plik


ÿþMINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Monika Galos Wykonywanie zdobieD powBok, ornamentów i napisów 714[01].Z1.10 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaDstwowy Instytut Badawczy Radom 2006  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego Recenzenci: mgr in|. Florczak Teresa dr in|. Francuz WBadysBawa Maria Opracowanie redakcyjne: mgr in|. Machnik Marek Konsultacja: mgr in|. Machnik Marek mgr in|. Sagan Teresa Korekta: Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduBowej 714[01].Z1.10 Wykonywanie zdobieD powBok, ornamentów i napisów, zawartego w moduBowym programie nauczania dla zawodu malarz  tapeciarz 714[01] Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaDstwowy Instytut Badawczy, Radom 2006  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 1 SPIS TREZCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstpne 5 3. Cele ksztaBcenia 6 4. MateriaB nauczania 7 4.1. Dekoracyjna obróbka powierzchni powBok 7 4.1.1. MateriaB nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzajce 14 4.1.3. wiczenia 14 4.1.4. Sprawdzian postpów 16 4.2. Fakturowanie powierzchni powBok 17 4.2.1. MateriaB nauczania 17 4.2.2. Pytania sprawdzajce 18 4.2.3. wiczenia 18 4.2.4. Sprawdzian postpów 19 4.3.Zestaw barw podstawowych i pochodnych 20 4.3.1. MateriaB nauczania 20 4.3.2. Pytania sprawdzajce 23 4.3.3. wiczenia 24 4.3.4. Sprawdzian postpów 25 4.4.Wykonywanie ornamentów 26 4.4.1. MateriaB nauczania 26 4.4.2. Pytania sprawdzajce 28 4.4.3. wiczenia 29 4.4.4. Sprawdzian postpów 30 4.5.Wykonywanie napisów 31 4.5.1. MateriaB nauczania 31 4.5.2. Pytania sprawdzajce 35 4.5.3. wiczenia 36 4.5.4. Sprawdzian postpów 37 4.6.Warunki techniczne wykonania i odbioru robót oraz przepisy bezpieczeDstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo|arowej oraz ochrony [rodowiska na stanowisku pracy 38 4.6.1. MateriaB nauczania 38 4.6.2. Pytania sprawdzajce 38 4.6.3. wiczenia 38 4.6.4. Sprawdzian postpów 39 5. Sprawdzian osigni 40 6. Literatura 45  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 2 1. WPROWADZENIE Uczysz si zawodu malarz - tapeciarz, wykorzystujc moduBowy program nauczania. Program taki zakBada, |e w trakcie jego realizacji wykazujesz si du| aktywno[ci i samodzielnie rozwizujesz wiele problemów zawodowych. W ten sposób nabywasz konkretne kwalifikacje, stanowice podstaw do zatrudnienia, a nastpnie do awansu zawodowego. Do nauki otrzymujesz poradnik  Wykonywanie zdobieD powBok, ornamentów i napisów , który zawiera:  wymagania wstpne, czyli t cz[ wiedzy i umiejtno[ci opanowanych w trakcie realizacji programu poprzednich jednostek moduBowych, która bdzie Ci niezbdna do realizacji materiaBu tej jednostki moduBowej (co ju| musisz umie, aby nauczy si czego[ nowego),  wykaz umiejtno[ci, jakie uksztaBtujesz podczas pracy z tym poradnikiem (czego nowego si nauczysz),  nowy materiaB nauczania (co powiniene[ wiedzie, aby samodzielnie wykona wiczenia),  zestawy pytaD, które pomog Ci sprawdzi, czy opanowaBe[ podane tre[ci i mo|esz ju| rozpocz realizacj wiczeD (czy mo|esz ju| przystpi do wiczeD),  wiczenia, które maj na celu uksztaBtowanie Twoich umiejtno[ci praktycznych (co i w jaki sposób masz wykona praktycznie),  sprawdziany postpów (sam mo|esz sprawdzi, czy ju| potrafisz poradzi sobie z problemami, jakie wcze[niej rozwizywaBe[),  zestawy zadaD testowych (w jaki sposób nauczyciel sprawdzi i potwierdzi poziom Twojej wiedzy),  literatur i wykaz niezbdnych norm (gdzie zagldn, aby wicej wiedzie i lepiej wykona zadania). Poradnik nie jest podrcznikiem ani tym bardziej kompendium wiedzy zwizanej z zawodem. Aby zdoby wicej interesujcych Ci informacji, musisz sign do przedstawionych pozycji, które przedstawiaj najbardziej aktualn wiedz w zawodzie. Pamitaj, |e przedstawiony wykaz literatury nie jest czym[ staBym i w ka|dej chwili mog pojawi si na rynku nowe pozycje. Po przeczytaniu ka|dego pytania ze sprawdzianu postpów zaznacz w odpowiednim miejscu TAK albo NIE  wBa[ciw, Twoim zdaniem, odpowiedz. Odpowiedzi NIE wskazuj na luki w Twojej wiedzy i nie w peBni opanowane umiejtno[ci. W takich przypadkach jeszcze raz powró do elementów programu nauczania lub ponownie wykonaj wiczenie (wzgldnie jego elementy). Zastanów si, co spowodowaBo, |e nie wszystkie odpowiedzi brzmiaBy TAK. Po opanowaniu programu jednostki moduBowej, nauczyciel sprawdzi poziom Twoich umiejtno[ci i wiadomo[ci. Otrzymasz do samodzielnego rozwizania test pisemny oraz zadanie praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie okre[lonych kryteriów podejmie decyzj o tym, czy zaliczyBe[ program jednostki moduBowej. Aby zapozna si z tak form sprawdzania kwalifikacji, zakresem kontroli oraz pozna kryteria oceniania, przejrzyj przykBadowe zadania kontrolne. W ka|dej chwili (z wyjtkiem testów koDcowych) mo|esz zwróci si o pomoc do nauczyciela, który pomo|e Ci zrozumie tematy wiczeD i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz dan czynno[. Podczas realizacji programu jednostki moduBowej musisz przestrzega regulaminów, przepisów bezpieczeDstwa i higieny pracy, instrukcji przeciwpo|arowych i zasad ochrony [rodowiska wynikajcych z charakteru wykonywanych prac. Z odpowiednimi przepisami zapoznasz si w trakcie nauki.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 3 Schemat ukBadu jednostek moduBowych 714[01]. Z1 Technologia robót malarskich 714[01].Z1.01 Dobieranie materiaBów, narzdzi i sprztu do malowania 714[01].Z1.02 Przygotowywanie farb i materiaBów pomocniczych do prac malarskich 714[01].Z1.03 Malowanie technik wapienn i cementow 714[01].Z1.04 Malowanie farb klejow 714[01].Z1.05 Malowanie farb emulsyjn 714[01].Z1.06 Malowanie technik kazeinow i krzemianow 714[01].Z1.07 Malowanie farb olejn 714[01].Z1.08 Wykonywanie powBok lakierniczych 714[01].Z1.10 Wykonywanie zdobieD powBok, ornamentów i napisów 714[01].Z1.09 Wykonywanie malarskich robót naprawczych i renowacyjnych  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 4 2. WYMAGANIA WSTPNE Przystpujc do realizacji programu jednostki moduBowej, powiniene[ umie:  stosowa terminologi budowlan,  odró|nia technologie wykonania budynku,  przestrzega zasad bezpiecznej pracy, przewidywa i zapobiega zagro|eniom,  stosowa procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,  rozpoznawa i charakteryzowa podstawowe materiaBy budowlane,  odczytywa i interpretowa rysunki budowlane,  posBugiwa si dokumentacj budowlan,  wykonywa przedmiary i obmiary robót,  wykonywa pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,  organizowa stanowiska skBadowania i magazynowania,  transportowa materiaBy budowlane,  rozpoznawa i dobiera farby i materiaBy pomocnicze do prac malarskich,  dobiera rodzaj i kolor farby w zale|no[ci od funkcji i charakteru pomieszczenia, obiektu,  przygotowywa farby i materiaBy pomocnicze do malowania,  rozpoznawa oraz dobiera rczne i mechaniczne narzdzia i sprzt malarski,  odczytywa dokumentacj budowlan w celu rozpoznania rodzaju robót malarskich,  ocenia warunki techniczne przystpienia do malowania,  stosowa ogólne zasady bezpieczeDstwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo|arowej w trakcie przygotowania podBo|a i wykonywania robót malarskich.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 5 3.CELE KSZTAACENIA W wyniku realizacji programu jednostki moduBowej powiniene[ umie:  dobiera i nazwa materiaBy do wykonywania zdobieD, ornamentów i napisów,  dobiera i nazwa narzdzia oraz sprzt,  wykonywa zdobienia powBok waBkami gumowymi i wzornikami,  wykonywa fakturowanie powBok,  dobiera ornamenty do obiektu,  dobiera zestawy barw podstawowych i pochodnych do wykonania zdobieD,  wykorzystywa zasady kompozycji kolorystycznej,  dobiera technik wykonania zdobieD i napisów,  dokonywa odbioru technicznego robót zdobniczych,  organizowa stanowisko robocze do wykonywania elementów ozdobnych,  okre[la szacunkowo ilo[ materiaBów do wykonania zdobieD,  dokonywa przedmiaru i obmiaru prac zdobniczych,  wykonywa prace zdobnicze z zachowaniem przepisów bezpieczeDstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo|arowej oraz ochrony [rodowiska.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 6 4.MATERIAA NAUCZANIA 4.1. Dekoracyjna obróbka powierzchni powBok 4.1.1.MateriaB nauczania Dekoracje powierzchni powBok malarskich ju| od zamierzchBych czasów sBu| przekazywaniu warto[ci estetycznych. Ró|norodno[ metod dekorowania powierzchni powikszyBa si wraz z rozwojem nowych technologii i nowoczesnych materiaBów. Poprzez wybór odpowiednich barw, technik i narzdzi mo|liwe jest bardzo indywidualne ksztaBtowanie zarówno kolorystyki, jak i struktury pBaszczyzn. Powstaj efekty dajce gBbi, zBudzenie trójwymiarowo[ci, ró|ne stopnie poBysku. Technika nakrapiania. Nakrapianie jest to sposób zmiany wygldu powBoki oraz jej faktury, w celu zmniejszenia widocznych usterek powBoki. Wykonywane jest na powBokach klejowych i olejnych. Nakrapianie polega na nabraniu na pdzel farby i uderzeniu lekko pdzlem w dBoD drugiej rki. Czstki farby opadaj na powierzchni, tworzc faktur. Ilo[ farby do nakrapiania bdzie uzale|niona od wielko[ci nakrapianego wzoru - im intensywniej bdziemy nakrapia farb na podBo|e, tym wiksz ilo[ farby zu|yjemy. Nakrapianie mo|emy równie| wykona za pomoc aparatu natryskowego. Nakrapianie za pomoc szczotki do tepowania polega na uderzaniu ni o wilgotn powierzchni powBoki. Intensywno[ wzoru zale|y od intensywno[ci uderzeD. Zdobienie powBok za pomoc waBków. Technika ta polega na odbiciu na powBoce wzorów, stanowicych odpowiedniki wypukBo[ci waBka. Wykonanie wzorów jest w zasadzie proste i polega na równomiernym przetoczeniu waBka z odpowiednim wytBoczonym wzorem po powierzchni [ciany. WaBki zdobnicze mog by gumowe, gbkowe lub z folii. Urzdzenie do dekoracji skBada si z wymiennego waBka gumowego z wypukBym wzorem oraz stykajcego si z nim waBka z gbki nasyconej farb. WaBek z gbki sBu|y do zwil|ania wypukBo[ci wzoru na waBku gumowym. Istniej jeszcze waBki zaopatrzone w zbiorniczek na farb i urzdzenie podajce farb w sposób bardziej równomierny. Wzory waBków gumowych przedstawiaj gBównie motywy ro[linne lub figury geometryczne. W zale|no[ci od wzoru waBka, mo|emy otrzyma efekt dekoracyjny na podBo|u w postaci pr|ków, imitacji marmuru lub pomitej gazety. Rys. 1. Zdobienie powBok za pomoc waBka [7]  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 7 Technika przecierania. Do dekoracji [cian mo|na równie| u|y farb w dwóch kolorach. Uzyskanie specjalnego efektu przy malowaniu standardowym, a tak|e przy wykorzystaniu nowoczesnych emulsji do wntrz, zarówno matowych jak i z póBpoByskiem, wymaga stosowania specjalnych technik nakBadania, jak przecieranie lub [cieranie farb gbk, szmatk albo Bczenie tych metod. Dziki Batwemu nakBadanie farby emulsyjnej gbk i u|yciu specjalnego lakieru perBowego, mo|emy uzyska wra|enie mikko[ci, ciepBa lub chBodnego kamienia na dowolnej powierzchni. Przecierajc gbk warstw farb i emalii perBowych, mo|na uzyska efekt pBywajcych chmur lub ozdobnej faktury tynku. KsztaBtujc powBok szmatk, mo|na uzyska wygld wgnieceD jak przy welwecie. Stosujc czyste szmatki lub torebki z folii, mo|na naBo|y lub usun warstw emalii i stworzy wspaniaBe wzory, jak na bardzo kosztownych tapetach. PerBowe lakiery transparentne lub emalie powoduj , i| powBoka ma wygld zBota lub srebra z refleksami. Do malowania gbk nale|y stosowa gbk naturaln (maBe kawaBki do malowania w naro|ach oraz przy o[cie|nicach, na o[cie|ach) natomiast jako szmatki mo|na u|ywa tkaniny baweBniane, plastikowe torebki, kawaBki dywanu., irch, grube pBótno workowe. Korzystnie jest wypróbowa wybran technik i wzór na maBym fragmencie [ciany (okoBo 1 m2), a kolory oceni przy o[wietleniu naturalnym i sztucznym. Czynno[ci zwizane z malowaniem dekoracyjnym za pomoc gbki: 1) Nanosimy pdzlem lub waBkiem podkBad, w jednej lub dwóch warstwach, tak jak przy malowaniu tradycyjnym. Naniesion powBok pozostawiamy do wyschnicia na 24 godziny. Rys. 2. Nanoszenie podkBadu za pomoc waBka [5] 2) Zwil|amy gbk wod lub spirytusem, w zale|no[ci od u|ywanej farby. Wlewamy nieco farby do naczynia. Zanurzamy lekko gbk i wyciskamy o brzeg. Zbyt wilgotna gbka mo|e spowodowa zamazania i zacieki. PrzykBadamy gbk do [ciany, przyciskajc mniej lub bardziej regularnie.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 8 Rys. 3. Malowanie powierzchni gbk [5] 3) Aby uzyska zró|nicowany efekt, musimy pamita o zmianie uBo|enia gbki w dBoni. Przed wBa[ciwym malowaniem powinni[my wypróbowa technik pracy na kawaBku kartonu lub papieru. Je[li pory gbki s zbyt zanieczyszczone, musimy j wypBuka. DokBadamy jeden lub kilka kolorów dopeBniajcych. Przy ka|dym kolorze nabieramy na gbk coraz mniej farby. Stosujc barwy kontrastujce dobrze jest zmieni gbk. Rys. 4. Malowanie powierzchni kolejnymi kolorami [5] 4) PowBok pozostawiamy do wyschnicia po ka|dym pokryciu farb. 5) Malujc naro|niki, musimy osBoni kartonem przylegB [cian. W takich miejscach malujemy brzegiem gbki. Rys. 5. Malowanie naro|ników [5]  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 9 Ciekawy efekt mo|na uzyska, [cigajc [wie|o naBo|on farb z dobrze wyschnitej, kolorowej powBoki farby emulsyjnej, za pomoc bardzo szerokich pdzli z krótkim, sztywnym wBosiem. Zciganie zawsze rozpoczynamy od sufitu, a po zakoDczeniu paska, usuwamy szmatk farb z pdzla. Do [cigania mokrej farby mo|na stosowa równie| waBek do tapet, Bat stalow albo nawet szczotk do sprztania. Po wyschniciu powBoki korzystne jest pomalowanie caBo[ci lakierem akrylowo-poliuretanowym, wododyspersyjnym, bezbarwnym lub z barwnikami perBowymi. Inna technika umo|liwia uzyskanie efektu starej skóry. NakBadanie podobne jest do przecierania gbk, a specjalny efekt uzyskuje si, stosujc farb podkBadow z póBpoByskiem lub o wysokim poBysku. Kolejna warstwa to emalia, któr najpierw nakBada si uderzajc pdzlem jak przy tepowaniu, a nastpnie rozciera sztywn torebk papierow. Wzory i efekty faktury na podBo|u mo|na uzyska, stosujc efekt kombinowany. Nale|y naBo|y warstw emalii na caBkowicie suchy podkBad, a nastpnie od razu, gdy jest jeszcze mokra, [ciga j suchym pdzlem, tworzc faktur mikkiego, gBadkiego i starego drewna. Stosujc wiele kolorów mo|na uzyska efekt stonowany. Lazury. Techniki lazurnicze s dzisiaj bardzo chtnie stosowane. NakBadanie warstw póBprzezroczystych farb o niskim kryciu, tworzy wielobarwny efekt gBbi, dajc optyczne zBudzenie przestrzeni.  Chmurzaste powierzchnie powstaj dziki zmiennej grze pBynnych przej[ i przenikaniu barw. Bardzo interesujcy jest lazur akrylowy, zawierajcy biaBe komponenty, które nie mieszaj si z innymi skBadnikami farby powodujc, |e pomalowana powierzchnia ma niekonwencjonaln struktur. Rys. 6. Technika lazurnicza [6] Stiuk - czyli szlachetny tynk imitujcy marmur. Warstwa zewntrzna tynku to zaprawa wapienna, gipsowa lub wapienno-gipsowa z zawarto[ci pyBu marmurowego albo drobnoziarnistego piasku. Wyró|nia si stiuki biaBe i kolorowe.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 10 Rys. 7. Stiuk barwiony na niebiesko [7] Malowanie z szablonem (wzornikiem) Malowanie nie musi ogranicza si do pokrywania [cian gBadk, jednobarwn warstw farby. Mo|na zastosowa jedn z wielu technik dekoracyjnych. Najprostsza to u|ycie ta[my z szablonem. Na pomalowanej [cianie nakleja si ta[m i farb innego koloru zamalowuje si jej powierzchni, za pomoc pdzla, gbki, aparatu natryskowego lub farby w aerozolu. Malowanie powinno odbywa si w okre[lony sposób tak, aby farba nie zaciekaBa pod szablon, nale|y wic nakBada farb do [rodka wzoru, nie ocierajc o krawdzie. Farba nie mo|e by zbyt rzadka. Po zerwaniu ta[my, na [cianie pozostaje dekoracyjny wzór. Za pomoc wzorników mo|na wykonywa wielobarwne desenie. Wzorniki mo|na podzieli na proste (rys. 9), gdzie otwory stanowi pBaszczyzn deseniu i odwrotne (rys. 8), w których wycite otwory wyznaczaj pBaszczyzn tBa, a sam deseD ma barw powBoki. a) b) Rys. 8. Wzornik odwrotny, a) wygld wzornika b) namalowany wzór [3,s.334]  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 11 Rys. 9. Namalowany deseD z wzornika prostego [3,s.334] Rys. 10. Szablon dekoracyjny [6] Rys. 11. Efekt odbicia wzoru na powierzchni [6]  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 12 Malowanie pasków Paski wykonuje si rcznie, za pomoc specjalnych pdzli zwanych paskowcami, u|ywajc przy tym liniaBu malarskiego. Wykonywanie pasków wymaga du|ej wprawy. Do malowania pasków najcz[ciej u|ywa si farb wodnych. Dobór barw jest spraw indywidualnego wyboru, jednak nale|y pamita, |e pasek, peBnic rol Bcznika pBaszczyzn [cian malowanych ró|nymi barwami, powinien mie kolor odpowiadajcy obu rozdzielanym kolorom. Obliczanie szacunkowe ilo[ci materiaBów potrzebnych do wykonywania zdobieD Tak jak w przypadku malowania [cian, nie istnieje jeden przelicznik ilo[ci farby, potrzebnej do wykonywania zdobieD. Wydajno[ farb w du|ej mierze zale|y od zaleceD producenta, od rodzaju farby, któr chcemy wykonywa zdobienia, jak równie| od rodzaju podBo|a. Zale|na te| jest od narzdzi, którymi chcemy wykonywa prac. Mniejsze zu|ycie farby ma miejsce przy malowaniu pistoletem natryskowym. Szacunkowa ilo[ zu|ytej farby emulsyjnej wynosi okoBo 1 litra na 5 m² - 8 m². 1 litr farby olejnej wystarcza na 8 m² -12 m², oczywi[cie przy jednokrotnym malowaniu. Wykonujc zdobienia, musimy przy obliczaniu szacunkowym zawsze dolicza okoBo 10 % farby wicej. Zasady obmiaru i przedmiaru robót Ogólne zasady przedmiarowania i obmiarowania poznaBe[ ju| w trakcie realizacji programu moduBu ogólnozawodwego oraz programu jednostki moduBowej 714[01].Z1.01. Powierzchnie [cian i sufitów z profilami cignionymi lub przyklejonymi ozdobami, malowane farbami wodnymi i emulsyjnymi, oblicza si w metrach kwadratowych, zwikszajc uzyskany wynik w zale|no[ci od liczby profili lub ozdób, stosujc wspóBczynniki podane w tabeli 1. Tabela 1. WspóBczynniki korekcyjne dla profili lub ozdób Stosunek powierzchni rzutu Lp. ozdób do caBej powierzchni WspóBczynnik [ciany lub sufitu w % 1 do 10 1,1 2 10 - 20 1,2 3 20 - 40 1,4 4 ponad 40 2,0 Je|eli [ciany s gBadkie, powierzchnie ozdobnych faset nale|y doliczy do powierzchni sufitów. Przy obliczaniu powierzchni, na której chcemy malowa z wykorzystaniem szablonu, nie odliczamy miejsc zakrytych szablonem, a sam powierzchni podajemy w m².  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 13 4.1.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Jakie znasz rodzaje dekorowania powBok malarskich? 2. Co to s wzorniki ? 3. Jakie znasz narzdzia do dekorowania powBok? 4. Na czym polega technika nakrapiania? 5. Na czym polega tepowanie? 6. W jaki sposób maluje si za pomoc gbki? 4.1.3. wiczenia wiczenie 1 Wykonaj wzornik malarski. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) dobra odpowiedni materiaB, 2) przygotowa narzdzia potrzebne do wykonania wiczenia, 3) sporzdzi projekt wzornika na kalce, 4) przenie[ wzór z kalki na gruby karton, z którego wykonany bdzie wzornik, 5) wyci wzór, 6) przedstawi efekt wykonanej pracy nauczycielowi. Wyposa|enie stanowiska pracy:  gruby karton,  kalka,  oBówek,  no|yk,  no|yczki. wiczenie 2 Wykonaj na [cianie, za pomoc szablonu, wzór o dBugo[ci 3 m i szeroko[ci 30cm. Oblicz szacunkowo, ile farby emulsyjnej bdziesz potrzebowaB na wykonanie tego wiczenia. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa narzdzia i sprzt, 2) wyznaczy miejsce odbicia wzoru, 3) obliczy powierzchni do prac zdobniczych, 4) okre[li szacunkowo ilo[ materiaBu do wykonania wiczenia, 5) dobra farb oraz kolor, 6) zamalowa wzornik za pomoc gbki lub pdzla, 7) po skoDczonej pracy posprzta stanowisko.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 14 Wyposa|enie stanowiska pracy:  farba,  wzornik (szablon),  pdzel,  gbka,  kalkulator. wiczenie 3 Wykonaj nakrapianie na powBoce klejowej za pomoc pdzla. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zapozna si z tekstem przewodnim, 2) wypeBni zaBczniki do tekstu, 3) skonsultowa z nauczycielem plan dziaBania, 4) wybra i przygotowa materiaBy potrzebne do wykonania wiczenia, 5) dobra narzdzia oraz sprzt potrzebny do wykonania zadania, 6) wyznaczy na podBo|u powierzchni do nakrapiania, 7) przygotowa i naBo|y farb klejow, 8) wykona nakrapianie na podBo|u za pomoc pdzla, 9) skontrolowa i oceni efekty swojej pracy, 10) przeanalizowa proces wykonania. Wyposa|enie stanowiska pracy:  farba klejowa,  pdzel okrgBy,  drabina,  wiaderko,  mieszadBo,  ta[ma miernicza,  tekst przewodni. wiczenie 4 Wykonaj na podBo|u wzór, za pomoc waBka dekoracyjnego. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa stanowisko, 2) dobra odpowiednie materiaBy, narzdzia i sprzt malarski, 3) przygotowa farb o odpowiedniej konsystencji, 4) wyznaczy miejsce wzoru na [cianie, 5) naBo|y wzór za pomoc gumowego waBka dekoracyjnego, 6) zwróci uwag na równomierne naBo|enie wzoru, 7) uporzdkowa stanowisko, 8) przestrzega przepisów bezpieczeDstwa i higieny pracy.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 15 Wyposa|enie stanowiska pracy:  gotowa farba klejowa lub emulsyjna,  drabina,  gumowy waBek dekoracyjny,  kuweta,  wiaderko,  mieszadBo,  ta[ma miernicza. 4.1.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz TAK NIE 1) wykona wzór na [cianie za pomoc wzornika? 2) wykona wzornik (szablon)? 3) zastosowa technik nakrapiania? 4) dobra i zastosowa narzdzia do wykonania powBok dekoracyjnych? 5) wykona wzór na [cianie za pomoc waBka dekoracyjnego?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 16 4.2. Fakturowanie powierzchni powBok 4.2.1.MateriaB nauczania Fakturowanie powierzchni powBok wystpuje w wielu formach. Grubo[ faktury nakBadanej na [cian, jak i jej wzór, s caBkowicie dowolne pod wzgldem formy i kolorów. Fakturowanie mo|na stosowa do wykoDczenia elewacji oraz wntrz. Powierzchnie fakturowane mo|na uzyska poprzez natrysk odpowiednio przygotowanej masy, zawierajcej wBóknisty wypeBniacz, w taki sposób, |e padajce na [cian wiksze czstki masy, tworz bardziej lub mniej chropowat powierzchni. W taki sposób mo|na wykonywa powBoki dwubarwne, gdzie pierwsza warstwa wykonana jest z emulsji ciemniejszej ni| barwa natrysku plastycznego. Innym sposobem fakturowania powierzchni, jest wykonanie rczne faktury, za pomoc odpowiednich narzdzi - waBków gumowych z wypukBym wzorem, szczotek z wBosia, deseczek z wizkami pasków skórzanych, deseczek z kawaBkami gbki, pac z tworzywa sztucznego, pac stalowych zbkowanych, pac gumowych o ró|nych ksztaBtach. WaBki do fakturowania wyposa|one s w odciskajce wzór walce gumowe, metalowe lub z tworzywa sztucznego, osadzone na metalowym uchwycie. WaBki sBu| do nadawania odpowiedniej faktury [wie|ej warstwie masy plastycznej lub [wie|ej powBoce malarskiej. Tworzenie faktury nastpuje przez wyci[nicie na powierzchni powBok wgBbieD odpowiadajcych wzorom na powierzchni waBka. Najprostszym sposobem fakturowania jest tepowanie, które zostaBo omówione w poprzednim rozdziale. MateriaBem powBokowym do fakturowania mo|e by gips (masa szpachlowa, gips tynkarski, gips szpachlowy), który nakBada si na podBo|e i odpowiednim ruchem (pacy, waBka gumowego z wypukBym wzorem lub pdzla z twardym i krótkim wBosiem) tworzy si przeró|ne formy - od prostych, klasycznych pocigni do finezyjnych zawijasów. Nastpnie, na wyschnity, uformowany i zagruntowany gips, nakBada si lazury, farby akrylowe lub wosk. Efekt przetarcia sprawia, |e na [cianie widzimy nie jeden kolor, ale kilka przechodzcych w siebie odcieni. Bardzo czsto stosowanym sposobem fakturowania powierzchni jest wykonanie tapet natryskowych. Stosuje si je w mieszkaniach, w lokalach handlowych, w marketach, w biurach, w halach przemysBowych. Tapety papierowe jak i winylowe s coraz cz[ciej wypierane przez tapety natryskowe, ze wzgldu na krótszy czas wykonania, brak docinania, smarowania klejem i co najwa|niejsze, brak konieczno[ci dopasowywania wzoru pomidzy arkuszami. Dziki technologii natryskowej, mo|na na [cian nakBada dowolne kombinacje kolorystyczne. Specjalistyczny sprzt pozwala na regulowanie grubo[ci, jak i gsto[ci nakBadanej na [cian faktury. Malowanie tak technik, polega na wykonaniu natrysku farby strukturalnej na [ciany i sufit, za pomoc aparatu natryskowego lub rcznie, za pomoc waBka malarskiego (welurowego). Farba strukturalna jest gst mas, utwardzon i zagszczon |ywic, co nadaje powBoce wiksz elastyczno[. Nie zawiera rozpuszczalników organicznych, gdy| jest to farba wodna, której zalet jest szybsze schnicie i brak nieprzyjemnego zapachu. W zale|no[ci od ustawionego ci[nienia, jak i u|ycia ró|nych dysz pistoletu, otrzymuje si na [cianie faktury ró|nej grubo[ci - od caBkiem drobnego "maczku" do wyrazistych form i zgrubieD struktury tapety. Tapetowanie natryskowe przebiega du|o szybciej ni| tradycyjne. Jednego dnia nakBada si kolor podkBadowy, a ju| nastpnego dnia wykonuje si natrysk farb strukturaln, jednym bdz kilkoma kolorami.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 17 4.2.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Na czym polega fakturowanie powBok? 2. Jakie znasz sposoby fakturowania powBok? 3. Jakich narzdzi u|yjesz do fakturowania powBok? 4. Co to jest tapeta natryskowa i w jaki sposób powstaje? 4.2.3. wiczenia wiczenie 1 Wykonaj fakturowanie na [wie|ej powBoce emulsyjnej za pomoc waBka gumowego z odpowiednim wzorem. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa stanowisko, 2) dobra odpowiednie materiaBy, narzdzia i sprzt malarski, 3) wyznaczy miejsce do fakturowania powierzchni, 4) przygotowa farb emulsyjn o odpowiedniej konsystencji, 5) naBo|y farb na powierzchni za pomoc waBka malarskiego, 6) wykona fakturowanie powierzchni za pomoc waBka gumowego z wzorem, 7) utrzyma Bad i porzdek na stanowisku, 8) przestrzega przepisów bezpieczeDstwa higieny pracy. Wyposa|enie stanowiska pracy:  gotowa farba emulsyjna,  drabina,  gumowy waBek do fakturowania powierzchni powBok,  kuweta,  wiaderko,  mieszadBo,  ta[ma miernicza. wiczenie 2 Przygotuj farb strukturaln w ilo[ci 2 litrów i nanie[ j na powierzchni za pomoc waBka malarskiego. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa stanowisko, 2) dobra odpowiednie materiaBy, narzdzia i sprzt malarski, 3) wyznaczy powierzchni podBo|a pod farb strukturaln, 4) przygotowa farb emulsyjn z dodatkiem trocin, brokatu, kolorowych drobnych koralików, 5) nanie[ na podBo| farb za pomoc waBka malarskiego, 6) uporzdkowa stanowisko pracy, 7) przestrzega przepisów bezpieczeDstwa higieny pracy.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 18 Wyposa|enie stanowiska pracy:  gotowa farba emulsyjna,  wypeBniacze do farby w postaci trocin, brokatu ,drobnych koralików,  drabina,  waBek malarski,  kuweta,  wiaderko,  mieszadBo,  ta[ma miernicza. 4.2.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz TAK NIE 1) dobra i zastosowa narzdzia do fakturowania powBok? 2) zidentyfikowa techniki fakturowania powierzchni powBok? 3) wykona fakturowanie powBoki za pomoc waBka gumowego? 4) przygotowa farb strukturaln?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 19 4.3. Zestaw barw podstawowych i pochodnych 4.3.1.MateriaB nauczania W okre[lonych warunkach atmosferycznych powstaje na niebie tcza. Zjawisko to polega na rozszczepieniu [wiatBa biaBego. Takie samo zjawisko mo|na wywoBa, ustawiajc szklany pryzmat na drodze promieni [wiatBa sBonecznego. Nastpi wówczas rozszczepienie [wiatBa i zaobserwujemy barwn smug, zwan widmem sBonecznym. Zjawisko [wiadczy o tym, |e [wiatBo biaBe jest w istocie syntez wszystkich barw widmowych: czerwonej, pomaraDczowej, |óBtej, zielonej, niebieskiej i fioletowej. Barwy te nazywamy barwami zasadniczymi. Wyró|niamy w[ród nich trzy barwy podstawowe: czerwon, |óBt i niebiesk oraz trzy barwy zBo|one, które powstaj na skutek mieszania ze sob odpowiednich par barw podstawowych: a) barwa czerwona i |óBta, po zmieszaniu tworz barw pomaraDczow, b) barwa |óBta i niebieska, po zmieszaniu tworz barw zielon, c) barwa niebieska i czerwona, po zmieszaniu tworz barw fioletow. Oprócz trzech ju| wymienionych barw podstawowych, wystpuj w przyrodzie jeszcze dwie takie barwy: biaBa i czarna. Tych piciu podstawowych barw nie da si otrzyma przez zmieszanie jakichkolwiek pigmentów. Barwy tworz te| pary, zwane uzupeBniajcymi: czerwona z zielon, niebieska z pomaraDczow, fioletowa z |óBt. Dwie barwy zmieszane ze sob, mog utworzy ró|norodne odcienie, zale|ne od przewagi jednego czy drugiego skBadnika. Barwy ró|ni si miedzy sob intensywno[ci. Farby przygotowane z tych samych pigmentów, majce mocniejsze odcienie, nazywamy kolorami peBnymi. Natomiast farby zawierajce do 60 % pigmentu biaBego nazywamy kolorami póBpeBnymi. Zwikszajc ilo[ pigmentu biaBego, otrzymujemy kolory jasne. Rys. 12. Krg widma sBonecznego [3]  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 20 Naturalny System Barw W celu uporzdkowania systematyki kolorów, stworzono Naturalny System Barw (Natural Color System)  NCS. Naturalny System Barw jest logicznym systemem porzdku barw, opartym na odbiorze koloru przez czBowieka. Dziki Naturalnemu Systemowi Barw mo|na opisa wszystkie wyobra|alne powierzchnie barwne i nada im jednoznaczn tonacj. Poprzez Naturalny System Barw Batwo jest kolory analizowa, specyfikowa, przekazywa, wytwarza oraz kontrolowa. Naturalny System Barw opiera si na ponad sze[dziesicioletnich badaniach barw. Dzi[, Naturalny System Barw jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych i stosowanych w praktyce systemów porzdku barw. Naturalny System Barw stanowi norm tonacji barw w Europie Rys. 13. NCS - Naturalny System Barw [5] Opis kolorów polega na okre[leniu przy pomocy kilku cyfr, zale|no[ci pomidzy sze[cioma podstawowymi barwami. W ten prosty sposób mo|na zdefiniowa a| 1750 kolorów. Barwy podstawowe to czerwony R, |óBty Y, zielony G i niebieski B. Barwy podstawowe rozmieszczone s na kole barw (rysunek powy|ej). Cze[ numeru Naturalnego Systemu Barw opisuje wBa[nie kolor, a dokBadnie poBo|enie tego koloru na kole barw - na przykBad Y90R - czyli 10%Y (koloru |óBtego) i 90%R (koloru czerwonego).. WpByw kolorów na psychik czBowieka Kolory nie przestaj na nas oddziaBywa, nawet kiedy zamykamy oczy. Nasze komórki potrzebuj [wiatBa. ZwiatBo o ró|nych barwach wpBywa na ich wzrost i rozwój. Kolory maj wpByw na nasz sen, poziom energii, apetyt i samopoczucie. W sypialni sprawdzi si kolor uspokajajcy, w Bazience od[wie|ajcy. W pracowni powinien by zastosowany kolor pobudzajcy. Kontrasty dobre s w pokojach dzieci, w holu mo|na zastosowa kolor intensywny. Barwy zimne - (niebieski, zielony) oddalaj, czynic pomieszczenie optycznie wikszym, chBodniejszym i bardziej przestronnym. Barwy ciepBe - (czerwieD, pomaraDcz, |óBcieD) wprowadzaj radosny nastrój, wydaj si zbli|a do patrzcego, ocieplaj, a jednocze[nie zmniejszaj pomieszczenie. Kolory naturalne - to cicha elegancja wystpujca w naturze (kolory lasów, Bk, piasku, gleby, wody). Zimne, czy ciepBe, proste czy rustykalne, idealnie ze sob harmonizuj. Dla kontrastu dobierajmy do nich skór, drewno, len, kamieD. Kolory naturalne s [ci[le zwizane z ziemi. Daj poczucie bezpieczeDstwa. Barwy zBamane - powstaj przez domieszanie niewielkiej ilo[ci barwy dopeBniajcej do barwy czystej. S mniej intensywne od barw czystych. Spokojne, stonowane barwy  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 21 zBamane wygldaj dobrze niemal we wszystkich pomieszczeniach. Mo|na je dowolnie zestawia ze sob i z pozostaBymi barwami, na przykBad czystymi lub pastelowymi. Pastele - nie musz by przesBodzone, pomimo, |e kojarz si nam z pokojami dziecicymi. Sprawiaj wra|enie lekkich. WspaniaBy efekt uzyskasz, przeBamujc pistacj, cytryn, ró| czy bBkit, kolorem czekolady. Pastelowy ró| i pastelowy fiolet wprowadzaj do mieszkania nastrój delikatnego chBodu, ozibiajc jego atmosfer. Surowo[ takich kompozycji przeBamuje biel, dodaje [wietlisto[ci i blasku wntrzom. Kolor czerwony pobudza. Kojarzy si z energi, siB, pewno[ci siebie. Sprawdza si w pomieszczeniach komunikacyjnych, takich jak hol, przedpokój. Na du|ych powierzchniach jest zbyt mczcy dla wzroku, ale [wietnie si sprawdza na pojedynczej [cianie. Wicej ni| poBowa zapytanych o ulubiony kolor, odpowie, |e jest to kolor niebieski. Niebieski wycisza emocje, dlatego psychologowie wierz, |e pomaga w komunikacji. Niebieski, to najbardziej przestrzenny kolor. BBkity inspiruj, chroni przed po[piechem, rozja[niaj umysB. Jednak zbyt ciemne odcienie niebieskiego mog przygnbia. Jest wiele odcieni bieli. Od bBkitnych, zielonych, po be|owe i szare. BiaBy jest kolorem tonujcym. To kolor spokoju i niewinno[ci, komfortu, prostoty. Jest [wie|y, czysty i jasny. BiaBy pozwala  oddycha domowi, jest idealnym przerywnikiem pomidzy kolorami w domu. CzerD nastraja ponuro, przypomina |aBob. PrzeciwdziaBa niepo|danym zmianom. Wskazana jest dla osób niezale|nych, opanowanych, peBnicych funkcje kierownicze. Sprzyja trwaniu przy wBasnych opiniach i nieuleganiu presji. Niewskazana jest dla osób niepewnych siebie, przygnbionych i zaBamanych. Sugeruje niech do przyjmowania pomocy. Sprzyja izolacji. Kolor fioletowy wpBywa korzystnie na mózg i ukBad nerwowy. DziaBa oczyszczajco i antyseptycznie. TBumi uczucie gBodu, reguluje przemian materii, pomaga przezwyci|y lki i obsesje. Kolor |óBty - wzmacnia system nerwowy, wtrob i trzustk. Stymuluje mózg, rozja[nia my[lenie i poprawia pami. Kolor |óBty jest kolorem ciepBa i |ycia. WywoBuje w nas rado[ i pobudza do |ycia. {óBty jest ja[niejszy od innych, dlatego rzadziej stosuje si go jako kolor sygnaBowy. Lato, sBoDce, piaszczyste pla|e - wszystko to kojarzy si z kolorem |óBtym. Turkus - kolor wzmacniajcy, koi stargane nerwy, wzmacnia osBabion odporno[. Zielony - rozluznia, pomaga w pracy serca, koi. Kolor zielony niewtpliwie kojarzy si z natur. WywoBuje uczucie spokoju i bezpieczeDstwa. Czysta, nieska|ona zieleD jest uwa|ana za kolor, który nie jest ani ciepBy, ani zimny i w zwizku z tym peBni rol koloru równowa|cego. Psychologowie twierdz, |e standardowa zieleD nie powoduje ani pasywnych, ani aktywnych odczu. Natomiast jaskrawe odcienie zieleni niezwykle skutecznie przycigaj uwag. Zasady doboru kolorystycznego powierzchni. Odpowiednio dobierajc kolor farby, mo|na sprawi, |e pomalowane pomieszczenie stanie si przytulne lub chBodne, pozornie wiksze lub mniejsze. Nale|y wiedzie o zBudzeniu wzrokowym, które mo|na osign przez ró|ne ustawienia malowanych pBaszczyzn. Zasady te zostaBy omówione w jednostce moduBowej 714[01].Z1.01 Dobieranie materiaBów, narzdzi i sprztu do malowania  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 22 Zasady doboru barw WBa[ciwy dobór barw i ich zestawienie mo|e stworzy wra|enie harmonii i spokoju. Istniej wiele sposobów dobierania barw, na przykBad: a) dobieranie ró|nych odcieni jednej barwy, zwane dobieraniem jednobarwnym (monochromatycznym), Rys. 14. Odcienie jednej barwy - niebieski i jasnoniebieski b) dobieranie barw ssiadujcych (kojarzenie dwóch lub wicej ssiadujcych barw z krgu widma sBonecznego), Rys. 15. Barwy ssiadujce z krgu widma sBonecznego - |óBty i pomaraDczowy. c) dobieranie barw uzupeBniajcych (dobór barw z krgu widma sBonecznego le|cych naprzeciwko siebie), Rys. 16. Barwy uzupeBniajce - czerwony i zielony. d) dobieranie barw trójktne (polega na dobraniu barw z krgu widma sBonecznego poprzez wyrysowanie w nim trójkta , którego wierzchoBki wyznacz barwy). Dobór barw powinien zale|e od przeznaczenia budynku. Do malowania mieszkaD stosuje si kolory spokojne, jasne, rzadziej póBpeBne, a wyjtkowo peBne. Wa|ne jest ustawienie budynku w stosunku do stron [wiata: a) w pomieszczeniach wychodzcych na poBudnie i zachód stosujemy kolory raczej chBodniejsze, od barwy fioletowej do zielonej, b) w pomieszczeniach poBo|onych od strony póBnocnej lub wschodniej stosujemy kolory ciepBe i jasne. Zastosowanie kolorów w ró|nych pomieszczeniach omówiono w jednostce moduBowej 714[01].Z1.01 Dobieranie materiaBów, narzdzi i sprztu do malowania. 4.3.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Jakie znasz barwy podstawowe? 2. Jakie znasz barwy zBo|one? 3. Co rozumiesz przez kontrast kolorów?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 23 4. Na czym polega zjawisko rozszczepienia [wiatBa? 5. Co to jest Naturalny System Barw? 6. Jakie znasz barwy ciepBe i zimne? 7. Co to s barwy uzupeBniajce? 8. Jak uzyskasz barw jasn, póBpeBn, peBn? 4.3.3. wiczenia wiczenie 1 Namaluj krg widma sBonecznego, z podziaBem na barwy podstawowe i zBo|one. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa stanowisko, przybory rysunkowe i materiaBy, 2) przygotowa farby plakatowe (lub akwarele) w odpowiednich kolorach, 3) namalowa krg, 4) nanie[ barwy podstawowe, 5) poBczy barwy podstawowe aby uzyska barwy zBo|one, 6) omówi proces powstania barw zBo|onych. Wyposa|enie stanowiska pracy:  blok techniczny,  farby plakatowe albo akwarele,  pdzle do malowania farbami plakatowymi,  cyrkiel,  linijka,  oBówek. wiczenie 2 Namaluj obok siebie trzy pary barw uzupeBniajcych Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa materiaBy i przybory rysunkowe, potrzebne do wykonania wiczenia, 2) namalowa barwy uzupeBniajce, 3) okre[li jakie kolory tworz zestaw barw uzupeBniajcych. Wyposa|enie stanowiska pracy:  blok techniczny,  farby plakatowe albo akwarele,  pdzle do malowania farbami plakatowymi,  linijka,  oBówek.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 24 4.3.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz TAK NIE 1) okre[li i rozró|ni barwy podstawowe? 2) rozró|ni barwy zBo|one? 3) dobra barwy do pomieszczeD mieszkalnych? 4) dobra barwy uzupeBniajce? 5) dobra barwy ssiadujce z krgu widma? 6) opisa wpByw barw na psychik czBowieka? 7) wymieni barwy ciepBe i zimne? 8) rozró|ni kolory jasne, póBpeBne, peBne?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 25 4.4. Wykonywanie ornamentów 4.4.1.MateriaB nauczania Ornamentem w architekturze i sztuce plastycznej, nazywamy pojedyncz ozdob lub motyw zdobniczy, zbudowany z powtarzajcych si elementów. Mog to by elementy geometryczne, ro[linne, zwierzce lub figuralne. Ornamenty stosuje si dla zBagodzenia surowo[ci ukBadu konstrukcyjnego budynku, wzbogacenia wra|eD wzrokowych i podkre[lenia ukBadu kompozycyjnego. Wystpuj one w budynkach o bogatym wykoDczeniu, zwykle u|yteczno[ci publicznej. Ornament geometryczny skBada si z powtarzalnych punktów, linii prostych, linii Bamanych i Buków, z figur geometrycznych, takich jak trójkty, prostokty, koBa, uBo|onych w sposób uporzdkowany. Rys. 17. Ornament geometryczny  meander [2,s.57] Ornament ro[linny zastosowali po raz pierwszy staro|ytni Egipcjanie, przyjmujc jako motyw charakterystyczne dla nich ro[liny (kwiaty lotosu) Rys. 18. Ornament grecki z motywem ro[linnym [2,s.58] Ornament z rysunkami zwierzt (prawdziwych i legendarnych) stosowany byB w ornamentyce babiloDskiej, arabskiej oraz w sztuce romaDskiej i gotyckiej. PrzedstawiaB wizerunki ludzi, zwierzt, w ró|nych scenach z |ycia codziennego. W Polsce bardzo czsto zdobiono okiennice, parapety zewntrzne, szczyty domów, okna, ganki, deski szczytowe i okapy. Na tych cz[ciach domów malowano wizerunki ptactwa - koguta, bociana, |urawia, goBbia, kury, czy te| czworonogów - zajca, niedzwiedzia, owcy. W dzisiejszych czasach, modne staje si malowanie na [cianach tak zwanego ornamentu figuralnego, który przedstawia wizerunki ludzi i zwierzt w ruchu (na przykBad galopujcego konia) Istniej trzy formy (ukBady) ornamentów: wstgowy (pasowy), zamknity, nieskoDczony (siatkowy). Ornament wstgowy, przypominajcy wstg, jest charakterystyczny dla póznego baroku. UksztaBtowaB si we Francji okoBo 1690 roku. Towarzysz mu niekiedy swobodnie uBo|one figury, postacie, kampanule (dzwonki), kartusze, motywy Chin. Odmian tego ornamentu jest ornament wstgowo  cgowy, w którym wstgi zaBamuj, tworzc motywy podobne do rozwartych cgów lub no|yc. Cech tego ornamentu jest  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 26 powtarzalno[ jednakowych motywów w okre[lonym porzdku, wzdBu| linii prostych lub krzywych. Ornament wstgowy ujty jest w dwie lub trzy linie równolegBe, w zale|no[ci od tego, czy skBada si z jednego, czy dwóch pasów. W ornamencie wstgowym rozró|nia si kilka sposobów uBo|enia motywów zdobniczych, w stosunku do przyjtej osi symetrii: a) przesunicie zasadniczego elementu wystpujcego w ornamencie, stale o jednakow odlegBo[ albo o ró|ne, powtarzajce si rytmicznie odlegBo[ci, [rys.19a] b) odbicie lustrzane wzgldem osi symetrii, [rys.19b] c) obrót i przesunicie wzgldem osi symetrii, [rys.119c] d) poBczenie ukBadów podanych w punktach a, b, c, [rys.19d] e) swobodny ukBad rysunku w okre[lonych odcinkach ornamentu. [rys.19e] a) b) c) d) e) Rys. 19. UkBad elementów wystpujcych w ornamencie a) przesunicie, b) odbicie lustrzane, c) obrót i przesunicie, d) poBczenie poprzednich ukBadów, e) ukBad swobodny [2,s.61] Rys. 20. Najcz[ciej wystpujce nadokienne elementy dekoracyjne [7] Ornament zamknity mo|e by wpisany w prostokt, trójkt, koBo. Jest uBo|ony wedBug pewnego porzdku, wyznaczonego przez osie lub siatk linii, mo|e te| by wrysowany swobodnie. UkBady zamknite w ramach Bukowych nazywa si rozetami. Wystpuj one bardzo czsto w budynkach u|yteczno[ci publicznej. Rozety mo|na malowa na suficie farbami akrylowymi, w ró|nych kolorach albo wykona w formie odlewu gipsowego. W ostatnich czasach, bardzo modne staj si rozety wykonane ze styropianu, który po przymocowaniu do podBo|a maluje si farbami emulsyjnymi.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 27 Rys. 21. Rozeta gipsowa [ 7] Ornamenty nieskoDczone wypeBniaj motywy powtarzajce si w ró|nych pozycjach, tworzc caBo[ opart na siatce o prostoktnym, trójktnym lub o rombowym ukBadzie punktów wzBowych. Elementy ornamentu ukBada si w sposób uzale|niony od kompozycji. UkBad taki nazywa si raportem ornamentu. Ornamenty wykonuje si gBównie na du|ych powierzchniach [ciany lub sufitu. Rys. 22. Ornament siatkowy bardziej zBo|ony. Po lewej stronie pokazano kolejno[ kre[leD [2,s.24]] Najprostszym sposobem wykonania ornamentu jest wycicie szablonu z motywem ro[linnym, geometrycznym czy zwierzcym i naniesienie na niego farby na wybranym fragmencie [ciany lub przekopiowaniu rysunku ornamentu za pomoc kalki. Nastpnie szablon przesuwamy do nowego poBo|enia. Nale|y pamita o tym, |e ornament powinien by dopasowany do przeznaczenia budynku lub elementu, który ma zdobi. 4.4.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Jakie znasz rodzaje ornamentów? 2. Gdzie si stosuje ornamenty? 3. Z jakich materiaBów wykonuje si ornamenty? 4. Jak powstaje ornament zamknity?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 28 4.4.3. wiczenia wiczenie 1 Narysuj nastpujce rodzaje ornamentów: a) geometryczny, zBo|ony z linii prostych i kóB, b) wstgowy z motywem ro[linnym, c) zamknity w kwadracie, d) zamknity w trójkcie, e) zamknity w kole. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa przybory rysunkowe, 2) narysowa szkic ornamentu, 3) dobra odpowiedni skal rysunku, 4) wykona ornament za pomoc przyborów rysunkowych, 5) zaproponowa w jakim miejscu budynku mo|na zastosowa wykonany ornament. Wyposa|enie stanowiska pracy:  przybory rysunkowe (cyrkiel, linijka, ktownik),  oBówek lub rapidograf,  blok techniczny. wiczenie 2 Namaluj ornament geometryczny na [cianie za pomoc pdzli do robót dekoracyjnych. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[ : 1) dobra materiaBy i narzdzia, 2) wyznaczy miejsce wykonania ornamentu, 3) dobra odpowiedni wzór ornamentu, 4) przenie[ kontury wzoru ornamentu na [cian za pomoc kalki, 5) wymalowa wzór ornamentu za pomoc pdzli dekoracyjnych, 6) zadba o staranno[ wykonywania ornamentu. Wyposa|enie stanowiska pracy:  farby akrylowe w ró|nych kolorach,  pdzle do malowania dekoracyjnego,  kalka techniczna,  wzór ornamentu o wymiarach 50cm x 30cm,  naczynie na farb,  przymiar,  liniaB malarski.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 29 4.4.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz TAK NIE 1) rozró|ni ornamenty? 2) narysowa ornament o ksztaBcie geometrycznym? 3) wykona ornament na [cianie? 4) dobra ornament do wystroju budynku? 5) okre[li zastosowanie ornamentu?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 30 4.5. Wykonywanie napisów 4.5.1. MateriaB nauczania Pismo Pismo to system znaków, pozwalajcych na widzialne utrwalanie my[li, w konkretnym jzyku. Pismo pojawiBo si stosunkowo pózno (okoBo 5-6 tysicy lat temu). Pismo wynajdywano kilkakrotnie i caBkowicie odrbnie w wielu centrach kulturowych. Zacztkami pisma byBy znaki, wBasno[ci, symbole, które po wynalezieniu systemu pisma nie zanikBy, lecz utrzymaBy si w stanie szcztkowym. WBa[ciwe pismo rozwinBo si z piktografii (przedstawienia rysunkowe, obrazkowe). Rysunki te mogBy by odczytywane przez ludzi posBugujcych si ró|nymi jzykami. Znaki-rzeczy w takim systemie mogBy by jednocze[nie znakami-sBowami. Nazywano je hieroglifami (nazwa nadana przez Greków pismu staroegipskiemu). Alfabet prawdopodobnie zostaB wynaleziony okoBo 2 poBowy II tysiclecia przed nasza er na obszarach Fenicji lub Palestyny. Alfabet ten przyjli Grecy, tworzc alfabet grecki, który nastpnie dotarB do Rzymu. Rzymianie dostosowali go do swoich potrzeb i do dnia dzisiejszego jest wzorem dla wszystkich alfabetów tego typu na caBym [wiecie. Narzdzia i sprzt do wykonywania napisów Wykonywanie napisów wymaga du|ej dokBadno[ci. Potrzebne s do tego odpowiednie narzdzia i sprzt, takie jak: pisaki, pióra kre[larskie, pióra stalowe, rapidografy, pdzle okrgBe, pdzle piórkowe, pdzle pBaskie, aparaty natryskowe, no|yki do wycinania deseni we wzornikach oraz ró|nego rodzaju przybory (cyrkle, przykBadnice, ekierki, liniaBy malarskie) Zasady wyboru pisma Wybór pisma zale|y w du|ej mierze od przeznaczenia napisu. Napisy informacyjne powinny by wykonane pismem prostym, bez ozdób, czytelnym i wybijajcym si z otaczajcego tBa. Napisy informujce o nazwie instytucji, wykonuje si prostym pismem blokowym. Napisy reklamowe mo|na wykona pismem bardziej zró|nicowanym prostym, pochyBym, ozdobnym. Przed wykonaniem napisów nale|y ustali i wykre[li linie wyznaczajce wysoko[, szeroko[ liter oraz odstpy miedzy literami i sBowami a nastpnie wykona kontury liter. Po wykonaniu tej czynno[ci mo|na przystpi do rysowania, pisania lub malowania liter. Pismo techniczne Wyró|niamy dwa rodzaje pisma: pismo typu A jest pismem prostym, pismo typu B jest pismem pochyBym - napisy takie s nachylone pod ktem zbli|onym do 75o. Grubo[ linii równie| okre[la rodzaj pisma. Wyró|niamy: a) pismo o liniach grubych, zwane pismem tBustym, b) pismo o liniach póBgrubych, zwane pismem póBtBustym, c) pismo o liniach cienkich czyli pismo jasne. Pismo blokowe SkBada si ono z elementów kre[lonych lini jednakowej grubo[ci. Rozró|nia si trzy rodzaje pisma blokowego: okrgBe, owalne i wydBu|one. Pismo to wykonuje si przy pomocy stalówek ró|nej grubo[ci oraz pdzli okrgBych lub pBaskich. Litery malowane pdzlem okrgBym wykonuje si, maczajc pdzel w tuszu lub w farbie, a nastpnie  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 31 obrysowuje kontury liter, pokrywajc linie pionowe, sko[ne i poziome. Po wykonaniu tej czynno[ci zamalowuje si [rodek liter. Rys. 23. Pismo blokowe, malowane pdzlem [1, s.92] Zale|nie od przyjtego rodzaju liter, otrzymuje si pismo wzrokowo ci|sze i mocniejsze lub l|ejsze i ja[niejsze. W celu podkre[lenia znaczenia sBowa, stosuje si pismo pogrubione. Stosuje si te| zmienn wysoko[ liter. Do krótkich napisów informacyjnych stosuje si litery okrgBe. Do dBu|szych tekstów, litery w|sze. Je|eli zwikszy si wysoko[ liter okrgBych, otrzyma si litery owalne, natomiast, je[li zwikszy si dwukrotnie litery wydBu|one, otrzyma si litery smukBe, które stworz pismo bardziej zwarte. Litery wykonywane za pomoc wzorników (szablonów) Do wykonywania takich liter oraz caBych napisów stosuje si wzorniki (szablony malarskie), wykonane z papieru, blachy, tworzywa sztucznego. Szablony wykonuje si zwykle pismem blokowym prostym. Rysuje si litery i caBe napisy w taki sposób, aby oznaczy poBczenia pomidzy poszczególnymi elementami liter, gdy| bez tego w takich literach jak O, B, D, otrzymaBoby si po wyciciu we wzorniku, jedynie sylwetk litery, trudn do odczytania. Nastpnie wycina si litery no|ykiem i maluje przez wzornik pdzlem, pistoletem natryskowym lub gbk. Innym sposobem wykonywania napisów jest wycicie liter z folii samoprzylepnej. W dobie komputerów najlepszym sposobem projektowania i wykonywania wzorników, liter czy szablonów jest wykonanie ich na komputerze, za pomoc ró|nych programów graficznych lub programów do pisania. Najprostszym programem jest Microsoft Word. Posiada on bardzo zró|nicowane ksztaBty czcionek Grubo[ i wielko[ liter mo|na ustawi za pomoc formatu czcionki i paska narzdzi.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 32 TEREN BUDOWY T EREN BUDOWY TEREN BUDOWY ¤µÁµ½ ²Å´¿ÉÈ TEREN BUDOWY T EREN BUDOWY Rys. 24. PrzykBady pisma wykonanego komputerowo, czcionkami programu Word Znaki Znaki wykonuje si w celu zwrócenia uwagi patrzcego. U|ywa si ró|nego rodzajów znaków: a) lini poziom podkre[lajc  stosuje si j dla zaznaczenia wa|niejszych miejsc tekstu, mo|na j wykona w tym samym kolorze co napis albo kolorze kontrastowym je|eli podkre[la si caBe zdania linia, powinna by ja[niejsza od napisu, aby ostatni wyraz nie staB si dodatkiem do linii, b) lini pionow wykonuje si w innym kolorze, w celu zwikszenia atrakcyjno[ci caBego napisu, c) strzaBki sBu| do wskazywania kierunku - powinny by wykonane w kolorze mocno kontrastowym, d) kropki, trójkty, prostokty - jako barwne plamy mog powikszy atrakcyjno[ napisu. Rys. 25. Znak informacyjny Odstpy pomidzy literami, wyrazami Dla uzyskania wzrokowego wra|enia równo[ci rozmieszczenia liter, sBów oraz ukBadu pBaszczyzn pokrytych pismem nale|y stosowa wBa[ciwe odstpy i szeroko[ci wolnych pBaszczyzn na arkuszu, tablicy lub szyldzie. Dotyczy to szczególnie odstpów miedzy literami I - N, I - M, I  E, gdzie stosuje si midzy nimi najwiksze odstpy, poniewa| w przeciwnym wypadku powstaje wra|enie, |e s one zbytnio przysunite do siebie. Nieco mniejsze odstpy stosuje si przy poBczeniu liter M - O, H - O. PoBczenie liter O - C, D-  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 33 O wymagaj najmniejszych odstpów, a przy poBczeniach liter A - W, T - J odstpów nie stosuje si. Barwy w napisach Stosowanie barw w napisach ma za zadanie podniesienie atrakcyjno[ci, czytelno[ci i estetyki napisów. TBo powinno peBni rol drugoplanow, zwikszajc wyrazisto[ napisu. Poni|ej podanych jest kilka przykBadów praktycznego zastosowania barw tBa i liter: a) tBo biaBe, litery czarne  szyldy, tablice informacyjne, porzdkowe, b) tBo niebieskie, litery biaBe, ewentualnie z czarna obwódk  plakaty, szyldy, tablice informacyjne, c) tBo czerwone, litery biaBe  transparenty, szyldy, plakaty - stosuje si czasem barwn obwódk liter, dla zBagodzenia wra|enia odbioru, d) tBo |óBte, litery niebieskie, niekiedy z barwn obwódk liter - szyldy i plakaty; tBo |óBte i litery czarne stosuje si w napisach ostrzegawczych, e) tBo |óBte, napisy czerwone  szyldy, plakaty, znaki ostrzegawcze. Rys. 26. PrzykBadowe zestawienia barwy tBa i liter UkBad graficzny napisów Majc dobrany alfabet, rozstaw, kolor liter oraz tBo, nale|y dobra odpowiedni ukBad graficzny poszczególnych wyrazów, wierszy i kolumn. UkBad graficzny w du|ej mierze decyduje o estetyce i atrakcyjno[ci napisu. Je|eli napis ma mie dBug tre[, nale|y wyodrbni podstawowe wiadomo[ci - tak zwane hasBo, pozwalajce od razu zorientowa si patrzcemu, co napis chce przekaza. Stosuje si cztery zasadnicze sposoby uzyskania ukBadu graficznego napisu: a) ukBad symetryczny  polega na tym, |e pBaszczyzna napisów ma przeprowadzon po[rodku o[ symetrii (w wyobrazni) i poszczególne wiersze s rozmieszczone symetrycznie, IIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIII II IIIIIIIIIIIIII --------------- IIII --------- ............ Rys. 27. UkBady symetryczne napisu  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 34 b) ukBad niesymetryczny  wiersze ustawia si w dowolnej pozycji, jednak musi by zachowana równowaga caBo[ci, IIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIII IIII IIIII IIIII IIII IIIII IIIII IIII IIIII IIIII IIII IIIII IIIII IIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIII Rys. 28. UkBad niesymetryczny napisu c) ukBad rytmiczny  ró|ni si od pozostaBych równomiernym powtarzaniem si pewnych ukBadów napisów, IIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIII IIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIII IIIIIIIII Rys. 29. UkBad rytmiczny napisu d) ukBad swobodny  pozwala na caBkowit dowolno[ uBo|enia napisów, wyrazów i znaków, z zastrze|eniem zachowania wygldu, estetyki doboru kolorów, a przede wszystkim czytelno[ci napisów. IIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIII IIIIIIII IIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIII Rys. 30. UkBad swobodny napisu 4.5.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD . 1. Co to jest pismo? 2. Jakie znasz przybory do wykonywania napisów? 3. Jakie znasz rodzaje pisma? 4. WymieD praktyczne zastosowanie barw tBa i liter? 5. Jakie s ukBady graficzne napisów? 6. Jak wykonasz napis za pomoc wzornika?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 35 4.5.3. wiczenia wiczenie 1 Wykonaj dowolny napis pismem blokowym, malowanym pdzlem pBaskim. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa stanowisko pracy, 2) przygotowa materiaBy i przybory rysunkowe, 3) wykona szkic napisu oBówkiem na bloku technicznym, 4) wykona napis za pomoc pdzla pBaskiego, 5) przedstawi nauczycielowi wykonany napis. Wyposa|enie stanowiska pracy:  farby akrylowe w ró|nych kolorach,  blok techniczny,  oBówek,  przybory rysunkowe (cyrkiel, linijka, ekierka),  pdzel pBaski. wiczenie 2 Zaprojektuj napis na tablic informacyjn z wymy[lona nazw i znakiem swojej firmy. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa stanowisko pracy, 2) przygotowa materiaBy, przybory rysunkowe i narzdzia, 3) wymy[li znak i nazw firmy, 4) zaprojektowa napis i znak, 5) naszkicowa znak i napis, 6) wyznaczy ukBad graficzny napisu, 7) ustali barw tBa i liter, 8) wykona projekt, 9) przestawi projekt nauczycielowi. Wyposa|enie stanowiska pracy:  farby akrylowe w ró|nych kolorach,  blok techniczny, tektura, blacha, sklejka,  oBówek,  przybory rysunkowe (cyrkiel, linijka, ekierka),  pdzel pBaski,  pdzel okrgBy,  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 36 wiczenie 3 Wykonaj szablon z napisem informacyjnym i nanie[ napis na podBo|e. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa stanowisko, 2) przygotowa materiaBy, przybory rysunkowe i narzdzia, 3) wyznaczy wielko[ napisu, 4) wykona szkic napisu na tworzywie sztucznym, 5) wyci napis za pomoc no|yka, 6) dobra kolor napisu, 7) wykona napis za pomoc szablonu oraz pdzla lub gbki, 8) przedstawi nauczycielowi wykonany napis. Wyposa|enie stanowiska pracy:  farby akrylowe w ró|nych kolorach,  blok techniczny, tworzywo sztuczne do wykonania szablonu,  oBówek, pisak,  przybory rysunkowe (cyrkiel, linijka, ekierka),  pdzel pBaski,  pdzel okrgBy,  gbka. 4.5.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz TAK NIE 1) rozró|ni rodzaje pisma? 2) wykona napis pismem blokowym? 3) zaprojektowa znak i napis informacyjny? 4) dostosowa barwy tBa i liter do napisów? 5) wyznaczy ukBad graficzny napisu? 6) wykona napis za pomoc wzornika?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 37 4.6. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót oraz przepisy bezpieczeDstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo|arowe i ochrony [rodowiska na stanowisku pracy 4.6.1. MateriaB nauczania Elementy dekoracyjne, takie jak fakturowanie powierzchni, ornamenty, napisy, wykonuje si zarówno wewntrz i na zewntrz budynku. Wykonuje si je z ró|nych materiaBów i w ró|nych technologiach, w zwizku z czym warunki techniczne wykonania i odbioru robót bd uzale|nione od tych zmiennych. Fakturowanie i wykonywanie ornamentów powierzchni na elewacji powinno odbywa si w pochmurne, ale nie deszczowe dni, przy dodatniej temperaturze (+5o do +25o). Wykonane elementy dekoracyjne powinny wspóBgra z otoczeniem, mie estetyczny wygld, odpowiada zasadom kompozycji kolorów, by dobrane zgodnie z przeznaczeniem. Napisy czy znaki informujce maj by czytelne i wykonane zgodnie z wybran technik. Je|eli stanowisko i prace dekoracyjne wykonuje si na wysoko[ci nale|y sprawdzi stan techniczny drabin, rusztowaD. Na stanowisku nale|y zachowywa Bad i porzdek, poniewa| czysto[ przy wykonywaniu prac dekoracyjnych bdzie miaBa olbrzymi wpByw na efekt i estetyk wykonanej pracy. Przy wykonywaniu dekoracji, stanowisko pracy nale|y przygotowa w sposób bezpieczny, z zachowaniem wszystkich ogólnych przepisów bezpieczeDstwa i higieny pracy, ochrony przeciw po|arowej i ochrony [rodowiska omówionych w programie jednostki moduBowej 714[01].Z1.02. 4.6.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Jak przygotujesz stanowisko pracy do wykonywania zdobieD powBok, ornamentów i napisów? 2. Co nale|y sprawdzi przy wykonywaniu prac na wysoko[ci? 3. Na co zwraca uwag przy wykonywaniu dekoracji powBok i ornamentów? 4.6.3. wiczenia wiczenie 1 Dokonaj oceny jako[ci wykonania, estetyki i czytelno[ci napisów informacyjnych ró|nych instytucji. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) wyszuka tablice z napisami informacyjnymi, 2) dokona oceny napisów pod wzgldem estetyki, 3) dokona oceny napisów pod wzgldem czytelno[ci, 4) dokona oceny napisów pod wzgldem jako[ci wykonania, 5) sformuBowa wnioski i przedstawi je nauczycielowi.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 38 Wyposa|enie stanowiska pracy:  przykBadowe tablice informujce. 4.6.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz TAK NIE 1) okre[li warunki techniczne wykonania ornamentów ? 2) okre[li warunki techniczne wykonania napisów? 3) okre[li warunki techniczne wykonania fakturowania powierzchni? 4) przygotowa stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeDstwa i higieny pracy? 5) wykona prace z zachowaniem przepisów bezpieczeDstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo|arowej i ochrony [rodowiska?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 39 5. SPRAWDZIAN OSIGNI Instrukcja dla ucznia 1) Przeczytaj uwa|nie instrukcj. 2) Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi. 3) Zapoznaj si z zestawem zadaD testowych. 4) Test zawiera 20 zadaD o ró|nym stopniu trudno[ci. S to zadania wielokrotnego wyboru. 5) Udzielaj odpowiedzi tylko na zaBczonej karcie odpowiedzi, stawiajc w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyBki, bBdn odpowiedz zaznacz kóBkiem, a nastpnie zakre[l odpowiedz prawidBow. 6) Test skBada si z zadaD o ró|nym stopniu trudno[ci z zakresu poziomu podstawowego (P) i ponadpodstawowego (PP). 7) Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy bdziesz miaB satysfakcj z wykonanego zadania. 8) Kiedy udzielenie odpowiedzi bdzie sprawiaBo trudno[, wtedy odBó| rozwizanie tego zadania na pózniej i wró do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. 9) Na rozwizanie testu masz 35 min. Powodzenia  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 40 ZESTAW ZADAC TESTOWYCH 1. Technik nakrapiania w robotach malarskich wykonuje si za pomoc a) waBka malarskiego lub waBka gumowego. b) gbki lub szmatki. c) szpachli lub kielni. d) pdzla lub aparatu natryskowego. 2. Nakrapianie wykonuje si w celu a) zmniejszenia usterek powBoki. b) zmniejszenia nasikliwo[ci podBo|a. c) nadania powBoce bByszczcego wygldu. d) zabezpieczenia powBoki przed promieniami sBonecznymi. 3. Zdobienie powBok za pomoc waBków dekoracyjnych polega na a) wykonaniu malowania w jednym kolorze. b) tepowaniu powierzchni powBok. c) odbiciu wzoru na powierzchni powBoki. d) nakrapianiu powBoki ró|nymi kolorami. 4. Wzorniki mo|na podzieli na a) okrgBe i kwadratowe. b) krzywe i owalne. c) podBu|ne i wypukBe. d) proste i odwrotne. 5. Jakimi narzdziami wykonuje si malowanie pasków dekoracyjnych? a) Pdzlem Bawkowcem przy pomocy ta[my mierniczej. b) Pdzlem paskowcem przy pomocy liniaBu malarskiego. c) Pdzlem ktowym przy pomocy ekierki. d) Pdzlem pier[cieniowym przy pomocy sznurka malarskiego. 6. Fakturowanie powBok uzyskuje si przez a) malowanie pdzlem kilku warstw farby wedBug zasady mokre na mokre. b) szlifowanie powBoki malarskiej. c) wykonywanie gBadzi na powierzchni gipsem lub mas szpachlow. d) natrysk odpowiedniej masy lub rczn obróbk powBoki, bezpo[rednio po naBo|eniu farby. 7. Farba stosowana do fakturowania powBok nazywa si a) farb strukturaln. b) farba olejn. c) mini oBowiow. d) farb akrylow. 8. Trzy barwy podstawowe to: a) pomaraDcz, zieleD, czerD. b) czerwieD, zieleD, kolor niebieski. c) czerwieD, |óB, kolor niebieski. d) fiolet, biel, czerwieD.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 41 9. Barwami uzupeBniajcymi s: a) czerwona i zielona, niebieska i pomaraDczowa, fioletowa i |óBta. b) czerwona i biaBa, niebieska i czerwona, |óBta i pomaraDczowa. c) niebieska i czarna, biaBa i zielona, czarna i czerwona. d) czerwona i pomaraDczowa, |óBta i biaBa, czarna i zielona. 10. Barwa zBo|ona pomaraDczowa powstaje przez zmieszanie barwy a) |óBtej z niebiesk. b) zielonej z czerwon. c) czerwonej z biaBa. d) czerwonej z |óBt. 11. Barwa zBo|ona zielona powstaje przez zmieszanie barwy? a) czerwonej z biaB. b) |óBtej z niebiesk. c) biaBej z niebiesk. d) |óBtej z czerwon. 12. Kolory póBpeBne uzyskujemy przez zastosowanie farb zawierajcych a) do 60 % pigmentu biaBego. b) do 10 % pigmentu biaBego. c) do 80 % pigmentu biaBego. d) do 20 % pigmentu biaBego. 13. Ornamentem nazywamy a) ozdob malowan na bezpo[rednim, [wie|ym tynku wapiennym. b) pojedyncz ozdob lub motyw zdobniczy z powtarzajcych si elementów. c) malowanie podBo|a farb olejn w odpowiednich kolorach, imitujce marmur. d) wykonanie ozdoby przez nakrapianie podBo|a w innym kolorze. 14. Ornamenty, ze wzgldu na form dzielimy na: a) pBaski , wypukBy, wklsBy. b) okrgBy, kwadratowy, prostoktny. c) wstgowy (pasowy), zamknity, nieskoDczony (siatkowy). d) otwarty, prosty, owalny. 15. Ornament wykonuje si w celu a) zakrycia wad podBo|y. b) izolowania zacieków. c) dekoracji budynków. d) zabezpieczenia tynków przed wpBywami atmosferycznymi. 16. Pismo blokowe mo|e by: a) okrgBe, owalne i wydBu|one. b) prostoktne, kwadratowe, pBaskie. c) uko[ne, proste, ozdobne. d) pogrubione, cienkie, du|ych rozmiarów.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 42 17. UkBad symetryczny napisów polega na tym, |e: a) pozwala na caBkowit dowolno[ uBo|enia napisów, wyrazów i znaków, z zastrze|eniem zachowania wygldu, estetyki doboru kolorów a przede wszystkim czytelno[ci napisów. b) pBaszczyzna napisów ma przeprowadzon po[rodku o[ symetrii (w wyobrazni) i poszczególne wiersze s rozmieszczone symetrycznie. c) wiersze ustawia si w dowolnej pozycji, jednak musi by zachowana równowaga caBo[ci. d) równomiernie powtarzaj si pewne ukBady napisów. 18. TBo w napisach powinno peBni rol a) pierwszoplanow w celu zwrócenia uwagi. b) informacyjn. c) drugoplanow jako zwikszenie wyrazisto[ci napisu. d) dekoracyjn. 19. Do wykonania znaków ostrzegawczych stosuje si kolory a) zielone i biaBe. b) czarne i biaBe. c) pomaraDczowe i zielone. d) |óBte i czerwone. 20. W jakich warunkach mo|na wykonywa ornamenty na elewacji budynku? a) w pochmurne ale nie deszczowe dni, przy dodatniej temperaturze +5 oC do +25 oC. b) w bardzo sBoneczne dni, w temperaturze +5 oC do +25 oC. c) w deszczowe dni, w temperaturze +5oC do +15oC d) w sBoneczne ale mrozne dni, w temperaturze poni|ej 0oC.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 43 KARTA ODPOWIEDZI Imi i nazwisko.......................................................................................... Wykonywanie zdobieD powBok, ornamentów i napisów 714[01].Z1.10 Zakre[l poprawn odpowiedz. Nr Odpowiedz Punkty zadania 1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d Razem:  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 44 6. LITERATURA 1. Bablick M.: Roboty malarskie i lakiernicze. Instalator Polski, Warszawa 1999 2. Straszak K.: Rysunek zawodowy dla malarza budowlanego i sztukatora. WSiP 1998 3. Wolski Z.: Technologia robót malarskich. WSiP, Warszawa 2000 4. Wolski Z.: Zarys materiaBoznawstwa budowlanego. WSiP, Warszawa 1994 Przydatne serwisy internetowe 5. www.dziennikbudowy.pl, 6. www.muratordom.pl, 7. www.foxdekor.pl. Normy i katalogi: 1. Katalog NakBadów Rzeczowych nr 2-02.  Orgbud SpóBka z o.o. Warszawa 1998 2. Katalog Polskich Norm 2000. Wybór norm budowlanych cz. 1-3. Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa 2000. Akty prawne: 1. Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. Nr 207. poz. 2016 z pózniejszymi zmianami). 2. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeDstwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 41).  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 45

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
malarz tapeciarzq4[01] z1 10 n
malarz tapeciarzq4[01] z1 07 n
malarz tapeciarzq4[01] z1 06 n
malarz tapeciarzq4[01] z1 01 u
malarz tapeciarzq4[01] z1 04 u
malarz tapeciarzq4[01] z1 01 n
malarz tapeciarzq4[01] z1 03 n
malarz tapeciarzq4[01] z1 03 u
malarz tapeciarzq4[01] z1 09 n
malarz tapeciarzq4[01] z1 08 n
malarz tapeciarzq4[01] z1 09 u
malarz tapeciarzq4[01] z1 04 n
malarz tapeciarzq4[01] z1 02 n
malarz tapeciarzq4[01] z1 05 n
malarz tapeciarzq4[01] z1 02 u

więcej podobnych podstron