SPRZ
T I MAT ERI AA
Y A S Y S T A D E N T Y S T Y C Z N A
dr n. med. Ksymena Staroń-Irla
Rola odzieży medycznej
w gabinecie stomatologicznym
la lekarza stomatologa W gabinetach lekarskich, w tym także jest tkanina mieszankowa, nazy-
stomatologicznych, nie ma możliwo- wana elanobawełną, składająca się
Di pozostałych człon-
ści wyeliminowania ryzyka zakażenia w 33% z bawełny i w 67% z poliestru,
ków zespołu, spędzających
personelu medycznego drobnoustro- o splocie diagonalnym i gramaturze
w pracy wiele godzin
jami chorobotwórczymi. Zagrożenie 164 Ä… 8 g/m². Duża zawartość ba-
to powinno być maksymalnie ogra- wełny w materiale zapewnia dobrą
dziennie, bardzo ważna
niczane, między innymi przez odpo- przepuszczalność powietrza, pozwa-
jest funkcjonalność odzieży,
wiednią odzież medyczną stanowiącą la na wchłanianie potu i sprawia,
w której muszą wykonywać
ochronę przed czynnikami infekcyj- że staje się on przyjemny w dotyku.
nymi. Równocześnie fartuch stanowi Natomiast poliester ułatwia praso-
swoje obowiÄ…zki.
wizytówkę danej placówki medycznej wanie i powoduje, że tkanina mniej
i jej pracowników. Pozwala więc nie się gniecie. Trzeba również zwrócić
tylko zachować higienę i czystość, ale uwagę na trwałość koloru i dodat-
też zdobi i promuje. Czysty, schludny, ków krawieckich, aby pod wpływem
o odpowiednich walorach estetycz- działania na fartuch czynników che-
nych ubiór ochronny personelu może micznych i wysokich temperatur
znacząco wpłynąć na budowanie za- nie uległy zniszczeniu. Wszelkiego
ufania pacjenta i spowodować, że wy- rodzaju akcesoria metalowe w odzie-
bierze on właśnie nasz gabinet (1-6). ży ochronnej, w tym guziki i zamki,
powinny być odporne na topnienie
FUNKCJONALNOŚĆ i nie mogą rdzewieć podczas prania
Ubiór personelu medycznego musi i prasowania. Dlatego też, często za-
zapewnić przede wszystkim swo- miast metalowych dodatków wyko-
bodę ruchu, zwłaszcza w obszarze rzystywane są rzepy, czyli tzw. taśmy
ramion. Powinien także spełniać samosczepne. Projektując zastosowa-
inne warunki, jak wysoka trwałość, nie rzepów w odzieży ochronnej, na-
łatwość prania i prasowania. Nie bez leży pamiętać, że taśma haczykowa
znaczenia pozostają odczucia senso- w pozycji otwartej może uszkadzać
ryczne, odbierane przez ciało przy tkaninę (1, 2, 5-11).
bezpośrednim kontakcie z wyrobem, Poza funkcjonalnością i użyteczno-
oraz komfort użytkownika związany ścią odzieży medycznej ważna jest
SA
OWA KLUCZOWE odzież
z temperaturą i wilgotnością wytwo- również jej elegancja. Biały symbol
medyczna, odzież jednorazowa,
rzonymi pod odzieżą. Wynika z tego, zawodu lekarza obecnie zaskaku-
standardy unijne
że przy wyborze fartucha najbardziej je krojem i różnorodnością kolo-
STRESZCZENIE Szeroki wybór
odzieży medycznej pozwala istotny jest rodzaj tkaniny, z którego rów. W szpitalach, przychodniach,
dobrać ją nie tylko pod względem
został wykonany. Stosowane do pro- a przede wszystkim w prywatnych
funkcjonalnym, ale także estetycznym.
dukcji odzieży medycznej surowce gabinetach lekarskich coraz rzadziej
Artykuł opisuje, co oferuje rynek
muszą spełniać wszystkie wymagane spotykane są tradycyjne fartuchy.
i wskazuje, jak dokonać właściwego
wyboru z tak bogatej oferty. normy. Najczęściej wykorzystywana Dużą popularność zdobyły w ostat-
38
1 / 2 0 1 3
nim czasie garsonki i spodnium. Kolorystyka strojów jest
dość swobodna. Producenci, obok czystej bieli, proponują
szeroką paletę odcieni zieleni, niebieskiego, żółtego i łoso-
siowego. Często ubiór wykańcza się kolorowymi lamówka-
mi, wypustkami czy uatrakcyjnia springami i guziczkami.
Można również zdecydować się na haft w obrębie koł-
nierzyka czy kieszeni. Z jednej strony stanowi on ozdobÄ™
marynarki, z drugiej  może pełnić funkcję prezentacji
gabinetu czy większej placówki medycznej. Na życzenie
klienta producenci haftują logo, nazwę instytucji lub cały
slogan reklamowy. Tego typu elementy mogą być wykona-
ne również osobno i umocowane na rzepach. Należy też
zwrócić uwagę na trwałość kolorów i nici, których używa
siÄ™ do wykonania haftu.
Szeroki jest również wybór w zakresie fasonu odzieży
medycznej. Największą swobodę ma lekarz w wyborze
marynarki. Może zdecydować się na tradycyjny krój z kla-
pami, stójkę lub podwójne wyłożenie kołnierzyka. Coraz
częściej zmienna jest długość marynarki i jej rękawów.
Obecnie dużym zainteresowaniem cieszą się męskie ma-
rynarki o długości do kolan. Podobnie zmienna jest dłu-
gość spódnic asystentek i higienistek stomatologicznych.
Istnieje także możliwość dobrania kompletu odzieży
według indywidualnych potrzeb i upodobań personelu
medycznego. Można skorzystać z gotowych modeli ma-
rynarek, ze spodni i spódnic lub dołączyć do zamówienia
własny wzór ubioru (1, 2, 5, 6).
ODZIEÅ» JEDNORAZOWA
Mówiąc o odzieży medycznej, nie można pominąć odzieży
jednorazowej stosowanej głównie podczas zabiegów chi-
rurgicznych. Pełni ona przede wszystkim funkcję ochron-
ną, a więc powinna zabezpieczać przed przenikaniem
szkodliwych dla zdrowia czynników biologicznych i che-
micznych. Dlatego surowiec, z którego jest wykonana,
musi być odporny na przenikanie krwi i innych płynów
ustrojowych czy drobnoustrojów przenoszonych przez
te płyny. W produkcji odzieży jednorazowej najczęściej
stosowanym materiałem jest włóknina polipropyleno-
wa, będąca termoplastycznym, sztucznym tworzywem
otrzymywanym przez polimeryzacjÄ™ jonowÄ… propylenu.
Zastosowanie tego surowca jest szerokie. PowstajÄ… z niego
czepki, fartuchy, prześcieradła, podkłady, serwety, po-
ściel i różnego rodzaju pokrowce. Do wyrobu tych pro-
duktów stosuje się włókniny o różnej grubości. Głównie
wykorzystywana jest włóknina polipropylenowa typu
spunbonded, laminowana mikroporowatymi foliami po-
liolefinowymi, i wielowarstwowa włóknina polipropyle-
nowa typu spunbonded z mikroporowatymi powłokami
z tworzywa sztucznego. Wersja spunbonded powstaje
z długich włókien, co w znacznym stopniu zwiększa jej
SPRZ
T I MAT ERI AA
Y A S Y S T A D E N T Y S T Y C Z N A
wytrzymałość. Charakteryzuje się EWG i 89/686/EWG. Określają one " ochrona pacjentów przed nabyciem
też chłonnością, bezpyłowością oraz między innymi parametry, takie jak: zakażenia od personelu (1-6, 13).
dobrą przepuszczalnością powietrza zmiana wymiarów po praniu, siła zry- Ważne jest także odczucie estetycz-
i wody. Do produkcji jednorazowej wająca, wytrzymałość na rozdziera- ne pacjentów i nas samych  użytkow-
odzieży medycznej wykorzystywane nie, odporność wybarwień na pranie ników. Warto więc zadbać, aby nasz
są także włókniny poliestrowe lub mechaniczne, przepuszczalność po- strój był nie tyko praktyczny i funk-
poliestrowo-celulozowe powleczo- wietrza czy zawartość formaldehy- cjonalny, ale też nowoczesny, ładny
ne warstwą tworzywa sztucznego du. Brakuje w nich jednak wymagań i pomocny w odniesieniu sukcesu.
(1-3, 8, 9). dotyczących skuteczności ochrony
Katedra Stomatologii Zachowawczej
użytkownika.
z EndodoncjÄ… SUM
STANDARDY UNIJNE Przeznaczenie produktu medycz-
Kierownik: dr hab. n. med. Marta Tanasiewicz
Odzież medyczna, podobnie jak inne nego określane jest przez wytwórcę
KONTAKT
produkty medyczne, powinna być w oznakowaniu wyrobu, instruk-
Ksymena Staroń-Irla
41-902 Bytom
najwyższej jakości, a przede wszyst- cjach używania i materiałach rekla-
ul. A
użycka 2/16
kim spełniać obowiązujące normy. mowych. Jeśli odzież medyczna zo-
Po przystąpieniu Polski do Unii Euro- stanie określona przez producenta
Piśmiennictwo
pejskiej rynki większości państw zo- jako odzież ochronna dla personelu,
1. Saja D.: W czym do pracy, czyli o odzieży
stały otwarte dla polskich producen- to zasady wprowadzenia jej na rynek
medycznej słów kilka.  Ogólnopol. Prz.
tów. Aby mogli oni zaistnieć na rynku reguluje Dyrektywa 89/686/EWG. Bę- Med. , 2004 (6), s. 28-29.
2. Szczygieł R.: Nowe oblicze odzieży medycznej.
europejskim, muszą dostosować swo- dzie to ubiór dla lekarzy, pielęgniarek
 Twój Prz. Stomatol. , 2005 (1/2), s. 24-26.
je wyroby do standardów unijnych. i personelu pomocniczego. Natomiast
3. Pawlik A.: Profilaktyka zakażeń w gabinecie
Zasady wprowadzania odzieży me- odzież dla personelu bloku operacyj-
stomatologicznym.  Twój Prz. Stomatol. ,
dycznej na rynki europejskich państw nego i obłożenia chirurgiczne pod- 2004 (3), s. 53-54.
4. Zimna T.: Porady eksperta (Przepisy do-
regulują: Dyrektywa 93/42/EWG legają ocenie zgodności jako wyro-
tyczące odzieży ochronnej lekarzy).  Lek.
z 14.06.1993 roku, dotyczÄ…ca wyro- by medyczne zgodnie z DyrektywÄ…
Rodz. , 2009: 14 (7/8), s. 728-729.
bów medycznych, wdrożona w Pol- 93/42/EWG.
5. Knychalska-Karwan Z.: Niektóre zagroże-
sce UstawÄ… o wyrobach medycznych OferujÄ…c swoje wyroby odbiorcom,
nia zdrowotne zwiÄ…zane z pracÄ… lekarza
z 20.04.2004 roku (Dz.U. z 2004 r., producenci zobowiÄ…zani sÄ… do wy- stomatologa.  Porad. Stomatol. , 2004:
4 (2), s. 34-38.
nr 93, poz. 896), i Dyrektywa 89/686/ stawienia deklaracji potwierdzajÄ…cej
6. Knychalska-Karwan Z.: Zagrożenia zdro-
EWG z 21.12.1989 roku, wdro- zgodność wyrobu z wymaganiami
wotne lekarzy stomatologów. Wyd. UJ,
żona do prawa polskiego Rozpo- zasadniczymi regulowanymi Roz-
Kraków 2000.
7. GÅ‚adysz A. i wsp.: Zapobieganie zaka-
rzÄ…dzeniem Ministra Gospodarki porzÄ…dzeniem Ministra Zdrowia
żeniom HIV w gabinecie stomatologicznym.
z 21.12.2005 roku (Dz.U. z 2005 r., z 3.11.2004 roku w sprawie wymagań
 Problemy HIV i AIDS , 1996, 1, 2, 77-82.
nr 259, poz. 2173). Dyrektywa 93/42/ zasadniczych dla wyrobów medycz-
8. Gańczak M., Wójtowicz D., Szych Z.: Środki
EWG ujednolica przepisy prawne nych do różnego przeznaczenia (12).
ochrony osobistej stosowane przez stoma-
tologów.  Czas. Stomatol. , 2003: 56 (10),
w zakresie wyrobów medycznych, Na zakończenie warto przedstawić
s. 653-660.
natomiast Dyrektywa 89/686/EWG podsumowanie funkcji, jakie pełni
9. Gańczak M. i wsp.: Stosowanie podsta-
dotyczy środków ochrony indywidu- odzież medyczna w gabinecie lekar-
wowych środków ochrony przez lekarzy
alnej. skim. Podstawowe znaczenia, jakie specjalności zabiegowych a narażenie
na zakażenie HIV.  Wiad. Lek. , 2004: 57
W Polsce producenci odzieży me- się jej przypisuje, to:
(5/6), s. 221-228.
dycznej muszą we własnym zakresie " określenie przynależności zawodo-
10. Gołębiewska A.: Mikroorganizmy cho-
przeprowadzić ocenę swojego wyro- wej, czasami kolor fartucha różni-
robotwórcze w twoim gabinecie.  Porad.
bu i sprawdzić, czy spełnia on wy- cuje również personel ze względu Stomatol. , 2009: 9 (11), s. 416-417.
11. Falkiewicz-Dulik M.: Rola sanityzacji spodów
magania wynikające z dyrektywy. na pełnione funkcje;
obuwia w zapobieganiu rozprzestrzeniania
Najlepszym sposobem dostosowania " ochrona personelu medycznego
się zakażeń wewnątrzszpitalnych.  Mikol.
produktów do wymagań dyrektywy przed zanieczyszczeniem odzieży
Lek. , 2007: 14 (2), s. 99-103.
jest wzorowanie się na normach zhar- prywatnej lub ciała podczas wy- 12. Bujnicka K.: Odzież medyczna w ochronie
zdrowia.  Ogólnopol. Prz. Med. , 2008
monizowanych. konywania obowiązków zawodo-
(6), s. 37-40.
Obecnie do zbioru polskich norm wych;
13. Grys E., Pawlaczyk M.: Czy fartuch lekarski
stopniowo sÄ… wprowadzane normy " ochrona personelu przed nabyciem
chroni przed szerzeniem zakażeń szpitalnych?
 Ginekol. Pol. , 1996: 67 (6), s. 309-312.
zharmonizowane z Dyrektywą 93/42/ zakażenia od pacjentów;
40