MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Teresa Walaszek
Organizowanie opieki nad dzieckiem w placówkach
opiekuńczo wychowawczych
513 [01].Z2.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr Elżbieta Jaszczyszyn
mgr Elżbieta Hałaburda
Opracowanie redakcyjne:
mgr Teresa Walaszek
Konsultacja:
mgr Zenon W. Pietkiewicz
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej
513[01].Z2.01Organizowanie opieki nad dzieckiem w placówkach opiekuńczo
wychowawczych, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu opiekunka
dziecięca.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Instytucje opiekuńczo wychowawcze dla małych dzieci 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 11
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 13
4.2. Planowanie i organizacja pracy opiekuńczo wychowawczej 14
4.2.1. Materiał nauczania 14
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 17
4.2.3. Ćwiczenia 17
4.2.4. Sprawdzian postępów 26
4.3. Tryb życia niemowląt i dzieci w wieku poniemowlęcym 27
4.3.1. Materiał nauczania 27
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 31
4.3.3. Ćwiczenia 31
4.3.4. Sprawdzian postępów 33
4.4. Promocja zdrowia i profilaktyka w instytucjach opiekuńczo-
wychowawczych 34
4.4.1. Materiał nauczania 34
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 43
4.4.3. Ćwiczenia 43
4.4.4. Sprawdzian postępów 46
5. Sprawdzian osiągnięć 47
6. Literatura 52
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten pomoże Ci w przyswojeniu wiedzy o organizowaniu opieki nad dzieckiem
w placówkach opiekuńczo wychowawczych.
W poradniku zamieszczono:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do pracy z poradnikiem.
2. Cele kształcenia programu jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania umożliwiający samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń
i zaliczenia sprawdzianów. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają:
opis działań, jakie masz wykonać,
wykaz materiałów i narzędzi potrzebnych do ich wykonania.
4. Zestaw zadań testowych sprawdzający poziom przyswojonych wiadomości
i ukształtowanych umiejętności.
5. Wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub
instruktora o wyjaśnienie.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp
i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych
prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
Poradnik nie może być traktowany jako wyłączne zródło wiedzy. Wskazane zatem jest
korzystanie z innych dostępnych zródeł informacji.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
513[01].Z2
Pielęgnacja dziecka
513[01].Z2.01
Organizowanie opieki nad
dzieckiem w placówkach
opiekuńczo wychowawczych
513[01].Z2.02
Pielęgnowanie dziecka
zdrowego
513[01].Z2.03
Pielęgnowanie dziecka chorego
513[01].Z4
Praktyka zawodowa
513[01].Z4.01 513[01].Z4.02
Sprawowanie opieki Sprawowanie opieki
w placówkach w placówkach
dziennego pobytu całodobowej opieki nad
małego dziecka małym dzieckiem
Schemat układu jednostek modułowych
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- charakteryzować i opisać różne placówki pobytu dzieci,
- podzielić wiek dziecka na okresy rozwojowe używając różnych klasyfikacji,
- określać potrzeby małego dziecka,
- charakteryzować postawy rodzicielskie,
- korzystać z przepisów prawa z zakresu opieki społecznej,
- stosować rożne metody pracy z dzieckiem,
- nawiązać kontakt werbalny i niewerbalny z dzieckiem i rodzicami,
- rozpoznawać i wyrażać emocje i uczucia,
- oceniać stan zdrowia dziecka,
- udzielać pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia,,
- planować zadania i rozwiązywać problemy,
- przygotowywać plan pracy opiekuńczo wychowawczej,
- opracowywać scenariusze zajęć z dziećmi,
- logicznie myśleć,
- rozwiązywać określone zadania i problemy teoretycznie i praktycznie,
- korzystać z różnych zródeł informacji,
- współpracować w grupie,
- uczestniczyć w dyskusji, prezentacji.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- określić cele, zadania i wymagania zdrowotno higieniczne dla instytucji opiekuńczo
wychowawczych,
- zastosować podstawowe zasady planowania i organizacji pracy z dziećmi
w poszczególnych grupach rozwojowych,
- zorganizować pracę z dziećmi w poszczególnych grupach rozwojowych,
- zaplanować indywidualne działania adaptacyjno wychowawcze,
- pomóc dziecku w przystosowaniu się do warunków wychowania zbiorowego,
- przygotować plan promocji zdrowia i oddziaływań profilaktycznych w instytucjach
opiekuńczo wychowawczych,
- przeprowadzić zajęcia edukacyjne dla rodziców,
- zorganizować opiekę nad dzieckiem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz wymaganiami ergonomii.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA NAUCZANIA
4.1. Instytucje opiekuńczo wychowawcze dla małych dzieci
4.1.1. Materiał nauczania
Rys historyczny
Pierwszych informacji na temat opieki nad dzieckiem w Polsce, należy szukać
w początkach chrześcijaństwa na naszych ziemiach. W okresie tym, dziećmi wymagającymi
opieki zajmował się Kościół. Taka forma dobroczynnej działalności istniała do końca XV
wieku. W XVI wieku pojawiły się pierwsze fundowane zakłady dobroczynne.
W 1773 roku Komisja Edukacji Narodowej zwróciła uwagę na opiekę nad robotnicą i jej
dzieckiem w pierwszych latach jego życia. Jednakże utrata niepodległości zahamowała
starania w kierunku polepszenia bytu zwłaszcza dzieci ubogich. Z biegiem lat rosła coraz
większa potrzeba organizowania opieki nad dziećmi. Na polski grunt przeniesiono wzorce
czeskie i tak powstała pierwsza ochronka w Warszawie. Uroczyste jej otwarcie nastąpiło
3 sierpnia 1839 roku przy ulicy Krakowskie Przedmieście 62. Od tego momentu zaczęło
powstawać wiele placówek w całym kraju. Miały one charakter przede wszystkim religijny.
Dopiero w 1927 roku Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej ustawowo narzuciło
ochronę pracy kobiety z małym dzieckiem i obowiązek tworzenia żłobków w zakładach
zatrudniających ponad 100 kobiet. Spotkało się to z bojkotem ze strony fabrykantów
i spowodowało przesunięcie w czasie do 1928 roku realizację ustawy.
Okres II wojny światowej sprawił, że wiele dzieci potrzebowało opieki
i zaczęto zastanawiać się nad sposobem jej zabezpieczenia.
Po zakończeniu działań wojennych, w 1945 roku Rada Ministrów podzieliła kompetencje
w opiece nad dziećmi pomiędzy dwa resorty. Dziećmi do lat trzech zajmować się miało
Ministerstwo Zdrowia, powyżej tego wieku do 18 roku życia Ministerstwo Oświaty.
Wzorowano się na placówkach tworzonych w ZSRR. Żłobki miały za zadanie zapewnienie
opieki i dbanie o wzmocnienie rodziny jako instytucji wychowawczej. Zadaniem
wychowawczym była nauka samodzielnego jedzenia, ubierania się, mycia się, sygnalizowania
potrzeb fizjologicznych.
W 1952 roku ukazała się Instrukcja w sprawie żłobków dzielnicowych
i przyzakładowych .
Żłobek, będący zakładem społecznym służby zdrowia, miał za zadanie sprawować opiekę
zdrowotną i wychowawczą nad dziećmi zdrowymi w wieku od 6 tygodni do 3 lat,
w czasie pracy ich rodziców i opiekunów.
W okresie tym istniały żłobki:
- dzielnicowe prowadzone przez wydziały zdrowia prezydiów powiatowych, miejskich
i dzielnicowych rad narodowych,
- przyzakładowe prowadzone przez zakłady pracy.
Ze względu na czas przebywania żłobki dzieliły się na:
- dzienne czynne od 10 do 14 godzin,
- zmianowe przeznaczone dla dzieci matek pracujÄ…cych w systemie zmianowym,
- tygodniowe czynne cały tydzień bez niedzieli i świąt .
Ministerstwo Zdrowia w 1957 roku wydało szczegółową Instrukcję w sprawie
regulaminów organizacyjnych i wytycznych obsady osobowej w żłobkach dzielnicowych
i przyzakładowych .
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Rozwój gospodarki zatrudniającej coraz więcej kobiet przyczynił się do masowego
tworzenia placówek opiekujących się dziećmi. Zmieniały się jednak z biegiem lat zadania
stawiane tym placówkom. Zaczęto coraz większą wagę przywiązywać do stwarzania
warunków do prawidłowego rozwoju psychofizycznego. Pedagogizacja personelu,
wykorzystywanie odpowiednich zabawek i pomocy dydaktycznych były działaniami, które
miały zrekompensować dziecku pozbawienie kontaktu z rodzicami i zrównać ważność
czynności opiekuńczo pielęgnacyjnych z oddziaływaniami wychowawczymi.
Koniec XX wieku wraz z przemianami politycznymi przyniósł zubożenie sfery finansów
publicznych. W skali kraju liczba żłobków zmalała o 55%.
Trudna sytuacja placówek opiekuńczo wychowawczych jakimi są żłobki, na szczęście
nie odbiła się na poziomie sprawowanej opieki nad dzieckiem. Mniejsze liczebnie grupy
żłobkowe, coraz lepsze przygotowanie zawodowe personelu pozwoliły zaoferować lepszą
opiekę. Wymagania stawiane przez rodziców, a także panujące trendy, wpłynęły także na
poziom funkcjonowania poszczególnych placówek.
Nowością jest także tworzenie żłobków integracyjnych, w których przebywają dzieci
zdrowe razem z niepełnosprawnymi. Wspólne zajęcia wpływają korzystnie zarówno na dzieci
zdrowe jak i na dzieci specjalnej troski. Dodatkowym atutem jest opieka specjalistyczna
(lekarz rehabilitacji, logopeda, psycholog, rehabilitanci, pedagodzy).
Najlepszym środowiskiem wychowawczym dla dziecka jest jego dom rodzinny. Jeżeli
jednak sytuacja zmusi rodziców do korzystania z opieki instytucjonalnej, to trzeba zrobić
wszystko, aby dziecko w nowym dla niego środowisku czuło się jak najlepiej.
Należy również pamiętać o tym, że dzieci mogą znajdować się w różnej sytuacji
życiowej i wymagać pomocy interwencyjnej. Dlatego też w systemie pomocy społecznej
funkcjonują placówki opiekuńczo wychowawcze innego typu, bardzo potrzebne dzieciom.
Typy placówek opiekuńczo wychowawczych
1. placówki wsparcia dziennego,
2. placówki interwencyjne,
3. placówki rodzinne,
4. placówki socjalizacyjne,
5. placówki resocjalizacyjne.
Placówki te specjalizują się w opiece nad dziećmi zdrowymi. Mogą też przebywać
w nich dzieci niepełnosprawne, jeżeli nie ma uzasadnionych przeciwwskazań. Placówka
współpracuje z rodziną dziecka, przygotowuje dzieci, w miarę możliwości, do samodzielnego
życia oraz współpracuje z powiatowym centrum pomocy rodzinie.
Placówki wsparcia dziennego, które działają w najbliższym środowisku lokalnym
dziecka: wspierają rodzinę w pełnieniu podstawowych funkcji, zapewniają pomoc dzieciom
sprawiającym problemy wychowawcze, zagrożonym demoralizacją, przestępczością lub
uzależnieniami. Współpracują ze szkołą, ośrodkiem pomocy społecznej i innymi instytucjami
w rozwiązywaniu problemów wychowawczych.
Placówki interwencyjne zapewniają dziecku pozbawionemu częściowo lub całkowicie
opieki rodziców, znajdującemu się w sytuacji kryzysowej, dorazną, całodobową opiekę,
kształcenie dostosowane do jego wieku i możliwości rozwojowych, opiekę i wychowanie,
do czasu powrotu do rodziny lub umieszczenia w rodzinie zastępczej, placówce rodzinnej
albo placówce socjalizacyjnej. Przygotowują diagnozę stanu psychofizycznego i sytuacji
życiowej dziecka oraz ustalają wskazania do dalszej pracy z dzieckiem.
Placówki rodzinne zapewniają dzieciom częściowo lub całkowicie pozbawionym opieki
rodziców, całodobową opiekę i wychowanie w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego,
do czasu powrotu dziecka do rodziny, umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej lub jego
usamodzielnienia.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Placówki socjalizacyjne zapewniają całodobową opiekę i wychowanie dzieciom
całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodzicielskiej, dla których nie znaleziono
rodzinnej opieki zastępczej.
Placówki resocjalizacyjne zapewniają dzieciom niedostosowanym społecznie, opiekę
i wychowanie, resocjalizację i rewalidację, możliwość leczenia uzależnień, zdobycie
kwalifikacji zawodowych.
Podstawy prawne funkcjonowania placówek opiekuńczo wychowawczych
Pierwsze unormowania prawne dotyczące funkcjonowania placówek opiekuńczo
wychowawczych typu żłobek, sięgają 1952 roku. Instrukcja Ministra Zdrowia określiła
dokładnie:
- cel, zadania, rodzaje organizowanych żłobków,
- przeznaczenie poszczególnych rodzajów żłobków,
- zasady kierowania i przyjmowania dzieci,
- organizacjÄ™ i czas pracy,
- dyscyplinÄ™ pracy,
- podział dzieci na grupy wiekowe,
- wyposażenie lokali,
- normy obsady personalnej,
- zasady finansowania,
- uposażenie i obowiązki personelu.
Ciekawym zjawiskiem jest to, że do chwili obecnej, ogólny kanon funkcjonowania
placówek opiekuńczo wychowawczych typu żłobek, nie został prawnie zmieniony.
W 1957 roku Minister Zdrowia w następnej instrukcji ustalił regulaminy, schematy
i wytyczne organizacyjne dla Wydziałów Zdrowia Prezydiów Rad Narodowych odnośnie
organizacji i obsady, dając tym samym możliwość uregulowań samorządom lokalnym.
Wyznaczone zostały tylko górne dopuszczalne limity obsady personelu
i liczebności grup dziecięcych. Lokalna podległość zakładów, potrzeby i możliwość ich
zaspokojenia oddane zostały w gestie samorządów lokalnych. Dalsze uregulowania prawne
wydane zostały w 1991 roku w Ustawie o Zakładach Opieki Zdrowotnej. Żłobki zostały
określone jako Inne zakłady zdrowotne . Organ gminy został wskazany jako
odpowiedzialny za utworzenie i funkcjonowanie placówki zapewniającej opiekę nad
dzieckiem do lat 3. Podstawą funkcjonowania zgodnie ze zmienioną ustawą stały się statuty
określające cele, zadania, siedzibę i obszar działania oraz zakres udzielanych świadczeń.
TworzÄ…c owe statuty opierano siÄ™ na obowiÄ…zujÄ…cych instrukcjach z 1952 i 1957 roku.
Wymagania dotyczące stanu sanitarnego pomieszczeń i urządzeń zakładu opieki zdrowotnej
określiło dopiero Rozporządzenie Ministra Zdrowia w 2005 roku.
Placówki wsparcia dziennego, placówki interwencyjne, placówki rodzinne, placówki
socjalizacyjne i placówki resocjalizacyjne działają na podstawie Ustawy o Pomocy
Społecznej z 2004 roku, którą modyfikują kolejne rozporządzenia Ministra Polityki
Społecznej.
Placówki opiekuńczo wychowawcze współpracują z powiatowymi centrami pomocy
rodzinie, z rodzinÄ… dziecka i z rodzinami zaprzyjaznionymi.
Placówką tego typu kieruje dyrektor, który jest jednocześnie wychowawcą.
Nie rzadziej niż raz w roku, zespół do spraw okresowej oceny, w skład którego wchodzi
dyrektor, pedagog, psycholog, pracownik socjalny oraz wychowawca, dokonuje okresowej
oceny sytuacji dziecka.
Placówki opiekuńczo wychowawcze realizują z dzieckiem indywidualny plan pracy.
Dzieci przebywające w placówce mogą tworzyć samorząd.
Placówki opiekuńczo wychowawcze powinny stworzyć prawidłowe warunki do
fizycznego, psychicznego i poznawczego rozwoju dziecka.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Struktura organizacyjna
SCHEMAT ORGANIZACYJNY ŻAOBKA
KIEROWNIK
OBSAUGA
GRUPY DZIECI
KSIGOWOŚĆ " Kuchnia
" Niemowlęta
" Pralnia
" Dzieci młodsze
" Dozór
" Dzieci starsze
Żłobek jest publicznym zakładem opieki zdrowotnej wpisanym do rejestru zakładów
opieki zdrowotnej.
Podstawowym celem działalności jest organizowanie i prowadzenie działalności
profilaktyczno zdrowotnej i wychowawczej dla dzieci do lat 3.
Do zadań należy:
- zapewnienie odpowiedniej opieki profilaktyczno zdrowotnej,
- stworzenie warunków dla prawidłowego rozwoju psychomotorycznego,
- stosowanie odpowiedniego żywienia dietetycznego.
Jako publiczny zakład założony przez organ gminy, żłobek może funkcjonować jako
zakład budżetowy lub jednostka budżetowa organu założycielskiego.
Grupy dla małych dzieci mogą także funkcjonować jako grupy żłobkowe w placówkach
wychowawczo opiekuńczych typu przedszkole, na zasadzie zadania zleconego przez gminę,
pod warunkiem spełnienia wymogów dotyczących małego dziecka.
Personel zatrudniany w placówkach opiekuńczo wychowawczych musi posiadać
przygotowanie zawodowe uprawniające do podjęcia pracy w podstawowej opiece zdrowotnej.
Żłobek funkcjonuje zgodnie ze statutem nadanym przez organ założycielski, który
określa stan liczebny żłobka wynikający z Rozporządzenie Ministra Zdrowia
z 2005 roku mówiące, że na 1 dziecko w sali pobytu powinno wypadać 3,0m2 powierzchni.
Zgodnie z tym rozporządzeniem w żłobku powinny być wydzielone zespoły pomieszczeń dla
różnych grup. Sale pobytu powinny być zorientowane w kierunku południowo wschodnim
lub wschodnim. Niemowlętom należy zapewnić możliwość leżakowania na tarasie lub
werandzie. Kuchnia powinna zapewnić przygotowanie posiłków dostosowanych do wieku
i diety dziecka. Przyległy teren (plac zabaw) powinien być wyposażony w odpowiednie
urządzenia, niedostępne dla osób postronnych. Pranie bielizny powinno odbywać się
w pralniach obsługujących zakłady opieki zdrowotnej lub w spełniającej te wymogi pralni
usytuowanej w żłobku.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Placówki wsparcia dziennego, placówki interwencyjne, placówki rodzinne, placówki
socjalizacyjne i placówki resocjalizacyjne zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy
i Polityki Społecznej działają na podstawie regulaminu opracowanego przez dyrektora
placówki w porozumieniu z powiatowym centrum pomocy rodzinie.
Dyrektor placówki rodzinnej jest jednocześnie wychowawcą, zobowiązanym
do organizowania pracy w grupie dzieci oraz do pracy indywidualnej z dzieckiem. Kieruje
procesem wychowawczym dziecka oraz pozostaje w stałym kontakcie z rodziną dziecka.
Osoba zatrudniona w placówce na stanowisku pracownika socjalnego jest
odpowiedzialna za pracÄ™ z rodzinÄ… dziecka, rozpoznaje jego sytuacjÄ™ rodzinnÄ…, utrzymuje
kontakt z instytucjami wspierającymi tę rodzinę, inicjuje działania niezbędne
do unormowania sytuacji rodziny i umożliwienia powrotu dziecka do rodziny. Psycholog lub
pedagog są odpowiedzialni za diagnozę indywidualną dziecka, prowadzenie zajęć
terapeutycznych oraz za poradnictwo psychologiczno pedagogiczne dla rodziców dzieci
przebywających w placówce. Opiekunka dziecięca opiekuje się dzieckiem do lat trzech oraz
dzieckiem niepełnosprawnym. W placówce wsparcia dziennego może być zatrudniony
w miarÄ™ potrzeby pedagog, psycholog lub pracownik socjalny.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Czy wiesz do jakiej grupy zakładów opieki zdrowotnej zalicza się żłobek?
2. Jakie znasz placówki opiekuńczo wychowawcze ?
3. Podaj główne cele działalności placówek opiekuńczo wychowawczych.
4. Z jakich komórek organizacyjnych składa się żłobek ?
5. Jaki jest cel działalności żłobka ?
6. Na podstawie jakich ustaw i dokumentów działają żłobki ?
7. Co jest podstawą funkcjonowania innych niż żłobek placówek opiekuńczo wychowawczych ?
8. Jakie treści zawiera Statut żłobka?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W Ustawie o zakładach opieki zdrowotnej znajdz umiejscowienie żłobka. Zastanów się
nad odpowiedziÄ… na pytanie:
Dlaczego żłobek jest zakładem opieki zdrowotnej?
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z tekstem ustawy o zakładach opieki zdrowotnej,
3) przeczytać Art.1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej,
4) zastanowić się czy działalność żłobka może mieścić się w zakresie przedstawionych
świadczeń.
5) zapoznać się z Art.2.1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej,
6) zapisać na kartce jakie jednostki zaliczane są do zakładów opieki zdrowotnej,
7) przeczytać Art.32b ustawy o zakładach opieki zdrowotnej,
8) zapisać na kartce jakich świadczeń udziela żłobek,
9) zastanowić się nad udzieleniem odpowiedzi na pytanie: Dlaczego żłobek jest zakładem
opieki zdrowotnej?
10) odpowiedzieć na pytanie w formie pisemnej.
11) skonsultować z nauczycielem poprawność udzielonej odpowiedzi.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 o zakładach opieki zdrowotnej,
- zeszyt,
- kartki i długopisy.
Ćwiczenie 2
Zastanów, się do jakiej placówki opiekuńczo wychowawczej skierowałbyś dziecko
znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przyłączyć się do jednego z trzech zespołów ćwiczeniowych,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zapoznać się z wybraną losowo, kartką z imionami dzieci i określeniem ich sytuacji
życiowej (dzieci: matek pracujących, sierot, z rodzin patologicznych, ze środowisk
zagrożonych przestępczością, mające konflikt z prawem, niewydolnych wychowawczo)
4) zapoznać się z tekstem Rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej w sprawie placówek
opiekuńczo wychowawczych ż 4.1, ż 5.1, ż 6, ż 7.1, ż 8.1,
5) zapoznać się z Art. 2.1 i Art.3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej,
6) wypisać potrzeby dzieci,
7) zastanowić się jaki typ placówki opiekuńczo wychowawczej zaspokoiłby potrzeby
wybranego dziecka (masz do wyboru: żłobek, placówkę rodzinną, placówkę wsparcia
dziennego, interwencyjnÄ…, socjalizacyjnÄ…, resocjalizacyjnÄ…),
8) skierować dziecko do określonej placówki,
9) skonsultować poprawność decyzji z nauczycielem,
10) dokonać prezentacji,
11) podsumować w dyskusji, czy podejmowanie tego typu decyzji jest umiejętnością trudną
do opanowania czy nie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej, ustawa z dnia 12 marca
2004 r. o pomocy społecznej,
- arkusze papieru napisami określającymi rodzaj placówki (żłobek, dom dziecka, placówki
wsparcia dziennego, placówki interwencyjne, placówki rodzinne, placówki
socjalizacyjne, placówki resocjalizacyjne),
- kartki z imionami dzieci,
- kartki i długopisy.
Ćwiczenie 3
Przygotuj projekt otwarcia placówki rodzinnej i miniżłobka. Określ w projekcie:
- rodzaj dokumentacji niezbędnej do pracy placówki,
- powierzchnię użytkową,
- wymagania dotyczące pomieszczeń,
- wymogi dotyczÄ…ce zatrudnienia.
Postaraj się udzielić odpowiedzi na pytanie czy potrzebna jest umiejętność posługiwania
siÄ™ przepisami publikowanymi w Dziennikach Ustaw, w sytuacji gdy planuje siÄ™ otwarcie
placówki opiekuńczo wychowawczej.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować się w dwa zespoły,
2) przygotować stanowisko pracy,
3) zapoznać się z Dziennikami Ustaw:
otwarcie żłobka: Dziennik Urzędowy Ministerstwa Zdrowia z 1952 r. (Nr M. Dz. IV.1.
1/52, Instrukcja Nr 42/52), s. 75, Dziennik Urzędowy Ministerstwa Zdrowia z 1957 r. Nr
23, Instrukcja Nr 67/57, s. 161 166, Dziennik Ustaw z 1997 r. Nr 104, poz.661, s. 3251,
Dziennik Ustaw z 2005 r. Nr 116, poz. 985,
otwarcie placówki rodzinnej: Dziennik Ustaw z 2005 r. Nr 37, poz. 331,
4) sporządzić projekt zgodnie z wytycznymi,
5) zapisać projekt,
6) skonsultować z nauczycielem poprawność,
7) przedstawić wykonany projekt,
8) zastanowić się, który etap pracy przedstawiał największą trudność.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- Dzienniki Ustaw: Dziennik Urzędowy Ministerstwa Zdrowia z 1952 r. (Nr M. Dz. IV.1.
1/52, Instrukcja Nr 42/52), Dziennik Urzędowy Ministerstwa Zdrowia z 1957 r. Nr 23,
Instrukcja Nr 67/57, Dziennik Ustaw z 1997 r. Nr 104, poz.661, Dziennik Ustaw z 2005
r. Nr 116, poz. 985,
- komputer z dostępem do Internetu,
- kartki i długopisy.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić istniejące w Polsce instytucje opiekuńczo wychowawcze?
2) powiedzieć do jakiego typu zakładów zalicza się żłobek?
3) wymienić komórki organizacyjne żłobka?
4) wymienić główne cele placówek opiekuńczo wychowawczych?
5) wskazać dokumenty na podstawie których działają żłobki i inne placówki?
6) określić co zawiera w treści Statut żłobka?
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
4.2. Planowanie i organizacja pracy opiekuńczo wychowawczej
4.2.1. Materiał nauczania
Planując pracę opiekuńczo wychowawczą z małym dzieckiem należy przede
wszystkim poznać definicję potrzeby i zrozumieć jakie są potrzeby małych dzieci.
Funkcjonuje wiele definicji wzajemnie uzupełniających się.
S. Kawula przedstawia kilka definicji znanych autorów [9, s. 82]. Wychodzi od
pochodzącej ze słownika pedagogicznego mówiącej, że potrzeba to brak czegoś,
wprowadzający organizm w niepożądany stan oraz przytacza także definicję K.
Obuchowskiego i T. Tomaszewskiego, że: potrzeba ludzka to właściwość osobnika X
polegająca na tym, że osobnik X bez podmiotu Y nie może normalnie funkcjonować, to jest
uzyskiwać optymalnej sprawności w zachowaniu siebie i gatunku oraz w zapewnieniu
własnego rozwoju . Aączy te definicje wniosek, że powinny być zaspokajane, zwłaszcza gdy
mają charakter opiekuńczy Prof. Lilian G. Katz z University of Illinois uważa, że cokolwiek
jest dobre dla dziecka, jest dobre dla niego tylko we właściwych proporcjach. Ułożyła ona
listę potrzeb charakterystycznych dla właściwego rozwoju:
1. Poczucie bezpieczeństwa zwłaszcza emocjonalnego, odczucia przez dziecko, że jest
chciane, ważne, kochane, że innych obchodzi to co ono robi lub nie robi. Stworzenie
atmosfery ufności, szczerości i zaangażowania.
2. Optymalne poczucie własnej wartości, dostarczone przez najbliższe otoczenie dziecka,
pomoc w przyswojeniu kryteriów obowiązujących w środowisku.
3. Poczucie, że warto jest żyć, że życie ma sens, daje zadowolenie. Stworzyć warunki
do przeżywania doświadczeń, poprzez które dostrzega prawdziwość, autentyczność
i wartość życia.
4. Autorytet dorosłych, uczący szacunku, pokazujący profesjonalizm szanowanych
dorosłych osób, dający zachętę i wsparcie.
5. Dobre wzorce osobowe, zabezpieczenie dobrego kontaktu wykluczajÄ…ce nadmierna
przemoc i zachowania przestępcze [13, s. 9].
Piramida potrzeb A. Maslowa uzmysławia nam do czego właściwie dążymy,
żebudowanie zawsze zaczyna się od podstawy, aż do osiągnięcia szczytu. Okres wczesnego
dzieciństwa jest czasem budowania fundamentów, dlatego opiekun - wychowawca powinien
wspierać dziecko w tak ważnym okresie życia.
Potrzeba samorealizacji
Potrzeby estetyczne Potrzeby
wzrostu
Potrzeba wiedzy i rozumienia
Potrzeba szacunku
Potrzeba przynależności i miłości
Potrzeby
wynikajÄ…ce
Potrzeba bezpieczeństwa
z niedoboru
Potrzeby fizjologiczne
Rys.1. Model piramidy potrzeb Abrahama Maslowa [1, s. 188]
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
-
Transcendencja potrzeby duchowe.
- Samorealizacja - potrzeby samorealizacji wyrażają się w dążeniu człowieka do
rozwoju możliwości.
- Potrzeby poznawcze potrzeby wiedzy, rozumienia, nowości.
- Szacunek potrzeby uznania (szacunku) i prestiżu we własnych oczach i w oczach
innych ludzi.
- Przynależność potrzeby więzi, afiliacji, miłości i bycia kochanym, występują
w usiłowaniach przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i obcości, tendencji do
nawiązywania bliskich intymnych stosunków.
- Bezpieczeństwo zależności, opieki i oparcia, protekcji, potrzeba wygody, spokoju,
wolności od strachu pobudzają do działania, zapewniając nienaruszalność, ujawniają się
gdy dotychczasowe nawyki okazują się mało przydatne.
- Potrzeby fizjologiczne najniższy poziom; jedzenie, woda, tlen, potrzeby seksualne
brak napięcia gdy nie są zaspokojone, dominują nad wszystkimi innymi potrzebami,
wypierają je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka.
Planując pracę trzeba zastanowić się, co chcemy zapewnić dziecku? Opiekę,
wychowanie, a może jedno i drugie.
Opieka to systematyczna obserwacja i wyzwalanie aktywności dziecka bazując na
posiadanej wiedzy na temat rozwoju psychofizycznego.
Wychowanie to układ oddziaływań społecznych, instytucjonalnych, interpersonalnych
wywołujących akceptowane i pożądane zmiany w osobowości dziecka.
Wspólnym podmiotem dla obu oddziaływań jest dziecko. Opiekun wychowawca łączy
obie formy. Zaspokaja potrzebÄ™ opieki, uczestniczy w procesie wychowania dostosowujÄ…c
swoje wymagania do możliwości i predyspozycji dziecka. Pamięta, że Rozwój jest to
długotrwały proces ukierunkowanych zmian, w którym można wyróżnić następujące po sobie
prawidłowo etapy przemian (fazy rozwojowe) danego obiektu pod określonym względem; ma
charakter postępowy, jeśli w jego wyniku powstaje nowa, wyższa jakość [4, s. 672].
Plan działań powinien być dostosowany do predyspozycji i możliwości dziecka
i zakładać osiągnięcie optymalnych rezultatów. Dobry opiekun wychowawca jest zawsze
do dyspozycji dziecka, nie wyręczając go, ale udzielając rozumnej pomocy. Nieocenioną
pomocą dla opiekunów są rodzice, zwłaszcza w początkowych okresach pobytu dziecka
w placówce. Zapewniają dzieciom poczucie bezpieczeństwa i dają emocjonalne wsparcie.
Dzięki temu proces socjalizacji odbywa się dla małego dziecka w sposób mniej bolesny. Nie
należy bać się wchodzenia rodziców do grup dziecięcych, ponieważ dzięki temu znacznie
skraca się okres aklimatyzacji dziecka. Dodatkowym atutem jest to, że można wzajemnie
wymienić się informacjami na tematy związane z funkcjonowaniem dziecka,
ponadto rodzice widząc jak dziecko zachowuje się w grupie z innymi dziećmi
i opiekunkami, nabierają zaufania do osób pod których opieką zostawiają swój największy
skarb . Owocuje to w przyszłości lepszą współpracą podczas realizacji planów wspomagania,
towarzyszenia, czy stymulacji dziecka.
Wiek do 3 lat, jest okresem dążenia do samodzielnego działania. Dziecko odrzuca pomoc
i jak najwięcej czynności chce wykonać samo. Jego działania są jeszcze niesprawne,
wprowadzają zamieszanie i chaos, zabierają dorosłym czas. Ważne jest jednakże aby
przeżyło, że jest sprawcą swoich działań, że może samo zaspokoić swoje pragnienia, że nie
musi czekać, że ktoś to zrobi za nie. Dzięki temu, rozwój dziecka jest pełniejszy. Nie trzeba
obawiać się, że dziecko nie będzie potrafiło zaspokoić swoich pragnień, bądz uważać, że
wręcz tych pragnień nie ma. Występują one już od najwcześniejszego okresu i trzeba to
uszanować, dając dziecku rozumną swobodę wyrażenia tego.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Plany pracy z dziećmi powinny obejmować różny okres czasowy (dzień, miesiąc,
kwartał, rok). Daje to możliwość lepszego określenia celów. Dążenie do harmonijnego
rozwoju dziecka wskazuje drogę działania dla opiekunki dziecięcej. Niemożliwe jest dobre
zaplanowanie pracy bez opanowania podstawowych wiadomości z zakresu rozwoju dziecka
w poszczególnych przedziałach wiekowych.
Im wcześniejszy etap rozwojowy tym odgrywa większe znaczenie dla przyszłego
rozwoju. Jest to podstawa, którą w przyszłości rozbudowuje się.
W pracy wychowawczej trzeba zwrócić uwagę na fakt bycia z dzieckiem . Ważne jest
to z tego względu, że dziecko wie, że opiekun wychowawca jest zawsze do jego dyspozycji.
Dając dziecku propozycje, gdy samo może dokonać wyboru, w jaki sposób to zrealizuje,
jakich środków wyrazu użyje, daje się większą możliwość kreatywnego rozwoju.
W planach pracy należy pamiętać o różnych sferach rozwoju. Propozycje zajęć układać
tak, aby zabawy zawierały wszystkie elementy aktywności. Sprawność fizyczna, mowa,
zmysły, kojarzenie i pamięć, umiejętności życia codziennego, emocje i uczucia uczestniczą
w rozwoju dziecka, dostarczają nowych doświadczeń potrzebnych do kształtowania
umiejętności.
Zajęcia z dziećmi powinny odbywać się zawsze w formie zabawy dostosowanej do
możliwości dziecka, najlepiej w małych zespołach. Opiekunki pracujące z małymi dziećmi
przygotowują zajęcia w sposób interesujący dziecko, tak aby nie nudziło się lub zabawa nie
zagrażała jego bezpieczeństwu.
Dziecko poznaje swoje otoczenie fizyczne i społeczne wszystkimi zmysłami, trzeba
o tym pamiętać i dostarczać różnorodnych bodzców dotykowych, smakowych, węchowych,
słuchowych, wzrokowych. Loscher pięknie wyraził się, że zmysły są bramą do świata
[12, s. 47].
Aktywność fizyczna to motoryka duża i mała, ruchy naprzemienne są bardzo ważne dla
rozwoju poznawczego i myślenia.
Rozwój mowy bardzo intensywny, to wstęp do kształtującej się komunikacji.
Aby rozwój następował w sposób harmonijny należy pamiętać, że dziecko jest naszym
partnerem i oczekuje od nas poważnego traktowania, ze zrozumieniem jego problemów.
Okres dzieciństwa, to wbrew pozorom, czas wielu problemów. Dzieci potrzebują wsparcia,
aby przeżyć ciężkie chwile, których im nie brakuje. Pamiętajmy o zabawach dodających
odwagi, uświadamiających przeżywane uczucia.
Planując zajęcia z dziećmi należy pamiętać o zaspokojeniu różnorodnych potrzeb
i działalność wychowawczą skierować na analizowanie ich, jednocześnie stwarzając warunki,
które umożliwią określone oddziaływania wychowawcze.
Opieka i wychowanie są ze sobą ściśle powiązane. Aktywność wychowawcza opiekunów
rozwijać się powinna na gruncie opieki i być skierowana na pozytywne postawy opiekunów
i stworzenie korzystnej atmosfery wychowawczej. Właściwa postawa opiekuńcza: akceptacji,
współdziałania, dawania rozumnej swobody, uznawania praw dziecka umożliwi stworzenie
środowiska wychowawczego w żłobku, które nie wyrządzi szkody w tworzących się zrębach
osobowości małego dziecka.
L. S. Wygotski wprowadził pojęcie strefy najbliższego rozwoju. Mówi ona o obszarze
możliwości psychicznych dziecka. Autor zwracał uwagę na to, że dziecko ma zwykle większe
możliwości wykonując zadania przy pomocy dorosłego (matki, nauczyciela), niż w czasie
mierzonych na przykład testami, samodzielnie wykonywanych zadaniach.
Uważał, że dla każdego wychowawcy ważne jest, co uczeń potrafi przyswoić pod kierunkiem
nauczyciela.
Dziecko w placówce opiekuńczo wychowawczej typu żłobek, poza swoim naturalnym
środowiskiem przebywa kilka godzin dziennie, należy pamiętać, że współpraca
z rodzicami, przekazywanie sobie wzajemnie informacji, w jakich działaniach powinniśmy
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
się uzupełniać, umożliwi jego prawidłowy i harmonijny rozwój. Plany pracy, w których
uwzględniane będą wszystkie sfery rozwoju, przedstawiane rodzicom do kontynuacji
w domu, dadzą możliwość w miarę jednorodnych oddziaływań.
W innych placówkach należy zwrócić uwagę na opracowywanie indywidualnych planów
pracy na bazie informacji dostępnej z dokumentacji. Okresowa ocena - sytuacji dziecka,
rodziny, zasadności pobytu, ułatwi działania kompensacyjne, korekcyjne lub resocjalizacyjne.
Zapewnienie bezpieczeństwa psychicznego, respektowanie indywidualnego tempa
rozwoju, pomoc w utrzymaniu zdrowia fizycznego, są potrzebami równorzędnymi.
W placówce opiekuńczo wychowawczej w oczekiwaniu na lepsze rozwiązanie, oprócz
zapewnienia dachu nad głową należy stworzyć warunki terapeutyczne, zarówno dla dziecka
jak i jego rodziny [11, s. 11].
Wspólnym działaniem żłobka i innych placówek opiekuńczo wychowawczych powinno
być wypracowanie własnych lub wprowadzenie sprawdzonych w innych zakładach planów
adaptacji dziecka. Ważne jest to z tego względu, że dziecko, które znalazło się w nowej dla
niego, trudnej sytuacji, powinno mieć wsparcie i pomoc od osób opiekujących się nim, aby
w miarę szybko zaakceptowało swoją sytuację i czuło satysfakcję z pobytu w danej placówce.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak zdefiniujesz pojęcie potrzeba ?
2. Czy potrafisz wymienić kolejne elementy piramidy Maslowa?
3. Na co zwracamy uwagę układając plany ?
4. Co to jest strefa najbliższego rozwoju ?
5. Jaki jest wspólny podmiot w oddziaływaniach opiekuńczo wychowawczych ?
6. Jakie plany pracy opiekuńczo wychowawczej sporządzane są w placówkach?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zbuduj własną piramidę potrzeb. Porównaj ją z piramidą Maslowa. Zastanów się czy
każdy człowiek ma takie same potrzeby i co jest podstawą w budowaniu hierarchii potrzeb.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym potrzeb,
2) przygotować stanowisko pracy,
3) przyłączyć się do jednego z trzech zespołów,
4) zapoznać się z kartkami z niedokończonymi zdaniami i uzupełnić je,
Propozycje zdań:
Lubię jeść& . Jestem chory& ..
" "
Lubię myć okna & .. Lubię być z mamą& &
" "
Jestem wolnym człowiekiem&
" " " Chcę się uczyć& .
BojÄ™ siÄ™ ludzi& & . ZrobiÄ™ karierÄ™& & ..
" "
Jestem samotny& & Będę badaczem oceanu& & ..
" "
Czuję się bezpieczny& . Lubię majsterkować& & & .
" "
Chcę być z tobą& & Wierzę w Boga& &
" "
Nie umiem nic załatwić& & Lubię rzezbić& & &
" "
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5) przyporządkować zdanie do grupy potrzeb,
6) przypomnieć sobie piramidę potrzeb Maslowa,
7) porównać stworzoną piramidę z piramidą Maslowa,
8) dokonać prezentacji wykonanej pracy,
9) przedyskutować na forum klasy ewentualne różnice,
10) w dyskusji spróbować odpowiedzieć na pytanie: Czy każdy człowiek ma takie same
potrzeby i co jest podstawÄ… w budowaniu hierarchii potrzeb?
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kartki z niedokończonymi zdaniami,
- długopisy, mazaki,
- szary papier,
- taśma klejąca,
- foliogram z piramidÄ… Maslowa,
- grafoskop.
Ćwiczenie 2
Opracuj indywidualny plan adaptacji dziecka w żłobku. Zastanów się i przedstaw swoje
przemyślenia na temat: czy takie plany są potrzebne?
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybrać się na wycieczkę do żłobka (4 razy w odstępach tygodniowych),
2) przypomnieć sobie wiadomości dotyczące rozwoju małego dziecka, potrzeb i rodzajów
zajęć możliwych do przeprowadzenia z dzieckiem,
3) przypomnieć sobie zakres wiadomości dotyczących obserwacji dziecka,
4) wybrać jedno dziecko, dla którego będzie opracowywany indywidualny plan adaptacji,
5) wykonać obserwację zgodnie z przyjętymi kryteriami,
6) opracować propozycje postępowania korzystając z dostępnej literatury,
7) sprawdzić z nauczycielem poprawność wykonanej pracy,
8) ocenić efekt pracy na ostatnich zajęciach i odpowiedzieć na pytanie: czy takie plany są
potrzebne?
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zeszyty,
- kartki, długopisy,
- dokumentacja dziecka,
- wzór indywidualnego planu adaptacyjnego (tabela nr 1 do ćwiczeń),
- dostępna literatura,
Ćwiczenie 3
Ułóż dzienny, miesięczny, kwartalny i roczny plan pracy wychowawczej.
Zastanów się:
- Czy plany pracy ułatwiają pracę opiekunce dziecięcej?
- Czy służą harmonijnemu rozwojowi dziecka?
Sposób wykonania ćwiczenia
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przypomnieć sobie wiadomości dotyczące rozwoju małego dziecka, i rodzajów zajęć
możliwych do przeprowadzenia z dzieckiem,
2) zapoznać się z dostępną literaturą,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) opracowywać plany pracy zgodnie z wzorem tabel nr: 2, 3, 4, 5 do ćwiczeń,
5) opracować propozycje zajęć,
6) sprawdzić z nauczycielem poprawność wykonanej pracy,
7) w dyskusji odpowiedzieć na pytania:
- Czy plany pracy ułatwiają pracę opiekunce dziecięcej,?
- Czy służą harmonijnemu rozwojowi dziecka?
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kartki, długopisy,
- tabele nr: 2, 3, 4, 5 do ćwiczeń,
- dostępna literatura.
Tabela nr 1 Indywidualny plan adaptacyjny (opracowanie własne).
Autor:
ImiÄ™ dziecka i wiek:
Zakres I II III IV
obserwacja obserwacja obserwacja obserwacja
TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE
1. Czy dziecko
wchodzi chętnie?
TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE
2. Czy trzyma siÄ™
kurczowo
matki/ojca?
TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE
3. Czy płacze po
wejściu?
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
4. Jak długo trwa
uspokajanie
dziecka?
TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE
5. Czy bawi siÄ™
z dziećmi?
6. Czy można z nim TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE
nawiązać kontakt
werbalny?
7. Czy daje siÄ™ TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE
przytulić/dotknąć?
8. Czy przyjmuje TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE
podawane
pożywienie?
9. Czy samodzielnie TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE
wykonuje niektóre
czynności?
10. Czy rozpoznaje
nowego opiekuna? TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Postępowanie: Postępowanie: Postępowanie: Postępowanie:
Propozycje: Propozycje: Propozycje: Propozycje:
1. przytulenie, 1. przytulenie, 1. przytulenie, 1. przytulenie,
2. odwrócenie 2. odwrócenie 2. odwrócenie 2. odwrócenie
uwagi, uwagi, uwagi, uwagi,
3. zajęcie zabawą: 3. zajęcie zabawą: 3. zajęcie zabawą: 3. zajęcie zabawą:
a) literatura [16, a) literatura [16, a) literatura [16, a) literatura [16,
18, 19, 21, 22, 23], 18, 19, 21, 22, 23], 18, 19, 21, 22, 23], 18, 19, 21, 22, 23],
4. zapoznanie 4. zapoznanie 4. zapoznanie 4. zapoznanie
z dziećmi, z dziećmi, z dziećmi, z dziećmi,
5. zapoznanie 5. zapoznanie 5. zapoznanie 5. zapoznanie
z pomieszczeniami, z pomieszczeniami, z pomieszczeniami, z pomieszczeniami,
6. słuchanie 6. słuchanie 6. słuchanie 6. słuchanie
muzyki, muzyki, muzyki, muzyki,
7. zajęcia ruchowe, 7. zajęcia ruchowe, 7. zajęcia ruchowe, 7. zajęcia ruchowe,
8. rozładownie 8. rozładownie 8. rozładownie 8. rozładownie
emocji w zajęciach emocji w zajęciach emocji w zajęciach emocji w zajęciach
dynamicznych, dynamicznych, dynamicznych, dynamicznych,
9. opowiadanie 9. opowiadanie 9. opowiadanie 9. opowiadanie
bajek, bajek, bajek, bajek,
10& & & & & .. 10& & & & & .. 10& & & & & .. 10& & & & & ..
11& & & & & .. 11& & & & & .. 11& & & & & .. 11& & & & & ..
WNIOSKI
Tabela do ćwiczenia 2
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Tabela nr2 Dzienny plan opiekuńczo wychowawczy ( Grupa& & & ..)
(opracowanie własne)
Autor:
godziny Rozkład dnia Propozycje zajęć
1. zabawy dowolne,
600 - 800 schodzenie siÄ™ dzieci 2. opowiadanie bajek,
3. oglÄ…danie bajek;
4& & & & & & & .
5& & & & & & & & &
1. czynności higieniczne (mycie rąk),
Śniadanie 2. posiłek (motywacja do samodzielności,
800 - 900 pomoc)
3. czynności higieniczne ( mycie rąk, twarzy,
zębów),
4& & & & & & & & & & ..
1. zajęcia ruchowe (gimnastyka),
2. zajęcia pedagogiczne:
muzyczne,
Zajęcia plastyczne,
ruchowe,
3. zajęcia na świeżym powietrzu (spacer,
900 - 1100 zabawa na placu zabaw),
4. zajęcia tematyczne w grupach,
5. zajęcia indywidualne,
6. zabawy zwiÄ…zane z percepcjÄ…,
7. zabawy wspierające rozwój emocjonalny,
8. zabawy z rekwizytami,
9& & & & & & & & & & & & &
10& & & & & & & & & & & & ..
1. czynności higieniczne (mycie rąk),
Obiad 2. posiłek (motywacja do samodzielności,
1100 - 1200 pomoc)
3. czynności higieniczne ( mycie rąk, twarzy,
zębów),
4& & & & & & & & & & & & .
1. przygotowanie do leżakowania:
1200 - 1430 Leżakowanie rozbieranie się.
wkładanie piżamek.
układanie się na leżaczkach.
2. słuchanie bajeczki usypiającej,
3. usypianie przy muzyce relaksujÄ…cej,
4. wstawanie.
5& & & & & & & & ..
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
1. czynności higieniczne (mycie rąk),
2. posiłek (motywacja do samodzielności,
Podwieczorek pomoc)
3. czynności higieniczne ( mycie rąk, twarzy,
1430 - 1500 zębów),
4& & & & & & & ..
1.zajęcia wprowadzające w świat literatury:
opowiadanie bajek,
1500 - 1800 Zajęcia i rozchodzenie się miniinscenizacje bajek,
do domu 2. zajęcia tematyczne w grupach,
3. zajęcia wspomagające rozwój:
indywidualne,
grupowe (Ruch rozwijajÄ…cy V. Sherborne),
4. zabawy dowolne,
5.& & & & & & & & & & .
Tabela do ćwiczenia 3
Tabela nr 3Miesięczny plan opiekuńczo wychowawczy (Grupa& & & .)
(opracowanie własne)
Autor:
Cele: Sfery rozwoju: Sposoby osiągania celów:
1. ćwiczenie motoryki dużej,
Sprawność fizyczna 2. ćwiczenie motoryki małej,
3. ćwiczenie ruchów naprzemiennych,
4. ćwiczenia równoważne,
5. doskonalenie chodu,
6. doskonalenie chwytu,
7. doskonalenie zmian pozycji,
8.doskonalenie koordynacji wzrokowo
słuchowo - ruchowej,
9& & & & & & & & & & & & &
10& & & & & & & & & & & & ..
1. zajęcia wspomagające rozwój percepcji:
Zmysły wzrok,
słuch,
smak,
węch,
dotyk.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
- fizycznym (sale, sprzęty, wytwory przyrody),
- społecznym(grupa rówieśnicza, opiekunowie)
Poznawanie siebie poprzez działanie w środowisku:
1. zajęcia z zakresu profilaktyki :
Mowa - nauka żucia, gryzienia, połykania,
- nauka prawidłowego oddychania,
2. ćwiczenia wspomagające rozwój słownictwa
czynnego:
- nauka wyrazów dzwiękonaśladowczych,
- wzbogacanie słownictwa,
- budowanie wypowiedzi,
3. uwrażliwianie słuchowe poprzez słuchanie
muzyki,
4. ćwiczenia narządów artykulacyjnych (język,
wargi, podniebienie miękkie, mięśnie gardła
i twarzy),
5& & & & & & & & & & .
1. uczenie wyrażania mową i gestem uczuć,
Emocje i uczucia 2. uczenie rozładowywania emocji (darcie
papieru, taniec, twórczość plastyczna),
3. ćwiczenia relaksacyjne,
4. słuchanie muzyki relaksacyjnej,
5& & & & & & & & & & & ..
1. poznawanie i utrwalanie czynności
Umiejętności życia higienicznych,
codziennego 2. udział w czynnościach porządkowych,
3. poznawanie garderoby,
4. kultywowanie tradycji,
5& & & & & & & & & & ..
1. uczenie klasyfikacji,
Kojarzenie i pamięć 2. zabawy konstrukcyjne,
3. szeregowanie,
4. odwzorowywanie,
5. szukanie podobieństw i różnic,
6. nauka wykorzystywania symboli,
7. ćwiczenie orientacji przestrzennej (nad, pod,
przed, za, obok),
8. kojarzenie zaspokojenia potrzeb z gestami,
9& & & & & & & & & & & .
Tabela do ćwiczenia 3
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Tabela nr 4 Kwartalny plan opiekuńczo-wychowawczy (Grupa& & ..)
(opracowanie własne)
Autor:
Temat: Cele: Sposoby osiągania celów:
1. wycieczka do:
1. wiosna, lasu,
Pora roku parku,
2. lato, ogrodu,
2. prace plastyczne,
3. jesień, 3. inscenizacje,
4. opowiadania,
4. zima. 5. kalendarz przyrody.
1. opowiadania o tradycjach,
1. święta, 2. spotkania z ciekawymi
Tradycje ludzmi,
2. tradycje 3. prace plastyczne,
regionalne, 4. tańce ludowe: regionalne
i narodowe,
3. święta 5. piosenki ludowe,
narodowe. 6. prace manualne.
1. miniprzyjęcia,
1. urodziny 2. prace plastyczne: kartki,
Uroczystości i imieniny laurki, wytwory różne,
okazjonalne 3. spotkania okazjonalne,
2. Dzień 4. nauka piosenek
Dziecka, i wierszyków okazjonalnych,
5. festyny rodzinne.
3. Dzień Matki
i Ojca,
4. Dzień Babci i
Dziadka
Tabela do ćwiczenia 3
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
i narodowych
rodzinnych,
regionalnych
i koleżeńskich
Wzmacnianie
więzi
rodzinnych Poznawanie tradycji Poznawanie środowiska przyrody
Tabela 5 Roczny plan opiekuńczo wychowawczy (Grupa& & )
(opracowanie własne)
Autor:
Temat: Cele: Sposoby osiągania celów:
Panowanie nad 1. zajęcia ruchowe indywidualne
Rozwój własnym ciałem i grupowe,
fizyczny 2. doskonalenie motoryki dużej i
małej,
3. doskonalenie koordynacji
wzrokowo słuchowo -
ruchowej,
4. doskonalenie percepcji.
Rozwój 1. zajęcia rozwijające zmysły,
Rozwój osobowości 2. dostarczanie wiadomości
poznawczy o otaczającym świecie,
3. kształtowanie chęci
poznawania nowych
doświadczeń,
4. zajęcia dostosowane do
możliwości i predyspozycji
dziecka.
Samoświadomość 1. zabawy uczące zasad
i reguł,
Rozwój 2. zabawy uczące współżycia,
emocjonalny
Socjalizacja 1. zabawy uczące współżycia,
dziecka 2. zabawy naśladowcze,
Rozwój
społeczny
Tabela do ćwiczenia 3
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Harmonijny rozwój dziecka
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) podać definicję potrzeby?
2) opisać piramidę potrzeb Maslowa?
3) wymienić rodzaje planów pracy sporządzane w placówkach?
4) wymienić elementy pracy?
5) opisać, co to jest strefa najbliższego rozwoju?
6) opracować indywidualny plan adaptacyjno wychowawczy?
napisać dzienny, miesięczny, kwartalny, roczny plan pracy pielęgnacyjno
7)
wychowawczej?
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
4.3. Tryb życia niemowląt i dzieci w wieku poniemowlęcym
4.3.1. Materiał nauczania
Uregulowany tryb życia jest bardzo ważny w każdym okresie życia dziecka. Jest to
istotne ze względów zdrowotnych i wychowawczych.
W rozkładzie dnia należy uwzględnić:
- pory posiłków,
- okresy snu,
- czas zabawy,
- spacer,
- pielęgnację i kąpiel dziecka.
Karmienie dziecka uzależnione jest od jego kondycji. Dla niemowlęcia najlepszym
pokarmem jest mleko matki, które dostarcza pełnowartościowych składników a obecność
matki daje poczucie bezpieczeństwa. Jednakże dzieci przebywające w placówkach
opiekuńczo wychowawczych z reguły pozbawione są tego komfortu. Należy pamiętać, aby
przynajmniej w części zrekompensować dziecku brak bliskości matki poprzez odpowiednie
podejście do dziecka. Bardzo ważne jest wygodne ułożenie niemowlęcia w czasie karmienia
butelką lub łyżką. Przytulenie, dotyk i bliskość opiekunki, częściowo zastępują dziecku brak
domu. Jeżeli do żłobka trafia dziecko matki karmiącej piersią, nie należy doradzać jej
przejścia na karmienie sztuczne, tylko starać się połączyć obie formy. Żywienie ma ogromny
wpływ na prawidłowy rozwój dziecka. Przez pierwsze miesiące jedynym pokarmem
niemowlęcia jest mleko. Od siódmego miesiąca można zacząć podawać dziecku nowe
produkty. Wprowadzamy je pojedynczo i stopniowo, w ilościach wzrastających. Wielkość
porcji, sposób podania i rozdrobnienia dostosowujemy indywidualnie do potrzeb dziecka.
Posiłków dla niemowląt nie solimy oraz nie dodajemy cukru. Jeżeli stosujemy karmienie
butelką, to należy pamiętać o wyborze odpowiedniej mieszanki. Przygotowanie jej w chwili
obecnej nie jest trudne, ponieważ z reguły ogranicza się do wymieszania proszku z wodą
o odpowiedniej temperaturze. Ważne jednakże w tym wypadku jest przestrzeganie higieny
butelek i osób przygotowujących mieszankę.
Oto kilka wskazówek dotyczących karmienia butelką:
- Zawsze sprawdzaj termin przydatności do spożycia na opakowaniu.
- Myj dokładnie ręce przed przystąpieniem do sporządzania pokarmu.
- Wszystko, czego używasz do przygotowywania mieszanek, myj dokładnie w płynie
i sterylizuj w specjalnie do tego przeznaczonym garnku.
- Wieczka puszek przed otwarciem myj gorÄ…cÄ… wodÄ….
- Otwarte puszki przechowuj w lodówce.
- Nie używaj resztek z poprzedniego karmienia [3, s. 78].
Samodzielne jedzenie wzorzec (opracowanie własne)
1 miesiąc - dziecko wkłada rękę do ust i ssie,
do 5 ego miesiąca - dziecko trzyma rękę na butelce,
5 6 miesiÄ…c - dziecko trzyma butelkÄ™ oburÄ…cz,
6 miesiÄ…c - biszkopt i sucharek jest wyrzucany z ust dziecka,
- biszkopt i sucharek dziecko bierze w sposób
7 miesiÄ…c
zamierzony,
8 9 miesiąc - dziecko prowadzi rękę matki z łyżką i szklanką,
- dziecko próbuje wkładać ręce do jedzenia, ściska je
9 12 miesiÄ…c
i smaruje po twarzy, uderza łyżką w stół i jedzenie,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
- dziecko chwyta łyżkę całą dłonią i je przez krótki
15 miesiÄ…c
czas,
2 lata - samodzielne jedzenie.
Schemat karmienia dziecka (opracowanie własne)
siódmy miesiąc
- karmienie piersią lub mlekiem sztucznym na żądanie,
- wprowadzamy zupÄ™ jarzynowÄ…; poczÄ…tkowo przygotowanÄ… z marchewki i ziemniaka,
po tygodniu do zupy można dodać gotowane mięso,
- składniki na porcje zupy dla jednego dziecka: 2 małe marchewki, 1 ziemniak, 1 łyżka
ryżu, 4 dag. mięsa / indyka, kurczaka, królika/. Sposób przyrządzania: marchewkę oraz
ziemniaki pokroić w cienkie plasterki; dodać ryż i mięso; gotować 30 minut; po
ugotowaniu wszystko zmiksować,
- do zupy dodajemy masÅ‚o / na 100g ½ Å‚yżeczki /, można jÄ… zagęścić kleikiem ryżowym
- dwa razy w tygodniu do zupy dodajemy pół gotowanego żółtka,
- wprowadzamy sok lub przecier owocowy, początkowo z marchwi, potem także
z jabłka, dyni i gruszki.
ósmy miesiąc
- karmienie piersią lub mlekiem sztucznym na żądanie,
- podajemy zupę jarzynową z warzywami i mięsem,
- co drugi dzień dodajemy do zupy pół gotowanego żółtka,
- wprowadzamy świeże owoce: jabłka, jagody, maliny, jeżyny, porzeczki,
- podajemy przeciery owocowe, chrupki kukurydziane, można także wprowadzać kisiele
owocowe, kaszki kukurydziane lub ryżowe z przetartymi owocami.
dziewiÄ…ty miesiÄ…c
- karmienie piersią lub mlekiem sztucznym na żądanie,
- podajemy jeden duży posiłek: zupa jarzynowa z warzywami, żółtkiem i mięsem /królik,
kurczak, indyk i także wieprzowina /,
- podwieczorek lub drugie śniadanie biszkopt bezglutenowy lub chrupki z tartym
owocem.
dziesiÄ…ty miesiÄ…c
- karmienie piersią lub mlekiem sztucznym na żądanie,
- rozszerzamy dietę podając dziecku na przykład jarzynkę z marchwi, do tego ziemniaki
i drobno posiekane mięso lub pulpecik,
- dzieciom bez obciążeń alergicznych można podawać ryby gotowane /najlepiej morskie,
bo posiadają dużo jodu potrzebnego do rozwoju /.
jedenasty miesiÄ…c
- karmienie piersią lub mlekiem sztucznym na żądanie,
- dzieciom bez obciążeń alergicznych wprowadzamy przetworzone mleko krowie: kefir,
jogurt, twarożek oraz pół całego jajka gotowanego lub przyrządzanego na parze,
dwunasty miesiÄ…c
- nadal podajemy mleko kobiece lub sztuczne,
- dietę upodabniamy do lekkostrawnej diety dorosłych na przykład na obiad rosół
z drobiu z makaronem, na drugie gotowane mięso z jarzynami i ryżem,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
- ostrożnie wprowadzamy gluten, czyli pieczywo i kaszki,
- odstawienie dziecka od piersi należy przygotować i przeprowadzić stopniowo,
w momencie, gdy zarówno matka, jak i dziecko będą się czuli gotowi /w przypadku
dziecka może to być znaczna samodzielność w zabawie i poruszaniu oraz pojawienie się
więzi z ojcem/,
- zachęcamy dziecko do próby samodzielnego jedzenia.
Posiłki powinny być dla dziecka przyjemnym rytuałem, zawsze kojarzącym się
z zaspokojeniem głodu. Dlatego ważne jest określenie pór karmienia i nie dokarmianie
między posiłkami. Dziecko, które nie odczuwa głodu, denerwuje się gdy zmuszane jest
do jedzenia, gdy nie ma na to ochoty. Wytwarza siÄ™ nieprzyjemna atmosfera kojarzÄ…ca siÄ™
dziecku z czymś co sprawia mu dyskomfort psychiczny. Pamiętajmy o tym, że dziecko
karmimy, a nie zmuszamy do jedzenia. Gdy daje sygnał, że ma już dosyć, wypluwając
pokarm, kończymy posiłek.
Zawsze w czasie karmienia trzeba rozmawiać z dzieckiem, na przykład opisywać
podawane potrawy. Jedzenie powinno być miękkie i o odpowiedniej temperaturze, a także
podawane w małych porcjach. Przygotowując, bądz podając dziecku posiłki pamiętajmy o ich
estetyce. Mimo występującego jeszcze w tym okresie rozwojowym synkretyzmu,
pamiętajmy, że kolorystyka podawanych potraw może wpływać na chęć dziecka do
zapoznania się z nowymi smakami. Także konsystencja pokarmów odgrywa dużą rolę
w rozwoju dziecka. Od 6 7 miesiąca życia dziecko powinno otrzymywać pokarmy do żucia
i gryzienia. Nie należy bać się, że dziecko zadławi się, trzeba bacznie je obserwować i co
najwyżej pomóc w zapoznaniu się z nowym produktem. Zbyt długi okres podawania papek
niekorzystnie wpływa na rozwój narządów artykulacyjnych a co za tym idzie na rozwój
mowy dziecka.
Rozwój cywilizacji sprawił, że dużo dzieci cierpi na alergie pokarmowe. U małego
dziecka często trudno jest postawić diametralną diagnozę, dlatego baczna obserwacja reakcji
dziecka na wprowadzane nowe produkty jest elementem koniecznym. Wykluczenie z diety
produktów alergizujących sprawia, że dziecko nie ma reakcji chorobowych.
Sen jest nierozerwalnym elementem życia człowieka. Dziecko z komfortowego łona
matki, w którym spokojnie spało mając zaspokojone wszystkie potrzeby, zmuszone było
do przejścia do nowego środowiska. Już sam trud rodzenia musiało zrekompensować
wypoczynkiem, czyli długim snem. Stopniowe budzenie się do życia w nowym świecie niesie
nowe elementy poznawania. Pora nocna przeznaczona dla snu oczywista jest dla osoby
dorosłej, niekoniecznie dla dziecka. Dyskomfort ciemności, brak bliskości opiekunów,
to elementy, które mogą zaburzać sen. Czasami wystarczy smoczek, pieluszka lub pluszowa
zabawka, aby poczucie bezpieczeństwa wróciło. Niemowlęta i małe dzieci posiadają bardzo
silną potrzebę intymności, którą zabezpiecza kontakt z rodzicem bądz opiekunem, dlatego
należy pamiętać o jej zaspokojeniu aby zabezpieczyć prawidłowy rozwój emocjonalny
dziecka. Należy także uświadomić sobie, że sen aktywny występuje naprzemiennie z fazą snu
głębokiego NON REM. Aktywny sen REM jest fazą marzeń sennych mającą duże
znaczenie dla rozwoju mózgu, dla jego prawidłowego rozwoju i dojrzewania.
U trzymiesięcznego niemowlęcia 40% snu to faza REM. U dwuletniego dziecka długość fazy
snu aktywnego to około 25%, a więc prawie tyle co u człowieka dorosłego. Między snem
aktywnym a głębokim występuje faza przejściowa, w której łatwo jest przebudzić się.
W pierwszych miesiącach życia niemowlęcia stanowi ona około 50%. Niemowlę przez
wszystkie fazy snu przechodzi przez około 50 60 minut (dorosły 90 minut). Sen rozpoczyna
od fazy REM trwającej około 20 minut, przechodzi fazę przejściową do fazy NON REM,
dlatego też czasami budząc się w fazie przejściowej wygląda na wypoczęte. Około 3 miesiąca
życia niemowlę rozpoczyna sen fazą NON REM, dlatego już tak łatwo nie budzi się. Znając
schemat faz sennych można ustalić dobowy rytm życia dziecka.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Zabawa jest charakterystycznym składnikiem zachowania wszystkich normalnych,
zdrowych dzieci i ma duże znaczenie dla ich psychicznego rozwoju. Jest tym rodzajem
aktywności człowieka, który w rozmaitych formach przewija się przez całe jego życie,
a w okresie dzieciństwa jest to główny rodzaj działalności jednostki przed rozpoczęciem
przez nią systematycznej nauki w szkole. Dziecko bawiąc się odczuwa przyjemność
i satysfakcję, gdyż zabawa zaspokaja jego potrzebę aktywności. Za pośrednictwem zabawy
dziecko uczy się panowania nad swoim ciałem: rozwija równowagę i koordynację wzrokowo
ruchową, poznaje świat materialny, gromadzi fakty i uczy się myślenia. Jednocześnie dzięki
zabawie rozwiązuje własne problemy emocjonalne i zdobywa umiejętność panowania nad
prymitywnymi uczuciami, staje się w coraz większym stopniu istotą społeczną oraz odnajduje
właściwe dla siebie miejsce we wspólnocie.
Istnieją różne teorie na temat zabawy, jednakże wszystkie łączy pogląd, że zabawa
wywodzi się z chęci zaspokojenia pragnień (wish fulfillment), że dzieci bawią się po to,
by wyrazić same siebie w świecie fantazji, zmyślania czy udawania. Zdanie to podzielają:
Z. Freud, E. Erikson, J. Piaget, L.S. Wygotski.
Zabawa może przybierać charakter spontaniczny, inspirowany bądz kierowany,
podyktowany potrzebą osiągnięcia celu lub aktywnością dziecka.
Rodzaje zabaw:
1) manipulacyjne: pojawiają się najwcześniej, są pozbawione treści, nie mają określonej
struktury, lecz doskonale służą poznawaniu właściwości przedmiotów, kształtu,
konsystencji. Dziecko poznaje zróżnicowane cechy, różną przydatność. Ćwiczy także
sprawność rąk i koordynację wzrokowo ruchową. Poznaje różne dzwięki, doznaje
wrażeń dotykowych, angażuje wzrok, słuch. Jest to etap stanowiący podstawę do bardziej
skomplikowanych zabaw,
2) konstrukcyjne: wynikają z zabaw manipulacyjnych, różniąc się tym, że ich wytwór jest
rezultatem działań dziecka. Doskonalą funkcje spostrzeżeniowo - ruchowe, wyzwalają
pomysłowość, pobudzają wyobraznię, wdrażają do skupienia uwagi, uczą obserwacji,
3) ruchowe: rozpoczynajÄ… siÄ™ gdy dziecko opanuje swobodne poruszanie siÄ™. PoczÄ…tkowo
mają charakter prostych ćwiczeń typu: chodzenie i schodzenie ze schodów, pokonywanie
przeszkód, następnie przeskakiwanie niskich przeszkód, rzucanie piłką i gonienie. Uczą
przestrzegania zasad i reguł współpracy w grupie. Ćwiczenia fizyczne pozwalają dziecku
zdobyć panowanie nad własnym ciałem, utrzymać równowagę ciała i kontrolować jego
ruchy, a także nabywać zręczności,
4) tematyczne: o charakterze twórczym i odtwórczym, uczą posługiwania się symbolami.
Zabawy te zwracają uwagę na różne sytuacje społeczne, kształtują umiejętności życia
codziennego. Ważnym składnikiem tych zabaw są wypowiedzi słowne dziecka.
5) dydaktyczne: ćwiczą spostrzegawczość, myślenie, wprowadzają nowe słowa i pojęcia,
poszerzające zakres wiedzy dziecka, umożliwiają wykorzystanie własnych doświadczeń.
Zabawa dziecka, zwłaszcza twórcza, umożliwia ekspresję jego autentycznych emocji
i uczuć: żalu, gniewu, poczucia winy, przygnębienia i smutku a także radosnego podniecenia
i rozweselenia, zadowolenia i dumy, troski o innych, litości czy współczucia, a także
przenoszenie uczuć na fikcyjne postacie, co pozwala rozładować napięcie emocjonalne
dziecka.
Organizując dziecku miejsce do zabawy należy pamiętać o zasadach bezpieczeństwa
i higieny, a także o wymogach z zakresu ergonomii. W stosunku do małego dziecka należy
rozumieć to jako przystosowanie środowiska (zorganizowanie go) dziecka w taki sposób aby
odpowiadało ono jego anatomicznym możliwościom. Zwracamy uwagę zwłaszcza na
wielkość używanych mebli i sprzętu, oświetlenie, hałas i mikroklimat (temperatura
i wilgotność powietrza). Kontrolujemy także możliwość wystąpienia zmęczenia
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
(fizjologicznego i psychologicznego). Sprzęty, urządzenia i zabawki nie mogą mieć ostrych
krawędzi i łatwo rozmontowywanych elementów, a także powinny posiadać atest
Państwowego Zakładu Higieny (znak bezpieczeństwa C ).
Spacer jest tak naturalną czynnością, że nie wymaga specjalnego wyjaśniania. Dziecko
już od najwcześniejszego okresu, wyprowadzane poza ściany własnego domu, zapoznawane
jest ze środowiskiem zewnętrznym. Wszak całe życie spędzamy będąc częścią tego
ekosystemu. Kontakt ze środowiskiem naturalnym wpływa na nasze zdrowie: fizyczne,
psychiczne i społeczne. To ono decyduje o sprawności całego organizmu. Odpowiednio
dawkowany kontakt ze środowiskiem wpływa na kształtowanie się odporności organizmu,
wykształcenie umiejętności przystosowania się i walki z zagrożeniami. Świat zewnętrzny to
całe nasze otoczenie, w którym żyjemy przez całe życie. Utrzymywanie zdrowia w należytej
kondycji sprawia, że rozwój organizmu zwłaszcza dopiero kształtującego się, idzie
w odpowiednim kierunku, bez powstawania różnych deficytów. Dziecko rozwija się poprzez
ruch. Okres wczesnego dzieciństwa oparty na sensomotorycznej aktywności musi dostarczać
dziecku możliwości do jej zaspokajania. W czasie spaceru w odpowiednich warunkach jest to
możliwe.
Pielęgnacja i kąpiel to wstęp do kształtowania nawyków higienicznych a także elementy
niezbędne do zachowania zdrowia. Do kąpieli dziecka przystępujemy gdy jest ono pogodne
i spokojne. Kontakt z wodą dla każdego dziecka jest przyjemnością, bo przecież wyszło ze
środowiska wodnego. Pamiętać tylko należy aby nie zrazić go nieprzyjemnymi
doświadczeniami. Najlepsza do kąpieli jest woda o temperaturze około 370 C. Nie należy
przywiązywać zbytniej wagi do kolejności wykonywanych czynności tzn. czy dziecko
namydlimy przed włożeniem do wody, czy zrobimy to w trakcie kąpieli, wyniknie to
z obserwacji. W czasie kąpieli szczególną uwagę zwracamy na uszy, oczy, nos, jamę ustną,
paznokcie dziecka. Do mycia najlepiej jest używać bezzapachowych mydełek aby wykluczyć
reakcje alergiczne. Używanie innych preparatów typu oliwki czy kremy uzależnione jest od
potrzeb dziecka lub upodobań osób zajmujących się dzieckiem. Czynności pielęgnacyjne są
okazją do nawiązania bliskiego kontaktu. Rozmowa, tłumaczenie dziecku czynności które
wykonujemy, brak pośpiechu, delikatny dotyk, są to niezbędne elementy sprawiające, że
dziecko w czasie wykonywania czynności pielęgnacyjnych i kąpieli czuje się bezpieczne.
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co należy uwzględnić w rozkładzie dnia małego dziecka?
2. Jaki jest wzorzec samodzielnego jedzenia.
3. Jaka powinna być konsystencja pokarmów dla dziecka?
4. Ile czasu potrzebuje niemowlę na przejście przez wszystkie fazy snu?
5. Co to jest zabawa?
6. Jaki charakter może mieć zabawa dziecka?
7. Jakie znasz rodzaje zabaw.
8. Jakie znaczenie ma spacer?
9. Jaki znak powinien znajdować się na bezpiecznych zabawkach?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj żywienie sztuczne w 7 i 12 miesiącu życia niemowlęcia. Zastanów się czy
w czasie karmienia ważne jest tylko podanie dziecku pokarmu, czy są jeszcze inne elementy
wpływające na komfort dziecka w czasie tej czynności.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania na temat żywienia i schematem karmienia dziecka,
2) przypomnieć sobie podział żywności na różne grupy produktów,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) z produktów skomponować poszczególne posiłki,
5) zapisać przygotowane propozycje,
6) sprawdzić poprawność ze schematem żywienia dziecka,
7) przedyskutować z nauczycielem ewentualne trudności,
8) dokonać prezentacji,
9) zastanowić się nad odpowiedzią na pytanie: Czy w czasie karmienia ważne jest tylko
podanie dziecku pokarmu, czy są jeszcze inne elementy wpływające na komfort dziecka
w czasie tej czynności?
10) w czasie dyskusji wymienić się poglądami z kolegami i zapisać wspólne ustalenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zeszyt,
- kartki, długopisy,
- foliogramy ze schematem żywienia dziecka,
- rzutnik.
Ćwiczenie 2
Dobierz rodzaj zabawy do poziomu rozwoju dziecka w dwunastym miesiącu życia,
korzystając z przygotowanych pomocy. Zastanów się czy przedstawiona przez Ciebie
propozycja zabawy jest w stanie zaspokoić potrzebę aktywności małego dziecka.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z wykładem na temat zabawy,
2) zapoznać się z literaturą :Friedl J.: Zabawy, które uczą. Jak wspierać rozwój małego
dziecka. Jedność, Kielce 2004,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) wypisać możliwe rodzaje zabaw, które można przeprowadzić wykorzystując posiadane
pomoce,
5) sprawdzić bezpieczeństwo używanych pomocy,
6) zapisać przygotowane propozycje,
7) dokonać prezentacji,
8) udzielić odpowiedzi na pytanie czy przedstawiona przez Ciebie propozycja zabawy jest
w stanie zaspokoić potrzebę aktywności małego dziecka?
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura: Friedl J.: Zabawy, które uczą. Jak wspierać rozwój małego dziecka. Jedność,
Kielce 2004,
- zeszyt,
- klocki,
- piłki,
- lalki i misie,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
- farby i pędzle,
- szary papier,
- lalki, misie, zwierzÄ…tka pluszowe,
- książeczki,
- plastelina,
- bibułka,
- kartki długopis.
Ćwiczenie 3
Zaplanuj dzień, dziecka siedmiomiesięcznego przebywającego w żłobku i w domu
w godzinach 600 2100 .
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przypomnieć sobie materiał nauczania na temat trybu życia niemowląt,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) wypisać potrzeby dziecka związane z rytmem życia,
4) zapoznać się z rozkładem dnia w żłobku,
5) zaplanować cały dzień dla dziecka przebywającego w żłobku i w domu,
6) zapisać swoje propozycje,
7) dokonać prezentacji,
8) ocenić czy wszystkie elementy trybu życia uwzględniłeś w swojej propozycji.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- arkusze papieru,
- flamastry.
3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wymienić co uwzględniamy rozkładzie dnia małego dziecka?
2) scharakteryzować wzorzec samodzielnego jedzenia?
3) wymienić rodzaje zabaw?
4) określić jaki charakter może mieć zabawa dziecka?
5) dopasować konsystencję pokarmów w zależności od wieku dziecka?
6) rozpoznać znak bezpieczeństwa na zabawkach?
7) określić czym należy kierować się w czasie karmienia dziecka?
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
4.4. Promocja zdrowia i profilaktyka w instytucjach opiekuńczo -
wychowawczych
4.4.1. Materiał nauczania
Promocja zdrowia
Pojęcie promocji zdrowia jest terminem dość szerokim dlatego też dokładnie zostało
omówione w module Promowanie zdrowia 513[01].O1.04. Obejmuje ona swoim działaniem
wszystkie sfery życia społecznego wyznaczając strategię działań:
- budowanie zdrowotnej polityki społecznej,
- tworzenie środowisk sprzyjających zdrowiu,
- wzmacnianie działań społecznych na rzecz zdrowia,
- rozwijanie umiejętności osobniczych służących zdrowiu,
- reorientacja służby zdrowia.
Placówki opiekuńczo wychowawcze osadzone w określonych strukturach społecznych
powinny być propagatorami wszystkich działań służących zdrowiu.
Zgodnie z ustawą w sprawie placówek opiekuńczo wychowawczych, zobowiązane są
one do kształtowania u dzieci nawyków i uczenia zachowań prozdrowotnych oraz
wyrównywanie deficytów rozwojowych.
Placówka powinna zapewnić odpowiednio wyposażone pokoje, wyżywienie, odzież,
zabawki, leki, podręczniki i przybory szkolne a także środki czystości.
Pokoje do zajęć terapeutycznych i sportowych, pomieszczenia do wypoczynku, pokój
chorych, gabinet pielęgniarski mają służyć kształtowaniu odpowiednich nawyków.
Zatrudnienie specjalistów w razie potrzeby, to także działania na rzecz zdrowia.
Zakłady opiekuńczo wychowawcze w swoich regulaminach jako zadanie, wpisane mają
dbanie o zdrowie swoich podopiecznych. W zakresie tym mieści się szeroko pojęta
profilaktyka, czyli zapobieganie chorobom i niekorzystnym wpływom środowiska pobytu
dziecka. Dlatego też opiekunki dziecięce powinny posiadać podstawową wiedzę na temat
chorób wieku dziecięcego, zapobiegania nagłym zachorowaniom i wypadkom, a także
podstawy wiedzy z zakresu pomocy społecznej.
Definicja wczesnej profilaktyki mówi o utrwalaniu prawidłowych wzorców zdrowego
stylu życia i zapobieganiu szerzenia się niekorzystnych wzorców zachowań, w odniesieniu do
osób zdrowych. Ponieważ żłobki z reguły przeznaczone są dla dzieci zdrowych i pośrednio
dla ich rodziców, to zobowiązane są do tego typu działań.
Jako zakłady opieki zdrowotnej przygotowane są do prowadzenia badań przesiewowych.
Dzięki temu możliwe jest wczesne wykrycie nieprawidłowości w rozwoju dzieci. Zajęcia
prowadzone z dziećmi mają także za zadanie kształtowanie zdrowych nawyków już od
najmłodszych lat. W stosunku do rodziców prowadzona jest edukacja zdrowotna mająca na
celu podniesienie świadomości i kształtowanie prawidłowych postaw prozdrowotnych.
Nagłe zachorowania i wypadki
Małe dziecko jest szczególnie narażone na działanie różnych czynników środowiska
zewnętrznego mogących wpłynąć na możliwość wystąpienia zachorowania lub wypadku.
Najczęściej spotkać się można z nagłymi zachorowaniami typu: omdlenie, przegrzanie, udar
cieplny, padaczka, niedocukrzenie krwi (hipoglikemia), dychawica oskrzelowa (astma),
wstrząs anafilaktyczny, ostry ból brzucha.
Omdlenie, którego przyczyną jest zaburzenie w ukrwieniu mózgu wystąpić może
przykładowo wskutek bólu, wyczerpania, głodu bądz przebywania w stanie bezruchu.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Pierwsza pomoc: polega na położeniu dziecka lub posadzeniu z głową pochyloną do
przodu, poniżej serca. Następną czynnością jest polecenie aby wykonało ono kilka głębokich
oddechów. Gdy do incydentu dojdzie w pomieszczeniu zamkniętym, to otwieramy okno lub
wynosimy dziecko na świeże powietrze.
Przegrzanie występuje najczęściej w środowisku gorąca i wilgoci. Objawami
są zawroty i ból głowy, mdłości, kurcze mięśni i kończyn dolnych. Skóra jest blada i chłodna,
oddech i tętno przyśpieszone. Objawem zwiastującym może być krótkotrwałe omdlenie.
Pierwsza pomoc: polega na przeniesieniu dziecka w miejsce chodne i ocienione
i podawaniu chłodnych płynów. W przypadku wystąpienia biegunki i wymiotów należy
podawać do picia sÅ‚onÄ… wodÄ™ (1 Å‚yżeczka do herbaty soli na ½ litra wody).
Udar cieplny jest wyższą formą przegrzania. Wystąpić może na skutek działania na ciało
wysokiej temperatury otoczenia lub w chorobach przebiegajÄ…cych z wysokÄ… gorÄ…czkÄ….
Organizm drogą pocenia nie jest w stanie zahamować wzrostu temperatury. Dziecko może
być niespokojne, może utracić przytomność. Mogą także wystąpić bóle i zawroty głowy
a także uczucie gorąca.
Pierwsza pomoc: podobnie jak w przegrzaniu. Jeżeli dziecko jest nieprzytomne należy
ułożyć je w bezpiecznej pozycji ciała. Wskazane jest rozebranie i okrycie dziecka mokrym
prześcieradłem, które będzie zwilżane. Można czoło ochładzać wachlując powietrze lub
włączyć wentylator.
Padaczka objawia się utratą świadomości i drgawkami. Z ust dziecka może wypływać
piana, może także bezwiednie oddać mocz i kał. Po ustąpieniu drgawek może jeszcze przez
kilka minut być oszołomione i dziwnie zachowywać się.
Pierwsza pomoc: to przede wszystkim zabezpieczenie przed urazem w czasie napadu,
odpowiednie ułożenie na podłodze lub łóżku, rozluznienie ubrania, pilnowanie do powrotu
świadomości. Nie wolno krępować ruchów i wkładać cokolwiek w usta.
Niedocukrzenie krwi najczęściej występuje u dzieci chorych na cukrzycę, gdy nie
dostaną odpowiedniej dawki insuliny lub gdy zjedzą za mało albo pominą konieczny posiłek,
bądz wykonają zbyt duży wysiłek fizyczny. Objawami mogą być: osłabienie mięśni, drgawki,
zaburzenie orientacji.
Pierwsza pomoc: to w przypadku dziecka przytomnego podanie cukru, czekolady,
słodkiego napoju .
Dychawica oskrzelowa objawia się trudnościami w oddychaniu wywołanymi
czynnikami uczuleniowymi lub nerwowymi.
Pierwsza pomoc: to uspokojenie dziecka, dostarczenie świeżego powietrza, ułożenie
w pozycji umożliwiającej lepsze oddychanie.
Wstrząs anafilaktyczny wystąpić może po podaniu leku lub ukąszeniu przez owady.
Objawia się: mdłościami, wymiotami, uczuciem ucisku na klatkę piersiową, często występuje
obrzęk twarzy, przyśpieszenie tętna i utrata przytomności.
Pierwsza pomoc: to utrzymanie drożności dróg oddechowych i ułożenie w bezpiecznej
pozycji.
Ostry ból brzucha może mieć wiele przyczyn. Najczęściej spotyka się: ostre zapalenie
wyrostka robaczkowego, niedrożność mechaniczna przewodu pokarmowego, uwięznięcie
zewnętrznej przepukliny.
Pierwsza pomoc: to wygodne ułożenie dziecka i okład z lodu na brzuch.
Do nieszczęśliwych wypadków wśród dzieci najczęściej dochodzi wskutek
pozostawienia dziecka samemu sobie, nudząc się potrafi ono doprowadzić do bardzo
niebezpiecznych sytuacji.
Od najmłodszego wieku należy dziecko zapoznawać z otoczeniem, uczyć przestrzegania
przepisów i pozwalać mu na przebywanie w środowisku dla niego bezpiecznym, nie
stwarzającym zagrożeń. Wszelkie szkodliwe i niebezpieczne środki, narzędzia i urządzenia
nie powinny znajdować się w zasięgu dzieci. Także nie powinny pozostawać same, bez opieki
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
dorosłego. Dziecko chce poznawać świat wszystkimi zmysłami, jego pomysłowość nie ma
granic, nie należy dziwić się, że urządzenia i sprzęty dla osób dorosłych mające przeznaczenie
typowo użytkowe, wykorzystane zostaną w zupełnie inny sposób na przykład: schody,
balkon, trzepak, ulica. Bardzo niebezpieczny dla dziecka może być pobyt nad wodą i w lesie,
gdzie zwykła zabawa przerodzić się może w niebezpieczny dla zdrowia i życia incydent.
W przypadku zagrożenia życia powinniśmy umieć wykorzystać zasadę łańcucha
ratunkowego, szerzej został on opisany w module Stosowanie przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy 513 [01].O1.05.
Innym zagadnieniem są choroby wieku dziecięcego. Umiejętność postępowania
w przypadku zauważenia pierwszych objawów, zapobiec może wielu powikłaniom
i zagrożeniom dla zdrowia a nawet życia.
Choroby wieku dziecięcego
Choroba dziecka często wiążę się z jego odmiennymi zachowaniami. Dolegliwości
bólowe, lęk, ograniczenie aktywności spowodowane wzrostem temperatury ciała,
konieczność stosowania diety, sprawiają, że dziecku trudno jest się odnalezć w nowych dla
niego warunkach. Często jest marudne, płaczliwe, nie ma apetytu. Należy zrobić wszystko
aby zminimalizować skutki choroby. Zawsze należy pamiętać, że dla chorego dziecka istotne
jest, aby być przy nim, bo zapewniamy mu tym komfort psychiczny (poczucie
bezpieczeństwa). Małe dziecko zagrożenie odczuwa w konkretnej sytuacji, która jest
zapowiedzią bólu bądz złego samopoczucia, gdy przykre zdarzenie przemija, szybko powraca
do swojej aktywności.
Nagłe zachorowanie małego dziecka może mieć bardzo różne podłoże. Pierwszym
bardzo ważnym działaniem jest określenie charakteru zachorowania. Zupełnie w inny sposób
zajmujemy się dzieckiem, u którego stwierdzamy jakikolwiek uraz, a inaczej postępujemy
z dzieckiem z infekcją, bez względu jakie jest jej podłoże: wirusowe, czy bakteryjne.
Nagłym zachorowaniom często towarzyszy ból i gorączka i trzeba umieć rozpoznać,
czy występują one u dziecka i jakie objawy mogą im towarzyszyć. Krzyk lub apatia, pocenie
się, zwiększone pragnienie to są pierwsze niepokojące sygnały.
Ból jest bardzo nieprzyjemnym doznaniem. Cierpiące niemowlę jest najczęściej
nadaktywne. Wymachuje kończynami, krzyczy, ma bolesny wyraz twarzy, napięty, zwinięty
w trąbkę język. Starsze dziecko werbalizuje ból okrzykami auu , buu , ajj lub pokazuje
miejsce bólu. Zadaniem osoby opiekującej się dzieckiem jest zlokalizować przyczynę bólu
i spróbować niefarmakologicznie usunąć ją na przykład: przytuleniem, ukołysaniem,
głaskaniem, masażem, odwróceniem uwagi.
Gorączka jest reakcją obronną organizmu na zakażenie wirusowe lub bakteryjne.
Przyczyną gorączki może być także nadmierny wysiłek spowodowany przegrzaniem
organizmu. Pomoc uzależniona jest więc od zlokalizowania przyczyny.
Istnieje wiele naturalnych sposobów obniżania temperatury u dzieci (bez użycia leków).
Najbardziej popularnymi są: okłady z lodu lub zimnej wody przykładane na skronie, czoło,
kark, łydki i kąpiel ochładzająca dziecko umieszcza się w wannie z wodą o temperaturze
chłodniejszej o 1 C niż temperatura ciała dziecka. Potem stopniowo ochładza się wodę
dolewajÄ…c zimnej, temperatura jej nie powinna spaść poniżej 30°C. KÄ…piel taka powinna
trwać ok. 5 minut.
Jeżeli zdecydujemy się na podawanie leków przeciwgorączkowych należy pamiętać
aby w czasie infekcji wirusowej nie podawać preparatów z kwasem acetylosalicylowym,
ponieważ u dzieci do 15 roku życia może on spowodować zespół Reye`a, który jest
niebezpieczny dla zdrowia a nawet życia.
Ważne jest podawanie dużych ilości płynów, aby nie dopuścić do odwodnienia
organizmu. Pamiętajmy także, że z dzieckiem cały czas trzeba rozmawiać, tłumaczyć sytuację
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
w jakiej się znalazło i opisywać czynności, które się przy nim wykonuje. Usuwa się w ten
sposób postępowania, lęk przed nieznaną dla dziecka sytuacją.
Poniższa tabela przedstawia różne metody mierzenia temperatury, najczęściej jednak
stosuje się mierzenie temperatury w odbycie dziecka, ponieważ pomiar ten daje szybkie
i dokładne wskazanie.
Tabela 1 Miejsca mierzenia temperatury
Miejsce mierzenia temperatury
w odbytnicy
pod pachÄ… w ustach
Stan prawidÅ‚owy 36 37°C 36,3 37,3°C 36,5 37,5°C
Stan podgorÄ…czkowy 37,1 38°C 37,4 38,3°C 37,6 38,5°C
gorÄ…czka umiarkowana 38,1 39°C 38,4 39,3°C 38,6 39,5°C
gorÄ…czka wysoka powyżej 39°C powyżej 39,3°C powyżej 39,5°C
Najczęściej występującymi schorzeniami w okresie wczesnego dzieciństwa są:
- angina,
- gorączka trzydniowa (rumień nagły),
- grypa,
- kolka jelitowa,
- krztusiec (koklusz),
- mononukleoza zakazna,
- odra,
- ospa wietrzna,
- płonica (szkarlatyna),
- różyczka,
- świnka (nagminne zapalenie przyusznicy)
- biegunka,
- zapalenie ucha,
- zapalenie spojówek,
- alergie.
Angina jest bakteryjnÄ… chorobÄ… zakaznÄ… o ostrym przebiegu. Przenosi siÄ™ drogÄ…
kropelkową przez kontakt z chorą osobą. Okres wylęgania wynosi z reguły około 2 3 dni.
Objawy:
W poczÄ…tkowym stadium wysoka gorÄ…czka (39 40°C), oraz ból gardÅ‚a, który powoduje
niechęć dziecka do jedzenia. Gorączce towarzyszyć mogą drgawki. Gardło chorego dziecka
jest zaczerwienione, migdałki powiększone, rozpulchnione i pokryte nalotem. Bolesne
i powiększone węzły chłonne w okolicy kąta żuchwy.
Leczenie: Obniżenie temperatury i podanie antybiotyku.
Gorączka trzydniowa jest niegrozną chorobą zakazną, występującą u dzieci między
6 miesiącem a 4 rokiem życia. Wywołuje ją wirus, przenoszony drogą kontaktu z osobą, która
przeszła gorączkę trzydniową. Po przebyciu choroby dziecko uzyskuje trwałą odporność.
Okres wylęgania choroby 5 15 dni
Objawy:
Rozpoczyna siÄ™ wysokÄ… gorÄ…czkÄ… (do 40°C) trwajÄ…cÄ… 3 5 dni, czasami towarzyszy jej ból
gardła, kaszel, katar, lekka biegunka. Po spadku temperatury na ciele dziecka pojawia się
lekka, rumieniowa, plamista wysypka, głównie na tułowiu, pózniej również na twarzy
i owłosionej skórze głowy, utrzymująca się 1 2 dni.
Leczenie: podanie leków przeciwgorączkowych. Choroba nie wymaga leczenia.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Grypa jest ostrÄ…, wirusowÄ… chorobÄ… zakaznÄ…, przenoszonÄ… drogÄ… kropelkowÄ… przez
kontakt z chorą osobą. Największa zachorowalność na grypę przypada na okres jesienno
zimowy i wczesną wiosnę. Najcięższy przebieg wykazuje grypa wywołana przez wirusy typu
A, lżejszy choroba wywołana przez wirusy typu B i C.
Okres wylęgania choroby: 2 3 dni.
Objawy:
Gwałtowne i nasilone: wysoka gorączka z dreszczami, ból pleców, gardła oraz chrypka,
katar. Wyrazne osłabienie, ogólne rozbicie i brak apetytu. U niemowląt chorych na grypę
mogą dodatkowo wystąpić wymioty i biegunka.
Leczenie: Lek obniżający temperaturę, nawadnianie, zatrzymanie dziecka w domu,
odpoczynek, właściwa lekkostrawna dieta. U dzieci nie należy podawać salicylanów
(aspiryny i jej pochodnych) ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Rey a.
Kolka jelitowa jest dolegliwością przejściową ustępującą w 3 4. miesiącu życia.
Pierwsze ataki kolki jelitowej pojawiają się zazwyczaj u noworodków, które ukończyły
21 dni życia.
Objawy:
Atak kolki jelitowej u niemowląt zaczyna się gwałtownie, najczęściej w godzinach
popołudniowych, nagłym płaczem i krzykiem. Dziecko zaciska piąstki, kopie nóżkami,
brzuszek staje się wzdęty.
Leczenie: Czasami pomaga noszenie dziecka w pozycji pionowej zwłaszcza po
karmieniu, aż do odbicia, układanie go na brzuszku, lub jego ogrzewanie bądz masowanie.
Krztusiec jest ostrą chorobą zakazną wywoływaną przez bakterie. Roznosi się drogą
kropelkową poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub z zakażonymi przedmiotami.
Krztusiec jest bardzo niebezpieczny dla dzieci, które nie miały szczepień.
Okres wylęgania choroby: ok. 2 tygodni.
Objawy:
Przez około 1 2 tygodnie występuje katar, niewysoka temperatura i lekki kaszel, następnie
przez kolejne 2 3 tygodnie dziecko ma napadowe, świszczące ataki kaszlu (szczególnie
nocą). Jest on tak silny, że doprowadzić może do zsinienia dziecka, mogą pojawić się
wybroczyny na twarzy, trudności w oddychaniu, krwawienia z nosa i dziąseł, wymioty.
Powoli kaszel słabnie.
Leczenie: Lek obniżający temperaturę i antybiotyk, czasami gammaglobulina.
Mononukleoza zakazna jest chorobą zakazną wirusową. Do zakażenia dochodzi przez
kontakt ze śliną. Choroba przebiega łagodnie i pozostawia trwałą odporność.
Okres wylęgania 4 8 tygodni.
Objawy:
Ogólne osÅ‚abienie, rozbicia, gorÄ…czka powyżej 38°C, utrzymujÄ…ca siÄ™ kilka tygodni, bóle
głowy, mięśni i ból gardła. Dodatkowo może wystąpić kaszel, ból w klatce piersiowej , bóle
brzucha oraz brak apetytu. Węzły chłonne zazwyczaj są powiększone, gardło i migdałki
pokryte są mazistym nalotem. Często śledziona i wątroba są powiększone. W rozmazie krwi
wzrost liczby białych krwinek.
Leczenie: Leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, nawadnianie, zatrzymanie dziecka
w domu, odpoczynek, lekkostrawna dieta. Należy pamiętać, iż dziecko może być zródłem
zakażenia nawet przez 6 miesięcy.
Odra jest chorobÄ… wirusowÄ… przenoszonÄ… drogÄ… kropelkowÄ….
Okres wylęgania choroby: trwa od 9 do 14 dni od momentu zakażenia. Największa zakazność
chorego rozpoczyna siÄ™ na 5 dni przed pojawieniem siÄ™ wysypki.
Objawy:
Pierwszy okres choroby (okres prodromalny) to nagÅ‚a, wysoka gorÄ…czka (do 39°C), której
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
towarzyszy katar, suchy i męczący kaszel, ból gardła oraz światłowstręt (nieżyt spojówek).
Następnie na błonie śluzowej policzków pojawiają się białawe plamki z czerwonym
czubkiem, zwane plamkami Koplika. Trwa to około 2-4 dni. Z chwilą pojawienia się wysypki
rozpoczyna siÄ™ drugi okres choroby (okres wysypkowy), z nasilonym kaszlem i wysokÄ…
temperaturÄ… (do 40°C). MaÅ‚e jasnoczerwone plamki pojawiajÄ… siÄ™ na poczÄ…tku za uszami,
pózniej przechodzą na czoło, twarz i szyję, występują na tułowiu i kończynach. Z biegiem
czasu tworzÄ… siÄ™ gruboplamiste skupiska o czerwonym odcieniu. Trwa to 4 5 dni. Trzecim
okresem choroby jest stadium zdrowienia. Temperatura spada, wysypka znika w takiej samej
kolejności jak się pojawiła, a naskórek złuszcza się.
Leczenie: Lek obniżający temperaturę i izolacja przez okres około 3 dni od momentu
wystąpienia wysypki. Zachorowanie powinno być odnotowane w książeczce zdrowia
dziecka.
Ospa wietrzna jest wirusową chorobą zakazną, do zakażenia dochodzi drogą kropelkową
lub poprzez bezpośredni kontakt z wykwitami na skórze chorego na ospę wietrzną lub
półpasiec.
Okres wylęgania choroby: 9 21 dni (zazwyczaj 2 tygodnie). Okres zakazności rozpoczyna
się 2 dni przed pojawieniem się wysypki i trwa do momentu aż przyschną wszystkie wykwity
na ciele chorego.
Objawy:
Swędząca wysypka z gorączką. Wykwity pojawiają się na ciele co kilka godzin, najwięcej na
twarzy i tułowiu, często również na owłosionej skórze głowy, rzadziej na śluzówce jamy
ustnej i narządach płciowych. Na początku są to czerwone plamki, które następnie
przekształcają się w pęcherzyki wypełnione jasnym płynem. Po 2 3 dniach płyn mętnieje,
pęcherzyki pękają i zasychają w strupki. Po ok. 7 10 dniach strupki goją się całkowicie.
Leczenie: Lek obniżający temperaturę i izolacja dziecka do momentu odpadnięcia
wszystkich strupów.
Płonica jest ostrą chorobą zakazną wywoływaną przez bakterie. Roznosi się poprzez
bezpośredni kontakt z osobą chorą.
Okres wylęgania choroby : 2 5 dni.
Objawy:
Wysoka gorÄ…czka (39 40°C) z dreszczami, ból gÅ‚owy, bóle brzucha (czÄ™sto nudnoÅ›ci
i wymioty), gardła i uczucie ogólnego rozbicia. Migdałki powiększone i zaczerwienione,
pokryte białą wydzieliną ropną. Razem z gorączką lub 24 godz. po jej wystąpieniu, od twarzy
i szyi, schodząc w dół, pojawia się na ciele chorego wysypka rumieniowa, która omija
jedynie tzw. trójkąt Fiłatowa okolica wokół ust i nosa. Największe skupiska szorstkich,
punkcikowatych i intensywnie czerwonych plamek pojawiajÄ… siÄ™ w okolicy pach, piersi,
brzucha, pachwin oraz pośladków. Po 2 3 dniach język, pokryty białym nalotem, zmienia
swój kolor na charakterystyczny malinowy odcień z widocznymi, powiększonymi
brodawkami językowymi. Po ok. 2 3 tygodniach od ustąpienia wysypki skóra zaczyna się
złuszczać w tej samej kolejności, w jakiej pojawiała się na ciele wysypka najpierw na
twarzy, potem tułowiu, wreszcie kończynach (najwyrazniejsze zmiany są właśnie na dłoniach
i stopach).
Leczenie: Lek obniżający temperaturę i leczenie penicyliną przez 7 10 dni.
W przypadku uczulenia na penicylinÄ™ stosuje siÄ™ inne antybiotyki, izolacja przez 5 dni.
Schorzenie to podlega obowiązkowemu zgłoszeniu.
Różyczka jest wirusową chorobą zakazną, przenoszoną drogą kropelkową, może
przebiegać bezobjawowo. Jest grozna tylko dla kobiet w ciąży.
Okres wylęgania choroby: 14 21 dni. Zakazność trwa do 7 dni przed pojawieniem się
wysypki i okres ten trwa do 2 tygodni po jej wystÄ…pieniu.
Objawy:
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Pierwszymi objawami są katar, ból głowy i gardła, kaszel, czasem lekka biegunka
i swędzenie spojówek. Następnie powiększeniu ulegają węzły chłonne w okolicy karku
i pojawia się wysypka małe różowe plamki (nie swędzące), najpierw na twarzy, potem na
całym ciele chorego.
Leczenie: Lek obniżający temperaturę i izolacjach przez okres 4 dni od pojawienia się
wysypki.
Åšwinka jest ostrÄ… zakaznÄ… chorobÄ… wirusowÄ…, przenoszÄ…cÄ… siÄ™ drogÄ… kropelkowÄ….
Okres wylęgania choroby: trwa średnio 16-18 dni od momentu zakażenia.
Objawy:
Świnka rozpoczyna się bolesnym obrzękiem i powiększeniem ślinianek przyusznych,
podżuchwowych i podjęzykowych (zazwyczaj powodującym odstawanie płatków usznych
dziecka i opuchnięcie twarzy), dodatkowo występuje kilkudniowa, czasem wysoka
temperatura.. Åšwinka trwa zazwyczaj 8 10 dni.
Leczenie: Lek obniżający temperaturę i 9 dniowa izolacja.
Biegunka może mieć różnorodne przyczyny wystąpienia (choroba, ząbkowanie,
nadwrażliwość na pokarmy, nadmierna ilość owoców lub soków, infekcja żołądkowo -
jelitowa, leczenie antybiotykami).
Objawy:
Wodniste, częste, luzne stolce, wymioty.
Leczenie: W zależności od przyczyny, w większości przypadków dieta. Przestrzeganie
higieny, w razie potrzeby wyrównanie gospodarki wodno elektrolitowej.
Zapalenie ucha wywołują bakterie, wirusy, bądz alergia. Występuje często bezpośrednio
po przeziębieniu lub grypie. Skłonność do zachorowań może mieć także podłoże rodzinne.
Objawy:
Zwykle występuje silny ból, któremu towarzyszy gorączka, zmęczenie i rozdrażnienie,
czasami występują nudności i wymioty oraz brak apetytu.
Leczenie: Farmakologiczne, pod kierunkiem lekarza, zmiany w diecie, Å‚agodzenie
objawów.
Zapalenie spojówek mogą wywoływać bakterie, wirusy, grzyby i czynniki drażniące.
Droga zakażenia to najczęściej oko ręka oko.
Objawy:
Uzależnione są od przyczyny, mogą obejmować przekrwione oczy, łzawienie, wydzieliny,
pieczenie, światłowstręt.
Leczenie: Płukanie oczu, używanie osobnych ręczników i pościeli, usunięcie czynnika
drażniącego
Alergie atakować mogą różne układy, dając różne objawy.
Objawy:
Górnym drogom oddechowym towarzyszy nieżyt sienny, zapalenie zatok przynosowych, ból
ucha, ból gardła.
Dolne drogi oddechowe: bronchit alergiczny, astma.
Skóra: atopowe zapalenie skóry.
Oczy: świąd, zaczerwienienie, łzawienie.
Leczenie: Najlepszym sposobem jest usuniecie alergenu i higiena otoczenia, a także
zmiany w diecie [7, s. 18].
Poradnictwo społeczne
Pracownicy placówek opiekuńczo wychowawczych powinni posiadać przynajmniej
w stopniu podstawowym, zasób wiedzy na temat pomocy ludziom w trudnej sytuacji
życiowej. Konieczne jest to ze względu na styczność z różnymi środowiskami społecznymi.
Wiadomości z zakresu działań opieki społecznej umożliwią skierowanie podopiecznych do
odpowiednich organów świadczących pomoc.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej (minister właściwy do spraw
zabezpieczenia społecznego, wojewodowie) i samorządowej (marszałkowie województw,
starostowie na poziomie powiatów oraz wójtowie, burmistrzowie (prezydenci miast) na
poziomie gmin. Realizując zadania pomocy społecznej współpracują oni, na zasadzie
partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi
kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.
Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje:
- osobom posiadajÄ…cym obywatelstwo polskie, majÄ…cym miejsce zamieszkania
i przebywajÄ…cym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
- cudzoziemcom majÄ…cym miejsce zamieszkania i przebywajÄ…cym na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, posiadajÄ…cym zezwolenie na osiedlenie siÄ™, zgodÄ™ na pobyt
tolerowany lub status uchodzcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej,
- obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru
Gospodarczego, przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy uzyskali
zezwolenie na pobyt.
Osoba lub rodzina, ubiegająca się o pomoc społeczną, może zgłosić się do ośrodka
pomocy społecznej w miejscu zamieszkania (ośrodki znajdują się w każdej gminie). Decyzje
o przyznaniu lub odmowie przyznania pomocy wymagajÄ… uprzednio przeprowadzenia przez
pracownika socjalnego rodzinnego wywiadu środowiskowego. Decyzje w sprawach
świadczeń pomocy społecznej wydawane są w formie pisemnej. Od każdej decyzji służy
prawo odwołania.
Prawo do świadczeń przysługuje osobom i rodzinom, których posiadane dochody nie
przekraczają kryteriów dochodowych ustalonych w oparciu o próg interwencji socjalnej. Rada
gminy, w drodze uchwały, może podwyższyć kwoty uprawniające do zasiłków okresowego
i celowego.
Pomoc społeczna polega w szczególności na:
- przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń,
- pracy socjalnej,
- prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej,
- analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy
społecznej,
- rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy.
Główne cele pomocy społecznej:
- wsparcie osób i rodzin w przezwyciężeniu trudnej sytuacji życiowej, doprowadzenie -
w miarę możliwości - do ich życiowego usamodzielniania i umożliwienie im życia
w warunkach odpowiadających godności człowieka,
- zapewnienie dochodu na poziomie interwencji socjalnej dla osób nie posiadających
dochodu lub o niskich dochodach, w wieku poprodukcyjnym i osobom
niepełnosprawnym,
- zapewnienie dochodu do wysokości poziomu interwencji socjalnej osobom
i rodzinom o niskich dochodach, które wymagają okresowego wsparcia,
- zapewnienie profesjonalnej pomocy rodzinom dotkniętym skutkami patologii społecznej,
w tym przemocÄ… w rodzinie,
- integracja ze środowiskiem osób wykluczonych społecznie,
- stworzenie sieci usług socjalnych adekwatnych do potrzeb w tym zakresie.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Formy udzielanej pomocy:
1. Pieniężne świadczenia obligatoryjne:
- renta socjalna,
- zasiłek stały wyrównawczy,
- zasiłek stały,
- gwarantowany zasiłek okresowy,
- dodatek do zasiłku stałego, stałego wyrównawczego i renty socjalnej.
- świadczenia dla kobiet w ciąży i wychowujących dziecko
2. Pieniężne świadczenia fakultatywne:
- zasiłek okresowy,
- specjalny zasiłek okresowy,
- zasiłki celowe,
- pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie.
3. Inne formy pomocy:
- pomoc w postaci schronienia, posiłku, odzieży, wyprawki,
- sprawianie pogrzebu,
- poradnictwo i pomoc instytucjonalna.
Pomoc społeczna od dnia 1 maja 2004 r. funkcjonuje na podstawie ustawy z dnia 12 marca
2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593, zm. Dz.U. Nr 99, poz. 1001 i Nr 273,
poz. 2703 oraz z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 94, poz. 788, Nr 164, poz. 1366, Nr 175, poz.
1462, Nr 179, poz. 1487 i Nr 180, poz. 1493) [27].
Pedagogizacja rodziców
Pedagogizacja rodziców jest to działalność zmierzająca do stałego wzbogacania
posiadanej przez rodziców potocznej wiedzy pedagogicznej o elementy naukowej wiedzy
o wychowaniu dzieci i młodzieży, dostarczanie rodzicom wiadomości o celach, zadaniach,
treściach, metodach, środkach i uwarunkowaniu procesu wychowania zachodzącego
w rodzinie, szkole, zakładzie wychowawczym, w różnych organizacjach ze szczególnym
położeniem nacisku na uzupełnienie ich wiedzy o wychowaniu ich dzieci w rodzinie" . Dzięki
pedagogizacji, rodzice wzbogacają swoją wiedzę poprzez przyswajanie wybranych zagadnień
z pedagogiki.
Celem pedagogizacji jest bezpośrednia i pośrednia pomoc rodzicom w ich
oddziaływaniach wychowawczych dzięki podniesieniu stopnia ich refleksyjności,
wzbogaceniu świadomości pedagogicznej i przez to poprawnie funkcjonowania rodziny.
Ważnym zadaniem pedagogizacji jest też kształcenie kultury pedagogicznej rodziców
i innych osób zaangażowanych w proces wychowania.
Rodzice korzystają z różnych poradników chcąc dowiedzieć się w jaki sposób można
rozwiązać problemy związane z wychowywaniem dziecka. Zadaniem osób zajmujących się
zawodowo opieką i wychowaniem jest wskazanie takich zródeł wiedzy, z których sami
korzystają. Chodzi o to aby oddziaływania opiekunów z różnych środowisk wychowawczych
były ze sobą spójne. Mogą to być czasopisma specjalistyczne, literatura naukowa, poradniki,
programy radiowe i telewizyjne, poradnie psychologiczno - pedagogiczne.
Organizowane spotkania w formie odczytów, prelekcji, pokazów filmowych, spotkań
ze specjalistami, warsztatów, powinny służyć wskazaniu rodzicom jak żyć, jak zmieniać
życie, jak wychowywać. Pedagogizacja powinna nieść ze sobą kompetentne rady na temat
rozwiązywania problemów opiekuńczo - wychowawczych. Rodzice często są zagubieni,
bezradni i pozostawieni sami ze swymi problemami. Często brak im elementarnej wiedzy
na temat rozwoju i wychowywania dzieci, dlatego trzeba im w tym pomóc. Obecnie
większość rodziców posiada wykształcenie, jest więc przygotowana do znajdowania
interesujących ich tematów w książkach, gazetach, telewizji itp., wielu z nich korzysta
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
z uzyskanych informacji i przenosi je na grunt rodzinny. Dzięki temu mogą dobrze
wychowywać własne dzieci i poszerzać posiadaną wiedzę, jednakże duża część nie potrafi
zgromadzonych wiadomości odpowiednio wykorzystać. Organizowane spotkania mają na
celu między innymi nauczyć rodziców wykorzystywania zdobytych wiadomości w ich
konkretnych przypadkach.
Bardzo ważne jest aby rodzice nauczyli się słuchać własnych dzieci, rozmawiać z nimi,
a także korzystać z różnych metod wychowawczych. Nie mogą stawiać się w roli rodziców
dobrych, albo złych, tolerancyjnych, lub autorytatywnych. Muszą myśleć jak współpracować
z dziećmi. Jest to proces długi i wyczerpujący, wymagający serca, inteligencji i wytrwałości.
Jeżeli nie udaje nam się żyć zgodnie z własnymi oczekiwaniami bądzmy dla siebie takimi,
jakimi jesteśmy dla naszych dzieci. Jeżeli nasze dzieci zasługują na tysiąc i jedną szansę, to
dajmy i sobie tysiÄ…c szans i jeszcze dwie .
Jak wynika z przedstawionych założeń pedagogizacji, służy ona ukształtowaniu nowych
zachowań, wykształceniu nowych umiejętności, nauczeniu wykorzystywania zdobytej
wiedzy. Funkcjonuje więc w obrębie modelu promocji zdrowia, zorientowanym na zdrowie
w ujęciu holistycznym (całościowym), koncentrując się na ludziach. Również metody i formy
pracy mogą być takie same ponieważ służą temu samemu celowi.
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaki wpływ na zdrowie podopiecznych ma edukacja zdrowotna pracowników placówek
opiekuńczo wychowawczych?
2. Jakie najczęściej spotykamy nagłe zachorowania?
3. Co może towarzyszyć nagłemu zachorowaniu?
4. Komu przysługuje prawo do świadczeń z opieki społecznej?
5. Jakie znasz formy udzielanej pomocy społecznej?
6. Jakie są cele pedagogizacji rodziców?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaprojektuj i wykonaj Poradnik opiekunki dziecięcej pierwsza pomoc w nagłych
zachorowaniach małego dziecka . Zastanów się, czy taka pomoc praktyczna, może być
przydatna w pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przypomnieć sobie materiał nauczania dotyczący udzielania pierwszej pomocy w nagłych
zachorowaniach,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) wykonać plan projektu,
4) wymienić i zapisać wszystkie znane nagłe zachorowania,
5) wymienić i zapisać objawy towarzyszące nagłym zachorowaniom,
6) opisać choroby wieku dziecięcego ze zwróceniem uwagi na objawy i pierwszą pomoc,
7) zapisać projekt,
8) skonsultować się z nauczycielem w celu wyjaśnienia niezrozumiałych zagadnień,
9) w ramach pracy domowej wykonać projekt,
10) na kolejnej jednostce lekcyjnej dokonać prezentacji,
11) ocenić, czy przygotowana pomoc może być przydatna w pracy.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kartki i długopisy,
- literatura: Dziak A., Zachorowania nagłe i wypadki u dzieci. Pierwsza pomoc. Instytut
Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1990
Gloskin W.: Opieka nad dzieckiem zdrowym i chorym. PZWL, Warszawa 1979, Warno
O.: Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach zagrażających życiu. PCK, Warszawa 1994,
- komputer z dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 2
Udziel porady z zakresu poradnictwa społecznego dla matki niepełnosprawnej
z małym dzieckiem pozostającej bez pracy. Oceń jak czujesz się w roli osoby, która
zobowiązana jest udzielić porady.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z tematem wykładu dotyczącym poradnictwa społecznego,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) wyszukać odpowiednie fragmenty dotyczące przedstawionej sytuacji,
4) zapisać na kartce propozycje pomocy,
5) sprawdzić w różnych zródłach możliwość innych form pomocy (Internet),
6) skonsultować z nauczycielem poprawność wykonywania ćwiczenia,
7) dokonać prezentacji,
8) przedstawić jak czułeś się w roli odpowiedzialnego za poprawne udzielenie porady.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- notatki z wykładu,
- kartki i długopisy,
- komputer z dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 3
Opracuj konspekt zajęć dla rodziców na temat: Dzieci niespokojne. Oceń czy samo
napisanie konspektu wystarczy do poprowadzenia spotkania z rodzicami i czy w ten sposób
można zrealizować cele pedagogizacji?
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) określić metody i formy pracy,
2) napisać konspekt zajęć,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) zapoznać się z literaturą: Prekop J., Schweitzer Ch., Niespokojne dzieci, Media Rodzina,
Poznań 1997,
5) dobrać do tematu metodę i formę pracy,
6) napisać konspekt zgodnie z zaproponowanym wzorem konspektu,
7) skonsultować z nauczycielem poprawność napisanego konspektu,
8) dokonać prezentacji,
9) ocenić czy napisanie konspektu wystarczy do poprowadzenia spotkania z rodzicami.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wzór konspektu ,
- literatura: Prekop J., Schweitzer Ch., Niespokojne dzieci, Media Rodzina, Poznań 1997,
- kartki, długopisy,
- komputer z dostępem do Internetu.
Wzór konspektu zajęć
Autor:
Temat: Niespokojne dzieci
Czas trwania: 45 minut
Cel ogólny: ukształtowanie umiejętności postępowania z dzieckiem nadruchliwym.
Cele szczegółowe:
- poznanie podłoża hiperaktywności,
- poznanie sposobu myślenia i działania małego dziecka,
- poznanie mechanizmu zmysłu ciała w życiu dziecka,
- określenie reguły stosunków rodzinnych,
- poznanie wpływu żywienia na niepokój dzieci,
- poznanie obaw zwiÄ…zanych z wychowaniem.
Materiały:
- literatura: Prekop J., Schweitzer Ch., Niespokojne dzieci, Media Rodzina, Poznań 1997,
- kartki, długopisy,
- komputer + projektor.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie rodziców w temat niespokojnych dzieci.
2. Projekcja multimedialna wykonana przy użyciu komputera, na temat: Niespokojne dzieci.
3. Dyskusja na temat pokazu.
4. Zaprezentowanie przez rodziców anonimowo w formie, pisemnej własnych problemów
i refleksji.
5. Ogólna dyskusja związana z przedstawionymi problemami.
6. Podsumowanie i zaproponowanie rozwiązań.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
wytłumaczyć jak edukacja zdrowotna pracowników placówki
1)
opiekuńczo wychowawczej wpływa na zdrowie podopiecznych?
2) wymienić najczęściej spotykane nagłe zachorowania?
3) wskazać komu przysługuje pomoc opieki społecznej
4) wymienić formy pomocy społecznej
5) napisać konspekt zajęć dla rodziców?
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
5. SPRAWDZIAN OSIGNIĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących problemów związanych organizacją
i organizowaniem opieki nad dzieckiem w placówkach opiekuńczo - wychowawczych.
Zadania od 1 do 14 sÄ… zadaniami wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz jest
prawidłowa. Zadania od 15 do 20 to zadania otwarte i należy udzielić krótkiej
odpowiedzi.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
w zadaniach wielokrotnego wyboru tylko jedna odpowiedz jest prawidłowa
i zaznacz ją znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz prawidłową),
w zadaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedz w wyznaczone pole.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiÄ…zanie
na pózniej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania od 13 do 20, gdyż one są na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 90 minut.
Powodzenia !
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
ZESTAW ZADAC TESTOWYCH
1. Żłobek to:
a) inny zakład opieki zdrowotnej,
b) podstawowy zakład opieki zdrowotnej,
c) specjalistyczny zakład opieki zdrowotnej,
d) placówka edukacyjna.
2. Placówka opiekuńczo wychowawczą jest:
a) szkoła,
b) żłobek,
c) świetlica,
d) klub osiedlowy.
3. Komórkami organizacyjnymi żłobka, są:
a) kierownik, obsługa,
b) grupy, obsługa,
c) księgowość, obsługa, kierownik,
d) kierownik, grupy, księgowość, obsługa.
4. Do zadań opiekunki dziecięcej w placówce opiekuńczo - wychowawczej innej niż żłobek
należy:
a) opieka nad dziećmi do lat 3 i niepełnosprawnymi,
b) prowadzenie zajęć dydaktycznych,
c) karmienie dzieci,
d) zabawa z dziećmi.
5. PotrzebÄ… nazywamy:
a) zaspokojenie głodu,
b) odpowiednie warunki materialne,
c) stan braku czegoÅ›,
d) chęć posiadania.
6. PodstawÄ… piramidy Maslowa sÄ…:
a) potrzeby samorealizacji,
b) potrzeby fizjologiczne,
c) potrzeba bezpieczeństwa,
d) potrzeba szacunku.
7. Strefą najbliższego rozwoju nazywamy:
a) środowisko rodzinne,
b) grupę rówieśniczą,
c) miejsce przebywania dziecka,
d) obszar możliwości psychicznych dziecka.
________________________________________________________________________________________
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
8. W rozkładzie dnia małego dziecka występują następujące elementy:
a) karmienie, sen, zabawa,
b) pory posiłków, okresy snu, czas zabaw, spacer, pielęgnacja i kąpiel,
c) nauka, zabawa, sen,
d) karmienie i sen.
9. ZabawÄ…, nazywamy:
a) aktywność, przyjemność, satysfakcja, poznanie,
b) przymusowe zajęcia,
c) przebywanie z innymi,
d) narzucona czynność.
10. ZabawÄ™ dziecka charakteryzuje:
a) zorganizowanie,
b) spontaniczność, inspirowanie, kierowanie,
c) swoboda,
d) inspirowanie.
11.GorÄ…czka, to:
a) wydalanie nadmiaru płynów,
b) sposób na zmęczenie,
c) wydalanie ciepłoty,
d) reakcja obronna organizmu na zakażenie.
12. Pedagogizacją rodziców, nazywamy:
a) pogadanki,
b) uczenie kultury pedagogicznej,
c) wzbogacanie wiedzy rodziców o elementy wiedzy naukowej,
d) okresowe spotkania towarzyskie.
13. Sen składa się z następujących faz:
a) NON - REM sen aktywny REM,
b) sen aktywny sen głęboki,
c) wstępna aktywna głęboka,
d) wstępna głęboka.
14. W czasie karmienia dzieci należy kierować się:
a) Å‚aknieniem,
b) kondycjÄ… dziecka,
c) zachowaniem dziecka,
d) ustalonymi godzinami.
15. Wymień objawy, jakie towarzyszą przy nagłym zachorowaniu dziecka.
16. Scharakteryzuj dokumenty prawne, w oparciu o które funkcjonuje żłobek.
17. Omów konsystencję pokarmów dziecka w zależności od jego okresu życia.
18. Wymień środowiska działania w promocji zdrowia.
19. Zanalizuj różnice między przegrzaniem a udarem cieplnym.
20. Omów zasady postępowania z dzieckiem gorączkującym.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Organizowanie opieki nad dzieckiem w placówkach opiekuńczo -
wychowawczych
Zakreśl lub wpisz poprawną odpowiedz.
Nr
Odpowiedz Punktacja
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
16.
17.
18.
19.
20.
Razem:
Zsumuj punkty. Maksymalnie mogłeś uzyskać 20 punktów.
Jeżeli otrzymałeś nie mniej niż 80% punktów, możesz spokojnie pisać pracę kontrolną.
GratulujÄ™!
Jeżeli uzyskałeś liczbę punktów z przedziału ( 50% - 80%) też nie jest zle. Otrzymasz ocenę
dostatecznÄ… lub dobrÄ….
Jeżeli uzyskałeś mniej niż 50% punktów, możesz liczyć co najwyżej na ocenę dopuszczającą.
Powinieneś uzupełnić braki.
Powodzenia!
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
6. LITERATURA
1. Dembo M. H.: Stosowana psychologia wychowawcza. WSiP, Warszawa 1997
2. Dziak A., Zachorowania nagłe i wypadki u dzieci. Pierwsza pomoc. Instytut Wydawniczy
Związków Zawodowych, Warszawa 1990
3. Eisenberg A., Murkoff H. E., Hathaway S. E.: Pierwszy rok życia dziecka. Dom
Wydawniczy REBIS, Poznań 2002
4. Encyklopedia PWN, Warszawa 1987
5. Friedl J.: Zabawy, które uczą. Jak wspierać rozwój małego dziecka, Jedność, Kielce 2004
6. Gloskin W.: Opieka nad dzieckiem zdrowym i chorym. PZWL, Warszawa 1979
7. Golde Z.: Żłobek Organizacja i Prowadzenie. PZWL, Warszawa 1956
8. Karski J. B.: Praktyka i Teoria Promocji Zdrowia. Wybrane zagadnienia. Ce De Wu ,
Warszawa 2003
9. Kawula S., Dąbrowski M., Gałaś M.: Diagnozowanie potrzeb opiekuńczo-
wychowawczych i kulturalnych środowiska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika,
Toruń 1980
10. Kawula S.: Pedagogizacja rodziców. [w:] Pomykało W. (red.): Encyklopedia
pedagogiczna. Fundacja Innowacja, Warszawa 1980
11. Kolankiewicz M.red.: Pielęgnacja niemowląt i małych dzieci w placówkach
opiekuńczych, Wydawnictwo Żak , Warszawa 1998
12. Löscher W.: Åšwiat wokół mnie, Jedność, Kielce 2002
13. Ogrodzińska T. (red.): Małe dziecko znaczenie wczesnej edukacji. Polska Fundacja
Dzieci i Młodzieży, Warszawa 2000
14. Piszczek M.: Dziecko, którego rozwój emocjonalno - poznawczy nie przekracza
pierwszego roku życia. Diagnoza, zasady terapii i ocena efektów zajęć, CMPPP,
Warszawa 2006
15. Prekop J., Schweitzer Ch., Niespokojne dzieci, Media Rodzina, Poznań 1997
16. Sherborne W.: Ruch rozwijajÄ…cy dla dzieci, PWN, Warszawa, 2005
17. Spock B.: Dziecko - pielęgnowanie i wychowanie. PZWL, Warszawa 1995
18. Stadnicka J.: Terapia dzieci muzykÄ…, ruchem i mowÄ…, WSiP, Warszawa 1998
19. Szumanówna W.: zabawy z najmłodszymi dziećmi, CMPPP, Warszawa 2000
20. Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991r. o zakładach opieki zdrowotnej z póz. zm
21. Ustawa z dnia z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej z póz. zm
22. Warno O.: Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach zagrażających życiu. PCK,
Warszawa 1994
23. WiÄ…cek R.: Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo w wieku przedszkolnym, Oficyna
Wydawnicza Impuls , Kraków 2004
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
opiekunka dzieciecaQ3[01] z2 03 nopiekunka dzieciecaQ3[01] z2 02 uopiekunka dzieciecaQ3[01] z2 01 nopiekunka dzieciecaQ3[01] z2 03 uopiekunka dzieciecaQ3[01] z2 02 nopiekunka dzieciecaQ3[01] z1 03 nopiekunka dzieciecaQ3[01] z3 03 uopiekunka dzieciecaQ3[01] z3 01 nopiekunka dzieciecaQ3[01] o1 03 nopiekunka dzieciecaQ3[01] z1 01 nopiekunka dzieciecaQ3[01] z3 02 uopiekunka dzieciecaQ3[01] o1 04 uopiekunka dzieciecaQ3[01] z1 02 nopiekunka dzieciecaQ3[01] o1 05 nopiekunka dzieciecaQ3[01] z3 02 nwięcej podobnych podstron