CENTRUM LOGOPEDYCZNE PL
Rozwój mowy a dwujęzyczność
Autor: Beata Musiał
01.07.2010.
Zmieniony 01.07.2010.
Przez naukowców termin dwujęzyczność jest zastępowany szeregiem innychterminów, takich jak:
bilingwizm, wielojęzyczność, poliglosja, dyglotyzm. Dwujęzyczność, czyli bilingwizm, jest pojęciem
pozornie łatwym do zdefiniowania,ale w rzeczywistości skomplikowanym i nieprzejrzystym. 1)
Dwujęzyczność to opanowanie dwu języków w takim stopniu, jak społecznie ekwiwalentni ich
jednojęzyczni nosiciele. Polega na umiejętności posługiwania się wszystkimi sprawnościami w języku
ojczystym i drugim oraz częstym używaniu obydwu języków w różnych sytuacjach i z różnymi
uczestnikami aktu komunikacji. Jest to zazwyczaj nietrwały stan, mający związek z emigracją lub
pobytem za granicą, co implikuje bliski kontakt z danym językiem i kulturą, umożliwiający osobiste ich
doznawanie.
2) Bilingwalność lub dwujęzyczność: zdolność jednostki do posługiwania się dwoma kodami językowymi
(językami) i ich korelatami”.
Czy zatem dzieci dwujęzyczne mogą być opóz
nione w rozwoju mowy? Badania naukowe nad rozwojem
językowym dzieci jedno- i dwujęzycznych dają na to pytanie odpowiedz
przeczącą Rozwój językowy
bilingwalnego dziecka przebiega zasadniczo równolegle w obu językach, nawet wtedy, gdy drugi język nie
jest używany w kontaktach z dzieckiem od samego początku. W sprzyjających warunkach, tzn. gdy
kontakt dziecka z obydwoma językami jest wystarczający, dziecko osiąga w wieku około 4-5 lat
porównywalną kompetencję w obydwu językach. Często bywa tak, że dziecko pod wpływem różnych
czynników (przede wszystkim rodzaju i intensywności kontaktów z każdym z języków, a także czynników
emocjonalnych - stosunku dziecka do poszczególnych osób posługujących się w kontaktach z nim danym
językiem, potrzeby komunikacji itd.) dziecko "wybiera" zwykle jeden z języków jako swój język
dominujący, zaś drugi - jako język słabszy. Jednak w warunkach sprzyjających rozwojowi obydwu
języków każde dziecko, niezależnie od swoich indywidualnych predyspozycji, czy tzw. "zdolności
językowych" może rozwinąć pełną kompetencję bilingwalną. Dziecko może zatem uczyć się zupełnie
niezależnie dwóch języków. Mózg rozdziela materiał językowy i doskonali oba języki równolegle.
Przyswajanie podstaw języka w tym wieku umożliwia dziecku jego poznanie w sposób pełniejszy i
bardziej naturalny niż na jakimkolwiek innym etapie życia. Dzieci dwujęzyczne mają łatwość tworzenia
nowych pojęć i większą plastyczność umysłu. Najnowsze badania wykazały, że dorastanie w
dwujęzycznym środowisku wpływa na przyszłe zdolności językowe dziecka i ułatwia naukę kolejnych
języków oraz rozwija zdolność abstrakcyjnego myślenia Natomiast jeszcze do niedawna uznawano za
pewnik owe sądy o potencjalnych ograniczeniach w rozwoju własnej mowy: * Dwujęzyczne dzieci nie
uczą się poprawnie ani jednej mowy, ani drugiej.
* Dzieci te są opóz
nione w rozwoju językowym.
* Dzieci dwujęzyczne mają opóz
niony rozwój intelektualny
* Dzieci te nie są kreatywne.
* Dzieci te nie potrafią się identyfikować z własna ojczyzną
* Dzieci te nie posiadają swej mowy ojczystej.
* Dzieci dwujęzyczne są wykolejone, pozbawione ojczyzny, bez identyfikacji.
Póz
niejsze badania naukowe nad rozwojem językowym dzieci jedno i
dwujęzycznych dają na te przesądy odpowiedz
przeczącą. Rozwój językowy bilingwalnego
dziecka przebiega zasadniczo równolegle w obu językach, nawet wtedy,
gdy drugi język nie jest używany w kontaktach z dzieckiem od samego początku.
W sprzyjających warunkach, tzn. gdy kontakt dziecka z obydwoma językami
jest wystarczający, dziecko osiąga w wieku około 4-5 lat porównywalną kompetencję
w obydwu językach. W pierwszych dwóch latach wychowania dwujęzycznego
często dochodzi do mieszania przez dziecko obu języków. Dzieje się tak dlatego,
że dziecko dość póz
no zyskuje świadomość istnienia dwóch różnych systemów
językowych. Jednakże w póz
niejszym okresie dziecko na ogół nie ma problemów
z wyborem danego języka w zależności od osoby partnera komunikacyjnego i sytuacji
komunikacyjnej.
Pozytywny wpływ ma dwujęzyczność na zdolności poznawcze i inteligencję
człowieka, choć nie w sensie wyższego ilorazu inteligencji. Osoby dwujęzyczne
mają „przewagę” przede wszystkim w zakresie kreatywnego myślenia i
„elastyczności
poznawczej” – rozwiązywania problemów. Cechuje je także większa wrażliwość
na wszelkie zjawiska językowe, potrafią też lepiej analizować swoją wiedzę
i język oraz kontrolować procesy przetwarzania informacji językowej.35
http://www.logopedia.pl Kreator PDF Utworzono 15-10-2010, 10:22
CENTRUM LOGOPEDYCZNE PL
Istnieją dowody na to, że dwujęzyczność wspiera rozwój inteligencji
i zdolności poznawczych dzieci. Stanowią to liczne badania naukowe prowadzone
na całym świecie:
* Dwujęzyczne dzieci uczą się łatwiej drugiego języka podczas zabawy, natomiast
pozostałe dzieci wyuczają się go póz
niej w szkole z wielkim trudem.
* Dzieci te posługują się drugim językiem o wiele lepiej i doskonalej.
* Dwujęzyczne dzieci posiadają talent językowy i są bystrzejsze językowo
niż dzieci jednojęzyczne.
* Dzieci dwujęzyczne są więcej tolerancyjne i bardziej otwarte niż dzieci jednojęzyczne.
* Dzieci dwujęzyczne są bardziej elastyczne do przystosowania się niż dzieci
jednojęzyczne.
* Dwujęzyczne dzieci są inteligentniejsze niż dzieci jednojęzyczne.
Dokonując podsumowania można przyjąć, iż uczenie się i posługiwanie się
drugim językiem nie ma negatywnego wpływu na rozwój intelektualny, jak i językowy.
Poprzez naukę w dwóch językach , dzieci jednocześnie rozwijają swoiste
metajęzykowe kompetencje i są niewątpliwie pozytywnym modyfikatorem podczas
nabywania umiejętności operowania innymi językami obcymi.
Osoba dwujęzyczna musi opanować nie tylko słownictwo i reguły rządzące procesem tworzenia zdań
gramatycznie poprawnych, ale także powinna nauczyć się podejmować decyzje dotyczące sposobów
przekazywania emocji i uczuć, które przecież przeżywa w taki sam sposób, wobec ludzi, zjawisk i
przedmiotów, bez względu na to jakim językiem mówi.
Bibliografia
E. Lipińska: Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wstęp do badań dwujęzyczność. Kraków 2003,
E. Rybacka: Dwujęzyczność, jak się do niej dochodzi, jej wady i zalety. Szczecin 2005,. B.Baumgartner :
Przeżyć dwujęzyczność. Jak wychować dziecko dwujęzyczne . Harmonia. 2008 J. Cieszyńska artykuł
:”Lingwistyczne i psychologiczne problemy osób dwujęzycznych” Kraków
http://www.logopedia.pl Kreator PDF Utworzono 15-10-2010, 10:22