2013-02-11
Proces dezynfekcji i sterylizacji w
Działalność profilaktyczno-
gabinecie stomatologicznym
lecznicza
Marcelina Rosada
ð Jest to proces, który dąży do usuniÄ™cia lub
" usuwanie składników organicznych i
unieszkodliwienia (zabicia) drobnoustrojów
nieorganicznych osiadłych na narzędziach i
dzięki któremu używane narzędzia i sprzęty stają
sprzęcie w trakcie pracy, np. krwi, śliny, czy
siÄ™ bezpieczne dla zdrowia.
tkanek twardych i miękkich jamy ustnej
ð DekontaminacjÄ™ można podzielić na trzy fazy:
ć% oczyszczanie
ć% dezynfekcja
ć% sterylizacja
Dekontaminacja Faza oczyszczania
" Polega ona na uwolnieniu przedmiotów
używanych w gabinecie stomatologicznym
" Jest działaniem polegającym na niszczeniu
od drobnoustrojów, które mają zdolność
form wegetatywnych
do rozmnażania.
drobnoustrojów chorobotwórczych, które są
obecne na powierzchniach przedmiotów oraz " Do sterylizacji zaliczamy niszczenie
/ lub w ich wnętrzu, do stopniu w jakim nie drobnoustrojów chorobotwórczych, ich
powodują one już zagrożenia dla zdrowia i przetrwalników oraz nieodwracalną
życia człowieka. inaktywacja wirusów.
Dezynfekcja Sterylizacja
1
2013-02-11
üðantyseptyka skóry, rÄ…k i bÅ‚on Å›luzowych " Czynność mycia i dezynfekcji rÄ…k należy
wykonywać zgodnie z techniką opracowaną
üðdezynfekcja narzÄ™dzi, wycisków wykonanych z
przez prof. Ayliffe a zatwierdzonÄ… przze
mas wyciskowych, protez i innych wyrobów
Europejski Komitet Normalizacyjny CEN
protetycznych
üðdezynfekcja powierzchni przedmiotów i
sprzętu
ZAKRESY DEZYNFEKCJI W
Dezynfekcja rÄ…k
STOMATOLOGII
ð Z dozownika umieszczonego na Å›cianie pobrać odpowiedniÄ…
" Ręce spłukać pod bieżącą wodą, z dozownika
ilość środka dezynfekującego
pobrać porcję mydła i zgodnie z podaną
ð Wcierać Å›rodek dezynfekujÄ…cy zgodnie z podanÄ… poniżej
poniżej techniką myć przez około 30 sekund.
techniką przez ok. 30 sekund, aż do momentu wyschnięcia
" Spłukać ręce ciepłą wodą
skóry (jeżeli producent nie zaleca spłukiwania wodą środka
dezynfekującego). Spłukać ciepłą wodą (jeżeli tak zaleca
" Ręce osuszyć ręcznikiem jednorazowym
producent środka dezynfekującego). Ręce osuszyć ręcznikiem
papierowym lub suszarką. Zużyty ręcznik
jednorazowym papierowym lub suszarką. Zużyty ręcznik
umieścić w pojemniku pod umywalką- NIE
umieścić w pojemniku pod umywalką- NIE DOTYKAĆ R
KOMA
DOTYKAĆ R
KOMA POJEMNIKA!
POJEMNIKA!
INSTRUKCJA MYCIA R
K INSTRUKCJA DEZYNFEKCJI R
K
1.
Pocieranie
wewnętrznych części
dłoni
2
2013-02-11
2 3
Pocieranie wewnętrzną Pocieranie wewnętrznych
częścią prawej dłoni o części dłoni
grzbietową część lewej z przeplecionymi palcami,
dłoni, a następnie w aż do zagłębień między
zmienionej kolejności. palcami
4. 5.
Pocieranie górnych Obrotowe pocieranie
części palców prawej kciuka prawej dłoni o
dłoni o wewnętrzną wewnętrzną część
część lewej dłoni z zaciśniętej na niej
palcami złączonymi, a lewej dłoni, a
następnie odwrotnie następnie odwrotnie
" Na powierzchni rÄ…k znajduje siÄ™ flora
6.
przejściowa( łatwo usuwalna przez mycie rąk z
Obrotowe pocieranie
mydłem) i flora osiadła (trudna do usunięcia
wewnętrznej części
sposobami mechanicznymi; trzeba używać
prawej dłoni
złączonymi palcami
antyseptyków).
lewej dłoni, a
" Spośród antyseptyków używamy głównie
następnie odwrotnie
alkoholi z uwagi na ich przenikanie w głąb
skóry oraz krótki czas działania.
ZABIEGI ANTYSEPTYCZNE R
K
3
2013-02-11
Podstawowe mycie rÄ…k przeprowadza siÄ™: ·ð Dezynfekcja po użyciu;
·ð DokÅ‚adne mycie, pÅ‚ukanie i suszenie;
" po wejściu i przed wyjściem z miejsca pracy,
·ð Odpowiednie opakowanie;
" po wyjściu z toalety,
·ð WÅ‚aÅ›ciwa sterylizacja (zaÅ‚adunek, parametry,
" po wykonywanych pracach porzÄ…dkowych i
kontrola procesu);
czystościowych,
·ð WÅ‚aÅ›ciwe przechowywanie;
" przed spożyciu posiłku,
·ð WÅ‚aÅ›ciwa dystrybucja i transport;
" przed przystąpieniem do pracy z materiałem i
·ð Aseptyczne otwarcie opakowania i użycie.
urzÄ…dzeniami sterylnymi.
Dezynfekcja i sterylizacja WYROBÓW
MEDYCZNYCH
ð narzÄ™dzia stomatologiczne,
ð blaty stolików,
" Zakres działania danego preparatu podany jest
ð podgłówki i porÄ™cze fotela,
zawsze na opakowaniu i oznaczony
ð prostnice i kÄ…tnice,
ð spluwaczki,
symbolami,
ð szczotki do mycia instrumentów,
 B- bakterie Å‚Ä…cznie z prÄ…tkami gruz
licy Tbc,
ð szczotki do mycia rÄ…k,
ð umywalki,
 V  wirusy,
ð meble,
 F  grzyby
ð podÅ‚ogi,
ð Å›ciany,
 S  spory (postacie przetrwalnikowe bakterii i
ð pobrane wyciski ortodontyczne i protetyczne,
grzybów).
ð woski użyte do prac protetycznych i innych.
Preparatami chemicznymi dezynfekuje
Zakres działania preparatów
siÄ™:
" Zarówno przy umieszczaniu narzędzi w
wanience z roztworem, jak i ich wyciÄ…ganiu
ð Dopuszczanie do zasychania substancji
należy używać rękawiczek ochronnych i
organicznych i chemicznych na powierzchniach
uważać, aby się nie zakłuć ostrymi
narzędzi jest zabronione.
instrumentami.
ð Dezynfekowanie narzÄ™dzi ma miejsce w
wanienkach z tworzywa sztucznego zaopatrzonych
" Narzędzia drobne do leczenia kanałowego
w cedzak i przykrywkÄ™,
oraz wiertła do kątnic / prostnic i końcówki do
ð roztwory preparatów chemicznych majÄ… być
skalera dezynfekuje siÄ™ oddzielnie.
wymieniane codziennie, a dezynfekowane
narzędzia powinny być w nich całkowicie
zanurzone.
Dezynfekcja narzędzi Zasady dezynfekcji narzędzi
4
2013-02-11
ð Dezynfekcja powierzchni takich jak Å›ciany, podÅ‚ogi
ð SprzÄ™t i narzÄ™dzia o zÅ‚ożonej budowie muszÄ… być
i większości mebli obowiązuje raz dziennie po
rozmontowane na części składowe.
zakończeniu pracy.
ð Konieczne jest przestrzeganie stężeÅ„ i czasu ekspozycji
ð Unity stomatologiczne, aparaty rentgenowskie,
na działanie roztworu zaleconych przez producenta.
przyciski, uchwyty muszą być myte i
ð Zużyty roztwór dezynfekcyjny należy wylać, a wanienkÄ™
dezynfekowane po każdym przyjętym pacjencie.
i szczotki umyć, zdezynfekować i przechowywać w
stanie wysuszonym.
ð Do dezynfekcji powierzchni używane sÄ… preparaty,
ð NarzÄ™dzia osusza siÄ™ rÄ™cznikami papierowymi lub w które skutecznie dziaÅ‚ajÄ… w czasie krótszym niż 15
specjalnych suszarkach.
min.
ð Po zdezynfekowaniu, wyczyszczeniu i wysuszeniu
ð Zastosowane do dezynfekcji mopy oraz Å›cierki
narzędzi są one pakowane i sterylizowane w
trzeba wyprać i wysuszyć, a wiadra umyć.
autoklawie.
Zasady dezynfekcji narzędzi Dezynfekcja powierzchni
ð Dezynfekcja powierzchni zanieczyszczonych krwiÄ… przebiega
" Układ ssący, który został skażony krwią mamy
nieco odmiennie do dezynfekcji innych powierzchni.
obowiązek przepłukać po każdym pacjencie
ð Miejsce, które zostaÅ‚o ubrudzone krwiÄ… trzeba najpierw
pokryć preparatem dezynfekującym, najlepiej w wysokim
preparatami dezynfekującymi oraz zakładać
stężeniu i pozostawić na czas zalecany przez wytwórcę.
tabletki odkażające, rano przed rozpoczęciem
ð Po usuniÄ™ciu tego preparatu powierzchniÄ™ należy
zdezynfekować ponownie, tym razem używając środka
pracy należy usunąć preparat, a system
w rozcieńczeniu przeznaczonym do powierzchni czystych,
dokładnie przepłukać. po czym go usunąć, a następnie powierzchnię umyć
zwykłym środkiem.
Dezynfekcja powierzchni
Dezynfekcja urządzeń ssących
zanieczyszczonych krwiÄ…
ð Dezynfekcja lampami bakteriobójczymi
(promienie ultrafioletowe) jest stosowana do " Proces mycia należy prowadzić po dezynfekcji
odkażania powietrza, powierzchni i płynów.
wstępnej i w wyznaczonych do tego celu
ð Skuteczność tej metody zależna jest od prawidÅ‚owego
pomieszczeniach oraz w wydzielonych
dobrania ilości lamp, ich rozmieszczenia oraz czasu
naświetlania pomieszczenia. Promienie ultrafioletowe
zlewozmywakach.
są wytwarzane przez niskociśnieniowe lampy rtęciowe.
Optymalną aktywność odkażająca osiąga się przy " Dezynfekcja wstępna polega na zanurzeniu
długości fali od 253,7  265 nm.
narzędzi bezpośrednio po użyciu w roztworze
ð Okres optymalnego dziaÅ‚ania lampy bakteriobójczej
środka dezynfekcyjnego.
zalecony przez producenta musi być przestrzegany, co
dotyczy także kontroli okresowej lamp.
ð Czas pracy lampy wraz z datami jej użycia musi zostać
odnotowany w specjalnym zeszycie wraz z danymi
osoby ja stosujÄ…cej.
Mycie
Dezynfekcja lampami
bakteriobójczymi
5
2013-02-11
ð wymiana roztworów roboczych każdego dnia pracy oraz
" narzędzia należy wyjmować w ubiorze
zawsze wtedy, gdy roztwór widocznie zmętnieje.
ochronnym(fartuch, rękawiczki, maska,
ð Roztwory chemiczne do dezynfekcji powinno siÄ™
sporządzać bezpośrednio przed ich użyciem, a po użyciu okulary ochronne), myć, płukać pod bieżącą
należy je wylewać.
wodą, następnie dokładnie wypłukać w
ð Preparaty chemiczne sÅ‚użące do dezynfekcji narzÄ™dzi
wodzie destylowanej osuszyć w papierowych
produkowane są na bazie aldehydów, fenoli, utleniaczy,
związków powierzchniowo czynnych i chlorheksydyny. ręcznikach
ð Za najskuteczniejsze substancje czynne uważane
" Segregacja narzędzi, zmontowanie
są związki aldehydów glutarowego i formaldehydu oraz
glioksalu. sprawdzenie ich działania i ewentualnych
zniszczeń oraz naoliwienie.
Zalecenia do roztworów chemicznych
ðOpakowania wielowarstwowe  warstwy
" Torebki  napeÅ‚niamy tylko do ¾ objÄ™toÅ›ci,
opakowań układamy w taki sposób, aby strona
aby zmniejszyć ryzyko pęknięcia opakowania.
papierowa stykała się ze stroną papierową.
Zgrzew musi znajdować się w odległości 30
Opakowania z papieru powinny być podwójne.
mm od materiału sterylizowanego. Materiał
Każdą warstwę pakuje się oddzielnie i zakleja
opakowaniowy nie może być zbyt naciągnięty,
taśmą, gdzie papier w kolorze zielonym stosuje
ani zbyt luz
ny, aby nie wpływał na zmiany
się jako opakowanie wewnętrzne, a w kolorze
ciśnienia podczas sterylizacji.
niebieskim lub białym jako opakowanie
zewnętrzne.
Pakowanie
ðOpakowania papierowo-foliowe  w koszach
" Zasady załadunku komory:
sterylizacyjnych układamy na przemian według
 lekkie artykuły należy układać na samej górze
schematu  folia na foliÄ™ ,  papier na papier ,
komory, aby chronić je przed zamoczeniem wodą
aby umożliwić właściwą wymianę powietrza i
kondensacyjnÄ…;
odpowiednie przenikanie czynnika
 opakowania z ciężkim sprzętem układamy na dole
sterylizujÄ…cego przez papier.
komory (im cięższy sprzęt, tym większa ilość
skroplonej wody);
Załadunek komory sterylizacyjnej
6
2013-02-11
" Komora sterylizatora musi być napełniona powyżej
" W zakres procesu sterylizacji wchodzi samo
1/6 objętości. Zapobiega to koncentracji wokół
niszczenie mikroorganizmów,
niewielkiego ładunku resztek powietrza, które
mogłoby ograniczyć właściwe przenikanie czynnika
" przygotowanie materiałów do sterylizacji
sterylizującego. W konsekwencji prowadziłoby to do
" ich właściwe zapakowanie,
nieprawidłowej sterylizacji.
" Komora nie może być przeładowana. Należy
" składowanie i przechowywanie. Organizmami,
przestrzegać maksymalnych wielkości wsad podanych
które są najbardziej oporne na proces
przez producenta sterylizatora.
sterylizacji są spory bakteryjne i niektóre
" Dobór metody sterylizacji zależny jest od rodzaju i
wirusy.
właściwości sterylizowanych materiałów oraz od
sposobu ich pakowania.
Sterylizacja
ðDo sterylizacji wykorzystuje siÄ™ nastÄ™pujÄ…ce
metody:
ð1.fizyczno-termiczna:
-sterylizacja parÄ… wodnÄ…
" Wyróżniamy dwa rodzaje sterylizacji parą
-sterylizacja suchym, gorÄ…cym powietrzem
wodna nasyconÄ…:
2. fizyczna, nietermiczna
 grawitacyjnÄ…  powietrze zostaje wyparte przez
-sterylizacja promieniami jonizujÄ…cymi
parę wodną  jest to technika użyta szczególnie w
-sterylizacja filtracyjna
małych sterylizatorach
3. chemiczno-fizyczna
 próżniową, gdzie powietrze usuwane jest przez
-sterylizacja gazowa tlenkiem etylu
wytworzenie podciśnienia, a
-sterylizacja formaldehydowa
następnie wprowadzana jest para wodna.
Sterylizacja parÄ… wodnÄ… nasyconÄ…
ð W autoklawie dostÄ™pne sÄ… różne programy
" W przebiegu procesu sterylizacji parÄ… wodnÄ…
działania, które użytkownik dobiera w zależności
wyróżnia się
od potrzeb. Przykłady:
 okres wzrostu temperatury,
ð Cykl szybki
ć% Temperatura 134 °C ,
 okres wyrównania temperatury, który zależny jest
ć% Ciśnienie 2,1 bar
od metody odpowietrzania autoklawu, rodzaju
ć% Czas 4 minut
wyjaławianych materiałów, oraz rodzaju
ð Cykle wolny
opakowań w jakich są one sterylizowane,
ć% Temperatura: 121 °C
 okres właściwej sterylizacji,
ć% Ciśnienie: 1,1 bar
Sterylizacja w autoklawie
 okres opadania temperatury.
ć% Czas:20 min
7
2013-02-11
" Wysterylizowane pakiety muszą być przechowywane
w wyznaczonych szufladach lub szafach, tak, aby nie " Kontrola procesów sterylizacji:
uległy przerwaniu.
" Do rutynowej kontroli procesu sterylizacji
" pakiety z uszkodzonym opakowaniem uważa się za
wykorzystuje siÄ™ trzy rodzaje wskaz
ników:
niesterylne.
" Temperatura powietrza w pomieszczeniach, gdzie " 1. Wskaz
niki fizyczne (mierzÄ… punktowo
składuje się sterylne pakiety powinna wynosić około
dane parametry  określają stan techniczny
23° C, a wilgotność powietrza powinna być zbliżona
urzÄ…dzenia sterylizacyjnego i sÄ… to:
do 50%.
termometry, manometry, karty kontrolne,
" Zależnie od rodzaju opakowania pakiety uważa się za
kontrolki świetlne itp.);
sterylne
 przez 1 miesiąc - narzędzia opakowane w podwójną
warstwÄ™ papieru
 przez 6 miesięcy - narzędzia w opakowaniach papierowo-
foliowych.
Wskaz
niki chemiczne wielu zmiennych (klasa D wg
" 2. Wskaz
niki chemiczne  taśmy
PN EN 867)  wkładane do wnętrza pakietu
samoprzylepne, wskaz
niki paskowe i inne
wykazują, iż zostały osiągnięte wszystkie
(zawierają substancje, które po osiągnięciu
parametry sterylizacji lub kilka z nich (co najmniej
wymaganych parametrów sterylizacji
dwa). Informują o prawidłowości przebiegu
zmieniajÄ… barwÄ™ i dajÄ… informacjÄ™ natychmiast
procesu.
po zakończeniu procesu)  normy PN EN 867 i
PN EN ISO 15882;
ć% Wskaz
niki chemiczne procesu (klasa A wg PN EN 867) 
3. Wskaz
niki biologiczne (informujÄ… o fakcie
sprawdziany sterylizacji, przeznaczone głównie do
zabicia drobnoustrojów  spor
użycia zewnętrznego, których zmiana barwy świadczy o
poddaniu pakietu na działanie czynnika wyselekcjonowanych szczepów bakterii
sterylizacyjnego. Zmiana barwy następuje pod
wysoce opornych na dany czynnik
wpływem osiągnięcia jednego z parametrów (np.
sterylizujÄ…cy, negatywny wynik posiewu
temperatury), lecz nie wykazuje jak długo dany
parametr się utrzymywał. Za pomocą tych wskaz
ników
wskaz
nika biologicznego po ekspozycji daje
umieszczonych na opakowaniu możemy rozróżnić
gwarancję uzyskania sterylności)  normy PN
pakiety przesterylizowane od pakietów nie poddanych
EN ISO 14161 i PN EN 866
sterylizacji.
8
2013-02-11
 - Wskaz
niki biologiczne  wkładane są do wnętrza " okresowo: przy użyciu wskaz
ników
co najmniej dwóch reprezentatywnych pakietów, biologicznych
które w komorze sterylizacyjnej umieszczane są w
 kontrola wewnętrzna  prowadzona przez
miejscach najtrudniej dostępnych dla czynnika
użytkownika z częstotliwością co najmniej raz w
sterylizujÄ…cego. Na podstawie inaktywacji miesiÄ…cu;
wskaz
ników biologicznych przypuszczamy, że  kontrola zewnętrzna  prowadzona przez stację
proces sterylizacji był skuteczny we wszystkich sanitarno-epidemiologiczną;
punktach komory.
" na bieżąco: przy użyciu wskaz
ników
chemicznych (każdy proces).
Skuteczność procesu sterylizacji
powinna być kontrolowana:
" Proces sterylizacji musi być udokumentowany do
" Jest ona połączona z reguły z myciem
czego służą specjalne księgi.
(wycieranie lub spryskiwanie- ostrożnie z
" Każdy wpis powinien zawierać
drogami oddechowymi).
 metodÄ™ sterylizacji,
 parametry procesu,
" Preparaty dezynfekcyjne używane do tego
 rodzaj cyklu,
celu muszą zawierać środki czyszczące nie
 wyniki kontroli chemicznej,
zmniejszające, w znaczący sposób, aktywności
 biologicznej,
przeciwbakteryjnej wskutek zanieczyszczenia.
 datÄ™,
 można załączyć też wydruk parametrów sterylizacji,
" Najpierw usuwamy nieczystości, myjemy,
 nazwisko osoby odpowiedzialnej za proces oraz jej
podpis. następnie dezynfekujemy.
DEZYNFEKCJA POWIERZCHNI
Rejestr procesów sterylizacji
PRZEDMIOTÓW
ð 4. Wyjąć narzÄ™dzia z roztworu i umyć pod bieżącÄ…
" 1. Narzędzia bezpośrednio po użyciu zanurzyć
wodÄ… przy pomocy szczoteczki.
w roztworze preparatu dezynfekcyjnego
ð 5. PÅ‚ukać pod bieżącÄ… wodÄ…
przestrzegając pełnego ich zanurzenia.
ð 6. WypÅ‚ukać narzÄ™dzia wodÄ… destylowanÄ….
" 2. Przestrzegać czasu dezynfekcji.
ð 7. RozÅ‚ożyć narzÄ™dzia na tkaninie baweÅ‚nianej
" 3. Założyć rękawice ochronne i fartuch foliowy
(serwecie) i osuszyć.
oraz osłonić twarz.
ð 8. SzczoteczkÄ™ do mycia narzÄ™dzi po użyciu
poddać dezynfekcji, myciu, płukaniu i osuszyć.
ð 9. Pojemnik do dezynfekcji umyć wyparzyć i
osuszyć.
Postępowanie z narzędziami po
ð 10. Sprawdzić przy pomocy lupy dokÅ‚adność
przyjęciu pacjenta mycia i stan narzędzi.
9
2013-02-11
ð 11. NarzÄ™dzia wymagajÄ…ce smarowania
" 1. Przygotować odpowiedni pojemnik do
zabezpieczyć odpowiednim preparatem.
dezynfekcji i opisać,
ð 12. Zestawy, narzÄ™dzia dla jednego pacjenta
" 2. Przygotować odpowiedni roztwór
zapakować w opakowanie sterylizacyjne, a do
dezynfekcyjny,
środka włożyć odpowiedni wskaz
nik chemiczny
służący do kontroli procesu sterylizacji.
" 3. Prowadzić proces dezynfekcji wg instrukcji
ð 13. Zamknąć opakowanie sterylizacyjne.
producenta,
ð 14. Opisać danymi
" 4. Po dezynfekcji wiertła umyć (zalecane myjki
ð 15. Przeprowadzić proces sterylizacji
ultradz
więkowe)
uwzględniający proces suszenia.
Postępowanie z wiertłami po
przyjęciu pacjenta
ð 5. Umyte wiertÅ‚a przeÅ‚ożyć do pojemnika z
" 1. Zdjąć końcówki z unitu, wyjąć wiertło,
dziurkami (sitkiem) wypłukać pod bieżącą wodą i
" 2. Końcówkę oczyścić i przemyć gazikiem
przemyć wodą destylowaną,
nasÄ…czonym preparatem dezynfekcyjnym o
ð 6. Osuszyć,
pełnym spektrum działania w krótkim czasie,
ð 7. Sprawdzić ich czystość przy pomocy lupy i
" 3. Zmyć preparat dezynfekcyjny gazikiem
posegregować,
nasÄ…czonym wodÄ… destylowanÄ…,
ð 8. Zestawy wierteÅ‚ dla każdego pacjenta
zapakować w opakowanie papierowo-foliowe ,
" 4. Umyć i naoliwić wnętrze końcówki,
opisać i przeprowadzić proces sterylizacji
uwzględniający proces suszenia,
ð 9. Po zakoÅ„czeniu procesu sterylizacji nie wolno PostÄ™powanie z koÅ„cówkami po
pozostawić wierteł w sterylizatorze do
przyjęciu pacjenta
następnego dnia
" 5. Końcówkę umieścić w opakowaniu papierowo " Właściwe przygotowanie rąk do pracy oraz
 foliowym
odpowiednia ich higiena: 
" 6. Opisać pakiet
 podczas pracy nie nosi się biżuterii,
" 7. przeprowadzić proces sterylizacji,  paznokcie muszą być krótkie,
 zranienia, otarcia należy zabezpieczyć
" Dopuszcza siÄ™ sterylizacjÄ™ bez opakowania w
wodoodpornym opatrunkiem,
przypadku natychmiastowego użycia do zabiegu,
" Końcówkę dmuchawki dezynfekować w
roztworze metodÄ… zanurzeniowÄ….
Procedury higieniczne dotyczÄ…ce
personelu
10
2013-02-11
 rÄ™ce należy myć: ð ObowiÄ…zuje mycie rÄ…k higieniczne i higieniczna
" przed przystÄ…pieniem do pracy, dezynfekcja.
" przed przyjęciem pacjenta,
ð Przed zabiegami chirurgicznymi obowiÄ…zuje mycie
" przed założeniem rękawiczek,
i dezynfekcja chirurgiczna oraz stosowanie
" po zdjęciu rękawiczek i fartucha,
sterylnych rękawiczek.
" gdy rękawiczki zostaną zanieczyszczone krwią lub
ð Przed naÅ‚ożeniem preparatu dezynfekcyjnego 
uszkodzone
ręce należy osuszyć.
" przed jedzeniem, piciem oraz paleniem,
" po skorzystaniu z toalety, ð Punkt mycia rÄ…k oddzielny od punktu mycia
" po zakończonym dniu pracy,
narzędzi.
ð Punkt mycia rÄ…k wyposażony w:
" Podczas pracy ręce muszą być osłonięte
ć% baterie uruchamianą bez dotyku dłonią,
rękawiczkami, które zmieniamy po każdym
ć% dozownik na mydło płynne,
ć% dozownik na preparat do dezynfekcji rąk, pacjencie oraz w przypadku ich
ć% podajnik na ręczniki jednorazowego użycia,
zanieczyszczenia krwiÄ… lub uszkodzenia.
ć% kosz na użyte ręczniki.
" Rękawiczki jednorazowego użycia nie można
ð Dozowniki muszÄ… być opisane.
ð Nie można uzupeÅ‚niać zawartoÅ›ci dozowników poprzez stosować wielokrotnie.
dolewanie.
ð Dozowniki przed ponownym napeÅ‚nieniem muszÄ… być
umyte, wyparzone i osuszone.
ð Przy postÄ™powaniu z narzÄ™dziami po użyciu
należy stosować środki ochrony osobistej!
ð Wszystkie artykuÅ‚y medyczne powinny być
opakowane przed poddaniem ich sterylizacji
Przygotowanie płynu
ð Każde narzÄ™dzia w otwartym opakowaniu
traktujemy jako skażone
dezynfekcyjnego
ð Każde narzÄ™dzia po jakimkolwiek pacjencie
traktujemy jak skażone i poddajemy tej samej
procedurze.
11
2013-02-11
Å›ðNa pojemnikach zawierajÄ…cych roztwór
" Płyny dezynfekcyjne muszą być świeżo
użytkowy preparatu dezynfekcyjnego, należy
przygotowane w czystych, umytych i
umieścić oznakowanie zawierające:
wyparzonych pojemnikach, dokładnie
Å›ð nazwÄ™ preparatu
oznakowanych.
Å›ð stężenie preparatu
" Roztwory użytkowe preparatów
Å›ð datÄ™ i godzinÄ™ przygotowania roztworu lub
przygotowywać wg. zaleceń producenta.
datÄ™ i czas dezynfekcji
Å›ð imiÄ™ i nazwisko oraz podpis osoby
przygotowującej roztwór
" 1 ml (1cm3) wody waży 1 gram
 1ml=1cmł=1g
" Zawsze obliczamy w najmniejszych jednostkach
Å›ðDo sporzÄ…dzania roztworu (jeżeli nie ma
 1l=1000ml, 1kg=1000g
specjalnych zaleceń producenta) stosować
Ilość gramów substancji potrzebną do przygotowania
wodÄ™ o temperaturze 20 stopni C  30 stop.C
określonej ilości roztworu oblicza się wg wzoru:
Å›ðDezynfekcjÄ™ przeprowadzać w
a) S= R x P/100
pomieszczeniach ze sprawnÄ… wentylacjÄ….
S= liczba gramów lub mililitrów substancji(preparatu)
Å›ðNie wolno Å‚Ä…czyć różnych preparatów
dezynfekcyjnych, ani dodawać preparatów
R= liczba gramów lub mililitrów roztworu
myjÄ…cych
P= liczba określająca w procentach stężenie roztworu
Å›ðWarunkiem skutecznej dezynfekcji jest
całkowite zanurzenie sprzętu w roztworze
dezynfekcyjnym.
Reguły
" Końcowym efektem jest ilość wody i ilość
roztworu do sporzÄ…dzenia danego w
procentowości i ilości roztworu płynu
b) Ilość rozpuszczalnika (wody dla roztworów
dezynfekcyjnego.
wodnych) oblicza siÄ™ wg wzoru:
" Np. do sporządzenia 2 litrów 2% roztworu
W= R - S
dezynfekcyjnego potrzebujemy 1960 g
Gdzie:
rozpuszczalnika (wody) oraz 40 g środka
W= liczba gramów lub mililitrów rozpuszczalnika (wody)
dezynfekcyjnego.
S= liczba gramów lub mililitrów substancji(preparatu)
R= liczba gramów lub mililitrów roztworu
12
2013-02-11
" Przykład: " obliczanie potrzebnej liczby gramów
preparatu wg. wzoru
Przygotuj 1,5 litra 3 % roztwór wodny preparatu
dezynfekcyjnego: S= R x P:100 =
1500 x3:100=
4500:100=
45 g preparatu.
" 
" Obliczenie potrzebnej liczby gramów wody " Odpowiedz
:
wg. wzoru:
Do odmierzonej ilości wody,t.j.1455g,dodać 45g
W=R-S= preparatu dezynfekcyjnego aby otrzymać 1,5
litra 3% roztworu dezynfekcyjnego
1500-45 =
1455g wody
Å›ð Mycie rÄ…k , zaÅ‚ożenie rÄ™kawic ochronnych i ubioru ochronnego
Å›ð umieszczenie narzÄ™dzi w pojemniku ze Å›rodkiem dezynfekcyjnym,
Å›ð dezynfekcja,
Å›ð mycie,
Å›ð pÅ‚ukanie,
" materiały jednorazowego użytku umieszczamy
Å›ð PÅ‚ukanie w wodzie destylowanej
w pojemniku na materiały medyczne, który
Å›ð suszenie,
Å›ð przeglÄ…d/segregacja, jest wyÅ›cieÅ‚any odpowiednim kolorem worka
Å›ð pakowanie,
oraz opisany
Å›ð umieszczenie wskaz
ników chemicznych kontroli procesu
sterylizacji,
Å›ð opisanie pakietów
Å›ð wymycie i osuszenie wanienki do dezynfekcji narzÄ™dzi
Postępowanie z narzędziami po zabiegu-
Postępowanie z odpadami po zabiegu:
skrót
13
2013-02-11
ð ZakÅ‚adamy nowÄ… koÅ„cówkÄ™ do ssaka i Å›linociÄ…gu.
" Usuwamy z narzędzi resztki materiału stomatologicznego i
ð Podajemy jednorazowy kubek z wodÄ…. narzÄ™dzia umieszczamy najkrótszÄ… drogÄ… w roztworze
dezynfekcyjnym.
ð ZakÅ‚adamy jednorazowe osÅ‚ony na uchwyt lampy lub
dezynfekujemy uchwyt lampy.
" Usuwamy jednorazowe osłony zagłówka fotela, ramion i
ð Zabezpieczamy fotel i ubranie pacjenta jednorazowÄ… serwetÄ….
przewodów unitu, stolika, lampy lub dezynfekujemy te
ð Prosimy o przepÅ‚ukanie jamy ustnej pacjenta preparatem powierzchnie preparatem dziaÅ‚ajÄ…cym na bakterie, grzyby,
dezynfekcyjnym.
wirusy i prÄ…tki gruz
licy, w czasie 15 min.
ð Myjemy i dezynfekujemy rÄ™ce.
" Przecieramy preparatem dezynfekcyjnym przez
roczystÄ…
ð ZakÅ‚adamy osÅ‚onÄ™ na ubranie i twarz.
osłonę twarzy lub okulary,
ð ZakÅ‚adamy jednorazowe rÄ™kawiczki.
Czynności wykonywane przed
Czynności wykonywane po zabiegu
zabiegiem stomatologicznym w
stomatologicznym.
obecności pacjenta
ð Opróżniamy, myjemy i dezynfekujemy spluwaczkÄ™.
" Wykonujemy wszystkie czynności takie jak po
ð Usuwamy kubek.
każdym zabiegu oraz:
ð Zdejmujemy wiertÅ‚o z unitu,
" Dezynfekujemy spluwaczkÄ™ preparatem o
ð Oczyszczamy koÅ„cówkÄ™ preparatem o peÅ‚nym spektrum
działania (B, F, V, Tbc) w czasie 15 min, zmywamy wodą pełnym spektrum biobójczym,
destylowanÄ… lub myjemy w myjce ultradz
więkowej,
" PÅ‚uczemy unit preparatem dezynfekcyjnym,
oliwimy, pakujemy i sterylizujemy.
ð PrzepÅ‚ukujemy unit.
" Usuwamy bieliznę roboczą do worków
ð Po każdej czynnoÅ›ci dezynfekujemy i myjemy zlew,
foliowych i przekazujemy do prania,
umywalkę i używany blat stołu.
Czynności wykonywane na koniec dnia
pracy w gabinecie stomatologicznym.
ð Myjemy i dezynfekujemy duże powierzchnie poziome stosujÄ…c
preparaty o pełnym spektrum działania, w czasie działania 15
min.,
ð W przypadku zanieczyszczenia powierzchni krwiÄ…, wydzielinÄ… 
dezynfekcje przeprowadzamy od razu,
ð Myjemy toaletÄ™ i dezynfekujemy preparatem chlorowym,
Odpady medyczne
ð Myjemy podÅ‚ogÄ™ w poczekalni.
ð Jeden raz w tygodniu myjemy i dezynfekujemy wszystkie
powierzchnie.
ð Stosujemy zróżnicowane kolorystycznie Å›ciereczki 
przeznaczonych do dezynfekcji różnych powierzchni.
14
2013-02-11
ð Odpady medyczne, powstaÅ‚ w trakcie udzielania ð USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. o
odpadach (Dz. U. z 2007r. Nr 39 poz. 251 );
świadczeń zdrowotnych w jednostkach ochrony
zdrowia oraz w ośrodkach prowadzących badania
ðROZPORZ
DZENIE MINISTRA ÅšRODOWISKA z
i doświadczenia naukowe w zakresie medycyny, dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu
zbiera się selektywnie w miejscach ich odpadów (Dz. U. z 2001r. Nr 112 poz. 1206);
powstawania z podziałem na odpady zakaz
ne,
ðROZPORZ
DZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia
specjalne i pozostałe. Odpady te powinny zostać
30 lipca 2010r. w sprawie szczegółowego
usunięte przez osoby udzielające świadczeń
sposobu postępowania z odpadami
zdrowotnych, zgodnie z procedurÄ…. medycznymi (Dz. U. z 2010r. Nr 139 ).
ObowiÄ…zujÄ…ce przepisy prawne:
" Posiadacz odpadów jest obowiązany do
postępowania z odpadami w sposób zgodny z
zasadami gospodarowania odpadami,
Klasyfikacja odpadów
wymaganiami ochrony środowiska oraz
medycznych:
planami gospodarki odpadami.
ð 18 01 02* - części ciaÅ‚a i organy oraz pojemniki na krew i
" 18 01 06* - chemikalia, w tym odczynniki
konserwanty służące do jej przechowywania,
chemiczne, zawierajÄ…ce substancje
ð 18 01 03* - odpady zawierajÄ…ce żywe drobnoustroje
chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do
niebezpieczne,
przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub
" 18 01 08* - leki cytotoksyczne i cytostatyczne,
co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że
wywołują choroby u ludzi i zwierząt,
" 18 01 10* - odpady amalgamatu
ð 18 01 80* - zużyte kÄ…piele lecznicze aktywne biologicznie o
właściwościach zakaz
nych, dentystycznego.
ð 18 01 82* - pozostaÅ‚oÅ›ci z żywienia pacjentów oddziałów
zakaz
nych.
A. Odpady medyczne (zakaz
ne)  sÄ… to B. Odpady medyczne (specjalne) - sÄ…
odpady niebezpieczne o kodach: to odpady niebezpieczne o kodach:
15
2013-02-11
ð 18 01 01  narzÄ™dzia chirurgiczne i zabiegowe
odpady medyczne zakaz
ne  w workach koloru
oraz ich resztki /z wyłączeniem 18 01 03*/ ,
czerwoneg
ð 18 01 04  inne odpady niż wymienione w 18 01
odpady medyczne specjalne  w workach koloru
03,
ð 18 01 07  chemikalia, w tym odczynniki
żółtego
chemiczne, inne niż wymienione w 18 01 06,
Odpady medyczne pozostałe  w workach koloru
ð 18 01 09 - leki inne niż wymienione w 18 01 08,
np. niebieskiego
ð 18 01 81  zużyte kÄ…piele lecznicze aktywne
biologicznie inne niż wymienione w 18 01 80.
(w kolorze innym niż kolor żółty lub czerwony)
ð
albo do pojemników wielokrotnego użycia.
C. Odpady medyczne (pozostałe) - są
Odpady medyczne gromadzi siÄ™:
to odpady niebezpieczne o kodach:
ð odpady zbiera siÄ™ do sztywnych,
nieprzekłuwalnych pojemników jednorazowego
użytku, odpornych na działanie wilgoci,
mechanicznie odporne na przekłucia.
ð pojemniki umieszcza siÄ™ w miejscach
powstawania odpadów;
ð pojemniki należy wymieniać nie rzadziej niż co 72
godziny;
ð pojemniki mogÄ… być wypeÅ‚niane max. do 2/3
objętości;
Postępowanie z odpadami
ð Zasady kolorów-odpowiednio
niebezpiecznymi o ostrych końcach i
krawędziach(odpady zakaz
ne):
ð pojemniki lub worki należy wymienia na nowe
" niedopuszczalne jest ponowne otwieranie raz
nie rzadziej niż jeden raz dziennie;
zamkniętych pojemników;
ð pojemniki lub worki mogÄ… być napeÅ‚niane jedynie
do 2/3 ich objętości.
" każdy pojemnik powinien być wyraz
nie
ð Każdy pojemnik i worek jednorazowego użycia
oznakowany i posiadać datę zamknięcia wraz z
powinien posiadać:
podpisem osoby zamykającej. ć% widoczne oznakowanie, świadczące o rodzaju odpadów
w nich przechowywanych,
ć% widoczne oznakowanie świadczące o miejscu
pochodzenia odpadów,(adres lub siedzibę wytwórcy
odpadów)
ć% datę zamknięcia,
ć% informacje pozwalające zidentyfikować osobę
zamykajÄ…ca pojemnik lub worek.
16
2013-02-11
" odpady gospodarczo-bytowe zbieramy tak " gromadzimy się w workach koloru żółtego w
samo jak odpady medyczne i usuwamy z pojemnikach i przekazujemy odpowiedniej
gabinetu umieszczajÄ…c je w kontenerach na firmie przeterminowane leki usuwamy
odpady komunalne zgodnie z instrukcjÄ… nadzoru
farmaceutycznego.
" dopuszcza się zbieranie odpadów do
pojemników wielokrotnego użytki.
Postępowanie z odpadami
Postępowanie z odpadami medycznymi pozostałymi
medycznymi specjalnymi. (resztki
(opakowania po lekach, opakowania sterylizacyjne,
odpady po sprzÄ…taniu) amalgamatu, rozbite termometry, leki)
ð Pomieszczenie: " W sÄ…siedztwie pomieszczenia powinna być
ć% ściany i podłogi wykonane z materiałów gładkich, łatwo umywalka z ciepłą i zimną wodą, wyposażona
zmywalnych, umożliwiających ich dezynfekcję;
w dozowniki z mydłem i środkiem do
ć% powinno być zabezpieczone przed dostępem owadów
dezynfekcji rąk oraz pojemniki z ręcznikami
oraz gryzoni;
jednorazowego użytku oraz na zużyte ręczniki.
ć% powinno być zabezpieczone przed dostępem osób
" Po każdym usunięciu odpadów pomieszczenie
trzecich;
lub miejsce magazynowania należy poddać
ć% po każdym usunięciu odpadów pomieszczenie powinno
zostać zdezynfekowane, a następnie umyte.
dezynfekcji a następnie umyć.
Magazynowanie odpadów
medycznych:
Czas magazynowania odpadów medycznych
" Z miejsca wytwarzania odpadów do miejsca
ð o kodzie 18 01 02 może odbywać tylko w
magazynowania używa się wózków
temperaturze do 10°C,a czas przechowywania to
zamykanych lub wózków przewożących
72 godziny
pojemniki zamykane
ð Inne odpady (o kodzie18 01 03, 18 01 06, 18 01
" W przypadku małej ilości odpadów do
08, 18 01 10, 18 10 82) nie może przekraczać
transportu można używać transportowe
ð 72 godzin w temperaturze od 10°C-18°C,
pojemniki zamknięte.
ð w temperaturze do 10°C nie dÅ‚użej niż 30 dni.
ð Odpady o kodach 18 01 01,18 01 04, 18 01 07,18
01 09. nie dłużej niż 30 dni
Czas magazynowania Transport wewnętrzny
17
2013-02-11
Odbiorem oraz utylizacją odpadów
niebezpiecznych może zajmować się wyłącznie
wyspecjalizowana firma posiadajÄ…ca
odpowiednie pozwolenia i spełniająca
określone wymagania.
Odbiór i utylizacja odpadów
medycznych:
18