanej farby emulsyjnej,
4) obliczyć powierzchnię pomalowanych drzwi i okien,
5) obliczyć ilość wykorzystanej farby olejnej (ftalowej),
6) przedstawić nauczycielowi wyniki obliczeń.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przymiar taśmowy,
- drabina malarska,
- przybory do pisania,
- kartki papieru,
- kalkulator.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
Ćwiczenie 2
Na podstawie projektu domu jednorodzinnego wykonaj przedmiar robót malarskich na
ścianach i sufitach, we wszystkich pokojach. W projekcie przewidziano dwukrotne malowanie
farbami wodorozcieńczalnymi. Przyjmij, że średnie zużycie farby wynosi 5 l/m2.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z tematem ćwiczenia, odpowiedzieć na pytania sprawdzające (załącznik 1),
2) zapoznać się z projektem domu jednorodzinnego,
3) zaplanować wykonanie ćwiczenia (załącznik 2),
4) uzgodnić plan wykonania ćwiczenia z nauczycielem, wprowadzić ewentualne poprawki,
5) wykonać szkice pomieszczeń przeznaczonych do malowania
6) wyliczyć powierzchnię ścian i sufitów przeznaczonych do malowania,
7) obliczyć przewidywaną ilość farby do pomalowania wyznaczonych pomieszczeń,
8) kontrolować swoją pracę na wszystkich jej etapach,
9) przedstawić nauczycielowi wykonane obliczenia,
10) wspólnie z nauczycielem przeanalizować sposób wykonania ćwiczenia i jego efekty.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory kreślarskie,
- przybory do pisania,
- kartki papieru,
- kalkulator,
- dokumentacja budynku jednorodzinnego,
- tekst przewodni.
4.7.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz TAK NIE
1) obliczyć pomalowanÄ… powierzchniÄ™ Å›cian i sufitów? ð ð
2) obliczyć pomalowanÄ… powierzchniÄ™ okien i drzwi? ð ð
3) okreÅ›lić zasady obmiaru robót malarskich? ð ð
4) wykonać przedmiar robót malarskich na podstawie dokumentacji? ð ð
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Test składa się z zadań reprezentujących dwa poziomy wymagań: podstawowy (p)
i ponadpodstawowy (pp).
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż j rozwiązanie tego
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 35 min.
Powodzenia
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Mieszanina przeznaczona do wygładzania podłoża, składająca się ze spoiwa, wypełniaczy
i pigmentu to
a) kit.
b) zaprawa.
c) gruntownik.
d) szpachlówka.
2. Jeżeli w opisie technicznym określono wykończenie elewacji farbami silikatowymi, oznacza
to, że należy zastosować technikę
a) krzemianowÄ….
b) cementowÄ….
c) wapiennÄ….
d) olejnÄ….
3. Do malowania ścian narażonych na zabrudzenie i ścieranie stosuje się farbę
a) olejnÄ….
b) klejowÄ….
c) wapiennÄ….
d) kazeinowÄ….
4. Całkowita powierzchnia malowania ścian i sufitu w pomieszczeniu o długości 5 m, szerokości
4 m i wysokości 3 m, podana w metrach kwadratowych wynosi
a) 20 m².
b) 54 m².
c) 74 m².
d) 108 m².
5. Do malowania grzejników żeberkowych najbardziej przydatny jest pędzel
a) płaski.
b) kÄ…towy.
c) gładzik.
d) pierścieniowy.
6. Bejcowanie drewna ma na celu
a) uzyskanie atrakcyjnej barwy drewna.
b) wybielanie drewna.
c) podwyższenie odporności ogniowej.
d) zabezpieczanie drewna przed nadmiernym wysychaniem.
7.Proces neutralizowania alkalicznych podłoży nazywamy
a) fluatowaniem.
b) gruntowaniem.
c) impregnowaniem.
d) tepowaniem.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
8. Do naprawy dużych uszkodzeń tynków wapiennych stosujemy
a) zaprawÄ™ gliniana.
b) zaprawÄ™ wapiennÄ….
c) zaczyn gipsowy.
d) zaprawÄ™ gipsowÄ….
9. Urządzenia pneumatyczne, tak zwane piaskownice służą do
a) usuwania starych powłok z powierzchni ściany murowanej.
b) szlifowania powierzchni drewnianych przed malowaniem.
c) uzyskania lepszej przyczepności powłoki malarskiej.
d) oczyszczania powierzchni stalowej z rdzy i zgorzeliny.
10.Rozpylanie farby polegające na tym, że strumień sprężonego powietrza uchodzący przez
dyszÄ™ porywa dochodzÄ…cÄ… tam farbÄ™, zachodzi w trakcie
a) natrysku hydraulicznego.
b) natrysku pneumatycznego.
c) natrysku elektrostatycznego.
d) natrysku elektrodynamicznego.
11. Substancje barwiÄ…ce, stosowane w celu zmiany naturalnego zabarwienia drewna nazywamy
a) gruntownikami
b) bejcami.
c) korektorami.
d) flautami.
12. Jedna z metod hot spray natrysku dynamicznego polega na
a) doprowadzeniu farby pod ciśnieniem do dyszy i rozpyleniu jej.
b) podaniu farby strumieniem sprężonego powietrza i rozpyleniu w momencie rozprężenia
powietrza.
c) podgrzaniu farby tuż przed jej naniesieniem na malowaną powierzchnię.
d) podaniu farby pod wysokim ciśnieniem.
13. Sprzęt pomocniczy w pracach malarskich to
a) drabiny.
b) pędzle.
c) wałki.
d) szpachle.
14. Intensywne, ciemne kolory sprawiają, że pomieszczenie wydaje się
a) mniejsze.
b) niższe.
c) wyższe.
e) węższe.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
15.Emalia to
a) materiał malarski pigmentowany, tworzący powłokę o wysokich walorach dekoracyjnych.
b) materiał malarski bez pigmentów, tworzący prześwity.
c) wyrób lakierowany o dużej zawartości pigmentów, który stanowi międzywarstwę nakładaną
na grunt.
d) materiał malarski o dużej zawartości pigmentów, tworzący powłokę mocno kryjącą, która
spełnia przede wszystkim funkcję ochronną.
16. Największym pędzlem malarskim jest
a) pędzel pierścieniowy.
b) pędzel angielski.
c) pędzel kątowy.
d) pędzel ławkowiec.
17. Nowe pędzle i szczotki przeznaczone do robót farbami wodorozcieńczalnymi powinno się
przed użyciem
a) zanurzyć w wodzie, tak aby drewno opraw nasiąkało wodą.
b) zanurzyć na dwa do trzech dni w oleju lnianym, po czym olej powinno się usunąć
rozcieńczalnikiem do farb olejnych.
c) zostawić w rozcieńczalniku na trzy dni.
d) zanurzyć na dwa dni w gruntowniku pokostowym, po czym umyć bieżącą wodą.
18. Wałków malarskich z krótkim włosem używa się do malowania farbą
a) emulsyjnÄ….
b) klejowÄ….
c) olejnÄ….
d) wapiennÄ….
19. Do wewnętrznych robót malarskich najczęściej używa się
a) drabiny kozłowej.
b) drabiny przystawnej.
c) drabiny niesymetrycznej.
d) drabiny sznurowej.
20. Ciemny sufit i ciemna podłoga powodują, że pokój wydaje się
a) mniejszy.
b) szerszy.
c) niższy.
d) wyższy.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do malowania 714[01].Z1.01
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1
a b c d
2
a b c d
3
a b c d
4
a b c d
5
a b c d
6
a b c d
7
a b c d
8
a b c d
9
a b c d
10
a b c d
11
a b c d
12
a b c d
13
a b c d
14
a b c d
15
a b c d
16
a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56
6. LITERATURA
1. Cassell J., Parham P.: Malowanie domu Arkady, Warszawa 1997
2. Katalog Nakładów Rzeczowych nr 2-02, wyd. V, Warszawa 1998
3. Ratsa S.: Malowanie i tapetowanie. Pagina, Wrocław 1999
4. Praca zbiorowa pod red. Panasa J.: Nowy poradnik majstra budowlanego Arkady, Warszawa
2003, 2004, 2005
5. Wolski Z.: Roboty malarskie WSiP, Warszawa, 2000
Normy
1. Katalog Polskich Norm 2000. Wybór norm budowlanych cz. 1-3. Polski Komitet
Normalizacyjny, Warszawa 2000.
Akty prawne:
1. Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. Nr 207. poz. 2016 z póz
niejszymi
zmianami).
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 41).
3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót
ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. Nr 118, poz. 1263).
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
57