WYKA
AD 1 22.02.2013r.
EKONOMIA
Prowadząca: dr Małgorzata Orechwo
Literatura:
1. Makro i mikroekonomia podstawowe problemy, S. Marcinak, PWN 2007, W-wa
2. Makroekonomia i Mikroekonomia, David Begg, PWE 2009, W-wa
3. Ekonomia, McKenzie
Ekonomia  nauka badająca w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje co, jak i dla kogo
wytwarzać.
Główne problemy (pytania) ekonomii:
�� jakie dobra wytwarzać
�� jak je wytwarzać
�� dla kogo je wytwarzać
Główne zadanie to rozwiązanie konfliktu sprzeczności między ograniczonymi możliwościami
gospodarki (wytwarzanie dóbr i usług) a nieograniczonymi potrzebami społeczeństwa.
Dwa podziały ekonomii:
I podział
�� ekonomia pozytywna  zajmuje się światem, jakim on jest, a nie takim, jakim powinien być 
bada rzeczywistą gospodarkę
�� ekonomia normatywna  zajmuje się sądami wartościującymi np. kierunków polityki, jakie
powinny być nasze dochody, ceny
II podział
�� analiza mikroekonomiczna  zajmuje się szczegółowym badaniem indywidualnych decyzji
dotyczących poszczególnych towarów (bada pojedyncze rynki w gospodarce jako całości)
�� analiza makroekonomiczna  kładzie nacisk na wzajemne związki w gospodarce jako całości
(relacje rynków)
3 problemy makroekonomiczne:
�� inflacja
�� bezrobocie
�� wzrost gospodarczy
Plan wykładów (zagadnienia):
1. Problemy ekonomiczne (rys historyczny)  nacisk na bezrobocie i inflację
�� bezrobocie 
�� inflacja 
�� przyczyny inflacji:
2. Metody walki z inflacją, spór wokół krzywej Phillipsa
3. Rzadkość (ograniczoność) a możliwości produkcyjne
1
WYKA
AD 1 22.02.2013r.
4. Kategorie i prawa rynku, popytowe i podażowe elementy gospodarki
5. Zasady racjonalnego postępowania, decyzje konsumenta
6. Wybór producenta, organizacje gospodarcze
7. Metody pozyskiwania kapitału przez przedsiębiorstwo
�� kapitał własny  oszczędności, udziały, akcje
�� kapitał obcy  kredyt bankowy, obligacje, leasing, factoring, bony komercyjne
�� factoring  pożyczenie pieniędzy pod zastaw nieopłaconej faktury
8. Pojęcie i rodzaje podatków i ich wpływ na funkcjonowanie gospodarki
9. Rynek finansowy i jego segmenty
10. Instrumenty finansowe
11. Giełda papierów wartościowych  mózg rynku kapitałowego
12. Integracja gospodarcza
13. Warunki i możliwości wprowadzenia euro
2
WYKA
AD 2 01.03.2013r.
TEMAT I: Problemy ekonomiczne.
Rys historyczny problemów ekonomicznych:
lata 30. XX wieku  główny problem w skali świata to bezrobocie i skutki następstwa Wielkiego
kryzysu
lata 40.  ekonomia wojenna zlikwidowała problem masowego bezrobocia ale jest nowy  jak
sprawnie przemieścić zasoby aby zaspokoić ludność (alokacja zasobów)
lata 50.  inflacja naczelnym problemem
lata 60.  wiele uwagi poświęcone przezwyciężeniu recesji (spowolniony wzrost gospodarczy)
lata 70.  centralne problemy to rosnąca inflacja, rosnące koszty energii (10-krotny wzrost cen ropy
w skali ostatnich 10 lat)
przełom lat 70/80.  szalejąca inflacja, olbrzymi wzrost bezrobocia
lata 80.  najważniejsze nadal bezrobocie i inflacja; zastanawianie się czy można oba problemy
rozwiązać jednocześnie, czy to korzystne i jaki jest dopuszczalny stopień tych wskaz
ników; innym
problemem tego okresu jest recesja (ponownie nastąpił spadek wydajności)  rozmyślanie nad
przyczyną tego zjawiska w różnych częściach świata
koniec lat 80.  zaczęto interesować się zakresem władzy ekonomicznej rządu  czy to dobrze, że ma
wpływ na gospodarkę czy nie
lata 90.  zadłużenie zewnętrzne i wewnętrzne (finanse państwa, rynek kapitałowy, operacje fiskalne)
symbolicznie data 1985 rok; ponadto zasoby energetyczne świata kurczą się, jak sobie z tym poradzić,
jakie alternatywne z
ródła wybrać; problemy ekonomiczne i eksplozja demograficzna;
2000-2010  wzrost bezrobocia, kryzys finansowy, inflacja (wiele krajów te problemy obejmują),
niektóre kraje z recesją; doszli do wniosku, że inne problemy nie związane z ekonomią wpływają na
nią (gospodarkę)
DWA NAJISTOTNIEJSZE PROBLEMY
1. BEZROBOCIE  odsetek ludzi na bieżąco pozostających bez pracy; stopa bezrobocia
Mamy różne rodzaje bezrobocia:
�� płynne  nie przekracza 3-5% całej siły roboczej danego kraju, przyczyną
przekwalifikowywanie się pracowników, sezonowość pracy, dobrowolne niepracowanie,
szukanie lepszej pracy
�� strukturalne  dotkliwsze, trwalsze;
�� technologiczne  maszyny zastępują ludzi, postęp technologiczny  w okresach dobrej
koniunktury maleje, a tak to rośnie cały czas
Według raportu GUS:
Przyczyny bezrobocia:
�� okresowe osłabienie koniunktury  spadek wzrostu gospodarczego
3
WYKA
AD 2 01.03.2013r.
�� zmiany strukturalne w gospodarce
�� działalność związków zawodowych  nie dopuszczają do uzasadnionego spadku płac
spowodowanego spadkiem koniunktury
�� ustalenie płacy minimalnej  słabo wydajni pracownicy nie mają zatrudnienia
�� pomoc socjalna państwa  programy te psują społeczeństwo, dla którego zasiłki są
wystarczające aby żyć (utrzymywanie przez państwo)
�� trudności proceduralne w prowadzeniu własnego biznesu
�� bezrobocie technologiczne
�� zamożność społeczeństw  młodzi ludzie na utrzymaniu bogatych rodziców
�� rosnąca konkurencja międzynarodowa (Chiny, Indie  tania siła robocza)
�� koszty pracy zbyt wysokie (podatki, składki)
Możliwości przeciwdziałania:
�� aktywizacja bezrobotnych  aby nie utracić kapitału ludzkiego
�� ulgi podatkowe dla osób młodych szczególnie
�� popieranie rozwoju niekonwencjonalnych form zatrudnienia (kobiety i macierzyństwo)
�� uwzględnienie bezrobotnych w negocjacjach płacowych
�� zmniejszenie kosztów rotacji pracowników (pomoc państwa w dofinansowaniu szkoleń)
�� ograniczenie siły związków zawodowych przez przepisy praca
�� ograniczenie zasiłków
�� ułatwienie mobilności społeczeństwa (lepsza infrastruktura, dojazdy)
�� zmiany w systemie edukacji  lepsze przygotowanie OGÓLNE dla młodzieży(łatwiejsze
przekwalifikowanie)
�� popieranie przez państwo inwestycji
�� zachęcanie do przyjmowania do pracy osób bezrobotnych
�� większa elastyczność w kształtowaniu płacy minimalnej (np. możliwość czasowego obniżenia
w okresie słabszym)
�� popieranie przez państwo zakładania nowych przedsiębiorstw
W polityce przeciwdziałania z bezrobociem mamy 2 główne szkoły (teorie):
I. szkoła rynku pracy
zakłada niską aktywność bezrobotnego i skupia się na funkcjach osłonowych oraz dawaniu
czasowego zajęcia (praca na rzecz gminy np.) w oparciu o fundusze publiczne; bezrobocie jest
tu definiowane jako resztka siły roboczej jaka została na rynku pracy bez zajęcia, a która
wymaga pomocy i tymczasowego zagospodarowania; taka polityka wg praktyki krajów
zachodnich UE prowadzi do reprodukcji zasiłkobiorców (więcej ich); do połowy lat 90. XX
wieku obowiązywała, dotkliwe i kosztowne dla tych krajów; bezrobocie wynosiło około 8%
II. szkoła integralnego podejścia
wychodzi z założenia, że podstawowe znaczenie dla obniżenia bezrobocia ma ogólna,
całościowa polityka gospodarcza, w której głównym aspektem powinno być promowanie
zatrudnienia programy rynku pracy tylko mogą ją uzupełniać (np. zasiłki), trzeba
przeciwdziałać bezrobociu niż ich utrzymywać i zajmować się nimi; tak prowadzić politykę:
inwestycyjną, stóp procentowych i dochodową, aby bezrobocie nie rosło; szkoła stosowana
w USA (stopa bezrobocia 2 razy niższa niż w krajach zachodnich UE); dzięki temu
programowi wygrali z bezrobociem;
4
WYKA
AD 2 01.03.2013r.
Wskaz
nik Artura Okuna pozwala zauważyć, jaka jest kondycja gospodarki; jest to suma
stopy bezrobocia i inflacji; im niższa suma tym lepsza gospodarka; w Polsce
14,2%+2,5%=16,7%
2. INFLACJA  stały wzrost przeciętnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi
nabywane przez ludność; od czasu wprowadzenia pieniądza papierowego jest stały wzrost cen
(w różnych okresach różne nasilenie tego wzrostu)
Odpowiedzią na pytanie  Dlaczego mamy inflację jest odpowiedz
na pytanie  Dlaczego ceny rosną .
Typy inflacji:
�� popytowa (nabywców, konsumentów)  my jesteśmy sprawcami; ludzie chcą kupić więcej
niż gospodarka jest im w stanie zaoferować przy wysokim stopniu wykorzystania zdolności
produkcyjnych  powoduje to gwałtowny wzrost cen; występuje w okresie wojen, w krajach
gospodarczo słabiej rozwiniętych; inflacja popytowa obejmuje najpierw artykuły
żywnościowe a potem przenosi się na inne dobra i usługi; wzrost płac wpływa na wzrost cen;
�� podażowa (kosztowa)  producenci są winni; wg teorii inflacji kosztowej za inflacyjny
wzrost cen odpowiadają:
�� związki zawodowe, które wymuszają wzrost płac pracowniczych
�� monopole  w pogoni za zyskami podnoszą ceny wytwarzanych dóbr i usług
�� przyczyny o charakterze politycznym  niepokoje, częste zmiany rządu, niestabilność
polityczna
�� wzrost cen surowców strategicznych na rynkach światowych (ROPA)
�� spadek kursu wymiennego waluty krajowej  podwyższanie cen towarów
importowanych (wyższe ceny  wzrost inflacji)
�� strukturalna  pojawia się, gry producenci nie są w stanie szybko i sprawnie zmienić
struktury produkcji w odpowiedzi na zmiany struktury gospodarczej:
�� zmiana popytu na produkt
�� zmiana technologii jego wytwarzania
�� zmiana konkurencji
�� inflacja ukryta (dotyczy gospodarki centralnie sterowanej)  trwała nadwyżka popytu nad
ograniczoną podażą dóbr i usług przy względnie stałym i administracyjnie regulowanym
poziomie cen (ceny poniżej kosztów wytworzenia, olbrzymie dotacje z budżetu państwa);
olbrzymia nierównowaga  kolejki, spekulacja, brak motywacji do pracy, przekupstwo,
nadmierne zużycie energii i materiałów; prowadzi do gospodarki niedoboru!  konsekwencją
zniechęcenie producentów do zmian jakości, kosztów produkcji, niska efektywność
gospodarcza; spadek wzrostu gospodarczego;
PODSUMOWANIE
Bezrobocie a gospodarka
1. Bezrobocie rzędu około 5% jest korzystne dla gospodarki  mamy rynek pracy, możliwość
wymiany pracownika
2. Ludzie nie mają pracy  nie ma środków na zaspokojenie potrzeb
3. Spadek popytu konsumpcyjnego (sprzedaży dóbr i usług)
5
WYKA
AD 2 01.03.2013r.
Inflacja a gospodarka
1. Wzrost poziomu cen  zmniejszy się popyt (niższa sprzedaż)
2. Zmniejszenie produkcji dla producenta  mniejsza oferta rynkowa
3. Spadek siły nabywczej pieniądza
4. Przekłada się na zyski przedsiębiorstw (maleją); zniechęca ich do inwestycji (bo koszt
pozyskania kapitału jest za wysoki)
6
WYKA
AD 3 08.03.2013r.
TEMAT II: Metody walki z inflacją.
1. Neoklasyczna ekonomia  ona pierwsza dostrzega problem inflacji, twórcy tego kierunku
uważają inflację za zjawisko przejściowe
2. Teoria Keynsa  wyjaśnia pojęcie inflacji poprzez inflację popytową i podażową (czynniki),
wg tej teorii wzrost popytu globalnego w warunkach niewykorzystywanych zdolności
produkcyjnych nie prowadzi do wzrostu cen, lecz do wzrostu produkcji, a tym samym wzrostu
zatrudnienia. Niebezpieczeństwo inflacji pojawia się wtedy, kiedy wzrost popyt globalnego
odbywa się w warunkach występowania tzw. wąskich gardeł, które ograniczają dalszy wzrost
produkcji w granicach istniejących zdolności produkcyjnych.
3. Monetarystyczna teoria inflacji  nawiązuje do ilościowej teorii pieniądza, monetaryści
przyjmują założenia: w krótkim okresie czasu prędkość obiegu pieniądza jak również realny
poziom dochodu narodowego są stałe, natomiast pewien poziom cen rynkowych będzie się
zmieniał proporcjonalnie do wzrostu podaży pieniądza. Monetaryści traktują inflację jako
zjawisko czysto pieniężne. Walka z inflacją sprowadza się do umiejętności regulacji podaży
pieniądza w obiegu.
4. Współczesne teorie neokeynesowskie  zakładają, że wzrostowi realnego dochodu
narodowego towarzyszy więcej niż proporcjonalny wzrost cen, przy założeniu, że zdolności
produkcyjne nie są do końca wykorzystywane. Bardzo różne przyczyny inflacji, ich
różnorodność; najwięcej miejsca poświęcają metodom walki z inflacją. Można walczyć
z inflacją poprzez:
- politykę dochodową  hamowanie wzrostu płac pieniężnych
- politykę fiskalną  ograniczenie nadmiernego deficytu budżetowego (ograniczenie
wydatków, wzrost podatków)
- polityka monetarna  odpowiednia regulacja dopływu pieniądza do obiegu za pośrednictwem
polityki banku centralnego
Spór wokół krzywej Philipsa (zjawisko wymienności)
Teoria ekonomii nie zawsze dostarcza jednoznacznych wskazówek co do rozwiązania takich
problemów jak inflacja i bezrobocie.
Wysokie bezrobocie �� spada popyt �� spadek cen
Krzywa Philipsa.
7
WYKA
AD 3 08.03.2013r.
Wysokie bezrobocie depresyjnie wpływa na dochody ludności, pośrednio wpływa również na popyt,
a niższy popyt będzie oznaczał mniejszy nacisk na wzrost cen.
W makroekonomii można wybierać między wyższą stopą inflacji a niskim bezrobociem i odwrotnie.
Tak było do  68r.
Według monetarystów krzywa Philipsa nie ma zastosowania w rzeczywistej gospodarce.
Monetaryści odrzucają Keynesowską teorię bezrobocia przymusowego i opierają się na neoklasycznej
teorii bezrobocia dobrowolnego. Wprowadzają do ekonomii nowe kategorię bezrobocia naturalnego,
chęć podjęcia pracy, chęć zatrudnienia wcale nie musi się urzeczywistnić, nie pokrywa się z ich
realizacją.
Stopa bezrobocia naturalnego rzędu 4-5% nie zależy w żaden sposób od wysokości stopy inflacji.
Krzywa monetarystów ma kształt pionowy. Przy tej samej stopie bezrobocia naturalnego mogą
wystąpić różne stopy inflacji.
2 sytuacje:
- bezrobocie wzrasta powyżej 4-5%, a płace maleją, wzrasta rentowność produkcji, wzrasta
zatrudnienie
- bezrobocie spada poniżej stopy naturalnej, płace rosną, spada rentowność produkcji, spada
zatrudnienie, wzrost bezrobocia do poziomu stopy naturalnej
W taki sposób zdaniem monetarystów gospodarka sama dochodzi do stanu równowagi. Trwa spór, że
nie kto inny jak rząd odpowiada za dążenie do pełnego zatrudnienia, za wysoką produktywność, za
stabilność cen. Pozostali uważają, że rząd nie powinien robić nic, jak tylko stać na straży stabilnego
systemu monetarnego.
W 2006r. Edmund Phelps dostaje nagrodę Nobla; jako pierwszy monetarysta całkowicie nie odrzuca
krzywej Philipsa. Uważa, że może ona mieć zastosowanie w rzeczywistości, ale tylko w krótkim
okresie czasu. Na dłuższą metę spadek inflacji przyczynia się do wzrostu zatrudnienia.
Pokazuje recepty walki z bezrobociem:
- zwiększenie elastyczności rynku pracy
- subsydiowanie najniższych płac pobieranych przez tych o najniższych kwalifikacjach
Zeszłoroczny Nobel: jak działanie rządu (zasiłki) wpływają na poziom zatrudnienia. Pokazał, że
państwo w dużej mierze może przyczynić się do wzrostu bezrobocia.
8
WYKA
AD 4 15.03.2013r.
TEMAT III: Krzywe możliwości produkcyjnych.
Trzy wnioski z konfliktu między chęciami ludności (popytem) a możliwościami produkcyjnymi
i finansowymi (podażą) (więcej chcemy niż możemy dostać):
1. zawsze istnieje więcej niż jeden sposób wykorzystania zasobu, np. zasobem jest czas  albo
siedzimy na wykładzie albo spędzamy ten czas np. na spacerze
2. musimy wybierać między alternatywnymi sposobami wykorzystania zasobu
3. z każdym wyborem wiąże się pewien koszt
Koszt alternatywny to wartość najbardziej preferowanej, ale niewybranej alternatywy.
Tak długo, jak nasze zasoby są rzadkie (ograniczone) i możemy wybierać między nimi, wszystko co
robimy ma jakiś koszt.
KRZYWE MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH
Krzywa jest graficznym przedstawieniem różnych kombinacji dóbr, które mogą być wytworzone, gdy
wszystkie zasoby w pełni efektywnie wykorzystamy. Ta krzywa (krzywa możliwości produkcyjnych)
w literaturze tematu określana jest również krzywą transformacji produktu lub krzywą granicy
możliwości produkcyjnych. Może ona przybierać różne kształty:
�� prosta krzywa pokazuje, że ilość dobra, z której trzeba zrezygnować w zamian za konkretną
ilość drugiego dobra, pozostaje stała w miarę wzrostu produkcji
A
B
�� wypukła krzywa pokazuje, że gdy wzrasta produkcja danego dobra to trzeba zrezygnować
z coraz większej ilości drugiego dobra; musimy skierować zasoby mniej odpowiednie do
wybranej produkcji, gdzie nie są aż tak wydajne jak przy pierwotnej produkcji (masło i czołg)
A
B
Dowolny punkt na drugiej krzywej oznacza pełne wykorzystanie zasobów; poniżej krzywej pokazuje
niepełne wykorzystanie zasobów, a punkt powyżej krzywej jest poza możliwościami produkcyjnymi
gospodarki.
Zastosowanie krzywych:
1. wybór między dobrami inwestycyjnymi i konsumpcyjnymi
dobra inwestycyjne  służą w dłuższym okresie czasu: maszyny, urządzenia, dobra kapitałowe
dobra konsumpcyjne  służą do spożycia bezpośredniego
9
WYKA
AD 4 15.03.2013r.
Ekonomiczne konsekwencje wyboru dóbr inwestycyjnych kosztem konsumpcji:
a) dobra inwestycyjne uzyskujemy kosztem wartości dóbr konsumpcyjnych, z uzyskania
których rezygnujemy;
b) dobra inwestycyjne jako środki produkcji zwiększają majątek produkcyjny (np. jako
wyposażenie) tak długo, jak poziom inwestycji przewyższa wartość zużytych
nakładów (dobra inwestycyjnego); dobra te zwiększają przyszłe możliwości
produkcyjne; krzywa możliwości przesuwa się w prawo  takie przesuwanie się
krzywej jest przejawem wzrostu gospodarczego;
d.k.
d.i.
c) gdy krzywa możliwości przesuwa się w prawo to zdolność państwa do korzystania
z jednych i drugich dóbr wzrasta, więc rezygnując na początku z niewielkiej
konsumpcji w przyszłości mamy większą jej ilość; ta przyszła konsumpcja nie
wymaga zmniejszenia przyszłych inwestycji;
d) zwiększone zdolności inwestycyjne powiększają potencjał przyszłego wzrostu; za
każdym razem gry postawimy na inwestycję to krzywa przesuwa się w prawo;
e) im więcej kraj inwestuje na początku tym większe następuje przesunięcie tej krzywej
 bardziej zauważalne;
Ekonomiczne konsekwencje wyboru konsumpcji kosztem dóbr inwestycyjnych:
a) wybieramy je kosztem dóbr inwestycyjnych;
b) krzywa przesuwa się w kierunku środka układu współrzędnych (w lewo);
długookresowy wzrost gospodarczy danego kraju w bardzo dużej mierze zależy od
zdolności do rezygnacji z bieżącej konsumpcji w celu inwestowania  przyszłość
zależy od obecnych wyborów;
d.k.
d.i.
Położenie tej krzywej zależy również od projektów inwestycyjnych, które są realizowane. Wiele teorii
pokazuje, ze kraj, który tylko powiela dotychczasowe rozwiązania, zamiast je zmieniać i ulepszać,
osiąga zdecydowanie gorsze efekty niż kraj, który inwestuje dużo w badania i innowacje.
2. wybór między dobrami publicznymi i prywatnymi
dobra prywatne  służą tylko dla  właściciela
dobra publiczne  służą dla większej liczby osób, np. ochrona środowiska, opieka socjalna;
wybór ochrony środowiska  krzywa wędruje w prawo;
ochrona (sklepowa)  krzywa w prawo (bezpieczniej, mam większe zyski  bez kradzieży)
10
WYKA
AD 4 15.03.2013r.
Wnioski:
Potwierdza się, że dostarczone przez rząd dobra najczęściej powodują przesunięcie się krzywych
w LEWO, pozwalają ludziom na bycie poza miejscem pracy  programy socjalne. Bardzo często
dobra od rządu zmniejszają skłonność ludzi do oszczędzania, wywołują wzrost konsumpcji kosztem
inwestycji. Ponadto dobra rządu są mniej efektywne  zasoby wykorzystywane połowicznie lub wcale.
Nie ma możliwości uniknięcia wyboru. Musimy wybierać między konsumpcją i inwestycją, znaną
i nową technologią. Te dokonywane wybory mają dużą konsekwencję w przyszłości.
Jak lepiej wykorzystywać dobra (zasoby)? Metody bardziej efektywnego wykorzystania
zasobów w warunkach ich rzadkości:
1. substytucja zasobów: nawozy naturalne na sztuczne, energia konwencjonalna na alternatywną;
2. korzyści skali: obniżka kosztu jednostkowego (wywołana zwiększeniem ilości produkcji przy
większym zużyciu wszystkich zasobów; przeciwna jest dyzekonomia skali  wzrost kosztu
jednostkowego przez zwiększenie produkcji);
3. pieniądz: usprawnia handel, skraca czas wyszukiwania partnerów handlowych;
4. handel: koszty wytwarzania, pozwala na gromadzenie (kapitalizowanie) korzyści dzięki
uzyskaniu oszczędności na kosztach produkcji  przewaga względna (komparatywna)
�� teoria kosztów bezwzględnych (absolutnych)  dany kraj, który wytwarza dobro taniej
niż jego partner, zajmuje się specjalizacją w tej dziedzinie, a drugi importuje;
�� teoria kosztów względnych  uznano, że nie może jeden kraj wszystkiego
eksportować a drugi importować; wprowadza się stopy transformacji w kraju między
produktami; widząc że kraj A produkuje taniej, pierwszeństwo wyboru ma kraj B,
który specjalizuje się w produkcji X, kraj A zatem importuje ten produkt, a sam
specjalizuje się w produkcji Y;
5. recycling;
6. nowe technologie;
7. dywersyfikacja produkcji.
11
WYKA
AD 5 22.03.2013r.
TEMAT IV: Kategorie i prawa rynku. Popytowe i podażowe elementy gospodarki.
Rynek to:
�� obszar, gdzie wymieniane są dobra i usługi
�� instytucja
�� urządzenie bądz
układ, przez które kupujący i sprzedający na siebie oddziałują
�� ogół stosunków między sprzedającymi i kupującymi
�� grupa jednostek
�� miejsce, gdzie dochodzi do transakcji
Wiele rodzajów rynku:
a) rynek wolnej konkurencji
b) rynek monopolistyczny
c) konkurencja monopolistyczna
Rynek wolnej konkurencji:
o wielość podmiotów po stronie popytu i podaży
o cena jest typową ceną równowagi rynkowej
o nie ma barier wejścia na rynek przez nowe firmy
o przestawialność aparatu wytwórczego
o każdy z uczestników rynku ma o nim informację  przejrzystość rynku
Rynek monopolistyczny:
o wielość podmiotów po stronie popytu
o po stronie podaży jeden producent  monopolista
o cena kształtowana przez monopolistę
o istnieją bariery wejścia na rynek nowych firm: administracyjno-prawne, kapitałowe;
o rynek nie jest przejrzysty
RYNKI POŚREDNIE
Konkurencja monopolistyczna:
o wielość podmiotów po stronie popytu i podaży
o producenci robią wszystko by zróżnicować swoje produkty, np. poprzez znak firmy,
opakowanie
o bariery wejścia na rynek nie istnieją (jedynie kapitałowa)
o cenę wyznacza producent, ale nie może być zbyt wysoka w stosunku do konkurencji
o rynek jest w miarę przejrzysty
Oligopol:
o wielość podmiotów po stronie popytu, po stronie podaży kilku producentów
o producenci ustalają ceny w oparciu o obserwacje innych producentów
o bariery technologiczne i kapitałowe
o rynek w miarę przejrzysty
12
WYKA
AD 5 22.03.2013r.
3 najważniejsze kategorie określające rynek:
�� POPYT
�� PODAŻ
�� CENA
POPYT to zapotrzebowanie na produkt (dobro/usługę), ilość dobra jaką konsumenci zamierzają nabyć
w danym czasie przy danym poziomie ceny.
popyt potencjalny (wymarzony) popyt efektywny
osoba, która wyraża chęć zakupu dobra/usługi zapotrzebowanie zgłaszane w danej chwili,
nie musi posiadać wystarczających środków na ale nabywca ma dostateczną ilość środków, aby
dokonanie zakupu nabyć ten produkt
Popyt jednostkowy  reprezentowany przez jednostkę.
Determinanty popytu:
�� cena
�� dochody konsumentów
�� trendy, gusty
�� ceny innych dóbr pozostających w związku substytucyjnym lub komplementarnym z danym
dobrem
�� jakość
�� oczekiwania dotyczące przyszłych cen i dochodów
�� reklamy, marketing
Główne prawo popytu  wzrost ceny powoduje spadek popytu. Wyjątkiem jest paradoks Giffena
(zastąpić mięso ziemniakami)  wzrost popytu na dane dobro przy wzroście ceny spowoduje
przesunięcie się krzywej w prawo.
Paradoks Giffena.
PODAŻ stanowią producenci i sprzedawcy, ale podaż nie jest równa produkcji, ponieważ część dóbr
może być składowana, eksportowana; podaż to oferta rynku, ilość dobra jaką producenci chcą
sprzedać w danym czasie po danej cenie.
13
WYKA
AD 5 22.03.2013r.
Determinanty podaży:
�� cena danego dobra (wyższa cena przy założeniu, że koszty wytwarzania na tym samym
poziomie zachęca producentów do większej produkcji  większej podaży, zyski rosną; niska
cena zmniejsza produkcję  spadek opłacalności produkcji)
�� ceny czynników produkcji (określają poziom kosztów wytworzenia, a te wpływają na
wielkość uzyskiwanych dochodów; wyższe ceny  większy koszt wytwarzania, obniżka
zysku, zmniejszona ilość dobra dostarczanego na rynek; obniżka cen czynników produkcji
powoduje wzrost produkcji, stymuluje ją, tworzy większą podaż)
�� stosowane technologie  lepsze, nowoczesne powoduję niższe koszty wytwarzania, większa
produkcja nawet po niższej cenie, a tym samym dostarczenie większej ilości dóbr na rynek
�� oczekiwania producentów dotyczące przyszłych cen danego dobra i czynników produkcji
(te oczekiwania mogą wywierać wpływ na dzisiejsze decyzje produkcyjne)
cena
P1 Krzywa podaży
P0
P2 Krzywa popytu
ilość
Przecięcie krzywych popytu i podaży to punkt równowagi rynkowej  obrazuje najbardziej
efektywny rynek. Gdy podaż jest wyższa niż popyt  obniżyć cenę; gdy podaż niższa niż popyt trzeba
zwiększyć cenę lub produkcję i podaż aby było opłacalne.
CENA to ilość pieniędzy, jaka jest potrzebna aby nabywca nabył dane dobro/usługę. Podmioty
gospodarcze stosują różne sposoby kształtowania cen, najczęściej jest to formuła kosztowa  cena
pokrywa koszty i zapewnia zysk; istnieje też formuła popytowa  cena dostosowana do wielkości
popytu; innym sposobem jest ustalanie cen wg cen towarów konkurencyjnych.
Determinanty ceny:
�� koszty produkcji/wytworzenia
�� ceny wprowadzane przez konkurencję na te same towary/usługi
�� gotowość konsumentów do akceptacji ceny
Mechanizm kształtowania ceny mówi że cena jest odzwierciedleniem procesów rynkowych.
Funkcje ceny:
1. informacyjna  informuje nabywcę o ile zmniejszą się jego dochody jak dokona zakupu,
a producenta informuje o ile zwiększą się jego dochody jak dokona sprzedaży dobra; na
podstawie znajomości cen producenci mogą kształtować najkorzystniejsze dla siebie struktury
14
WYKA
AD 5 22.03.2013r.
produkcji. Rosnąca cena sygnałem do ograniczenia zakupów lub znalezienia substytutu,
zmniejszająca się cena zachęca do większych zakupów
2. redystrybucyjna  polega na tym, że cena ma w sobie podatek (np. cło, akcyzę), za
pośrednictwem ceny następuje więc przesunięcie dochodów od jednego organu do drugiego
w zależności od struktury i poziomu cen; następuje przesunięcie dochodów konsumentów za
pośrednictwem producenta do budżetu państwa, niekiedy proces odwrotny  przepływ
z budżetu państwa do konsumentów (w przypadku dotacji ze strony państwa)
3. motywacyjna/pobudzająca/bodz
cowa  nie spocząć na laurach produkcji, ale ma pobudzać
do innowacji, ulepszania oferty, do jeszcze większej produkcji
Rodzaje cen:
�� rynkowa
�� kartelowa (administracyjna)  ustalanie przez firmę, która ma wyłączność produkcji lub
sprzedaży danego dobra/usługi lub przez kilku producentów tych samych wyrobów; ustalana
bezpośrednio jako cena katalogowa
�� dumpingowe  sprzedaż towarów/usług na rynkach zagranicznych po cenach niższych niż
krajowe koszty wytworzenia
�� urzędowe  ustalane przez państwo, cenami są objęte np. usługi komunalne, ingerencja polega
również na kontroli cen:
o ceny maksymalne  brak towarów/usług, jest ich mało w sprzedaży, aby chronić
konsumentów
o ceny minimalne  podwyższenie cen, dane dobro nie może być sprzedawane poniżej
tej ceny
�� orientacyjne  rozproszona produkcja (rzemiosło), ceny są te po to, aby pozwolić tym
rzemieślnikom dowiedzieć się o cenach na ich wyroby  ograniczenie konkurencji
Współczynniki elastyczności popytu
1. Cenowa elastyczność popytu  reakcja popytu na zmianę ceny, w przypadku różnych dóbr
zmiana ceny powoduje w różnym stopniu zmianę popytu; jest to stosunek procentowej zmiany
popytu do procentowej zmiany ceny, może przybierać wartość:
o E=1  popyt proporcjonalny, zmiana ceny wywoła równe co do wielkości zmiany popytu
o E>1  popyt jest bardzo elastyczny, rośnie szybciej niż spadają ceny
o E<1  popyt mało elastyczny, spadek ceny spowoduje mniej niż proporcjonalny wzrost
popytu
o E=0  popyt sztywny  zmiana cen nie wywołuje zmian w popycie (dobra bez substytutów)
o E=" - popyt doskonale elastyczny, konsumenci są wrażliwi na minimalną zmianę ceny;
Popyt elastyczny  gdy całkowite wydatki konsumenta zwiększają się gdy cena spada lub odwrotnie
Popyt nieelastyczny  gdy te wydatki konsumenta zwiększają się gdy cena rośnie, lub zmniejszają się
gdy cena spada.
Dwie równoległe krzywe popytu nie mają tej samej elastyczności popytu!
15
WYKA
AD 6 05.04.2013r.
2. Dochodowa elastyczność popytu  reakcja popytu na zmiany realnego dochodu ludności; ta
elastyczność popytu jest różna dla różnych towarów; jest ona procentową zmianą popytu do
procentowej zmiany dochodów realnych ludności.
dobra niższe i zmiana dochodu  im wyższy dochód tym mniej tych dóbr, im niższy tym więcej (bo
jak zarabiamy więcej to chcemy  lepsze )
dobra spożywcze  współczynnik 0,1  zmiany dochodu nie wpływają, popyt małoelastyczny
W niektórych przypadkach ten współczynnik jest ujemny, np. przy wzroście zarobków spada popyt na
dobra niższe  tańsze ubrania dla przykładu.
Benzyna  dobro wyższe, podobnie posiłki w restauracjach  współczynnik ponad 1  popyt wysoce
elastyczny
3. Elastyczność mieszana  badanie substytutów; reakcja popytu na dane dobro przy zmianie
ceny drugiego dobra (np. masło a margaryna)  z tego wynika stopień zastępowalności, im
wyższy tym lepszym substytutem jest dobro A, im niższy to odwrotnie.
Korzyści ze znajomości współczynników czerpią:
�� rząd  dla ustalenia podatków optymalnych
�� firmy
o ustalenie optymalnych cen na dobra/usługi
o podjęcie lub powstrzymanie się od decyzji inwestycyjnych
o regulacja popytu na dane dobra
o przewidzieć zyski i straty związane ze zmianą ceny
o wpływ na wielkość/strukturę produkcji
Determinanty elastyczności popytu:
�� zmiana cen
�� substytuty (ich liczba, jakość, różnorodność, dostępność, podobieństwo)
�� liczba konkurentów produkująca dane dobro
�� czas na reakcję zmiany ceny dobra
W krótkim czasie popyt na dane dobro będzie nieelastyczny, w długim natomiast jest elastyczny
(przykładem 10-krotny wzrost cen ropy naftowej w latach 70 XX wieku).
16
WYKA
AD 6 05.04.2013r.
TEMAT V: Zasady racjonalnego zachowania. Decyzje konsumenta.
Koncepcja o racjonalnym postępowaniu
Racjonalne postępowanie ma umożliwić jednostce maksymalizację satysfakcji/szczęścia/zadowolenia,
jakie dana jednostka może zyskać poprzez spożycie dobra/usługi lub udziału w działalności jakiegoś
rodzaju.
3 założenia koncepcji:
�� jednostka ma preferencje i potrafi określić swoje potrzeby/chęci
�� jednostka jest w stanie uporządkować swoje chęci od najważniejszych do najmniej ważnych
�� każda jednostka będzie dokonywać takich wyborów, które pozwolą jej na maksymalizację
satysfakcji, więcej korzyści dadzą niż poniesione koszty (odrzucone chęci)
Wnioski z założeń:
�� mamy alternatywę wyboru
�� dokonując wyboru odrzucamy je (koszty-alternatywy)
�� jednostka, która dąży do maksymalizacji dobrobytu będzie podejmować takie działania, aby
przyniosły więcej korzyści niż kosztów
Dwie kategorie wiążące się z koncepcją to wybór i koszt.
Co ogranicza wybór? Zdolności fizyczne, psychiczne, środowisko, rodzina&
WYBÓR
Krzywa możliwości produkcyjnych dwóch opcji. Optymalnym rozwiązaniem jest punkt na krzywej 
kombinacja dwóch z opcji. Dostępne opcje są zilustrowane prostą E1G2  to krzywa możliwości,
dostępne opcje poniżej prostej są w naszych możliwościach, a te powyżej są nieosiągalne. Punkty
poniżej krzywej nie wykorzystują w pełni naszych możliwości.
opcja 1
E1
G2 opcja 2
Nasze zmiany wpłyną na możliwości, np. zmiana tempa nauki na jednostkę czasu. Nowy zestaw
możliwości ogranicza nowa krzywa (zmiana opcji).
KOSZT
Drugą kategorią jest koszt. Dla firmy na dwóch kanałach jednocześnie  wybór audycji A kosztem
rezygnacji z B. Kosztem nie jest pieniądz, on jest miarą. Zawsze ponosimy koszt w związku
z dokonywanym wyborem.
17
WYKA
AD 6 05.04.2013r.
Koszt pieniężny  pieniężna miara nieuzyskanych w momencie wyboru korzyści z najbardziej
preferowanej, ale niewybranej alternatywy.
Maksymalizacja kosztów korzyści  analiza ich jest starannym rozważeniem wszystkich kosztów
i korzyści wiążących się z danym kierunkiem postępowania.
Oddziaływanie czynników czasu i ryzyka na koszty i korzyści.
Irracjonalne  brak wiedzy, emocje, brak chęci, desperacja; postępowanie irracjonalne  przynosi
więcej kosztów niż korzyści.
Decyzje konsumentów
Przewidywalne zmiany racjonalnych zachowań  możemy je przewidzieć, np. obniżka cen i więcej
ludzi w centrum handlowym. Istnieją jednak granice wyboru  granice naszego przewidywania.
Wartość, jaką człowiek przywiązuje do danego dobra, zależy od ilości jednostek spożytych tego
dobra/usługi. Wartość drugiego, tego samego dobra, związana z faktem, że jedno dobro już zużyliśmy.
Ta użyteczność to dodatkowa satysfakcja uzyskana z każdej kolejnej jednostki tego dobra, określa
różnorodność i ilość dóbr i usług, które spożywamy. Gdy mamy dwa dobra, to tak dysponujemy
dochodem, aby użyteczność końcowa ostatnich jednostek każdego z dóbr była równa (aby i jedna
i druga kanapka mnie cieszyła). Zjawisko, gdy użyteczność końcowa dóbr, które nabywamy są równe
nazywamy równowagą konsumentów.
Równowaga konsumenta to stan pewnej stabilności zwyczajów nabywczych konsumenta, przy
których dana jednostka maksymalizuje swoją satysfakcję. Zakupy mogą być modyfikowane aż do
momentu osiągnięcia równowagi. Im więcej kupujemy to użyteczność maleje  prawo malejącej
użyteczności końcowej/krańcowej. W miarę jak spożycie jakiegoś dobra rośne, jego użyteczność
krańcowa się zmniejsza.
Zakładamy, że mamy do wydania 3 zł. Coca Cola kosztuje 50 gr., kanapka 1zł. Możemy więc kupić
2 kanapki i dwa napoje. Następnego dnia cena kanapki i napoju wynosi 75 gr.  odruchowo
zmniejszamy konsumpcję tego dobra, którego cena wzrosła (napój, kupujemy więcej kanapek).
18
WYKA
AD 7 12.04.2013r.
TEMAT VI: Wybór producenta. Organizacje gospodarcze.
Przedsiębiorstwo to organizacja wyodrębniona ekonomicznie i prawnie, której celem jest działalność
przynosząca zyski. Każde z nich wyznacza swoje cele, zadania i środki na realizację.
Odrębność ekonomiczna oznacza dysponowanie przez jego właścicieli zasobem majątkowym.
Osobowość prawna oznacza zdolność przedsiębiorstwa do zawierania umów, pozyskiwania kapitału,
występowania w roli podmiotu w handlu wewnętrznym i zagranicznym.
W gospodarce rynkowej przedsiębiorstwo może być podmiotem kupna-sprzedaży, a więc jest
towarem, który posiada cenę uzależnioną od wielu elementów, m. in.:
�� zasobu majątkowego przedsiębiorstwa
�� zdolności do przynoszenia zysków
Zbiór przedsiębiorstw jest podstawową częścią systemu gospodarczego państwa i systemu
międzynarodowego. Przedsiębiorstwo może sobie stawiać za cel nie tylko funkcję zysków, ale także
aktywną rolę w rozwoju regionu, pracowników.
Przedsiębiorstwo może być skuteczne lub nieskuteczne, efektywne lub nieefektywne.
Efektywność to stosunek uzyskanych efektów do wydatkowanych czynników produkcji.
Skuteczność to stopień realizacji postawionego celu.
Na rynku jest duża rozmaitość form rodzajów przedsiębiorstw.
Kryteria podziału przedsiębiorstw:
1. Podział przedsiębiorstw ze względu na formę własności:
�� państwowa  np. strategiczne branże, w przypadku braku kapitału prywaciarzy, duże ryzyko
przedsięwzięcia  potem prywatyzują
�� prywatna
�� spółdzielcza
�� komunalna  potrzebne w codziennym życiu, rola lokalna
2. Kryterium pozycji rynkowej wyróżnia formy (ten podział ma znaczenie z punktu
widzenia kształtowania kosztów i cen, wyznacza optimum produkcji):
�� doskonale konkurencyjna
�� ograniczonej konkurencji
�� monopole
�� oligopole  kilka monopolistycznych firm
3. Kryterium wielkości (każde z nich ma wady i zalety  pomijamy tutaj kwestie
niejednoznacznych granic):
�� małe
�� średnie
�� wielkie  stanowią 1% przedsiębiorstw w UE, małe i średnie 99%.
19
WYKA
AD 7 12.04.2013r.
ZALETY WADY
WIELKIE
�� korzyści skali �� zatracenie poczucia indywidualności
�� zaplecze badawczo-rozwojowe (stać �� trudności w zakresie organizacji
ich na nie) produkcji i czasami sprzedaży
�� mniejsze wahania przy zmianach �� problem z integracją załóg
popytu pracowniczych
�� mają inne możliwości
kapitałowe(wielkość i rodzaj, np.
mogą emitować akcje)
MAA
E I
�� dostarczają różne wyroby �� małe możliwości kapitałowe,
ŚREDNIE
zaspokajające różne potrzeby utrudnione i ograniczone
konsumentów
�� przyspieszają postęp gospodarczy
�� bardziej elastyczne (szybsza reakcja
na zmiany)
�� szybciej opracowują i wdrażają
innowacje
4. Kryterium rodzaju działalności:
�� produkcyjne
�� świadczące usługi (usługowe)
DYGRESJA  Dlaczego Polacy nie są innowacyjni? BOJ
SI
RYZYKA, a także uregulowania
prawne (długie procedury, niejasne).
Formy organizacji przedsiębiorstw  przedsiębiorstwo musi określić się prawnie, a to ma wpływ na
zakres naszej odpowiedzialności osobistej i wpływ na podatek dochodowy.
3 podstawowe formy:
1. przedsiębiorstwo własności indywidualnej
2. spółka
3. korporacja
1. Przedsiębiorstwo własności indywidualnej
�� każdy może zgłosić rozpoczęcie działalności
�� właściciel nie martwi się o akceptację ze strony inwestorów
�� kontroluje działalność, prowadzenie biznesu, sam rozdziela zyski
�� w granicach prawa może robić co zechce, wszystkie zyski realizowane z biznesu są
traktowane przez władze skarbowe jako dochód podlegający opodatkowaniu
�� rozmiar, forma i skala operacji nie mogą rosnąć bardziej niż pozwalają na to z
ródła finansowe
właściciela (oszczędności i pożyczki)
�� właściciel nie może korzystać z rady innych, bo ich nie ma
�� właściciel przejmuje zyski, ale za niepowodzenia ponosi ryzyko  to jego obciążają straty
�� działalność przedsiębiorstw wygasa z chwilą śmierci właściciela
�� właściciel ponosi pełną 100% odpowiedzialność za długi przedsiębiorstwa
�� jak nie może wywiązać się z zobowiązań, zostają sprzedane aktywa firmy, a jak ich nie starcza
to brany jest majątek własny właściciela
20
WYKA
AD 7 12.04.2013r.
2. Spółka  zrzeszenie osób lub kapitałów w celu prowadzenia działalności gospodarczej
�� osobowe  odpowiedzialność przypisywana konkretnej osobie
�� kapitałowe  odpowiedzialność przypisywana do kapitału
o z ograniczoną odpowiedzialnością
o akcyjna
SPÓA
KI OSOBOWE
I. cywilna  na podstawie umowy cywilnej między członkami (może być ustna, tzw.
dżentelmeńska), regulowana przez przepisy Kodeksu Cywilnego; spółka ta nie ma osobowości
prawnej  nie jest podmiotem prawa, są nim wspólnicy, którzy wnoszą wkłady kapitałowe lub
majątek, które stają się majątkiem spółki; za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają
solidarnie, ten, który występuje z niej zabiera swój wniesiony majątek; od 2001 roku taka
spółka jeżeli w ciągu kolejnych 2 lat ma przychód powyżej 800 000 euro musi być rozwiązana
lub przekształcona na inny rodzaj (najczęściej jawną lub z o.o.)
II. jawna  podlega kodeksowi handlowemu, umowa koniecznie pisemna, brak osobowości
prawnej, musi być wpisana do rejestru handlowego tak jak inne oprócz cywilnej; narażony
tutaj jest majątek własny wspólników
III. partnerska  regulowana prawem handlowym, partnerzy tworzą ją, czyli osoby wykonujące
wolne zawody (art. 88 Kodeksu Spółek Handlowych); niższe koszty działalności
i kompleksowa obsługa, odpowiedzialność wspólna, ale partner nie odpowiada za błędy
merytoryczne pozostałych partnerów; zapisana w rejestrze sądowym
IV. komandytowa  Kodeks Spółek Handlowych reguluje, wpisana do rejestru handlowego
i sądowego; odpowiedzialność solidarna, ale za zobowiązania spółki wobec wierzycieli
odpowiada co najmniej jeden wspólnik  komplementariusz, a odpowiedzialność co najmniej
jednego wspólnika jest ograniczona  komandytariusz (jego majątek osobisty też bezpieczny)
V. komandytowo-akcyjna  za zobowiązania odpowiada jeden wspólnik bez ograniczeń 
komplementariusz, a co najmniej jeden jest akcjonariuszem i nie odpowiada za zobowiązania
spółki; minimalny kapitał zakładowy  5000 zł; zapisana w rejestrze handlowym i sądowym;
SPÓA
KI KAPITAA
OWE  teoretycznie stanowią jedno z najważniejszych osiągnięć handlu,
odpowiedzialność do wysokości wniesionego kapitału, majątek własny bezpieczny
I. ma osobowość prawną  może być reprezentowana w sądzie
II. zarządzanie w niej może być oddzielone od własności kapitału
III. funkcjonuje bez względu na to, kto jest właścicielem i kto inny nią zarządza
IV. właściciele mogą być anonimowi, może być ich wielu, żaden nie musi sprawować kontroli
nad spółką
V. właściciele udziału w spółce nie ryzykują całym swoim majątkiem  tracą tylko udziały
w przypadku bankructwa spółki  dzięki temu łatwiej pozyskać kapitał niż w osobowych
W Polsce dwa typy:
z ograniczoną odpowiedzialnością akcyjna
za zobowiązania i straty spółki wspólnicy większe przedsiębiorstwa mają charakter spółek
odpowiadają do wysokości wniesionego kapitału akcyjnych publicznych  notowane na GPW
(ujawniają swój stan finansów)
kapitał zakładowy minimum 5 000 zł kapitał zakładowy minimum 50 000 zł
kapitał dzieli się na udziały o charakterze kapitał podzielony na akcje o równej wartości
imiennym nominalnej, nie są imienne
możliwe utworzenie gdy udziałowcem jedna
osoba
21
WYKA
AD 7 12.04.2013r.
Spółki akcyjne notowane na GPW (Giełda Papierów Wartościowych) ujawniają swoje finanse, ich
działalność regulują dodatkowo przepisy o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Akcje
mogą być kupowane i sprzedawane również na rynku zamkniętym, akcjonariusz zawiera z osobą
trzecią umowę sprzedaży akcji. Skład właścicielski nieustannie się zmienia, zatem posiadacze ponad
5% akcji muszą się uwidaczniać na giełdzie (ujawniać).
3. Korporacje
Korporacja to duża spółka akcyjna, której kapitał wart kilkaset mln (duży kapitał); zarządza nią
zarząd, kontrolowany przez radę nadzorczą, wybieraną przez walne zgromadzenia akcjonariuszy.
Liczba głosów uzależniona od posiadanych akcji (15% pakiet kontrolny, 51% rzadko się zdarza 
większościowy); największe pakiety akcji mają inwestorzy instytucjonalni (fundusze inwestycyjne,
banki); rola managera  on zarządza firmą, dobrze opłacany, może otrzymywać opcje (np. wymienne
na akcje); wiele korporacji ma postać holdingu, który składa się ze spółki matki, która kontroluje
spółki córki, a te wnuczki itd.
Kapitalizacja  wartość akcji spółki wg ich cechy rynkowej - jej wielkość świadczy o wielkości
firmy.
Koszt wejścia na rynek obejmuje:
�� rejestrację (0zł w Polsce od niedawna)
�� rekrutację załogi
�� budowę siedziby, fabryki
�� reklamę (największy koszt)
�� koszt pozyskania kapitału (kredyt) (też ważny)
Im niższy koszt wejścia na rynek tym lepsze warunki dla prowadzenia biznesu. Ważnym elementem
kosztów również czas potrzebny na uruchomienie biznesu. W wielu słabo rozwiniętych krajach jest
problemem wysoki koszt wejścia na rynek przez procedury.
Różne sposoby ułatwiające firmom wejście na rynek:
�� franczyza  firma za opłatą staje się częścią znanej sieci
�� przejęcie już działającej firmy  ma licencję, jest znana odbiorcom
22
WYKA
AD 8 19.04.2013r.
TEMAT VII: Metody pozyskiwania kapitału przez przedsiębiorstwo.
Kapitał może być:
- własny
- obcy
Najważniejsze z
ródła pozyskiwania kapitału:
�� udziałowy
�� akcyjny
�� obligacje
�� kredyt bankowy
�� itd.
Bez względu na z
ródła finansowania każdy kapitał ma swój koszt.
W przypadku kapitału własnego (udziałowego, akcyjnego), kosztem kapitału jest oczekiwany przez
inwestora zysk. Natomiast w przypadku kapitału obcego (dłużnego) kosztem tym są odsetki, jakie
przedsiębiorstwo musi zapłacić bankowi za kredyt.
Koszt kapitału jest średnią ważoną kosztów kapitału ze wszystkich z
ródeł finansowania, z których
uzyskuje się ten kapitał dla tego przedsięwzięcia. W literaturze tematu można zobaczyć (& )
�� Teoria Modigllianiego-Millera  twórcy tej teorii pokazują, że struktura finansowania nie ma
znaczenia; występuje tu stała, oczekiwana stopa zwrotu, uzależniona jedynie od samych
aktywów, czyli od majątku produkcyjnego przedsiębiorstwa. Koszt kapitału jest stały.
�� Teoria tradycyjna  dowodzi, że istnieje optymalny poziom finansowania dający minimalny
koszt pozyskania kapitału; twórcy tej teorii pokazują, że wraz ze zmianą ryzyka następuje
zmiana oczekiwanej stopy zwrotu; im wyższe ryzyko tym wyższy koszt pozyskania kapitału.
Metody pozyskiwania kapitału przez przedsiębiorstwo:
1. Emisja akcji
2. Kredyt bankowy
3. Emisja papierów wartościowych, bony komercyjne
4. Emisja obligacji
1. Emisja akcji.
Akcja  jest to pakiet praw własności, który uprawnia inwestora do udziały w zyskach spółki
w postaci dywidendy.
akcje zwykłe  najbardziej popularne
Różnice między akcjami zwykłymi a uprzywilejowanymi:
�� dywidenda od akcji zwykłych jest zmienna, dywidenda od akcji uprzywilejowanych jest stała
�� w przypadku akcji zwykłych zysk może być reinwestowany, w przypadku akcji
uprzywilejowanych dywidenda nie może być reinwestowana
Spółka decyduje się na emisję akcji, kiedy jest w dobrej sytuacji.
23
WYKA
AD 8 19.04.2013r.
2. Kredyt bankowy.
Jest to instrument finansowy, który służy do krótko jak i długoterminowego finansowania
przedsiębiorstwa. Banki udzielają różnych kredytów. Pozyskiwanie kredytu jest bardzo czasochłonne,
przedsiębiorstwo musi spełnić różne wymagania. Odrębnym problemem jest znalezienie zabezpieczeń,
z punktu widzenia banku ważna jest zdolność kredytowa.
Rodzaje kredytów:
�� krótkoterminowy, roczny obrotowy 18-20%
�� długoterminowy, inwestycyjny 9-13%
3. Bony komercyjne.
W Polsce tę formę inwestowania 1992r., służą finansowaniu krótkookresowemu, są emitowane na 365
dni, ale mogą podlegać rolowaniu  przedłużeniu ich o kolejne 365 dni. Najczęściej emisją bonów
zajmują się banki, ponieważ mogą one łatwiej znalez
ć rynek zbytu oraz robią reklamę dla
przedsiębiorcy.
Przesłanki przemawiające za bonami komercyjnymi:
�� tanie z
ródło pozyskania kapitału (o 4% tańsze od kredytu)
�� szybkie przegotowanie emisji
�� uproszczona procedura emisji
�� elastyczność finansowania
4. Emisja obligacji.
Jest to najważniejszy instrument finansowy na światowych rynkach finansowych. Emitentami
obligacji są przedsiębiorstwa, ale również Skarb Państwa (obligacje skarbowe) oraz jednostki
samorządu terytorialnego (obligacje komunalne).
W Polsce ten model się nie przyjął:
- przedsiębiorstwa w latach 90 były w złej kondycji, trudno było znalez
ć inwestora
- w 1996 r. odwołano prawo do odpisywania obligacji od podatku, co przyczyniło się do rozpoczęcia
emisji obligacji przez przedsiębiorstwa
- pierwszym emitentem obligacji Huta Sędzimira w Krakowie (1996 rok, obligacje na 1 rok)
Obligacje zamieniane na akcje.
Mają wprawdzie elementy długu, ale zasadnicza ich konstrukcja uprawnia do stwierdzenia, że są
szykowane przede wszystkim na zamianę ich na akcje, a nie do wypłaty odsetek. Na polskim rynku
kapitałowym istnieją od 1996r.
Obligacje to kapitał dłużny. Jest to zobowiązanie dłużne emitenta, w stosunku do każdego kolejnego
właściciela tego dokumentu. Emitent zobowiązuje się zwrócić dług, jak również wypłacić odsetki.
Akcje to kapitał własny.
5. Factoring.
Polega na tym, że jest to pożyczka pod zastaw faktury.
24
WYKA
AD 8 19.04.2013r.
Korzyści:
- firma nie traci płynności finansowej
- kontrahent korzysta z kredytu kupieckiego (30, 60 dni)
Factoring pełny (droższy)  ryzyko niewypłacalności bierze na siebie bank, wlicza się koszt
ubezpieczenia od ryzyka
Factoring niepełny (tańszy)  odpowiedzialność bierze na siebie firma, kosz to ok. 12-15%
Banki nie wywieszają cennika, podchodzą do każdego klienta bardzo indywidualnie. Im wyższa
wartość faktury, tym koszt factoringu niższy. Factoring jest tańszy od kredytu obrotowego.
6. Leasing.
Jest to z
ródła finansowania działalności poprzez udostępnianie środków trwałych przedsiębiorstwom
za opłatą leasingową. Jest to zdecydowanie łatwiejsza forma finansowania przedsiębiorstwa niż
pozyskanie kredytu. Firmy leasingowe zdecydowanie łagodniej podchodzą do klientów niż banki, bo
cały czas pozostają właścicielami leasingowanego przedmiotu. Przedsiębiorca może sfinansować
niemal każdą inwestycję. Oferta z roku na rok jest coraz szersza, można leasingować coraz więcej
przedmiotów, można dowolnie spłacać raty, wybierając równe, malejące, sezonowe. Uproszczona
procedura trwa bardzo krótko.
Największa zaleta: wartość środka trwałego wlicza się do kosztów uzyskania przychodów.
Rodzaje leasingu:
�� operacyjny  pozwala powiększyć koszt uzyskania przychodów o opłacone co miesiąc raty
leasingowe; w ten sposób zmniejsza się swoją podstawę opodatkowania; nie pogarsza
wskaz
nika zadłużenia, bo nie jest on uwidoczniany jako zobowiązanie firmy w bilansie
�� zwrotny  polega na odsprzedaniu tego, co mamy, np. nieruchomości a następnie jego
wyleasingowaniu
�� finansowy  pozwala tylko na odpisanie części odsetkowej raty oraz amortyzację
�� konsumencki  od 01.07.2011r. w Polsce; można wyleasingować samochód, telefon
Każdy przedsiębiorca, każde przedsiębiorstwo, które finansuje inwestycje leasingiem może starać się
o dofinansowanie z UE. Wtedy leasing może stanowić kapitał własny.
7. Anioły biznesu.
Takiego anioła może pozyskać jakiś przedsiębiorca, który ma jakiś innowacyjny pomysł i szuka od
50 000 do 500 000zł. Będzie musiał się podzielić swoim zyskiem z aniołem. Dotyczy to branż
o szybkim tempie rozwoju lub nisz o ustabilizowanych sektorach.
Inwestor po osiągnięciu sukcesu rynkowego firmy sprzedaje swoje udziały innym inwestorom.
8. Pozyskanie środków na e-biznes.
Dotyczy to internetowych biznesów. Chodzi tu o wsparcie finansowe na pomysły. Można jest
pozyskać w ramach programu Innowacyjna Gospodarka  8.1. Mogą się ubiegać firmy
zarejestrowane w Polsce, o ile nie minął rok od rejestracji.
Wartość dotacji może być wyższa niż 70% kosztów, maksymalnie można zyskać 700 000zł.
Przewidziane głównie dla ludzi młodych do 27 roku życia, oni mogą liczyć nawet na pokrycie 80%
wydatków.
25
WYKA
AD 8 19.04.2013r.
9. Platforma New Connect.
Przewidziana dla młodych, początkujących firm, które mają utrudniony dostęp do taniego
finansowania. Na taki sposób pozyskania kapitału mogę ubiegać się firmy, które dopiero co zaistniały.
Statut takiej firmy musi być albo spółką akcyjną albo komandytowo-akcyjną.
Pozyskanie kapitału polega na sprzedaniu akcji, których cena uwzględnia przyszłe wyniki spółki. Na
platformę można wejść na 2 sposoby:
- przeprowadzić ofertę prywatną, skierowaną do max. 99 inwestorów
- przeprowadzić ofertę publiczną
Wprowadzenie papierów na New Connect kosztuje 3 000zł.
10. Warszawa stolicą ambitnego biznesu.
11. Ulga technologiczna  odliczanie tej ulgi dokonuje się od dochodu, najczęściej są to środki na
programy komputerowe
12. Small business act  za tym programem stoi Europejski Bank Inwestycyjny; daje on łatwiejszy
dostęp do kredytów, system gwarancji kredytowych, pomoc przy wejściu na globalne rynki.
Promowana jest działalność poza krajem lub internetowa.
Coraz więcej metod. Najistotniejszym elementem sposobu inwestowania jest koszt pozyskania
kapitału.
Efektywność to zbiór informacji wykorzystywanej do podejmowania decyzji inwestycyjnych. Wraz
ze wzrostem efektywności rynku następuje spadek ryzyka poprzez lepszą informację, wzrasta
płynność rynku (coraz szerszy rynek instrumentów finansowych).
Płynność dla przedsiębiorstwa to szybkie pozyskanie kapitału i dywersyfikacja z
ródeł pozyskania
kapitału. Płynność dla inwestora oznacza możliwość odsprzedaży posiadanych walorów przed
okresem ich zapadalności, bez utraty należnych odsetek; dywersyfikacja portfela inwestycyjnego.
Większa efektywność rynku sprzyja w jednakowym stopniu emitentom i inwestorom.
26
WYKA
AD 10 24.05.2013r.
TEMAT VIII: Pojęcie i rodzaje podatków i ich wpływ na funkcjonowanie gospodarki.
Podatek to uregulowane prawem podstawowe świadczenie pieniężne na rzecz państwa. Jest ono:
powszechne, przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne.
Cechy podatków:
�� powszechność  obowiązek płacenia dotyczy wszystkich grup podmiotów jakie wskazuje
prawo; kiedy nie płacimy podatków grożą nad odpowiednie sankcje
�� przymusowość  każdy obywatel płaci
�� nieodpłatność  w zamian za jego płacenie nie jest przewidziane żadne świadczenie pieniężne
�� bezzwrotność  odróżnia od pożyczki, nie podlega bezpośredniemu zwrotowi
Funkcje podatków:
�� fiskalna  dostarcza dochody państwu
�� stymulacyjna  pozwalają one na prowadzenie polityki budżetowej
�� redystrybucyjna  zmniejszają nierówności społeczne
4 zasady dobrego opodatkowania z XVIII wieku Adama Smitha:
1. Podmioty powinny wspierać rząd zgodnie z ich dochodami (własnymi możliwościami)
2. Podatek powinien być precyzyjnie określony: jego termin, sposób płatności, wielkość (nie
może być arbitralny)
3. Podatek powinien być ściągany w sposób najwygodniejszy dla podatnika
4. Podatek powinien być pomyślany w taki sposób, aby w jak najmniejszym stopniu
zniekształcać działanie rynku
Dobry system podatkowy to taki, w którym podatki są:
�� proste  łatwe do obliczenia i ściągnięcia
�� pewne  urzędnik nie może ustalać ich wielkości
�� niskie (niezbyt wysokie)  aby nie uchylać się od płacenia
�� neutralne  nie zniekształcają działania rynku
Zły system podatkowy może zahamować wzrost gospodarczy kraju.
Dwa podziały podatków.
Podatki dzielą się na:
o pośrednie  zawarte w cenie dobra/usługi
o bezpośrednie  wynikają z określonego tytułu (np. od psa, samochodu)
PODATKI BEZPOŚREDNIE: podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) i prawnych (CIT),
rolny, leśny, od nieruchomości, itd.
27
WYKA
AD 10 24.05.2013r.
PIT  podatek progresywny  im wyższe dochody tym wyższe podatki; dwa progi podatkowe: 18%
i 32% (32% gdy dochód przekracza 85 000 zł). W przeszłości podatek ten charakteryzował się
kilkoma progami, obecnie zeszło się do dwóch  dawniej było też dużo ulg podatkowych.
W Polsce PIT płaci 24,5 mln ludzi, z czego 10 mln to emeryci i renciści; 4,5 mln to osoby prowadzące
własną działalność gospodarczą oraz 10 mln to  zwykli obywatele (czyli osoby w wieku
produkcyjnym). Z 24,5 mln podatników 98% płaci podatki wg progu 18% (jesteśmy biedni).
CIT  stawka 19% (od 2005 roku), nazywany często korporacyjnym; wprowadzony do polskiego
systemu w 2000 roku z progiem 30%. Nie zależy on od wysokości osiąganego zysku, jednolity dla
wszystkich, firmy o różnym statusie prawnym.
Przykładowe stawki podatku CIT w krajach UE: 25% Niemcy, 31% Wielka Brytania, 33% Francja,
37% Włochy, 15% Czechy. Najniższe mają kraje nadbałtyckie (A
otwa, Estonia). Od kilku lat trwają
debaty o ujednoliceniu stawki podatkowej w strefie unijnej.
PODATKI POŚREDNIE:
VAT  podatek nałożony na przyrost wartości produktu przerabianego i sprzedawanego przez kilka
firm (przyrost wartości to wartość dodana do produktu). Od tej wartości płaci się podatek VAT.
W Polsce wprowadzony 1 lipca 1993 roku. Obecnie wynosi 23%, dawniej 22%. W krajach UE: 16%
Niemcy, 19,6% Francja, 20% Włochy, 25% Węgry i Irlandia, 17,5% Wielka Brytania. 25% to
maksimum unijne. Wysoka stawka podatku jest także w krajach skandynawskich.
Podatek VAT stanowi 50% wszystkich wpływów do państwa.
Akcyza  uzupełnienie podatku VAT, obciąża sprzedaż takich artykułów jak: benzyna i olej
napędowy, spirytus i alkohole, papierosy, mogą też być broń, futra, perfumy. Naliczany jest
procentowo lub kwotowo. Pozwala on ograniczyć konsumpcję niektórych towarów, które państwo
uznaje za niepożądane lub chce oszczędniej gospodarować. Najwyższa stawka akcyzy nałożona na
produkty alkoholowe i spirytus (od 25 do 95% ceny sprzedaży).
Akcyza stanowi 30% wszystkich wpływów do państwa.
Krzywa Laffera  krzywa prezentuje zależność między dochodami do budżetu państwa z tytułu
podatków (T), a stawką podatkową (t). Pokazuje ona, że w przypadku przekroczenia pewnej stopy
podatkowej (t*) wpływy do budżetu zaczną spadać. Zatem istnieje takie opodatkowanie, które może
maksymalizować dochód państwa.
28
WYKA
AD 10 24.05.2013r.
Podatki ponadto dzielą się na:
o zasilające budżet centralny  podatki dochodowe, VAT, akcyza
o zasilające budżet lokalny  podatek rolny, leśny, od nieruchomości, od środków transportu,
spadków, darowizn; gminy partycypują w podatkach dochodowych od osób fizycznych (16%
wpływów z tego tytułu), oraz w podatkach dochodowych od osób prawnych (5% od tych,
którzy mają siedzibę w danej gminie)
OPODATKOWANIE PRZEDSI
BIORSTW
Przedsiębiorstwa mogą płacić podatki na różnych zasadach:
1. Zasady ogólne (stawka 18% lub 32% - podatek PIT)  przedsiębiorstwo ma prawo do:
�� odpisania od przychodu kosztów, które musi ponieść na rzecz uzyskania przychodu
�� dochód opodatkowany stawką 18 lub 32%
�� wybierając tę opcję przedsiębiorca/podatnik może rozliczyć się wspólnie
z małżonkiem lub samotnie wychowywanym dzieckiem oraz skorzystać ze
wszystkich ulg podatkowych, może obliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne
i społeczne.
2. Podatek korporacyjny CIT 19% - przedsiębiorstwo ma prawo do:
�� odpisania od przychodu kosztów, które musi ponieść na rzecz uzyskania przychodu
Ale nie może rozliczyć się wspólnie z małżonkiem lub samotnie wychowywanym
dzieckiem oraz nie może skorzystać z ulg.
3. Ryczałt  cieszy się dużą popularnością w ostatnim czasie, jest to  prawie najprostsza forma
opodatkowania. Jest to określony % przychodu firmy (różny dla różnych rodzajów
działalności, np. 3% usługi w zakresie handlu, 5% budowlańcy i przemysł, 8,5% usługi, 17%
hotele, wynajem aut, 20% wolne zawody  lekarze, prawnicy, dentyści). Ryczałt może wybrać
osoba, której przychód w zeszłym roku podatkowym nie przekroczył 250 tys. euro  jest to
granica ryczałtu. Planowane jest docelowe zlikwidowanie ryczałtu. Wadą ryczałtu jest to, że
podatnik rozlicza się sam, nie może skorzystać z ulg podatkowych.
4. Karta podatkowa  najprostsze opodatkowanie, nie wymaga księgowości. Co miesiąc
podatnik płaci Fiskusowi stałą kwotę podatku (z reguły niską). Liczy się tutaj rodzaj
działalności oraz wielkość miejscowości, w której firma działa. Jest to forma opodatkowania
zarezerwowana dla rzemieślników, kominiarzy, fryzjerów, kwiaciarni, taksówkarzy,
korepetytorów, dziennikarzy, itd. np. zegarmistrz w mieście do 5 tys. ludzi płaci 149 zł
miesięcznie, a w mieście do 50 tys. ludzi płaci 200 zł.
29
WYKA
AD 10 24.05.2013r.
TEMAT IX: Rynek finansowy i jego segmenty.
Możemy rynek podzielić w gospodarce rynkowej na dwa rynki: rynek produktów i usług oraz rynek
czynników produkcji. Wśród elementów rynku czynników produkcji zaliczamy rynek finansowy.
Rynek finansowy to miejsce wymiany instrumentów finansowych pomiędzy uczestnikami, którymi
mogą być:
�� podmioty emitujące  przedsiębiorstwa
�� podmioty nabywające  inwestorzy
�� podmioty umożliwiające obrót  pośrednik, agent (najczęściej bank)
Segmentacja rynku finansowego (podział):
�� rynek pieniężny
�� rynek kapitałowy
o rynek długu (bankowy)
o rynek papierów wartościowych
�� rynek walutowy
Są to trzy najważniejsze segmenty rynku finansowego.
Rynek pieniężny stanowią krótkookresowe lokaty i kredyty, certyfikaty pieniężne, weksle, czeki.
Rynek bankowy stanowią długookresowe lokaty i kredyty, bony komercyjne.
Rynek papierów wartościowych to akcje i obligacje.
Rynek walutowy to kupno/sprzedaż walut.
Rynek finansowy jest miejscem, w którym przedmiotem obrotu są aktywa finansowe. Mają one ceny
wyróżniające je od innych, są inaczej postrzegane przez emitentów i inwestorów.
Najważniejsze cechy to:
1. płynność  cecha pożądana szczególnie przez inwestorów działających w warunkach ryzyka;
chcą kupić na tyle płynne aktywa, aby nie było problemu z ich zbyciem lub wymianą na
gotówkę
2. podzielność  minimalny odcinek, na jaki opiewają aktywa finansowe (depozyty mają
nieograniczoną podzielność); np. obligacje Skarbu Państwa mogą być ograniczone po 1000 zł
3. zamienność  związana z kosztem nabycia i zbycia instrumentu finansowego;
np. zlikwidowanie lokaty wiąże się ze stratą odsetek
4. okres  czas trwania  liczba lat do dnia aż instrument zostanie wykupiony przez emitenta lub
kiedy właściciel może go wymienić na inną formę aktywów (jest upoważniony)
5. zwrot  wielkość dochodów inwestora (dywidendy) powiększona o różnicę miedzy ceną
zbycia i nabycia aktywów; wielkość zwrotu w jednoznaczny sposób określa dzisiejszą wartość
instrumentu finansowego; inwestor stara się maksymalizować zwrot.
6. ryzyko  podstawowa cecha każdego instrumentu finansowego, w znacznym stopniu określa
wartość tego instrumentu; jest to niemożliwość określenia przyszłych strumieni pieniądza
płynących do inwestora, ryzyko rośnie wraz z wydłużeniem okresu do wykupu instrumentu
(ryzyko związane z brakiem możliwości oszacowania, co będzie w przyszłości).
30
WYKA
AD 10 24.05.2013r.
Funkcje rynku finansowego:
1. informacyjna  dostarcza informację o wysokości stopy zwrotu z aktywa finansowego,
a przez to też dostarcza informację o kosztach kapitałów dla dzisiejszej i kolejnych transakcji;
mogą z niej korzystać inni inwestorzy
2. stworzenie mechanizmu, dzięki któremu inwestor w każdej chwili może sprzedać posiadane
walory (instrumenty finansowe)  rynek finansowy zapewnia płynność instrumentów
finansowych, które są przedmiotem obrotu; łatwość sprzedaży dowolnego instrumentu określa
płynność rynku
3. ograniczenie kosztów transakcji  dzięki wzrostowi efektywności rynku zmniejsza się
różnica między stopami lokat branych i udzielanych, między ceną kupna i sprzedaży tej samej
waluty czy między ceną kupna i sprzedaży tego samego instrumentu finansowego
oferowanego przez tego samego uczestnika rynku
Efektywny rynek finansowy pozwala ograniczyć koszty nam (obecnym inwestorom) i nowym
uczestnikom rynku. Ograniczenie kosztów kapitału jest funkcją efektywności rynku. Wraz z jej
poprawą następuje spadek ryzyka, jak również zmniejsza się koszt pozyskania kapitału.
31
WYKA
AD 10 24.05.2013r.
TEMAT X: Integracja gospodarcza.
Integracja gospodarcza jest najwyższym stopniem rozwoju stosunków gospodarczych.
Przyczyny powstania i rozwoju handlu zagranicznego (międzynarodowych stosunków
gospodarczych):
�� czynniki naturalne (zasoby naturalne  złoża, warunki klimatyczne)
�� warunki technologiczne (wynikają z różnego poziomu rozwoju gospodarczego jaki osiągnęły
różne kraje)
�� opłacalność produkcji (wiąże się z wielkością i chłonnością rynku wewnętrznego,
np. Norwegia)
�� międzynarodowy podział pracy (międzynarodowe trasy, firmy zakładają filie w krajach
biedniejszych)
Rozwój międzynarodowych stosunków gospodarczych przechodzi 3 fazy:
1. handel zagraniczny (prosta, niewielka skala, potem aż do szczebla międzynarodowego,
globalnego aż do zintegrowanych gospodarczo krajów)
2. międzynarodowa współpraca produkcyjna i inwestycyjna (od działań kooperacyjnych
między państwami, przedsiębiorstwami przez wspólne międzynarodowe projekty
inwestycyjne, zagraniczne inwestycje bezpośrednie, korporacji transnarodowych aż po
wspólne projekty produkcyjne, infrastrukturalne realizowane na terenie wielu krajów).
W wyniku tego umacnia się międzynarodowy podział pracy jak również międzynarodowych
produkcji i specjalizacji.
3. integracja gospodarcza (zaczęło się od międzynarodowych porozumień handlowych,
tworzenie wspólnych rynków, które znosiły bariery handlowe; połączone systemy
gospodarcze zaczęły powstawać oparte na wspólnej polityce gospodarczej, finansowej, na
wspólnych podstawach prawnych)
Integracja gospodarcza polega na prowadzeniu przez grupę państw wspólnej polityki gospodarczej,
która ma na celu ograniczenie, a docelowo wyeliminowanie barier w dziedzinie handlu zagranicznego
we wzajemnych stosunkach obejmujących tylko te kraje, które zostały objęte tą wspólną polityką.
Możemy wyróżnić następujące etapy integracji gospodarczej:
1. Preferencyjne porozumienia handlowe  polega na wprowadzeniu niższych barier w handlu
zagranicznym między krajami, które zostały objęte porozumieniem; w kontaktach z krajami
trzecimi każdy prowadzi własną, niezależną politykę.
np. układ preferencyjny brytyjskiej wspólnoty narodów, powstały w 1932r., obejmował
wszystkich członków Imperium Brytyjskiego.
2. Strefy wolnego handlu  zlikwidowanie wszelkich barier w handlu zagranicznym między
krajami (& ), w kontaktach z krajami trzecimi każdy prowadzi własną, niezależną politykę.
np. EFTA (od 1960 do 1993r.)  Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu;
1994r.  układ o powołaniu CEFTA  Stowarzyszenie Wolnego Handlu Europy Środkowej
(Polska, Słowacja, Czechy, Węgry);
1993r.  Stowarzyszenie Wolnego Handlu Ameryki Północnej (USA, Kanada, Meksyk).
3. Unia celna  usuwa wszelkie ograniczenia celne i inne bariery między krajami
członkowskimi, różni się tym, że wprowadza dodatkowo ujednolicenie w polityce handlu
zagranicznego w stosunku do krajów trzecich.
32
WYKA
AD 10 24.05.2013r.
np. jednolita taryfa celna w handlu zagranicznym z krajami, które do Unii nie należą.
Zaczyna się prowadzić wspólną wewnętrzną politykę gospodarczą, np. kraje członkowskie
prowadzą wspólną politykę celną.
np. EWUG  Europejska Wspólnota Gospodarcza (Francja, Niemcy, Włochy, kraje Beneluxu
 1957r.); inny przykład  1834r., Unia celna większości suwerennych państw niemieckich,
olbrzymia rola w rozwoju gospodarki państw niemieckich, 1870r.  zjednoczenie Niemiec.
4. Wspólny rynek  zbliżony do Unii Celnej, ale dodatkowo pozwala na swobodny przepływ
pracy, kapitału wśród krajów członkowskich.
1970r.  wtedy Europa osiągnęła ten stan.
5. Unia gospodarcza  jedyną jej obecną postacią jest Unia Europejska; obejmuje wszystkie
podstawowe zasady współdziałania krajów, likwiduje wszystkie bariery, wspólna polityka
gospodarcza, swobodny przepływ pracy i kapitału. Dodatkowo wspólna polityka monetarna
i fiskalna.
np. Unia Beneluxu.
Integracja socjalistyczna w Europie Wschodniej
Plan Marshalla  miał pomóc w odbudowaniu Europy po IIWŚ, zakładał wdrożenie
nowocześniejszych technologii, olbrzymi kapitał; Polska i Czechosłowacja odmówiły wstąpienia do
tego planu (działanie ZSRR).
W 1949r. dochodzi do utworzenia RWPG- Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.
Nie mieliśmy na nic wpływu  podporządkowanie gospodarcze Związkowi Sowieckiemu, a póz
niej
polityczne  Układ Warszawski.
1991r.  zlikwidowanie RWPG, decydujemy się na współpracę z Europą Zachodnią.
Walory Polski na tle Europy wg krajów zachodnich:
- 40 mln ludności (duży, potencjalnie chłonny rynek zbytu)
- zasoby pracy (tania siła robocza)
- zasoby naturalne (atrakcyjne zaplecze surowcowe)
- położenie geograficzne (pomost między zachodem a wschodem)
- turystyka (wielki potencjał)
Kryteria zezwalające do przystąpienia do UE (EWG) od 1957r.:
1. Państwo musi być demokratyczne; przestrzeganie praw człowieka, ochrona mniejszości
narodowych
2. Gospodarka rynkowa
3. Zaakceptowanie i zastosowanie prawa wspólnotowego
4. Wysoki poziom rozwoju gospodarczego i standardu życiowego ludności (możliwe
odstępstwa)
17 krajów w UE przyjęło walutę euro.
Euro wprowadzono 1.01.2002r.
(& )
Przystąpienie do strefy euro:
�� kryterium inflacji  w ciągu roku średnia inflacja nie może być wyższa niż 1,5% od średniej
z 3 krajów o najniższym poziomie inflacji
33
WYKA
AD 10 24.05.2013r.
�� kryterium kursu walutowego  przez co najmniej 2 lata kurs musi się mieścić
w dopuszczalnym przedziale wahań od ustalonej wartości
�� kryterium długoterminowej stopy procentowej  na rok przed przystąpieniem nie może być
wyższa niż 2% od średniej dla tych 3 krajów o najniższej inflacji
�� kryterium budżetowe  deficyt budżetowy nie może przekraczać 3% PKB a dług publiczny
nie może przekraczać 60% PKB
�� kryterium zgodności prawa  zgodne z prawem unijnym oraz statutem europejskiego systemu
banków centralnych i Europejskiego Banku Centralnego
Korzyści ze wspólnej waluty:
- eliminacje wahań kursowych  zlikwidowane ryzyko związane z niekorzystną zmianą kursów
walutowych
- eliminacja kosztów transakcyjnych  wyeliminowanie koszty kupna/sprzedaży walut, obniżenie
kosztów działalności przedsiębiorstw
- przejrzystość cen  wspomaga konkurencyjność, a w końcu doprowadza do niższych cen
- rozwój, integracja europejskiego rynku kapitałowego  nasiliła się konkurencja między bankami
europejskimi ą� obniżenie kosztów pozyskania kapitału przez przedsiębiorstwa
- stabilność cen  niska inflacja gwarantowana przez Europejski Bank Centralny
KOLOKWIUM - 07.06
34