Regulacje prawa podatkowego a prawo bilansowe
Funkcje rachunkowości:
- informacyjna,
- kontroli wewnętrznej,
- sprawozdawcza,
- analityczno  interpretacyjna,
- statystyczna,
- podatkowa.
Nadrzędne zasady rachunkowości:
kontynuacji działania,
memoriału,
współmierności przychodów i kosztów,
ciągłości,
ostrożnej wyceny,
przewagi treści nad formą,
istotności.
Funkcje podatków:
" fiskalna,
" regulacyjna
" stymulacyjna
System samoopodatkowania
Wynik finansowy (rachunkowy brutto, księgowy)
a
Dochód podatkowy
Uniwersytet Ekonomiczny,  Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców , dr Ewa Wanda Maruszewska
1
Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
Art. 12. 1. Przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 13 i 14, są w szczególności:
1) otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. (...)
3. Za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji
rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie
zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów,
udzielonych bonifikat i skont.
3a. Za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust.
3c-3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo
częściowego wykonania usługi, nie póz
niej niż dzień:
1) wystawienia faktury albo
2) uregulowania należności.
USTAWA z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
Art. 3. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
30) przychodach i zyskach  rozumie się przez to uprawdopodobnione powstanie w
okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej
wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości
zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego
niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli,
Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
Art. 15. 1. Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia
przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia z
ródła przychodów, z wyjątkiem kosztów
wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote
według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia
roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.
4. Koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w
latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku
podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody, z zastrzeżeniem ust.
4b i 4c.
Uniwersytet Ekonomiczny,  Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców , dr Ewa Wanda Maruszewska
2
USTAWA z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
Art. 3. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
31) kosztach i stratach  rozumie się przez to uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie
sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie
zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które
doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny
sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli,
Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
Art. 16. 1. Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:
26) rezerw tworzonych na pokrycie wierzytelności, których nieściągalność została
uprawdopodobniona (...)
26a) odpisów aktualizujących, z tym że kosztem uzyskania przychodów są odpisy
aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części
należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 do przychodów
należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie ust. 2a pkt 1,
27) rezerw innych niż wymienione w pkt 26, jeżeli obowiązek ich tworzenia w ciężar kosztów
nie wynika z innych ustaw; nie są jednak kosztem uzyskania przychodów rezerwy utworzone
zgodnie z ustawą o rachunkowości, inne niż określone w niniejszej ustawie jako taki koszt,
USTAWA z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
Art. 35d. 1. Rezerwy tworzy się na:
1) pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania, których
kwotę można w sposób wiarygodny oszacować, a w szczególności na straty z
transakcji gospodarczych w toku, w tym z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń,
operacji kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego,
2) przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją, jeżeli na podstawie
odrębnych przepisów jednostka jest zobowiązana do jej przeprowadzenia lub
zawarto w tej sprawie wiążące umowy, a plany restrukturyzacji pozwalają w sposób
wiarygodny oszacować wartość tych przyszłych zobowiązań.
2. Rezerwy, o których mowa w ust. 1, zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów
operacyjnych, kosztów finansowych lub strat nadzwyczajnych, zależnie od okoliczności, z
którymi przyszłe zobowiązania się wiążą.
Uniwersytet Ekonomiczny,  Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców , dr Ewa Wanda Maruszewska
3
Wynik finansowy brutto
- Przychody (dochody) niepodlegające opodatkowaniu
+ przychody podatkowe, które nie są przychodami rachunkowymi
+ koszty i straty nieuznawanie przez prawo podatkowe jako koszty uzyskania przychodów
- koszty i straty podatkowe, które nie są kosztami i stratami rachunkowymi
= Dochód
- Dochody wolne od podatku i odliczenia od dochodu
+ Kwoty zwiększające dochód (np. utracone ulgi)
= Podstawa opodatkowania
Szczególne wymogi prowadzenia ksiąg rachunkowych w zakresie ewidencji i
rozliczania podatku VAT
Ewidencja faktur zakupu - działalność opodatkowana VAT
Konto
Treść operacji
Wn Ma
1. Faktura zakupu:
a) kwota netto 10,00 Rozliczenie zakupu 10,00
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu 2,30 VAT naliczony 2,30
c) kwota brutto 12,30 Rozrachunki
z dostawcami
12,30
Odpowiednie konto aktywów
2. Rozliczenie zakupu środków trwałych, usług, Rozliczenie zakupu
lub konto kosztów (zespół 4
towarów i materiałów (kwota netto) 10,00
lub 5) 10,00
3. Zapis równoległy w przypadku zaliczenia
Odpowiednie konto zespołu 5 Rozliczenie
zakupów na konta zespołu 4 i prowadzenia
10,00 kosztów 10,00
ewidencji kosztów w zespołach 4 i 5 jednocześnie
Uniwersytet Ekonomiczny,  Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców , dr Ewa Wanda Maruszewska
4
Ewidencja faktur zakupu - działalność zwolniona z VAT
Konto
Treść operacji
Wn Ma
1. Otrzymana faktura zakupu (kwota Rozrachunki
Rozliczenie zakupu 12,30
brutto) z dostawcami 12,30
Odpowiednie konto aktywów lub
2. Rozliczenie zakupu środków trwałych, Rozliczenie zakupu
konto kosztów (zespół 4 lub 5)
usług, towarów i materiałów (kwota brutto) 12,30
12,30
3. Zapis równoległy w przypadku zaliczenia odpowiednie konto zespołu 5 Rozliczenie kosztów
zakupów na konta zespołu 4 (kwota brutto) 12,30 12,30
Uniwersytet Ekonomiczny,  Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców , dr Ewa Wanda Maruszewska
5
Ewidencja faktur zakupu - działalność opodatkowana i zwolniona z VAT
W trakcie roku  otrzymanie faktury
Konto
Treść operacji
Wn Ma
1. Otrzymana faktura zakupu:
a) kwota netto Rozliczenie zakupu
b) VAT naliczony VAT naliczony
c) kwota brutto Rozrachunki
z dostawcami
2. Rozliczenie zakupu środków trwałych, odpowiednie konto aktywów lub
Rozliczenie zakupu
usług, towarów i materiałów (kwota netto) konto kosztów (zespół 4 lub 5)
3. Zapis równoległy w przypadku zaliczenia Rozliczenie
odpowiednie konto zespołu 5
zakupów na konta zespołu 4 (kwota netto) kosztów
Dokument PK  rozliczenie na koniec miesiąca
Konto
Treść operacji
Wn Ma
1. PK odpowiednie konto aktywów lub konto
VAT naliczony
kosztów (zespół 4 lub 5)
2. Zapis równoległy w przypadku zaliczenia Rozliczenie
odpowiednie konto zespołu 5
zakupów na konta zespołu 4 kosztów
Rozliczenie roczne
Konto
Treść operacji
Wn Ma
1. Korekta roczna zwiększająca VAT Pozostałe przychody
VAT naliczony
naliczony operacyjne
2. Korekta roczna zmniejszająca VAT Pozostałe koszty
VAT naliczony
naliczony operacyjne
Uniwersytet Ekonomiczny,  Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców , dr Ewa Wanda Maruszewska
6
Data ujęcia przychodów ze sprzedaży w księgach rachunkowych
Konto
Opis operacji
Wn Ma
Zapisy w księgach w miesiącu wydania wyrobów gotowych
Wz - wydanie wyrobów gotowych
Koszt własny sprzedaży Wyroby gotowe
z magazyn 8,00
FV - sprzedaż wyrobów Przychody ze sprzedaży 10
gotowych:
a) wartość netto sprzedaży
10,00
Podatek VAT należny do
rozliczenia w następnym okresie
b) VAT należny 2,30
2,30
c) kwota brutto należności
Rozrachunki z odbiorcami 12,30
12,30
Zapisy w księgach miesiącu wystawienia faktury
PK - przeksięgowanie VAT VAT należny do rozliczenia w VAT należny do rozliczenia w
należnego następnym okresie 2,30 bieżącym okresie 2,30
Faktura korygująca VAT
Ewidencja faktur korygujących: zapis dodatni
Korekta  in minus (obniżenie ceny u sprzedającego)
Konto
Opis operacji
Wn Ma
FV korygująca sprzedaż:
Przychody ze sprzedaży 10
a) wartość netto korekty -10
b) VAT należny -2,30 VAT należny do rozliczenia w
następnym okresie 2,30
c) kwota brutto korekty
Rozrachunki z odbiorcami
-12,30
12,30
Uniwersytet Ekonomiczny,  Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców , dr Ewa Wanda Maruszewska
7
Korekta  in plus (podwyższenie ceny u sprzedającego)
Konto
Opis operacji
Wn Ma
FV korygująca:
Przychody ze sprzedaży 10
a) wartość netto sprzedaży +10
b) VAT należny +2,30
VAT należny 2,30
c) kwota brutto należności +12,30
Rozrachunki z odbiorcami 12,30
Korekta ceny zakupu  in minus (u kupującego)
Konto
Opis operacji
Wn Ma
Otrzymana FV korygująca:
Rozliczenie zakupu 10
a) wartość netto korekty -10
b) VAT naliczony -2,30
VAT naliczony 2,30
c) kwota brutto korekty -12,30
Rozrachunki z dostawcami 12,30
Korekta ceny zakupu  in plus (u kupującego)
Konto
Opis operacji
Wn Ma
Otrzymana FV korygująca:
Rozliczenie zakupu 10
a) wartość netto korekty 10
VAT naliczony 2,30
b) VAT naliczony 2,30
Rozrachunki z dostawcami
c) kwota brutto korekty 12,30
12,30
Uniwersytet Ekonomiczny,  Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców , dr Ewa Wanda Maruszewska
8
Ewidencja faktur korygujących: zapis ujemny
Korekta ceny  in minus ( u sprzedającego)
Konto
Opis operacji
Wn Ma
FV korygująca:
Przychody ze sprzedaży -10
a) wartość netto sprzedaży -10
b) VAT należny -2,30
VAT należny -2,30
c) kwota brutto należności -12,30
Rozrachunki z odbiorcami -12,30
Korekta ceny  in minus (u kupującego, który zakupione towary już odsprzedał)
Konto
Opis operacji
Wn Ma
Otrzymana FV :
Rozliczenie zakupu towarów 10
a) wartość netto 10
VAT naliczony 2,30
b) VAT naliczony 2,30
Rozrachunki z dostawcami
c) kwota brutto 12,30
12,30
Towary 10 Rozliczenie zakupu
Przyjęcie towarów do magazynu:
towarów 10
FV sprzedaży:
Przychody ze sprzedaży 15
a) wartość netto sprzedaży 15
b) VAT należny 3,45
VAT należny 3,45
c) kwota brutto należności 18,45
Rozrachunki z odbiorcami 18,45
Wydanie towarów z magazynu w Wartość sprzedanych towarów 10 Towary 10
związku ze sprzedażą:
Otrzymana FV korygująca:
Rozliczenie zakupu towarów -1
a) wartość netto korekty -1
VAT naliczony -0,23
b) VAT naliczony -0,23
Rozrachunki z dostawcami
c) kwota brutto korekty -1,23
-1,23
Towary -1 Rozliczenie zakupu
Korekta przyjęcia do magazynu:
towarów -1
Korekta wartości sprzedanych Wartość sprzedanych towarów -1 Towary -1
towarów:
Nota korygująca
Uniwersytet Ekonomiczny,  Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców , dr Ewa Wanda Maruszewska
9