Szkoła Konstruktorów
S
z
k
o
Å‚
a
K
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
ozwiązanie zadania powinno zawierać schemat elektryczny i zwięzły opis
działania. Model i schematy montażowe nie są wymagane. Przysłanie
Rdziałającego modelu lub jego fotografii zwiększa szansę na nagrodę.
Ponieważ rozwiązania nadsyłają czytelnicy o różnym stopniu zaawansowania, mi-
le widziane jest podanie swego wieku.
Ewentualne listy do redakcji czy spostrzeżenia do erraty powinny być umieszczo-
ne na oddzielnych kartkach, również opatrzonych nazwiskiem i pełnym adresem.
Prace należy nadsyłać w terminie 45 dni od ukazania się numeru EdW (w przypadku
P
r
a
c
e
n
a
l
e
ż
y
n
a
d
s
y
Å‚
a
ć
w
t
e
r
m
i
n
i
e
4
5
d
n
i
o
d
u
k
a
z
a
n
i
a
s
i
Ä™
n
u
m
e
r
u
E
d
W
(
w
p
r
z
y
p
a
d
k
u
prenumeratorów  od otrzymania pisma pocztą).
p
r
e
n
u
m
e
r
a
t
o
r
ó
w

o
d
o
t
r
z
y
m
a
n
i
a
p
i
s
m
a
p
o
c
z
t
Ä…
)
.
Zadanie 44
Nadeszła jesień. Wieczory są coraz krót- Mam nadzieję, że znajdą się koledzy, Mając na pokładzie akumulator o znacz-
sze, ale wielu z nas nie chce jeszcze rezy- którzy nie poprzestaną na wykorzystaniu nej pojemności (na pewno powyżej 1Ah)
gnować z jazdy rowerem po zapadnięciu wyłącznie kupionych w sklepie gotowych można pomyśleć o dodatkowych  baje-
zmroku. W ostatnich latach obserwujemy lamp. Tym razem proponuję, byście tro- rach , choćby kierunkowskazach, pro-
gwałtowny wzrost liczby samochodów na szkę popuścili wodze fantazji i zapropono- stym systemie alarmowym, wskaz
niku
drogach. Jazda rowerem po szosach, a na- wali coś oryginalnego, może nawet  baje- stanu baterii (akumulatorów). Macie tu
wet ulicach miejskich jest coraz bardziej ranckiego . Wyobrażam sobie, że głów- ogromne pole do popisu. Nie zapomnijcie
niebezpieczna. Tym bardziej nabiera zna- nym z
ródłem zasilania powinno pozostać jednak, że głównym tematem zadania jest
czenia sprawa dobrego oświetlenia rowe- dynamo. Dodatkowo trzeba zastosować system zasilania, a nie szczegóły dotyczą-
ru. Jest więc dobra okazja, by przemyśleć baterie lub akumulator. Akumulatory mo- ce wspomnianych  bajerów .
tę sprawę. Co prawda w sklepach można głyby być podładowywane w garażu bez Przysyłajcie więc zarówno pomysły, jak
kupić najróżniejsze lampy i lampki, jednak wyjmowania, na przykład przez wetknięcie wyobrażacie sobie dobry i niezawodny sy-
nie zawsze zdają one egzamin w praktyce. na noc wtyczki stacjonarnej ładowarki. Dy- stem oświetlenia roweru. Podzielcie się też
Zasilanie z dynama uniezależnia od baterii, namo mogłoby w razie potrzeby podłado- swoimi doświadczeniami praktycznymi -
ale w niesprzyjających warunkach: pod- wywać akumulator podczas jazdy w dzień, każdy, kto wcześniej zrealizował podobny sy-
czas deszczu, a co ważniejsze przy każdym np. w czasie dłuższej wyprawy w plener, stem, niech do nas koniecznie napisze. Za-
zatrzymaniu, np. przed skrzyżowaniem, gdy nie ma dostępu do sieci 220V. Można proponujcie dodatkowo  bajery , zarówno
przestaje pełnić swą funkcję. Natomiast zastosować fabryczne lampy, ale może te mające praktyczną przydatność, jak i  wo-
zasilanie wyłącznie z baterii ma istotną wa- warto je trochę przerobić, na przykład dotryski montowane tylko dla ozdoby.
dę - baterie (zwłaszcza w lampie przedniej) wstawiając dodatkowe diody LED (z tyłu Nie obawiajcie się przysyłać projektów
zwykle kończą swój żywot w najbardziej czerwone, z przodu żółte lub żółtozielone). nie opracowanych do końca - często w ta-
nieodpowiednim momencie, a poza tym Zastanówcie się, czy nie zastosować aku- kich niepełnych pracach można znalez
ć
są kosztowne. Akumulatorki rozwiązują mulatorka żelowego 6V. Nowy akumulator bardzo ciekawe pomysły. Jak zwykle infor-
problem częściowo, bo trzeba kontrolować żelowy jest wprawdzie drogi, ale często za muję, iż najciekawsze projekty zrealizowa-
ich stan i podładowywać, na co przeciętny grosze można kupić używane, które dają ne praktycznie mogą trafić do działu Elek-
użytkownik zwykle nie ma czasu. Dobrze się  reanimować i mogłyby znakomicie tronika-2000 lub do Forum Czytelników.
P
i
o
t
r
byłoby więc opracować system oświetle- pełnić swą funkcję, mając pojemność na- Pomysłodawcą tego zadania jest Piotr
R
a
k
nia roweru Å‚Ä…czÄ…cy zalety dynama i baterii. wet o 50% mniejszÄ… od znamionowej. Rak z Lublina - otrzymuje on nagrody
Oto oficjalny temat zadania 44: Kwasowy akumulator żelowy jest o tyle książkowe.
Opracować system rezerwowego zasi- godny uwagi, że jego stan naładowania Zachęcam też do nadsyłania propozycji
O
p
r
a
c
o
w
a
ć
s
y
s
t
e
m
r
e
z
e
r
w
o
w
e
g
o
z
a
s
i
lania roweru. można łatwo sprawdzić mierząc napięcie, następnych zadań do Szkoły Konstrukto-
l
a
n
i
a
r
o
w
e
r
u
Tym razem zadanie może wyglądać na a utrzymywanie w dobrej kondycji polega rów. Autorzy zaprezentowanych zadań
beznadziejnie łatwe. Jeśli tak uważasz - na dołączeniu do jakiegokolwiek zasilacza otrzymają nagrody rzeczowe lub książki.
napisz i zaproponuj proste rozwiązanie. o ustalonym napięciu (ok. 2,3V/ogniwo).
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/99
33
Szkoła Konstruktorów
S
z
k
o
Å‚
a
K
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
RozwiÄ…zanie zadania 40
Z
a
p
r
o
j
e
k
Zadanie 40 było następujące: Zaprojek- 4066. Nie tylko on, ale i wielu innych kole- ksera można wykorzystać np. potencjo-
tować układ rozróżniający treść przekazu gów proponuje skokowe wyciszanie przy metr cyfrowy (Dallas lub Xicor). Oczywi-
t
o
w
a
ć
u
k
Å‚
a
d
r
o
z
r
ó
ż
n
i
a
j
Ä…
c
y
t
r
e
Å›
ć
p
r
z
e
k
a
z
u
muzyka/mowa, albo też w inny sposób użyciu jakiegoś elementu przełączającego. ście trzeba tu rozwiązać szereg dodatko-
m
u
z
y
k
a
/
m
o
w
a
,
a
l
b
o
t
e
ż
w
i
n
n
y
s
p
o
s
ó
b
wyrównujący głośność mowy i muzyki Jest to rozwiązanie ryzykowne. Nie chodzi wych problemów, jednak to rzeczywiście
w
y
r
ó
w
n
u
j
Ä…
c
y
g
Å‚
o
Å›
n
o
Å›
ć
m
o
w
y
i
m
u
z
y
k
i
w przekazie radiowym. mi tu o stuki podczas przełączania, bo jest droga prowadząca do sukcesu.
w
p
r
z
e
k
a
z
i
e
r
a
d
i
o
w
y
m
.
można je wyeliminować przez odpowie- Sam zastanawiam się od dłuższego cza-
Zadanie wcale nie było łatwe. Tym bar- dnią konfigurację obwodu wyciszania. Je- su nad budową specyficznego kompreso-
dziej się cieszę, że nadeszło sporo rozwią- stem jednak przekonany, że samo skoko- ra i taki układ cyfrowy dobrze by się do te-
zań, z czego kilkanaście jak najbardziej we zmniejszanie lub zwiększanie głośno- go nadawał. Tomek też otrzymuje 3 punk-
godnych uwagi ze względu na interesują- ści, które przecież będzie następować ty i nagrodę. Zachęcam go także do dal-
ce koncepcje i pomysły układowe. I już na w trakcie trwania utworu, okaże się na szych prób praktycznych. I zachęcam do
początku chciałbym pochwalić wszystkich dłuższą metę denerwujące i wręcz nie do nadsyłania prac nie tylko do Szkoły, ale też
tych, którzy podjęli się analizy tego nieła- przyjęcia. Dlatego warto pomyśleć nad in- do zrealizowania projektów, które mogły-
twego zadania. Wiem, że niektórzy wal- nym sposobem, by wyciszanie było płyn- by zostać przedstawione w Forum Czytel-
czyli z postawionym zadaniem, ale nie ne. ników, albo nawet w dziale Elektronika-
zdecydowali się na przysłanie pracy do Re- Jak by nie było, Grzegorz za swe propo- 2000. Oczywiście zbudowany model musi
dakcji. Jestem przekonany, że i ich trud nie zycje uzyskuje 3 punkty i nagrodę. działać zgodnie z zamierzeniami.
pójdzie na marne. Skokowe wyciszanie zaproponował Podobne interesujące propozycje nade-
T
o
m
a
s
z
K
u
t
y
Å‚
a
J
a
r
o
s
Å‚
a
w
K
e
m
p
a
A teraz przegląd nadesłanych prac. Naj- również Tomasz Kutyła ze Stalowej Woli. słał także Jarosław Kempa z Tokarzewa.
pierw najlepsze propozycje układowe. Tym razem oprócz kluczy 4066 wykorzy- U niego kluczowym elementem jest elek-
Grzegorz Talarek z Międzyrzecza zapro- stany ma być multiplekser 4051, przez co troniczny potencjometr Dallas DS1802.
G
r
z
e
g
o
r
z
T
a
l
a
r
e
k
ponował wykorzystanie scalonej pętli fa- głośność nie będzie zmieniana dwustop- W pierwszej wersji zmiana głośności na-
zowej, a właściwie detektora częstotliwo- niowo, tylko dziewięciostopniowo. Tym stępuje po wykryciu składowych o skraj-
ści NE567. Według założeń kostka NE567 samym  schodki będą znacznie mniej- nych częstotliwościach. W drugiej chodzi
wykrywałaby przebiegi o najwyższych czę- sze (np. 1dB) i być może takie rozwiązanie o utrzymanie jednakowego poziomu sy-
stotliwościach, których nie ma w sygnale zdałoby egzamin praktyczny. Tomek nie gnału. Jarek sprytnie wykorzystał linijkę
mowy. Tranzystor wraz ze współpracują- zastosował filtrów - wzmacniacz, prostow- świetlną VU-metru LM3916, której  niż-
cym obwodem opóz
niającym RC sterują nik aktywny, timer 555 oraz licznik 4060 sze wyjścia powodują zwiększanie gło-
pracą kluczy analogowych z kostki CMOS mają za zadanie przyciszyć zbyt głośny sy- śności,  środkowe nic nie zmieniają,
4066. Pomysł jest interesujący, idea słu- gnał. Zaproponowana idea jest bardzo cie- a  najwyższe zmniejszają głośność. Przy
szna. Jednak przy praktycznej realizacji da- kawa, jednak szczegóły realizacyjne nie okazji układ LM3916 może pełnić rolę
łyby się odczuć nieprzewidziane kłopoty. zostały dopracowane. I to nie tyle aktywny wskaz
nika poziomu, sterujÄ…c linijkÄ… 10
Kostka NE567 jest znakomitym detekto- prostownik uśredniający, co układ stero- diod LED. Idea bardzo mi się podoba, jed-
rem częstotliwości, ma jednak wąski za- wania multiplekserem zmieniającym gło- nak układ trzeba jeszcze dopracować.
kres częstotliwości pracy (foą12%), co śność. Tomasz dołączył wejście prostow- Przede wszystkim prostownik. Jarek za-
w tym wypadku na pewno nie jest zaletą. nika do wejścia całego układu. Ja zapropo- stosował najzwyklejszy prostownik
Ponadto układ potrzebuje określonej liczby nowałbym dołączenie prostownika do z dwoma diodami (1N4148) w układzie
cykli, by wyjście zmieniło stan z wysokie- wyjścia. Tym samym prostownik i układ
go na niski. Co prawda, przy badaniu naj- regulacyjny miałyby za zadanie utrzymy-
Punktacja
wyższych składowych sygnału audio, pro- wać w miarę stały poziom sygnału wyj-
Szkoły Konstruktorów
blem małej liczby cykli nie powinien wy- ściowego, a o to przecież chodzi. Pew-
Marcin WiÄ…zania Gacki 32
stąpić, jednak obawiam się, czy prosty nych zmian wymagałby jeszcze układ ste-
Dariusz Knull Zabrze 28
układ z jedną kostką 567 spełni założone rowania. Zamiast jednokierunkowego licz-
Tomasz Sapletta Donimierz 18
funkcje. Może trzeba będzie dać co naj- nika 4060 należałoby zastosować dwukie-
Jarosław Kempa Tokarzew 15
mniej jeszcze jeden układ 567 do wykry- runkowy, np. 4029 z dodatkowymi obwo-
Paweł Korejwo Jaworzno 15
wania najniższych składowych. Równole- dami zatrzymującymi zliczanie po osią- Mariusz Nowak Gacki 15
Marcin Piotrowski Białystok 12
głe połączenie dwóch lub więcej kostek gnięciu minimalnego i maksymalnego sta-
Krzysztof Kraska Przemyśl 11
567 nie sprawi żadnych kłopotów, ponie- nu licznika. Układ działałby z grubsza tak:
Jarosław Chudoba Gorzów Wlkp. 10
waż mają one wyjścia typu otwarty kolek- po stwierdzeniu, że sygnał wyjściowy jest
Roland Belka Złotów 8
tor. Nawet przy zastosowaniu dwóch lub za wysoki, pobudzony przez prostownik ti-
Maciej Ciechowski Gdynia 8
czterech tanich układów 567, wymagana mer 555 uruchamiałby licznik, który zliczał-
Barbara Jaśkowska Gdańsk 8
ilość elementów biernych będzie mała by, powiedzmy w górę. W ciągu kilku czy Czesław Szutowicz Włocławek 8
i układ można umieścić na małej płytce kilkunastu sekund następowałoby stop- Rafał Wiśniewski Brodnica 8
Piotr Wójtowicz Wólka Bodzechowska 8
drukowanej. Wykorzystanie detektorów niowe powolne przyciszanie o kilka decy-
Jakub Mielczarek Mała Wola 7
NE567 jest, ogólnie biorąc, znakomitym beli, dopóki sygnał na wyjściu nie zmalałby
Tomasz Gacoń i Paweł Kuchta 6
pomysłem, jednak trzeba dobrze wczytać do założonego poziomu. Wtedy zliczanie
Marek Grzeszyk Stargard Szcz. 6
się w dane katalogowe i dobrać zewnę- byłoby zatrzymywane. Jeśli z kolei przez
Grzegorz Kaczmarek Opole 6
trzne kondensatory, by w pełni wykorzy- czas dłuższy timer 555 nie byłby pobudza- Bartosz Niżnik Puławy 6
Marcin Przybyła Siemianowice 6
stać dostępne możliwości (szeroki zakres ny (okres ciszy, albo cichsza mowa), licznik
Bartłomiej Stróżyński Kęty 6
chwytania i mała liczba cykli potrzebna do zaczynałby zliczać w dół, czyli następowa-
Paweł Bajurko Warszawa 5
zadziałania. łoby zwiększanie wzmocnienia. Pomysł
Marcin Barański Koszalin 5
Jak wspomniałem, Grzegorz do przyci- z licznikiem i cyfrowym tłumikiem bardzo
Michał Kobierzycki Grójec 5
szania muzyki chce zastosować klucze mi się bardzo podoba. Zamiast multiple-
34 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/99
Szkoła Konstruktorów
S
z
k
o
Å‚
a
K
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
podwajacza. Nie jest problemem to, że LM3916 pro-
sygnały mniejsze niż 1V w ogóle nie bę- ponuje wyko-
dą przezeń przechodzić. Sygnał można rzystać popu-
bowiem wstępnie wzmocnić, a małe sy- larny linijkowy
gnały nas w tym wypadku nie interesują. wskaz
nik wy-
Wadą zaproponowanego układu jest cha- sterowani a
r
y
s
u
n
rakterystyka dynamiczna. Układy z rysun- AN6884, sto-
ku 1 niewÄ…tpliwie sÄ… prostownikami war- sowany np.
k
u
1
tości szczytowej. Największe chwilowe w prostych ra-
przebiegi szybko Å‚adujÄ… kondensator, diomagnetofo-
który pomału rozładowuje się przez rezy- nach. Pojawie-
stor. Nie tylko Jarek zaproponował takie nie się dużego
prostowniki. Inni też. Trzeba jednak przy- sygnału włą-
znać, że kilka osób chce zastosować czałoby gene-
miernik wartości średniej, na przykład, jak rator, który
r
y
s
u
n
k
u
2
na rysunku 2. Tu na rezystorze R1 wystÄ™- z kolei zmniej-
puje przebieg wyprostowany tętniący, szyłby gło-
i dopiero obwód R2C1 uśrednia ten prze- śność przy po-
bieg. To już trochę lepiej, ale też nie do mocy poten-
Rys. 3 Układ Marcina Wiązani
R
y
s
.
3
U
k
Å‚
a
d
M
a
r
c
i
n
a
W
i
Ä…
z
a
n
i
końca. Aby sygnał prostownika ściślej od- cjometru cy-
powiadał średniej głośności, należałoby frowego Dal- Jest to prosty filtr prezencyjny, włączony
zastosować przetwornik wartości sku- las DS1666-10. Także i tu idea jest bardo przed wzmacniaczem mocy. Jak wiem
tecznej (True RMS) oraz filtr o dużej stałej dobra. Jedyne wątpliwości budzi, podob- z praktyki, większość konwencjonalnych ta-
czasowej, rzędu co najmniej kilku se- nie jak we wcześniejszych układach, pro- nich odbiorników przy odtwarzaniu mowy
kund. Oczywiście takie rozwiązanie jest stownik. W tym wypadku wchodzi on ma słabą zrozumiałość właśnie wskutek
zdecydowanie droższe, więc raczej trze- w skład kostki AN6884 i trudno zmienić je- uwydatnienia częstotliwości z krańców pa-
ba wrócić do układu z rysunku 2. go charakterystykę. Obawiam się, iż z zało- sma akustycznego. Rozwiązaniem jest za-
W każdym razie Jarosław Kempa też żenia jest to prostownik wartości szczyto- stosowanie filtru prezencyjnego, tj. uwy-
otrzymuje trzy punkty i nagrodę. wej, a jeśli tak, to zupełnie nie spełni zało- datnienie o kilka decybeli pasma częstotli-
K
r
z
y
s
z
t
o
f
Podobny pomysł miał także Krzysztof żonej roli. W każdym razie Krzysztof także wości z zakresu 0,6...6kHz. W moim przy-
Kraska z Przemyśla. Zamiast kostki otrzymuje 3 punkty i nagrodę. padku jest to prosty filtr środkowoprzepu-
K
r
a
s
k
a
Interesujący układ (właściwie dwa, opar- stowy zbudowany na wzmacniaczu opera-
M
a
r
te na tej samej koncepcji) nadesłał też Mar- cyjnym TL072. Układ sprawuje się wyśmie-
cin Wiązania z Gacek. Jeden jest układem nicie, zastosowałem go do polskiego radia
c
i
n
W
i
Ä…
z
a
n
i
a
ARW, drugi zawiera dodatkowe filtry. Sche-  Alicja , gdzie jako końcówka mocy pracu-
r
y
mat drugiego układu jest pokazany na ry- je układ UL1482. Filtr umieściłem w miej-
sunku 3. Co prawda układ zawiera błędy scu pojemnika na baterie, bo używam zasi-
s
u
n
k
u
3
(np. brak podłączenia wejść U1, błędny opis lacza. Budując układ korzystałem z literatu-
działania) i nie nadaje się do bezpośrednie- ry, tj. EdW 7/97 i Re 3/97. (...)
go wykorzystania, jednak sama koncepcja RozwiÄ…zanie Olka bardzo mi siÄ™ podo-
jest bardzo dobra. Oczywiście i w tym wy- ba. Osobiście wyposażyłbym jeszcze
padku pozostaje problem prostownika. układ w przełącznik BYPASS, pozwalają-
Wbudowane obwody z dużym kondensa- cy ominąć filtr w przypadku słuchania
torem ataku tworzą prostownik wartości muzyki. Właśnie to rozwiązanie można
średniej, a nie skutecznej. Wydaje mi się uznać za bardzo dobre, bo jest proste
jednak, że powinno to wystarczyć. Ponadto i wierzę, że skuteczne. Choć w naszej
właśnie te dodatkowe filtry pozwolą dobrać Szkole uczymy się podstaw warsztatu
parametry według potrzeb. Prawdopodob- konstruktora, nie zawsze trzeba stoso-
Rys. 1 Prostowniki wartości szczytowej
R
y
s
.
1
P
r
o
s
t
o
w
n
i
k
i
w
a
r
t
o
Å›
c
i
s
z
c
z
y
t
o
w
e
j
nie trzeba będzie zastosować jednak filtry wać kosztowne, nowoczesne rozwiąza-
drugiego rzędu w miejsce najprostszych, nia. Często wystarczy prosty i tani spo-
jak na rysunku 3. W każdym razie układ za- sób, pozwalający podejść do problemu
powiada się obiecująco, a jego autor otrzy- z nieoczekiwanej strony. Oczywiście
muje trzy punkty i nagrodÄ™. Olek otrzyma nagrodÄ™ i 3 punkty.
Interesujące rozwiązanie zaproponowała Spośród innych prac chciałbym zwrócić
B
a
r
b
a
r
a
J
a
Å›
k
o
w
s
k
a
J
a
c
k
a
K
o
n
i
e
c
z
n
e
g
o
również Barbara Jaśkowska z Gdańska. Na uwagę na pomysł Jacka Koniecznego
początku listu przyznała, że już znacznie z Poznania. Obawiając się błędnej identyfi-
wcześniej zmierzyła się z takim zadaniem, kacji, proponuje nie tyle sprawdzać składo-
ale niestety rezultat był niezadowalający - we o skrajnych częstotliwościach, ale ra-
ściszanie następowało, ale pogarszała się ja- czej badać specyficzne cechy sygnału mo-
kość. Potem zastosowała gotowy układ, wy. O ile mogłem się zorientować z odcy-
opisany w Elektorze 6/98. Jest to tłumik, frowanej części listu, chodzi o badanie roz-
a właściwie układ ARW do 1MHz z kostką kładu widmowego i jego zmienności
Motoroli MC3340P. (z dość licznych listów Jacka udaje się od-
O
l
e
k
S
z
y
m
c
z
a
k
Z kolei Olek Szymczak z Barlinka jakiś cyfrować około 30% treści - reszta pozo-
czas temu zastosował praktycznie inne roz- staje tajemnicą, a wszystko ze względu na
wiązanie. Oto fragment listu: (...) układ speł-  magisterski charakter pisma). Pomysł
Rys. 2 Prostowniki wartości średniej
R
y
s
.
2
P
r
o
s
t
o
w
n
i
k
i
w
a
r
t
o
Å›
c
i
Å›
r
e
d
n
i
e
j
niający te funkcje zrobiłem dwa lata temu. świetny, ale niewątpliwie za bardzo
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/99 35
Szkoła Konstruktorów
S
z
k
o
Å‚
a
K
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
skomplikowany - w tym wypadku układ wać na płytce uniwersalnej i sprawdzić pomaga mi póz
niej wprowadzić ewentualne
musi być prosty, żeby nie okazało się przy- w warunkach naturalnych. A Michał otrzy- dalsze zmiany. (...)
padkiem, iż jego koszt przekracza cenę muje cztery punkty i nagrodę. Po powrocie prototypu z Redakcji, wmon-
D
a
r
i
u
s
z
a
K
n
u
l
l
a
współpracującego radioodbiornika. Drugi model, autorstwa Dariusza Knulla tuję układ do swojego radiomagnetofonu.
Z
e
n
o
n
a
T
y
f
o
t
o
g
r
a
f
i
i
2
Odnotuję jeszcze propozycję Zenona Ty- z Zabrza, można zobaczyć na fotografii 2. Już rok temu chciałem coś takiego wyko-
mińskiego z Gdańska. Nie widzi on potrze- Oto początek listu: Postanowiłem wziąć nać, ale jak zwykle potrzebowałem bodz
ca -
m
i
Å„
s
k
i
e
g
o
by konstruowania żadnych dodatkowych udział w tym zadaniu - temat jest jak najbar- tym bodz
cem jest niniejsze zadanie. (...)
układów. Chce wykorzystać system RDS. dziej z życia wzięty (co nie oznacza, że po- Projekt trafił do działu Elektronika-2000
Jeśli w systemie tym przesyła się mnóst- przednie..., ale ten wyjątkowo mi się spodo- i tam można znalez
ć szerszy opis. A Dariusz
wo informacji, to wystarczy jeden dodat- bał). Do tego projektu podchodziłem kilka ra- za projekt otrzymuje osiem punktów. Otrzy-
kowy bit informujący, czy to jest mowa, zy. W sumie zajęło mi to 4 dni z małymi prze- ma też honorarium za publikację.
czy muzyka. Taką informację wpisywałby, rwami. Chodziło mi o zaprojektowanie i wy-
jego zdaniem, realizator dz
więku w studiu konanie modelu.  Teoretyzowanie , czyli ry- Uwagi końcowe
radiowym. W odbiorniku powinien być sowanie schematów na papierze traktuję je- Gratuluję wszystkim, którzy zmierzyli się
przycisk pozwalający wykorzystać opisy- dynie jako etap wstępny. Póz
niej taki sche- z tym niełatwym zadaniem. Nagrody i upo-
M
i
c
h
a
Å‚
G
r
z
e
m
s
k
i
,
O
l
e
k
waną funkcję, lub nawet potencjometr do mat staram się zrealizować w postaci układu minki otrzymają: Michał Grzemski, Olek
S
z
y
m
c
z
a
k
,
G
r
z
e
g
o
r
z
T
a
l
a
r
e
k
,
T
o
m
a
s
z
K
u
ustawiania tłumienia muzyki. próbnego, najczęściej zmontowanego na Szymczak, Grzegorz Talarek, Tomasz Ku-
t
y
Å‚
a
,
J
a
r
o
s
Å‚
a
w
K
e
m
p
a
,
K
r
z
y
s
z
t
o
f
K
r
a
s
k
a
,
Pomysł jak najbardziej interesujący. Aby  roboczej płytce uniwersalnej, bez otwo- tyła, Jarosław Kempa, Krzysztof Kraska,
M
a
r
c
i
n
W
i
Ä…
z
a
n
i
a
i
B
a
r
b
a
r
a
J
a
Å›
k
o
w
s
k
a
.
go wykorzystać, trzeba byłoby wyposażyć rów. Wszystko lutuję od strony ścieżek. Marcin Wiązania i Barbara Jaśkowska.
wszystkie odbiorniki w dekodery RDS W tym etapie dobieram wartości elemen- Otrzymałem ostatnio dosłownie trzy li-
i przekonać producentów sprzętu, żeby tów, aby uzyskać optymalne rezultaty. I tu sty z ośmioma propozycjami zadań, z cze-
dodali przycisk lub potencjometr związany często następuje korekcja schematu, na- go połowa to zadania, które już pojawiły
z opisywaną funkcją. I to oczywiście jest wet jego gruntowna zmiana (nawet się w Szkole. Tym bardziej zachęcam do
trudne zadanie. o 180 Dopiero potem lutuję wszystkie nadsyłania następnych propozycji, które
°).
Spośród pozostałych chciałbym jeszcze części na zwykłej uniwersalnej płytce pozwoliłyby wykazać się własną pomysło-
P
i
o
t
r
a
W
a
s
i
l
e
w
s
k
i
e
wspomnieć o pracach Piotra Wasilewskie- z otworami. Montaż na płytce uniwersalnej wością, a nie tylko wyszukać gotowy
go z Grodziska Mazowieckiego i Wojcie- schemat w starszej literaturze
g
o
W
o
j
c
i
e
cha Macka z Nowego SÄ…cza. Piotr nade- Napiszcie po pro-
c
h
a
M
a
c
k
a
słał projekt prostego filtra, który miałby po- stu, jakie pomysły
móc w rozróżnieniu treści przekazu. Woj-  chodzą Wam po
tek zaproponował prościutki tłumik prze- głowie , których
kaz
nikowy. z różnych względów
Tyle o najlepszych pracach opisowych. nie możecie zreali-
Muszę jeszcze wspomnieć o wnioskach zować. Zajmiemy
kilku kolegów. Stwierdzili, że jeszcze bar- się nimi wspólnie.
dziej przydałby się układzik, wyciszający Po opublikowaniu
częściowo dz
więk w telewizorze podczas rozwiązania zadania
nadawania reklam. Rzeczywiście setki ty- 37 otrzymałem list
A
n
d
r
z
e
j
a
W
i
sięcy telewidzów na całym świecie ode- od Andrzeja Wi-
Å›
n
i
e
w
s
k
i
e
g
o
tchnęłoby z ulgą. Może więc ktoś podjąłby śniewskiego z Kato-
w
y
c
i
siÄ™ skonstruowania uniwersalnego wyci- wic. Andrzejowi
szacza reklam telewizyjnych? Niekoniecz- podobały się pomy-
s
z
a
c
z
a
r
e
k
l
a
m
t
e
l
e
w
i
z
y
j
n
y
c
h
nie musiałby to być układ zapamiętujący sły uczestników,
Rys. 4 Układ Michała Grzemskiego
R
y
s
.
4
U
k
Å‚
a
d
M
i
c
h
a
Å‚
a
G
r
z
e
m
s
k
i
e
g
o
charakterystyczną melodyjkę czy sygnał a sam proponuje je-
wprowadzajÄ…cy reklamy i zmniejszajÄ…cy szcze jedno rozwiÄ…zanie: przyklejenie ma-
głośność w czasie pomiędzy takimi sygna- gnesu w pobliżu klamry pasa. Magnes ten
łami. Zapewne wystarczyłby po prostu zwierałby kontaktron, a ten przekaz
nik
układ ARW, który utrzymywałby stałą gło- (30A). Przekaz
nik zamykałby obwód rozru-
śność dz
więku? Problem jest tu jednak sznika, cewki zapłonowej lub pompy pali-
poważniejszy, bo w żadnym telewizorze wa (lub wtryskiwacza). W ten sposób nie-
nie uświadczy się dziś potencjometru, zapięty pas uniemożliwiałby uruchomienie
a ingerencja w (nieznany) układ wewnętrz- samochodu. Daje to przypominacz i im-
ny telewizora jest raczej nie do przyjęcia. mobilizer w jednym opakowaniu. Pomysł
Czy więc jedynym ratunkiem byłaby inge- ciekawy, tylko czy nie należałoby wziąć
rencja w obwody prowadzące ze wzmac- pod uwagę możliwości (konieczności) od-
niacza do głośnika(-ów)? pięcia pasa w czasie gdy silnik pracuje.
Fot. 1 Układ Michała Grzemskiego
F
o
t
.
1
U
k
Å‚
a
d
M
i
c
h
a
Å‚
a
G
r
z
e
m
s
k
i
e
g
o
Czy odcięcie paliwa czy zapłonu nie wiąże
RozwiÄ…zania praktyczne siÄ™ z ryzykiem wypadku?
Ku memu niemałemu zdziwieniu otrzy- Tyle na dziś. Jak zwykle serdecznie po-
małem dwa modele. Jeden nich, autor- zdrawiam wszystkich uczestników i sym-
M
i
c
h
a
Å‚
a
G
r
z
e
m
s
k
i
e
g
o
stwa Michała Grzemskiego z Grudziądza, patyków Szkoły. Zachęcam do spróbowa-
f
o
t
o
g
r
a
f
i
i
1
jest pokazany na fotografii 1. Jest to rów- nia sił w kolejnych zadaniach.
nież swego rodzaju filtr prezencyjny. Sche-
r
y
s
u
n
k
u
4
W
a
s
z
I
n
s
t
r
u
k
t
o
r
mat ideowy jest pokazany na rysunku 4. Wasz Instruktor
P
i
o
t
r
G
ó
r
e
c
k
i
Potencjometry P1 i P2 umożliwiają usta- Piotr Górecki
wienie przebiegu charakterystyki. Nie te-
stowałem układu, więc nie będę się wy-
powiadał na temat jego skuteczności. Kto
Fot. 2 Układ Dariusza Knulla
F
o
t
.
2
U
k
Å‚
a
d
D
a
r
i
u
s
z
a
K
n
u
l
l
a
chce, może taki prosty układ szybko zmonto-
36 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/99