U\
ywanie, nadu\
ywanie i
uzale\
nienie od substancji
psychoaktywnych
Wykład 10
" 2 kategorie 
nadu\
ywanie
substancji i zale\
ność
od substancji
Substance abuse and Mental Health
Services Administration Report, 2003
procent doroslych uzywajacych w zeszlym miesiacu
50
40
30
20
10
0
alkohol papierosy marihuana kokaina substancje
halucynogenne
(np LSD)
" Wspólne czynniki
ryzyka dla ró\
nych
uzale\
nień: społeczne
i psychologiczne
Społeczne przyczyny
nadu\
ywania i uzale\
nienia:
badania
" uczenie się społeczne
" presja rówieśników
" problemy w relacjach z innymi
" brak monitoringu rodzicielskiego
" wybieranie towarzystwa
rówieśników u\
ywających
" obecność modeli w prasie dla
danej grupy wiekowej którzy
u\
ywają; reklama
(przegląd w: Kring i in., 2006;
(Thomas i in., 2000);
Psychologiczne czynniki ryzyka:
badania
" Zmiany nastroju lub niski nastrój (alkohol i
nikotyna powodują zmianę nastroju np przez
zmianę percepcji; Curtin i in., 1998)
" Zabezpieczenie się przed stresem: badania
podłu\
ne wskazują i\
ludzie piją alkoholu tu\

po wystąpieniu stresora, ale zanim będą
odczuwali jego negatywne skutki (czyli jako
sposób radzenia sobie; Brennen i in., 1999).
" Fałszywe przekonania o powszechności
" Oczekiwania pozytywnych skutków
" Badania podłu\
ne: dzieci o wysokim
poziomie poszukiwania nowości częściej
u\
ywały substancji nielegalnych i upijały się
w adolescencji i wczesnej dorosłości (Killen i
in. 1997)
" Współwystępowanie
innych zaburzeń?
Współwystępowanie nadu\
ywania alkoholu i wielkiego zaburzenia
depresyjnego i
Dystymii w 2 du\
ych badaniach epidemiologicznych
Co pierwsze?
W miarę podobna częstotliwość występowania jednego zaburzenia przed
drugim
Zaburzenie dwubiegunowe a nadu\
ywanie substancji psychoaktywnych
Co pierwsze?
Trochę częściej nadu\
ywanie substancji poprzedza zaburzenie dwubiegunowe
(ni\
odwrotnie)
Procenty SUD (alkohol i nielegalne substancje)
Wśród pacjentów ze schizofrenią; Badania prowadzone w latach 1990 1998
SUD w zaburzeniu osobowości typu borderline: Średnio ok 40%
" Modele etiologiczne
nadu\
ywania
substancji
psychoaktywnych
Impulsywność: poziom w
którym zachowanie jest pod
wpływem bezpośrednich a
nie odległych (lub
odroczonych) konsekwencji
moralne wycofanie (moral
disengagement) brak
wewnętrznej dezaprobaty
lub poczucia winy za
zachowania antyspołeczne
Monitoring rodziców 
wiedza obu stron o
zachowaniu i partnerskie
informowanie
Zachowania anty/społeczne
rówieśników
Barnes i in., 2005; Elliott et al. (1985).
: czynniki wspólne prowadzące do nadu\
ywania alkoholu,
Nielegalnych substancji psychoaktywnych, hazardu i zachowań aspołecznych
Podłu\
ne badania testujące model
" Impulsywność- najlepszym predyktorem
nadu\
ywania alkoholu wśród dziewcząt i
zachowań antyspołecznych wśród chłopców
" Moralne wycofanie  najsilniej wyjaśnia
hazard wśród chłopców
" Monitoring rodzicielski  determinant
u\
ywania alkoholu i innych substancji wśród
chłopców.
" Zachowania społeczne rówieśników  silne
związki z dla obu płci z u\
ywaniem,
hazardem i zach antyspołecznym.
" Barnes i in., 2005
Relacje
Rodzinne
(pozytywne)
Związki z
Nadu\
ywanie
Orientacja na
Pro-
Substancji
Przyszłość
społecznymi
Samoocena
rówieśnikami
Optymizm
Religijność Przeszłe
Okazjonalne
U\
ywanie
substancji
Czynniki zabezpieczające przed nadu\
ywaniem substancji
psychoaktywnychprzez młodych ludzi
Kogan i in., 2005
Badania przez 4 lata wśród dzieci które porzuciły szkołę potwierdzają
Zasadność modelu
Czynniki ryzyka dla SUD i SDD
" Trauma (jaki rodzaj?)
a nadu\
ywanie (SUD)
i uzale\
nienie (SDD)
od substancji
psychoaktywnych
Przemoc seksualna we wczesnym
okresie \
ycia a uzale\
nienie
" Kendler i in. (2000): badanie
1411 bliz
niaczek
" wczesna przemoc seksualna a
rozwój SUD.
" Mimo \
ycia w tej samej rodzinie,
kobiety które doświadczyły
przemocy seksualnej miały
częściej bulimię i ró\
ne typy
SUD, w porównaniu z ich
bliz
niaczymi siostrami
trauma fizyczna+seksualna w
etiologii SUD i rewiktymizacja
" Wśród kobiet z uzale\
nieniem od alkoholu 
więcej ni\
w ogólnej populacji osób z fizyczną
i seksualną przemocą w dzieciństwie (Miller i
in., 1987, 1990).
" 80% kobiet z SUD zgłasza te rodzaje
przemocy (Brady et al., 1994, Dansky et al.,
1995, Fullilove et al., 1993, Hien & Scheier,
1996; Miller et al., 1993).
" Kobiety z SUD  wysoki poziom
rewiktymizacji (przemoc ze strony partnerów i
obcych w dorosłości) (Hien et al., 1995; Hien
& Scheier, 1996).
Rodzaj traumy a rodzaj
nadu\
ywania
" Badania przez 20 lat wśród kobiet
które jako dzieci były przyjęte do
szpitala w związku z przemocą
fizyczną i seksualną
" W dorosłości  piły więcej alkoholu
ni\
przeciętna populacja (22% miało
binge drinking; 15% - cię\
kie
uzale\
nienie od alkoholu
" Czynniki ryzyka  wielokrotna
trauma, młodszy wiek przy
pierwszej traumie są
predyktorami cię\
kiego picia;
przemoc seksualna  binge
drinking
Jasinski i in. (2000)
" W jaki sposób trauma
oddziaływuje
(mechanizm?)
Trauma dziecięca  jak działa przyczynowo?
" Trauma wywołuje zakłócenia w
procesach poznawczych, labilność
emocjonalną, zaburzenia w
przetwarzaniu informacji, problemy z
rozwiązywaniem problemów i
regulacją emocji, słabą tolerancję
negatywnych emocji (Shields i in.,
1994; Reider & Cicchetti, 1989, Crick
& Dodge, 1994; Dodge, 1989).
" Te trudności z kolei prowadzą do
problemów z osiąganiem sukcesów w
szkole i relacji z rówieśnikami oraz
rodziną (Pynoos i in. 1996).
" Niezdolność do kontroli i regulacji
własnych stanów emocjonalnych i
problemy społeczne są czynnikami
ryzyka dla SUD (zwłaszcza wśród
kobiet)
problemy z regulacją emocji we
wczesnej adolescencji
" Szczególnie silne problemy z regulacją
emocji we wczesnej adolescencji
która jest krytycznym okresem dla
rozwoju SUD
" Dziewczynki po traumie (w porównaniu
z grupą kontrolną) mają problemy z
radzeniem sobie z emocjami
negatywnymi i mają silniejsze reakcje
emocjonalne, mniej wsparcia
społecznego, słabsze umiejętności
radzenia sobie, nieumiejętność
zwłaszcza radzenia sobie z gniewem i
bardziej agresywne reakcje
" (Shipman i in., 2000; Shields &
Cicchetti, 1998; Snyder et al., 1997).
" Adolescenci 
nadu\
ywanie
substancji
psychoaktywnych
" leczenie
Adolescenci 
nadu\
ywanie
" Większość to chłopcy 15 17 lat (Dennis et al., 2003;
Williams et al., 2000).
" 52% - marihuana; 10% - uzale\
nienie od alkoholu; 19% -
kombinacja alkoholu innymi środkami (SAMHSA, 2001)
" Ponad 75% ma współwystępujące zaburzenie psychiczne;
ponad połowa ma co najmniej 3 zaburzenia w okresie \
ycia
(Dennis et al., 2003); mają więcej zaburzeń nastroju i zaburzeń
zachowania (conduct disorder) ni\
dorośli (Deas et al., 2000).
Najczęściej współwystępuje zaburzenie zachowania, ADHD
(attention deficit hyperactivity disorder), depresja i PTSD
(Grella et al., 2001, Winters, 1999).
" Najczęściej mają równie\
symptomy opóz
nionego rozwoju
poznawczego, społecznego i emocjonalnego (Newcomb &
Bentler, 1989); trudności poznawcze zwiększają ryzyko
nawrotu (Tapert & Brown, 1999).
Adolescenci - leczenie
" Zazwyczaj kombinacja 12-kroków, CBT, rodzinnej
(u\
ywanie grupowej i indywidualnej) (Williams i in,
2000).
" dropout (odpadanie z terapii) - 50% - 20% (Winters,
1999).
" Mogą być lepsze wyniki leczenia ni\
u dorosłych (Hser et
al., 2001 and Winters et al., 2000).
" Nadu\
ywanie
substancji
psychoaktywnych a
zaburzenia snu wśród
adolescentów
" senność w ciągu dnia i
trudności z zaśnięciem
zwiększają częstotliwość
u\
ywania substancji w celu
regulacji tego problemu
" Adolescenci u\
ywają
stymulantów by zmniejszyć
senność w ciągu dnia i
alkoholu oraz marihuany by
zmniejszyć nastrój depresyjny
i problemy ze snem (Stevens
i Murphy, 2000).
" U\
ycie alkoholu powoduje
zwiększenie senności w
ciągu dnia (Lumley et al.,
1987).
Co pierwsze? Kłopoty ze snem czy u\
ywanie?
" Badania 4000 Finów 11-, 13-, 15- letnich (Tynjala, i
in., 1997).
" Występowanie nieregularności w śnie i senność w
ciągu dnia wyjaśniała 26% wariancji u\
ywania
substancji przez 15-letnich chłopców i 12%
wariancji u 15-letnich dziewcząt.
" Relacje między problemami ze snem i
alkoholem/u\
ywaniem substancji są
dwukierunkowe: u\
ywanie alkoholu wpływa na
problemy ze snem oraz problemy ze snem
wpływają na u\
ywanie alkoholu
" badania 4500 adolescentów (12 - 17 lat) (Johnson, i
in., 1999)
" Kłopoty ze snem zwiększają częstotliwość
u\
ywania narkotyków podawanych przez nos (odds
ratio 6.5), alkoholu (odds ratio of 2.6), marihuany
(odds ratio of 2.4), i papierosów (odds ratio of 2.2)
" Problemy ze snem są najczęstsze wśród
nastolatków z wysokim lękiem i depresyjnością
(odds ratio of 22.7), deficytami uwagi (odds ratio of
10.9) i problemami społecznymi (odds ratio of 6.2).
Leczenie problemów
ze snem: SC
" Stimulus control instructions (SC)  instrukcje dotyczące kontroli
bodz
ców (Bootzin, 1972, Bootzin & Epstein, 2000)
" Bodz
ce związane ze snem (zasypianie) mają wywołać zaśnięcie
" Celem SC jest zwiększenie częstotliwości zasypiania szybko przez
wzmocnienie bodz
ców do zasypiania i zmniejszenie bodz
ców które nie
sprzyjają zasypianiu
" A
ó\
ko i czas zasypiania mogą stać się bodz
cami do innych aktywności ni\

sen (np. oglądanie TV, czytanie, jedzenie, martwienie się). Wielu pacjentów z
bezsennością organizuje swoje sypialnie tak by mieć w nich TV, telefon,
ksią\
ki i jedzenie. Dla innych, pójście do łó\
ka jest pierwszym czasem
odpoczynku gdzie zaczynają planować następny dzień i martwić się (Bootzin
i Nicassio, 1978)
" SC - zestaw instrukcji mających na celu:
" (1) ustalenie stabilnego rytmu snu/jawy (ile godzin będzie się spać i
od której godziny)
" (2) wzmocnienia łó\
ka i sypialni jako miejsca snu  wyłącznie!
" (3) osłabienia ich jako bodz
ców dla innych aktywności niespójnych
ze snem.
" meta-analizy badań świadczą \
e CS jest jednym z najskuteczniejszych
sposobów leczenia problemów ze snem (Morin et al., 1994, Morin et al., 1999
and Murtagh i Greenwood, 1995). Jest równie\
komponentem zło\
onych
interwencji ( Chambers & Alexander, 1992, Epstein, 1994, Morin et al., 1999;
Morin et al., 1994).
" Terapia poznawcza problemów ze snem
" Osoby które mają problemy ze snem mają
często wiele nieracjonalnych przekonań
dotyczących snu.
" Np. Sen pogarsza się w adolescencji, nie
mo\
na nic z tym zrobić, alkohol jest dobrym
sposobem na lepszy sen, po bezsennej nocy
lepiej następnego dnia ograniczać aktywności
(Morin, 1993).
restrukturyzacja 5 typów przekonań:
" (1) błędne przekonania o przyczynach
problemów ze snem
" (2) zwiększanie negatywnych konsekwencji
bezsennej nocy
" (3) nierealistyczne oczekiwania dotyczące snu,
" (4) zmniejszona kontrola nad snem i poczucie
\
e jest nieprzewidywalny
" (5) przekonania o tym co poprawia sen (Morin,
1993)
" Problemy w leczeniu
uzale\
nienia i
nadu\
ywania
substancji  nawroty
" Czynniki ryzyka dla
nawrotów? (płeć?)?
" Dla alkoholu  proporcje nawrotów takie same dla
K i M
" Nawrót do nadu\
ywania alkoholu mo\
na przewidzieć
za pomocą: niskiego nastroju, przemocy seksualnej w
dzieciństwie, przekonań o własnej skuteczności;
radzenia sobie ze stresem.
" Wśród kobiet  mał\
eństwo i stres mał\
eński są
czynnikami ryzyka dla nawrotu
" Wśród mę\
czyzn  nie bycie w mał\
eństwie jest
czynnikiem ryzyka
" Powody: kobiety z uzale\
nieniem alkoholowym ich
partnerzy często są silnie uzale\
nieni co zwiększa ich
ryzyko nawrotu; mę\
czyz
ni są chronieni przez na ogół
nie pijącą \
onę
" Nadu\
ywanie innych substancji: kobiety mają
częściej nawroty do nadu\
ywania ni\
mę\
czyz
ni;
mają te\
więcej negatywnego afektu i
interpersonalnych problemów przed nawrotem.
Mę\
czyz
ni przed nawrotem mają raczej pozytywne
doświadczenia
Walitzer i Dearing, 2006
" Strategie leczenia pacjentów z
uzale\
nieniem/nadu\
ywaniem substancji
psychoaktywnych
Najpopularniejsze sposoby
leczenia
" Detoksykacja w szpitalu (do jednego miesiąca,
ale obecnie uwa\
a się \
e trwająca 8 dni jest
równie skuteczna  Foster i in. 2000)
" AA  największy ruch samopomocowy na
świecie zało\
ony w 1935 roku; około 2/3 ludzi
leczących się z powodu nadu\
ywania
przechodzi przez ruchy AA
" Terapia rodzinna
" Jedna z podstawowych - Terapia polegająca
na ograniczeniu brania/picia, nie na
abstynencji (np. kontrolowane picie; por. te\

harm reduction)
Cognitive Behavior Therapy for Internal Cues (CBT-IC)
terapia poznawczo behawioralna dotycząca bodz
ców
wewnętrznych
" Bodz
ce zewnętrzne:
" Badania wykazują \
e zapach alkoholu, środki do
podawania narkotyków (np do palenia cracku) i miejsce
gdzie substancja jest zazwyczaj u\
ywana są bodz
cami
zwiększającymi pragnienie za\
ycia substancji (
Drummond et al., 1995 and Siegel, 1983).
" Pragnienie substancji oraz tolerancja są większe w
typowych sytuacjach za\
ywania (dom) ni\
nietypowych
(np. las) (McCusker i Brown, 1990)
" W czasie leczenia w klinice zamkniętej pacjent mo\
e
rozwinąć umiejętności i mieć słabe pragnienie, ale jak
wraca do sytuacji gdzie zazwyczaj za\
ywał, zwiększa się
jego pragnienie za\
ycia co silnie zwiększa ryzyko
powrotu do u\
ywania;
" by zmniejszyć ryzyko nawrotu trzeba przewarunkować
sytuacje (np ekspozycja na bodz
ce bez mo\
liwości
za\
ycia) (Finney et al., 1996, Marlatt & Gordon, 1980).
Cognitive Behavior Therapy for
Internal Cues (CBT-IC)
program leczenia przez 12 tygodni
" Podstawowy element  powtarzana ekspozycja na emocjonalne,
somatyczne i sytuacyjne bodz
ce związane z u\
ywaniem substancji :
" 1. Identyfikacja zewnętrznych i wewnętrznych bodz
ców do u\
ywania;
" 2. Znalezienie alternatywnych odpowiedzi na bodz
ce (zamiast u\
ycia
substancji);
" 3. Indukcja bodz
ców emocjonalnych podczas sesji terapeutycznej i
uniemo\
liwienie przyjęcia substancji
" 4. Ćwiczenie doświadczania emocji i stanów somatycznych bez
wzięcia substancji; ćwiczenie 2 stanów jednocześnie bez wzięcia
" 5. Domowa praktyka ekspozycji i alternatywnego odpowiadania na
bodz
ce.
" (Pollack et al., 2002; Otto et al., 2004).
" Procedury ekspozycji są u\
ywane w celu osłabienia związków
między emocjonalnym bodz
cem i reakcją u\
ywania, uczenia
alternatywnej odpowiedzi. Nazywa się to Cognitive Behavior Therapy
for Internal Cues (CBT-IC) Terapia poznawczo-behawioralna
dotycząca bodz
ców wewnętrznych
Słaba tolerancja Unikanie,
Stres  afekt negatywny
Dystresu motywy u\
ywania u\
ywanie
1. Rozwiązywanie problemów Ekspozycja Trening adaptacyjnych
2. Restrukturyzacja poznawcza Akceptacja reakcji na negatywne
3. Interwencje dot innej aktywności Dystresu emocje
Model of the putative effects of Cognitive-Behavior Therapy for Interoceptive Cues
(CBT-IC) on the link between stress, distress, and drug use in individuals
characterized by affect-avoidance motives for drug use. Reprinted with permission
from Otto, Safren et al., (2004), Otto, Smits et al. (2004).
CBT-IC - badania nad efektywnością
Pacjenci zale\
ni od opiatów którzy odpadli
z innych terapii
Porównując z konsultacją medyczną
więcej
Osób po zakończeniu było czystych (profil
toksyn) , ale lepsze wyniki były dla kobiet
ni\
dla mę\
czyzn (Pollack et al., 2002)
Dlaczego? Terapia w du\
ej mierze
koncentruje się na bodz
cach
emocjonalnych do u\
ywania; wiadomo \
e
wzbudzenie negatywnego nastroju
prowadzi do u\
ywania większych ilości
przez K ni\
przez M (Monti et al., 1995
and Rubonis et al., 1994). ,
" Efektywność grup
samopomocowych (np
AA) w leczeniu
uzale\
nień od substancji
psychoaktywnych
AA  anonimowi alkoholicy
" umiarkowana pozytywna relacja
między chodzeniem na AA a
poprawą funkcjonowania
psychologicznego [Tonigan et
al., 1996]
" Silniejsze związki ogólnie są
obserwowane dla pacjentów
uzale\
nionych ale nie
leczonych w lecznictwie
zamkniętym (chocia\
ci
częściej chodzą) Tonigan et al.,
2006 .
" Ogólnie, badania z
grupami kontrolnymi
świadczą, i\
sprzyjają
one remisji.
AA
" Mniej i bardziej religijne
osoby odnoszą podobne
korzyści
" K i M  podobne efekty
" Ni\
sza efektywność, jeśli
współwystępuje inne
zaburzenie psychiczne i
efektywność zasadniczo
zale\
y od intensywności
współwystępującego
zaburzenia (mniejsza
przy głębokim)
" Odpadanie  bardzo
wysokie
" Kelly, 2003
AA w uzale\
nieniu od kokainy
" Pacjenci uzale\
nieni od kokainy [Crits-Christoph i in.,
1999].
" 487 pacjentów losowo przydzielonych do: grupy 12
kroków; terapii wspierająco- doświadczeniowej;
counselingu
" Grupa 12 kroków  najlepsze wyniki w pierwszym roku
po zakończeniu terapii; korzystne wyniki tej formy terapii
tłumaczy się silnym zaanga\
owaniem pacjentów i
wzbudzaniem silnej motywacji
" Większość pacjentów ma współwystępujące problemy
alkoholowe co równie\
mo\
e decydować o wy\
szej
efektywności AA
AA w porównaniu z CBT
Badania Ouimette i in. (1997)
" Jedno z największych badań: porównanie po
roku od zakończenia terapii 12-tygodni leczenia
terapią CBT, AA i mieszaną wersją (AA + CBT)
" 3018 pacjentów z uzale\
nieniem od alkoholu;
ocena efektywności leczenia za pomocą 1
kroków i CBT
" Follow up po 12 mcach
% osób z
poprawą
średnia (SD) ilość uncji
alkoholu;
% osób z uzale\
nieniem
% nie nadu\
ywających
& remisji
% abstynetów
Ouimette i in., 1997; - uczestnicy programu 12 kroków; follow up po 12 mcach
% osób z
poprawą
średnia (SD) ilość uncji
alkoholu;
% osób z uzale\
nieniem
% nie nadu\
ywających
& remisji
% abstynentów
Ouimette i in., 1997; - uczestnicy programu CBT; follow up po 12 mcach
% osób z
poprawą
średnia (SD) ilość uncji
alkoholu;
% osób z uzale\
nieniem
% nie nadu\
ywających
& remisji
% abstynentów
Ouimette i in., 1997; - uczestnicy programu CBT + 12 kroków;
follow up po 12 mcach
" DSM IV TR kryteria uzale\
nienia
" Tolerancja (potrzeba więcej do osiągnięcia tego samego
efektu)
" Symptomy odstawienne
" Substancja brana przez dłu\
szy czas lub w większych
ilościach NIś ZAMIERZANO
" Pragnienie lub próby zmniejszenia u\
ycia lub jego
kontroli
" Du\
o czasu spędzanego w celu zdobycia substancji
" Społecznie, zawodowe aktywności i rozrywki
zmniejszone lub zaniedbane
" U\
ywanie mimo wiedzy \
e powoduje negatywne
konsekwencje
" DSM IV TR  kryteria nadu\
ywania
" Nieadaptacyjne u\
ywanie związane z jednym z
poni\
szych
" Problemy z wywiązywaniem się ze zobowiązań
" Powtarzające się u\
ywanie w sytuacjach gdzie
mo\
e to powodować zagro\
enie \
ycia/zdrowia
" Problemy prawne związane z u\
ywaniem
" Powtarzające się u\
ywanie mimo doświadczania
problemów wywołanych przez u\
ywanie
Michael pił du\
e ilości alkoholu codziennie, rozpoczynając po przyjściu z
pracy i pijąc ciągle przez cały wieczór. W weekendy zazwyczaj zaczynał
pić koło południa i do wieczora potrafił wypić 1-2 butelki wina. Zdawał
sobie sprawę z tego, \
e nie kontroluje picia i \
e ma to negatywny wpływ
na jego \
ycie rodzinne. Kilkakrotnie zbijał naczynia podczas obiadu oraz
zbił okno i rozbił kilka mebli. Para przestała widywać przyjaciół. Często
się kłócili i uwa\
ał, \
e \
ona przesadza w sprawie jego problemów z
alkoholem. Kilkakrotnie umawiali się z terapeutą ale Michael zawsze
ostatecznie odmawiał przyjścia. Zaczął te\
mieć problemy z
nadciśnieniem. Michael twierdził \
e wie, \
e powinien zmniejszyć picie ale
nie chce przestać pic całkowicie. Kiedy klinicysta przedstawił
propozycję leczenia które będzie prowadziło do zmniejszenia (a nie
zaprzestania) przystał na propozycję leczenia.
Dzieciństwo Michaela przebiegało normalnie rodzice pracowali, miał
brata, rodzice pili bardzo niewiele  okazjonalnie kieliszek wina. Michael
interesował się historią. W szkole dostawał świetne stopnie. W szkole
średniej zaczął chodzić na prywatki w weekendy, gdzie piło sie bardzo
du\
o. Pamiętał, \
e picie było przyjemne i relaksowało go i obni\
ało jego
niepewność w sytuacjach społecznych (zwłaszcza w kontaktach z
kobietami  czuł \
e ma zawiązany język i nie potrafi sklecić zdania)
Po średniej szkole poszedł na studia. Podczas studiów zaczął pić
częściej i więcej. Zwykle wpijał 6-7 piw wieczorem. Uwa\
ał, \
e picie go
relaksuje. Nadal miał wiele problemów w kontaktach społecznych,
zwłaszcza z kobietami
" Poznał Grace na uniwersytecie  zakochali się w sobie i
zaczęli regularnie ze sobą przebywać. Po zakończeniu
studiów się pobrali. Michael pracował w szkole a Grace
robiła bi\
uterię artystyczną. Michael miał dobre wyniki w
pracy i miał szansę na awans do pracy w ministerstwie, ale
musiał skończyć kilka kursów podyplomowych.
" Pijał regularnie  kilka razy whisky przed obiadem i wino
do obiadu. Grace pila z nim jedną whisky przed obiadem.
Spotykali się często z przyjaciółmi i Michael widział, \
e
wpijał 2 piwa zanim inni wypili jedno
" Zauwa\
ył te\
, \
e pije więcej ni\
inni jego znajomi
" trwało to dzień lub dwa
" Michael kończył kursy podyplomowe gdy urodził im się syn.
Wzięli kredyt i kupili mały dom. Kiedy ogłoszono konkurs w
ministerstwie Michael starał sie o pozycje, ale jej nie dostał.
Działo się to kilka razy w ciągu kilku miesięcy  próbował
dostać pracę w ministerstwie ale się mu nie udawało. Michael
był przygnębiony i wściekły. Zaczął pić wcześniej. Potajemnie
kupował whisky i trzymał ją w swoich materiałach, tak by Grace
wydawało się \
e wypił, 1-2 gdy w rzeczywistości wypijał 3-4.
Nim Grace się zorientowała, Michael zdą\
ył ju\
regularnie
wypijać du\
o więcej, jednak gdy wprost zaczęła go o to
zagadywać, zaprzeczał.
" Zaczął pić po drodze z pracy. Przed przyjazdem do domu
chował butelkę w baga\
niku i u\
ywał odświe\
acza do ust, witał
sie z Grace i szedł sobie nalać szklaneczkę. Po jedzeniu zawsze
zasypiał. Przestał chodzić na mecze, na które chodził wcześniej
regularnie, zaniedbywał te\
prace domowe. Przyjaciele dzwonili
i zapraszali ich na obiad, Michael z nimi rozmawiał, ale
następnego dnia nie pamiętał rozmów. Przyjaciele przestawali
dzwonić. Grace zaczęła być coraz bardziej przygnębiona i była
przekonana, \
e Michael potajemnie pije
" Pewnego dnia przypadkiem sprawdziła jego baga\
nik i znalazła
20 butelek po Whisky. Wściekła, pokazała to Michaelowi i kłócili
się. Zaczął być bardziej ostro\
ny  wyrzucał butelki w drodze
do domu. Próbował równie\
rzucić picie, ale zazwyczaj
Leczenie: terapia pary
" Sugestia abstynencji przez miesiąc; szczegółowa dyskusja
na temat wad i zalet pica
" Szukanie alternatywnych aktywności w które Michael
mógłby się zaanga\
ować po pracy; dokładny plan dotyczący
tego co będzie robił jeśli poczuje pragnienie napicia się
" Sporządzenie listy bodz
ców wywołujących picie i
reorganizacja domu tak, by usunąć te bodz
ce; wychodzenie
z domu gdzie zwykle picie się odbywało; dłu\
sze
pozostawanie w pracy i droga z pracy do domu odbywana
wspólnie z Grace
" Ćwiczenie alternatywnych metod radzenia sobie z
napięciem i negatywnymi emocjami
" Po miesiącu  powrót do okazjonalnego picia małych ilości
alkoholu (max 2 drinki) (spisano kontrakt, \
e będzie pił
jedynie w obecności Grace; picie ma się odbywać bardzo
powoli, jedna porcja przez 20 minut);
" Po miesiącu  zezwolenie na okazjonalne (do 2 razy w
tygodniu) wypijanie do 4 drinków z przyjaciółmi w okazjach
społecznych
" Dodatkowo Michael przyłączył się do grupy AA
" Follow-up; po 3 latach Michael ponownie
rozwinął regularne picie; terapię
przeprowadzono jak poprzednio, z wyjątkiem
rezygnacji z okresu abstynencji; po 6 mcach
terapii  utrzymywano względnie stały wzór
niewielkiego picia.
" Follow up po kolejnych 3 latach - Michael
ponownie wrócił do uzale\
nienia od alkoholu.
Grace za\
ądała rozwodu i opuszczenia domu
przez Michaela. Grace prze\
yła epizod depresji.
" Michael po kilku miesiącach zmarł na zawał
serca.
" Najczęściej nadu\
ywane substancje i ich
specyfika
" Alicja miała 54 lata i mieszkała sama. Jej rodzina
zasugerowała, i\
powinna podjąć leczenie. Po upiciu się
upadła i złamała nogę w dwóch miejscach co
spowodowało, i\
przyznała \
e jest to problemem. Jej
picie było poza kontrolą przez dwa lata. Piła codziennie.
Zaczynała rano i była w stanie upojenia około południa.
W dorosłości piła regularnie ale rzadko w ciągu dnia i
nigdy do punktu upicia się. Po śmierci mę\
a w wypadku
samochodowym zaczęła pić częściej i po 6 mcach piła
codziennie. Miała niewiele aktywności społecznych i
prawie nie wychodziła z domu. Próby rodziny związane
z jej nadmiernym piciem prowadziły głównie do
konfrontacji w których dochodziło do wybuchów gniewu
Nadu\
ywanie/uzale\
nienie od
alkoholu
" 80-85% u\
ywa dodatkowo czegoś
innego (Shiffman i in., 1994); na
ogół substancji wzmacniających
poczucie przyjemności
(najpopularniejsze  nikotyna)
" W ciągu \
ycia - 25% nadu\
ywa
alkoholu, 13% jest uzale\
nionych
(Kessler i in., 2005); 8.5% - jest
obecnie uzale\
nionych/nadu\
ywa
" Adolescenci i młodzi dorośli
odpowiednio 43.5% i 17.6%
u\
ywania i nadu\
ywania (SAMHSA,
2004)
" Konsekwencje omówione na
slajdach dot. Wykładu z psychologii
zdrowia
Marihuana
" 8% młodzie\
y u\
ywa w ciągu 1 roku (Johnson i in., 2001)
" Efekty psychologiczne du\
ych ilości  gwałtowne zmiany
myślenia, brak uwagi, zaburzenia pamięci, fragmentacja
myśli, zwolnienie upływu czasu ; bardzo du\
e ilości 
halucynacje, panika (por. Kring i in., 2006)
" Badania eksperymentalne  upośledza większość funkcji
poznawczych, czasy reakcji, utrata zdolności
zapamiętywania; IQ u u\
ywających okazjonalnie jest o ok 4
punkty ni\
sze (Fried i in., 2002)
" 40% palaczy nigdy nie będzie u\
ywało innych nielegalnych
substancji (Stephens i in., 1993)
" Negatywne efekty zdrowotne: układ krą\
enia, oddechowy;
zmiany emocjonalne/poznawcze związane z obni\
eniem
przepływu krwi w płatach czołowych (Kring i in. 2006)
" Efekty terapeutyczne  obni\
a nudności i utratę apetytu w
chemoterapii raka (Grinspoon i Bakalar, 1995); zmniejsza
dyskomfort w AIDS (Sussman i in., 1996); zmniejsza ból w
reumatoidalnym zapaleniu stawów (Li i in., 1999); od 2005
legalne (tj. Nie wywołujące ścigania) jest u\
ywanie marihuany
w celach terapeutycznych w 12 stanach USA
" James, lat 27 u\
ywał heroiny od 7 lat. Pierwszy raz spróbował jej jak był w
wojsku. Poniewa\
nie był w stanie kontrolować jej u\
ywania został
wyrzucony z wojska. Przez pewien czas mieszkał z rodziną ale poniewa\

okradał ich z pieniędzy i wartościowych rzeczy (w celu sprzeda\
y i nabycia
heroiny) rodzina poprosiła by opuścił dom. Mieszkał na ulicy. Wa\
ył tylko 65
kg chocia\
miał 180 cm wzrostu. Jedzenie nie było najwa\
niejsze i zwykle
chodził po resztki jedzenia do lokalnych restauratorów. James starał kilka
razy dostać się do programów odwykowych, ale wymagano w nich by
przyszedł na pierwsze spotkanie po tygodniu nie brania. James był w stanie
nie brać przez dzień lub dwa, ale wtedy zaczynały się symptomy
odstawienia i były one zbyt silne. Przyjaciel pomógł mu dostać miejsce na
leczeniu metadonem. James próbował brać metadon przez kilka tygodni,
ale nie był w stanie znieśc długiego czekania w kolejkach po metadon kilka
razy w tygodniu przed kliniką i tego, jak ludzie gapią sie na kolejkę rano w
drodze do pracy. Jeden z lekarzy przepisał mu lek który zmniejszał objawy
głodu narkotykowego (Suboxon) i James był w stanie pójść na kurs
dokształcający. Miał nadzieję \
e po raz pierwszy od 7 lat zdobędzie pracę
Opiaty
" W 1909 prezydent Roosvelt zamówił dochodzenie w
sprawie opium i w jego wyniku zdelegalizowano w USA
(a potem w większości krajów Europy) posiadanie i
produkcję opiatów
" Opiaty są środkami wywołującymi sedację (uspokojenie)
i nale\
ą do nich opium i jego pochodne: morfina, heroina
i kodeina; syntetyczne środki takie jak barbituraty i
trankwilizery (takie jak secobarbital i diazepam) wywołują
podobne efekty chemiczne
" Morfina była stosowana w medycynie zachodniej jako
środek przeciwbólowy od 1806 r. W 1874
zsyntetyzowano z niej heroinę i zaczęto ją dodawać do
wielu leków (syropów na kaszel, dla dzieci jako środek
przeciwko bólowi przy wyrzynaniu się zębów)
" Nadu\
ywający - ok 0.8-1.6% populacji
" Heroina - sprzedawana w proszku jest czysta w
5%, w latach 90 najczęściej była sprzedawana
w postaci gumowatych kawałków (trudna do
podzielenia i początkujący częściej
przedawkowują (Corwin, 1996)
" Środki sedatywne - barbituraty ich u\
ycie
spadało ale wzrasta od połowy lat 90 (Johnson
i in., 2001)
" Wywołuje euforię, otępienie i zmniejszenie
koordynacji, poczucie ciepła, napęd, wzrost
pewności siebie przez ok 6 godzin
" Anton, 37 lat był właśnie zaaresztowany za ukradzenie
kanapek z serem i ubli\
anie właścicielowi sklepu i próbę
wymuszenia pieniędzy od niego. Był pod wpływem
metamfetaminy. Dwa miesiące wcześniej został
zwolniony z więzienia gdzie siedział za kradzie\
i handel
metamfetaminą. Był zdeterminowany nie wrócić do
więzienia ale pragnienie amfy było tak silne \
e nie był w
stanie dotrzymać warunków zwolnienia. U\
ywał
metamfetaminy od 26 r.z. i był aresztowany wiele razy
za przestępstwa związane z narkotykami i zmuszanie do
prostytucji
Stymulanty: amfetamina i
metamfetamina
" Amfetamina - w 1920 roku zsyntetyzowano efedrynę z
liści koki
" Od lat 30 była dostępna jako środek przeciw katarowi;
powodują spadek apetytu i zatrzymanie trawienia, wzrost
akcji serca i zwę\
enie naczyń krwionośnych;
pobudzenie, euforię, niewyczerpaną energię; zbyt du\
o
 niepokój, pobudzenie, podejrzenie i wrogość
" Metamfetamina  bardzo popularna w USA i Europie
zachodniej w latach 90 (u\
ywanie wzrosło 4-krotnie;
Anglin i in., 2000)
" Dosyć szybko (około 1 roku) u\
ywanie jednej lub drugiej
substancji powoduje uszkodzenie układu dopaminowego
w mózgu (podobnie jak w chorobie Parkinsona)
Thomspon i in., 2004
Metamfetamina
" Kokaina wynaleziona jako środek
przeciwbólowy w Andach i
przywieziona przez Konkwistę do
Europy;
" wzmacnia poczucie przyjemności,
popęd seksualny, poczucie pewności
siebie i dobrego samopoczucia;
przedawkowanie  poczucie chłodu,
nudności, bezsenność, halucynacje,
paranoiczne przekonania,
" Wąchana lub palona; w postaci cracku
(do palenia) bardzo tania  porcja ok
30 złotych
" U\
ywanie bardzo się waha (co roku
wchodzi na rynek nowy narkotyk);
wśród u\
ywających  ok 25% spełnia
kryteria uzale\
nianie; u\
ywa jej w USA
ok 2.5% młodych ludzi (SAMHAS,
2004)
Środki halucynogenne, Ekstazy i PCP
" LSD  zsyntetyzowane w 1938 roku, wywołuje
halucynacje;
" problemy  wywołuje silne ataki paniki i
flashbacki objawów halucynogennych dawno po
ustaniu działania substancji (zwykle w czasie
stresu lub zmęczenia); ma je ok 30%
za\
ywających LSD; u\
ywane w USA/Europie
zachodniej przez 0.2% młodych ludzi
" Podobne efekty  meskalina, syntetyzowana z
kaktusów peyote
Entaktogeny
" Ecstazy  działa podobnie jak środki
halucynogenne skombinowane z
metamfetaminą; powoduje bardzo wysoki
wzrost serotoniny; badaniach na
zwierzętach wskazują \
e jednorazowe
podanie du\
ej dawki powoduje uszkodzenie
aksonów serotoninowych i ich zaburzenie
przez kilka lat (Morgan, 2000; Hatzidimrou i
in., 1999)
" Wzmacnia poczucie bliskości z innymi,
podnosi nastrój i pewność siebie i
samoświadomość; przedawkowanie
powoduje napięcie mięśniowe,
nieskoordynowane ruch gałek ocznych,
szczękościsk, nudności, pocenie sie lub
poczucie wychłodzenia, lęk, depresję i
dezorientację (Liechti i in., 2000)