MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Arkadiusz Gromek
Planowanie procesów wytwarzania instrumentów
muzycznych 311[18].Z3.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Iwona Skwarek
mgr Jarosław Gliszczyński
Opracowanie redakcyjne:
mgr sztuki Arkadiusz Gromek
Konsultacja:
dr in\
. Jacek Przepiórka
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[18].Z3.03
 Planowanie procesów wytwarzania instrumentów muzycznych , zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu technik instrumentów muzycznych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Klasyfikacja instrumentów względem procesów wytwarzania 7
4.1.1 Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 9
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Techniki obróbki mechanicznej 12
4.2.1. Materiał nauczania 12
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 19
4.2.3. Ćwiczenia 19
4.2.4. Sprawdzian postępów 22
4.3. Organizacja prac produkcyjnych 23
4.3.1. Materiał nauczania 23
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 29
4.3.3. Ćwiczenia 29
4.3.4. Sprawdzian postępów 30
5. Sprawdzian osiągnięć 31
6. Literatura 36
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności w zakresie
planowania procesów wytwarzania instrumentów muzycznych.
W poradniku zamieszczono:
 wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć ju\
ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
 cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
 materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
 zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy ju\
opanowałeś określone treści,
 ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
 sprawdzian postępów,
 sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
311[18].Z3
Organizacja procesów produkcji
Normowanie zu\
ycia Magazynowanie materiałów
materiałów i czasu pracy stosowanych do produkcji
311[18].Z3.01 instrumentów muzycznych
311[18].Z3.02
Planowanie procesów wytwarzania
instrumentów muzycznych
311[18].Z3.03
Planowanie nagłośnienia
pomieszczeń 311[18].Z3.04
Projektowanie i wykonywanie
elementów instrumentów
muzycznych 311[18].Z3.05
Posługiwanie się językiem obcym
zawodowym 311[18].Z3.06
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
- stosować przyrządy pomiarowo  kontrolne zgodnie z ich przeznaczeniem,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp,
- rozró\
niać instrumenty muzyczne, kwalifikować do grupy instrumentów,
a tak\
e rozró\
niać ich części,
- wykonywać i odczytywać schematy, wykresy i szkice,
- posługiwać się dokumentacja techniczną,
- posługiwać się normami,
- pracować w grupie i indywidualnie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 wyjaśnić strukturę organizacyjną zakładu produkcyjnego,
 scharakteryzować zadania poszczególnych wydziałów zakładu produkcyjnego,
 rozró\
nić etapy procesu produkcyjnego wytwarzania instrumentów muzycznych,
 scharakteryzować obieg dokumentacji produkcyjnej,
 scharakteryzować formy organizacji produkcji,
 scharakteryzować etapy procesu produkcyjnego w zakładzie,
 wyjaśnić wpływ organizacji pracy na efekty działania,
 zaprojektować przebieg procesu produkcji instrumentów muzycznych,
 zaplanować rozmieszczenie stanowisk roboczych na wydziałach produkcyjnych,
 dobrać urządzenia do transportu wewnętrznego,
 dobrać podstawowe wskaz
niki planu pracy,
 opracować plan wykonania zadań produkcyjnych,
 ustalić optymalną wielkość partii produkcyjnej,
 ustalić normatywy zapasów podzespołów i zespołów w cyklu produkcyjnym,
 ocenić wpływ poszczególnych etapów wytwarzania instrumentów muzycznych
na ich jakość i wartość artystyczną,
 skontrolować zgodność przebiegu produkcji z dokumentacją,
 synchronizować przebieg procesu we wszystkich fazach wytwarzania,
 rozliczyć wykonanie zadań produkcyjnych na stanowiskach roboczych,
 dokonać kontroli procesu produkcji instrumentów muzycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Klasyfikacja instrumentów względem procesów wytwarzania
4.1.1. Materiał nauczania
Specyfika zakładu produkującego instrumenty muzyczne
Ka\
dy proces wytwarzania ma swoją specyfikę związaną z przedmiotem, który
wytwarza. Podstawowe funkcje instrumentów muzycznych to: mo\
liwość wydobywania
z nich dz
więków oraz u\
ytkowość. Zakład, produkujący instrumenty muzyczne,
koncentrować się musi na wypełnieniu obu tych funkcji.
Funkcje muzyczne i ich właściwa rola w miejscu produkcji.
Najprostsza klasyfikacja instrumentów dzieli je ze względu na z
ródło dz
więku. Jest ona
o tyle trafna, \
e ró\
norodny sposób powstawania dz
więku warunkuje sposób u\
ytkowania
instrumentów z danej grupy. Na przykład zdecydowanie ró\
ni się sposób wydobycia dz
więku
z instrumentów dętych i strunowych. Dlatego, klasyczny podział instrumentów
na: strunowe dęte i perkusyjne - jest wcią\
bardzo przydatny.
Instrumenty perkusyjne od instrumentów z pozostałych grup ró\
niÄ… siÄ™ znacznie budowÄ….
Cecha ta, warunkuje u\
ytkowanie instrumentu. Dlatego instrumenty perkusyjne sÄ…
masywniejsze, a poprzez to trwalsze. W związku z tym, nie będzie się odnosiła do nich du\
a
część uwag i zastrze\
eń przedstawionych w tym dziale.
Wytworzenie instrumentów z grup dętych i strunowych, to proces wyjątkowo
pracochłonny. Nale\
y starannie dobrać materiał, z którego będą wytwarzane, poniewa\

instrumenty te, zazwyczaj sÄ… u\
ytkowane przez kilkadziesiÄ…t godzin w miesiÄ…cu, przez wiele
lat. Pracochłonność procesu wytwarzania związana jest tak\
e z jego funkcjÄ… muzycznÄ….
Ka\
dy instrument, bowiem trzeba nastroić, dopracować elementy stałego styku z ręką
grajÄ…cego, a tak\
e dopasować wielkości decydujące o ergonomice instrumentu.
Instrumenty strunowe w procesie wytwarzania
Instrumenty strunowe są zbudowane z drewna lub materiałów drewnopochodnych.
Ich podstawowym elementem jest pudło rezonansowe - zwane inaczej pudłem, korpusem
lub płytą. Ten element wykonany jest najczęściej z drewna. Na płytach rezonansowych często
sÄ… stosowane wzmocnienia konstrukcyjne zwane belkami basowymi lub po prostu belkami.
W instrumentach szyjkowych, elementem dołączanym do korpusu jest szyjka instrumentu,
a w instrumentach bezszyjkowych - mechanizmy do skracania struny bÄ…dz
mechanizmy
wywołujące odpowiednią strunę  je\
eli brak szyjki umo\
liwia zainstalowania większej ilości
strun na korpusie. Tak, więc aby zbudować instrument szyjkowy, muszą zajść w kolejności
następujące procesy:
 wytwarzania korpusu,
 wytwarzania płyt,
 wytwarzania boczków,
 wytwarzania szyjki,
 procesy montowania akcesoriów,
 procesy wykończenia oraz strojenia instrumentu.
Natomiast w przypadku instrumentów bezszyjkowych będą to następujące procesy:
Proces wytwarzania płyty:
 proces wytwarzania konstrukcji korpusu,
 proces wytwarzania i montowania mechanizmów,
 proces wykończenia i nastrojenia instrumentów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Instrumenty dęte i ich miejsce w procesie wytwarzania.
Na wstępie nale\
y nadmienić ze w grupie instrumentów dętych występuje kilka
paradoksów pojęciowych związanych przede wszystkim z historią budowy ich elementów.
Instrumenty te dzielą się na dwie grupy dęte drewniane i dęte blaszane. Największym
wspomnianym wcześniej paradoksem jest fakt, \
e flet i saksofon, chocia\
prawie całości
wykonane z metalu, klasyfikowane są do instrumentów drewnianych, chocia\
w procesie
produkcji (wytwarzaniu instrumentów muzycznych) bli\
ej im oczywiście do instrumentów
blaszanych. Ilekroć, zatem będziemy mówić o instrumentach drewnianych - nie zaliczymy do
nich ani fletu, ani saksofonu.
Instrumenty dęte drewniane są w całości toczone - jedynie ustnik lub miejsce montowania
stroika - mo\
e być podrzez
biany. Kolejność faz ich produkcji wygląda następująco:
 proces wytwarzania elementów korpusu (toczenia),
 proces wytwarzania i montowania akcesoriów,
 proces strojenia.
Podobna jest kolejność procesy produkcji instrumentów dętych blaszanych:
 proces wytwarzania korpusu,
 proces monta\
u oraz,
 proces dopasowania ustnika,
 proces strojenia.
Instrumenty perkusyjne i ich miejsce w procesie wytwarzania
Mówiąc o instrumentach perkusyjnych trzeba zaznaczyć, \
e w literaturze dotyczÄ…cej
instrumentoznawstwa, pojawia się pojęcie idiofonu, czyli instrumentu, który w całości sam
jest z
ródłem dz
więku. Instrumenty perkusyjne są zazwyczaj idiofonami  jest ich wiele
i są bardzo ró\
norodne. Z tego powodu trudno jest opisać w jakimś ujednoliconym systemie
metody ich wytwarzania i produkcji. Na pewno natomiast, mo\
na wyró\
nić kolejne fazy
grupy procesów:
 proces wytwarzania elementów,
 procesy wykończenia,
 procesy monta\
u,
 procesy strojenia.
Główne fazy wytwarzania i sposoby ich realizacji
Podczas procesów wytwarzania instrumentów muzycznych - niezale\
nie od rodzaju
instrumentu i jego klasyfikacji  zawsze ma miejsce: wykończenie, strojenie i monta\
.
Natomiast zawsze zró\
nicowana jest część budowy głównego ośrodka rezonansu. Nale\
y
wymienić pięć głównych czynności dotyczących tego etapu wytwarzania:
 proces wytwarzania płyt nie obejmujący procesy monta\
u wzmocnień konstrukcyjnych,
 proces toczenia korpusu (w instrumentach dętych drewnianych),
 proces gięcia korpusu (w instrumentach dętych blaszanych),
 proces kształtowania korpusu,
 proces wytwarzania elementów idiofonów,
 proces wytwarzanych elementów nie mających znaczenia muzycznego w instrumencie,
ale mającego znaczenie ściśle u\
ytkowe.
Klasyfikacja procesów produkcyjnych ze względu na zastosowanych techniki
i materiały
Poni\
sza tabela przedstawia główne procesy wytwarzania, ich umiejscowienie
i podział ze względu na techniki, jakimi się je wytwarza oraz ze względu na zastosowane
materiałów do budowy (tab.1).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Tabela 1. Tabela u\
ywanych materiałów i procesów produkcyjnych
Techniki
Procesy Materiały
Procesy podstawowe
klej, lut, drut spawalniczy, smar, mydło szare, grafit,
monta\
u klejenie, lutowanie cięcie
wosk, olej wazelinowy, korek, filc
pasty szlifierskie, papiery wodne, pumeks, olej
wykończenia szlifowanie, polerowanie
wazelinowy, politury, woski
kalafonia, grafit, olejki do strun, skóra
strojenia strojenie
(na podkładki)
toczenia korpusu drewno, metal toczenie, cięcie
gięcia korpusu metal, lut gięcie, cięcie
wytwarzania płyt struganie, rzez
bienie,
drewno
rezonansowych cięcie
kształtowania korpusu drewno gięcie, struganie, cięcie;
struganie, rzez
bienie,
wytwarzania idiofonów drewno, metal, skóra
cięcie, klejenie
struganie, rzez
bienie,
wytwarzania elementów drewno, skóra, metal, korek, filc, guma, klej
cięcie, toczenie
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są rodzaje procesów wytwarzania instrumentów?
2. Jaki jest podstawowy składnik budulcowy instrumentów strunowych?
3. Jakie technikami zastosujemy w procesie wykańczania?
4. Jakie znasz materiały do monta\
u elementów?
5. Jakie instrumenty dęte drewniane wykonujemy z metalu?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ i sklasyfikuj lirę da braccio.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) poznać budowę liry da braccio,
2) określić jej funkcję muzyczną,
3) zdefiniować budowę i opracować schemat produkcji,
4) zanotować zmiany wielkości fizycznych w trakcie produkcji,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- lira da braccio lub jej ryciny,
- narzędzia pomiarowe (miarka giętka),
- tablica, kreda,
- katalogi narzędzi specjalistycznych,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Wska\
materiały, które będą ci potrzebne, aby prawidłowo przeprowadzić proces
wykończenia instrumentów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) znać zastosowanie materiałów do budowy instrumentów,
2) dopasować materiały do czynności w procesie wykańczania,
3) wykonać zadanie w formie pisemnej,
4) wykonać notatkę dotyczącą procesu wykańczania instrumentu i dopasowania do niego
odpowiednich materiałów,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- plansze i katalogi z ilustracjami materiałów,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Określ występowanie techniki cięcia w procesach budowy instrumentów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) znać procesy technologiczne, ich klasyfikację i przebieg,
2) znać zastosowanie technologii w procesach budowy instrumentu,
3) sporządzić notatkę, wymieniając procesy, w których występuje technika cięcia,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- notatnik,
- przybory do pisania,
- plansze z wymienionymi procesami budowy i chronologią ich oddziałania,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Ćwiczenie 4
Rozpoznaj materiały stosowane w cyklu produkcyjnym instrumentów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) rozpoznawać materiały stosowane w cyklu produkcyjnym,
2) przyporządkować odpowiednie materiały do odpowiadających im procesów
produkcyjnych,
3) sporządzić notatkę z przebiegu realizacji prac,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- klej, lut, drut spawalniczy, mydło szare, grafit, korek, filc, pasty szlifierskie, papiery
wodne, pumeks, olej wazelinowy, politury, woski, drewno, metal,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- fartuchy ochronne,
- literatura z rozdziału 6.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić rodzaje procesów wytwarzania instrumentów?
1
1

2) scharakteryzować główne grupy instrumentów?
1
1

3) określić procesy wspólne dla wytwarzania elementów instrumentów
z ró\
nych grup?
1
1

4) rozró\
nić grupy instrumentów pracochłonnych i czasochłonnych
w procesach wytwarzania?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4.2. Techniki obróbki mechanicznej
4.2.1. Materiał nauczania
Podstawowe techniki obróbki mechanicznej w procesach wytwórczych instrumentu
Klejenie
Podstawowa technika w trakcie, której łączymy elementy instrumentów muzycznych
w procesie monta\
u. Medium  łącznikiem, dzięki któremu łączymy elementy jest klej.
Jest bardzo wiele rodzajów klejów, ka\
dy z nich jest stosowany do monta\
u określonych
grup materiałowych.
Rys. 2. PÅ‚yta rezonansowa w trakcie klejenia
Wiercenie jest procesem podstawowym, w którym narzędzie skrawające, w tym
przypadku wiertło, zagłębia się w materiale pozostawiając otwór o postaci walca. Wiercenie
stosujemy do wykonania otworów komór kołkowych, otworów rezonansowych, otworów
w strojnicy, otworu pod guzik. Otwory, które powstają podczas wiercenia, mają średnicę
od 4-13 mm w zale\
ności od projektu. Technika wiercenia mo\
e być wykonana maszynowo
(rys. 3) lub ręcznie.
Toczenie jest procesem odwrotnym do wiercenia. Materiał obraca się w uchwycie
tokarskim a nó\
(w przypadku tokarki do metali) lub dłuta (w przypadku tokarki do drewna) -
skrawa na obwodzie obracający się materiał. Im twardszy materiał tym większy kąt narzędzia.
W przypadku instrumentów dotyczy wytaczania elementów instrumentów dętych
drewnianych i toczenia akcesoriów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Rys. 3. Wiertarka stołowa
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Frezowanie  technika, w której narzędzie skrawające - w tym przypadku frez  zagłębia
się w materiale pozostawiając otwór. Inaczej ni\
w przypadku wiercenia  otwór ten mo\
na
dowolnie kształtować. Mo\
e on przybrać postać rowka lub dowolnego innego kształtu.
Frezowanie wykorzystuje się w trakcie procesu wytwarzania elementów instrumentów
muzycznych. Dotyczy ono przede wszystkim przygotowania płyt instrumentów,
co w języku zawodowym oznacza przede wszystkim frezowanie ich krawędzi. Natomiast
proces frezowania całych płyt nazywany jest kopiowaniem płyty. Chodzi tu głównie o płyty
wypukłe, poniewa\
kopiowanie wykonywane jest na frezarce-kopiarce.
Zastosowanie frezowania dotyczy w instrumentach przede wszystkim procesów
przygotowania komór kołkowych oraz rowków na \
yłki oraz wszelkiego rodzajów rowków
i płyt rezonansowych. Przy frezowaniu komór u\
ywamy frezów palcowych w wielkości
od 6 mm, natomiast przy frezowaniu rowka \
yłki u\
ywamy maleńkich frezów palcowych
w wielkości od 1 do 2 mm (rys. 4). Przy frezowaniu krawędzi płyt u\
ywamy frezów piłowych
20- 40 mm - w zale\
ności od rodzaju dokumentacji. W trakcie kopiowania płyty u\
ywamy
frezów palcowych, a ich wielkość uzale\
niona jest od rodzaju maszyny.
Rys. 4. Specjalna frezarka do \
yłki
Struganie to technika, w której narzędzie  (ostrze)  usuwa (struga) równe części
danego materiału. Proces ten mo\
e być wykonany maszynowo lub ręcznie. Ma zastosowanie
przede wszystkim do przygotowania płyt rezonansowych, belek, tak\
e do wytwarzania
akcesoriów instrumentów za pomocą strugaczki i do wytwarzania otworów sto\
kowych
pod akcesoria instrumentów za pomocą rozwiertaka (rys.5). W przypadku tej pary narzędzi -
poniewa\
stosowane sÄ… przewa\
nie parami, istotny jest konus, czyli kÄ…t sto\
ka mierzony
stosunkiem ró\
nicy średnic do długości części roboczej. W instrumentach spotyka
się najczęściej konus w stosunku 1/30, w instrumentach starszego typu  w stosunku 1/25.
Do strugania płyt i belek zazwyczaj u\
ywa się hebla (strugu), stró\
ków lub ośnika.
W przypadku płyt i belek trzeba pamiętać o zachowaniu promieniowego układu materiału na
te części.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Rys. 5. Sposób u\
ywania rozwiertaka
Rzez
bienie, to technika podobna do strugania. Jednak tu, narzędzie zbiera nierówną
warstwę materiału. W przypadku instrumentów do rzez
bienia wykorzystujemy dłuta. Dzielą
się one na płaskie i wklęsłe (rys. 6). U\
ywa siÄ™ tak\
e małych dłutek o kilkumilimetrowym
ostrzu. Są to tak zwane dłutka snycerskie. Proces ten nie mo\
e być wykonywany maszynowo.
Cięcie jest techniką, w której piła, lub nó\
pozostawiajÄ… w materiale szczelinÄ™. Proces
ten mo\
e być wykonywany maszynowo i ręcznie. W przypadku maszyn, najczęściej
stosowane są pilarki. To nazywa urządzenia, które napędza piłę. Pilarki mogą być tarczowe
i taśmowe, rzadziej są to pilarki-wy\
ynarki.
Pilarka tarczowa - tnie materiał za pomocą obracającej się tarczy z ostrymi zębami.
SÅ‚u\
y tylko i wyłącznie do cięcia po liniach prostych.
Pilarka taśmowa (rys. 7) - tnie materiał za pomocą taśmy z ostrymi zębami.
W przeciwieństwie do piły tarczowej mo\
na nią wycinać ró\
ne kształty.
W przypadku cięcia ręcznego spotykamy wiele rozmaitych narzędzi np. piła płatnica
słu\
y do cięcia po linii prostej, piła włosowa - do wycinania małych elementów, czy te\
piła
ramowa (lub jej odmiana piła stolarska) przydatna do cięciach określonych kształtów.
W procesie wytwarzania instrumentów proces ten jest najczęściej stosowany.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Rys. 6. Sposób podrzez
biania ślimaka
Rys. 6a. Przykładowe skrzypce
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Rys. 7. Pilarka taśmowa
Szlifowanie
W przypadku instrumentów, do obróbki ściernej u\
ywany jest papier ścierny.
W przypadku obróbki na sucho (bez u\
ycia wody) granulacja papieru od 40  600,
a w przypadku obróbki na mokro - granulacja powy\
ej 400. SÅ‚u\
y do tego specjalny papier
zwany papierem wodnym. Zarówno jeden, jaki i drugi proces nazywamy szlifowaniem.
Szlifowanie na sucho stosuje się w obróbce instrumentów z drewna natomiast szlifowanie
na mokro w przypadku instrumentów z metalu (rys. 8).
W jednym i drugim przypadku szlifowanie wykorzystuje się do wstępnego określenia
i wykończenia powierzchni elementów instrumentów muzycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Rys. 8. Szlifierka precyzyjna z korytkiem do pracy na mokro
Obok procesów skrawania i klejenia w instrumentach stosujemy proces gięcia.
Gięcie polega na odkształceniu materiału do \
ądanego kształtu za pomocą siły.
W instrumentach gięcie wykorzystywane jest zarówno w drewnie jak i metalu.
Do gięcia metalu wykorzystujemy siłę prasy, która odkształca materiał do zadanych kształtów
formy. Do odkształceń w drewnie u\
ywa się giętarek lub specjalnych form. Na materiał działa
się wówczas zwiększoną wilgotnością w postaci wody lub te\
pary wodnej oraz temperaturÄ…
okoÅ‚o 100°C. Po pewnym czasie, po odparowaniu nadmiaru wody, materiaÅ‚ przybiera \
Ä…dany
kształt.
W instrumentach gięcie stosuje się do nadawania kształtu boczkom oraz listewkom
obszycia instrumentu.
Lutowanie
Jest to technika, za pomocą, której łączymy elementy analogiczny sposób do procesu
klejenia z tym, \
e medium jest lut (metal o niskiej temperaturze krzepnięcia), a materiałem
do złączenia jest inny metal (rys. 9).
Rys. 9. Lutownica transformatorowa
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Lakierowanie, politurowanie
Jest to technika, w której powlekamy powierzchnię instrumentu lakierem. Medium w tym
wypadku mogą być lakiery ró\
nego typu.
Nitowanie
Jest to technika, w której łączymy (najczęściej metale lub skórę)  za pomocą nitów
czyli specjalnych zacisków. Często spotykamy się z tą techniką w procesach budowy
instrumentów blaszanych.
Smarowanie
Technika, w której smarujemy powierzchnie materiałów po to, by powiększyć lub
zniwelować, ewentualnie zmienić regularność zjawiska tarcia w instrumencie.
Strojenie
Jest to jedna z czynności, podczas których dopasowujemy strój wytworzonych
elementów instrumentu do wielkości przyjętych za standardowe.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jaki sposób następuje klejenie elementów?
2. Co to jest frezowanie?
3. W jakiej fazie wytworzenia elementów najczęściej występuje szlifowanie?
4. Co to jest wiertło?
5. Co to jest ścierniwo i w jakiej fazie go stosujemy?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zdefiniować i opisać fazę wykończeniową elementów chordofonów.
Rys. do ćwiczenia 1. Mechanizm dolnotłumikowy pianina
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś
1) rozpoznać element instrumentu,
2) rozpoznać techniki zastosowane do wytworzenia elementu,
3) opisać techniki słu\
ące do budowy instrumentów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
4) uło\
yć schemat wykonania elementów,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- strunociÄ…g, klawisz,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- fartuchy ochronne,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Zakwalifikuj techniki (procesy podstawowe), do odpowiednich etapów budowy
instrumentów muzycznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wyjaśnić ogólnie, jakie techniki słu\
Ä… do wytwarzania,
2) wymienić, jakie ogólne procesy występują przy budowie instrumentów,
3) sporządzić plansze zale\
ności technik od procesów ogólnych budowy instrumentów,
4) zanotować, jakie problemy napotkałeś się podczas ćwiczenia,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- notatnik,
- przybory do pisania,
- karton do wykonania planszy,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Określ, jakiego rodzaju procesy szczegółowe (techniki) są konieczne, do wytworzenia
korpusu instrumentów.
Rys. do ćwiczenia 3. Skrzypce
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Rys. do ćwiczenia 3. Werbel mały
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) znać procesy technologiczne, ich klasyfikację i zastosowanie na poszczególnych etapach
budowy instrumentu,
2) znać elementy składowe instrumentu,
3) sporządzić notatkę, umieszczając chronologicznie te procesy w ciągu technologicznym
budowy instrumentu,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- notatnik,
- plansze z cyklem produkcyjnym instrumentów,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Zastosuj technikę wiercenia w wytwarzaniu instrumentów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją obsługi i zasadami bhp podczas posługiwania się wiertarką,
2) wymienić procesy budowy instrumentu w której występuje wiercenie,
3) wykonać wiercenie komory kołkowej,
4) zanotować kolejność procesów i czynności,
5) kontrolować szerokość u\
ytego narzędzia,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- narzędzia mechaniczne (wiertarka, zestaw wierteł do drewna 1-12 mm),
- narzędzia pomiarowe (suwmiarka, miarka giętka),
- komora kołkowa instrumentu,
- katalogi narzędzi specjalistycznych,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- fartuchy ochronne,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić, które czynności podstawowe są najczęściej stosowane
1
1

przy budowie instrumentu?
2) określić, co to jest polerowanie?
1
1

3) wyjaśnić, w jaki sposób wykańczamy instrument?
1
1

4) wyjaśnić, w jaki sposób dokonuje się proces wiercenia?
1
1

5) wymienić procesy, podczas których występuje medium?
1
1

6) wyjaśnić, na czym polegają ró\
nice w procesie gięcia w drewnie
1
1

i metalu?
7) wyliczyć, które procesy mogą odbywać się maszynowo, a które
1
1

ręcznie?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
4.3. Organizacja prac produkcyjnych
4.3.1. Materiał nauczania
Tworzenie instrumentu jako produkcja wzajemnych relacji i uzale\
nień.
W zakładzie produkującym instrumenty muzyczne wszystkie działy produkcji i ich
wzajemne relacje muszą być podporządkowane procesom produkcyjnym. Poniewa\
procesy
wytwarzania są pracochłonne i czasochłonne, nacisk w planowaniu wytwarzania elementów
instrumentów pada na odpowiedni sposób wykorzystania pracy ludzkiej.
Procesy produkcyjne i ich wzajemne relacje.
Przedstawiony poni\
ej schemat, przedstawia rozmieszczenie działów produkcji
instrumentów oraz wzajemnych relacji między nimi. Strzałki pokazują kolejność czynności
głównych produkcji.
Procesy gięcia
Procesy wytworzenia Procesy wytworzenia
korpusu rezonansu
Procesy monta\
u
Procesy toczenia
Procesy wytworzenia
elementów
Procesy
wykończenia
Procesy strojenia
Efekt finalny
Rys. 9a. Schemat procesu produkcyjnego i ich wzajemnych relacji
Obsada i obło\
enie czynności produkcyjnych
Przedstawiony wy\
ej schemat dobrze obrazuje, które czynności stanowią centrum
produkcji instrumentów muzycznych. Nale\
ą do nich, przede wszystkim czynności związane
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
z monta\
em. Dobra organizacja pracy powinna być, zatem oparta o właściwe organizowanie
produkcji tego działu. Z tego względu, powinien on mieć centralne poło\
enie względem
innych działów produkcji. Rozwią\
e to, bowiem wiele problemów komunikacyjnych, a tak\
e
szereg problemów związanych z obsadą innych działów.
Obsada ka\
dego z działów powinna być dostosowana do wielkości produkcji. Je\
eli
wytwarzamy elementy instrumentów na niewielką skalę  jak się często zdarza w zakładach
tego typu - dział monta\
u musi mieć pełne obło\
enie.
Poni\
ej przedstawimy schemat wytwarzania instrumentów strunowych szyjkowych,
z chronologicznie uszeregowanymi kierunkami produkcji oraz zaznaczonymi czynnościami
zgrupowanymi w procesy technologiczne.
Procesy wytworzenia korpusu Procesy gięcia
Procesy wytworzenia rezonansu
Proces frezowania Proces przygotowania
Proces frezowania
Proces kontroli Proces odkształcenia
Proces cięcia
Proces szlifowania Proces utrwalania
Proces struganie
Proces kontroli
Proces wytworzenia elementów
Procesy monta\
u Proces frezowania
Procesy toczenia
Proces klejenia
Proces obróbki zgrubnej
Proces cięcia
Proces klejenia całości
Proces obróbki szczegółowej
Proces kontroli
Procesy wykończenia
Proces wykończenia
Proces szlifowania
Proces montowania
akcesoriów
Proces lakierowania
Proces smarowania
Procesy strojenia
Proces strojenia Proces polerowania
Proces kontroli
Proces korekty brzmienia
Instrument z grupy strunowych szyjkowych
Rys. 9b. Schemat wytworzenia instrumentów strunowych szyjkowych z chronologicznie uszeregowanymi
kierunkami produkcji oraz wyszczególnionymi czynnościami zgrupowanymi w procesy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
 Oczywiście, ka\
da grupa będzie miała swoją specyfikę w procesach produkcyjnych,
ale główny zarys tych procesów pozostaje niezmieniony. Je\
eli przyjmiemy,
\
e do wytworzenia 100 instrumentów z grupy instrumentów strunowych szyjkowych,
potrzebujemy 100 dni roboczych, to najbardziej optymalne obło\
enie w zale\
ności
do działów wynosi:
- Dział wytwarzania rezonansu 1 etat
- Dział gięcia 1/2 etatu
- Dział toczenia 1/8 etatu
- Dział monta\
u 2 etaty
- Dział wytworzenia elementów 3/4 etatu
- Dział strojenia 1/8 etatu
- Dział wytworzenia korpusu 1/2 etatu
- Dział wykończenia1/2 etatu
Dla instrumentów bezszyjkowych będzie to:
- Dział wytwarzania rezonansu 3 etat
- Dział gięcia 1/2 etatu
- Dział toczenia 1/8 etatu
- Dział monta\
u 2 etaty
- Dział wytworzenia elementów 1 etatu
- Dział strojenia 1/8 etatu
- Dział wytworzenia korpusu 1/2 etatu
- Dział wykończenia1/2 etatu
Dla instrumentów dętych drewnianych będzie to:
- Dział toczenia 3etatu
- Dział monta\
u 2 etaty
- Dział wytworzenia elementów 1 etat
- Dział wykończenia1/2 etatu
Dla instrumentów dętych blaszanych będzie to:
- Dział gięcia 3 etatu
- Dział toczenia 1/8 etatu
- Dział monta\
u 2 etaty
- Dział wytworzenia elementów 1 etat
- Dział strojenia 1/8 etatu
- Dział wykończenia1/2 etatu
Dla instrumentów perkusyjnych będzie to:
- Dział gięcia 1/8 etatu
- Dział toczenia 1/8 etatu
- Dział monta\
u 1etat
- Dział wytworzenia elementów 1 etatu
- Dział strojenia 1/8 etatu
- Dział wykończenia 1/8 etatu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Kontrola produkcji
W produkcji instrumentów muzycznych, najbardziej istotnych kontroli, dokonuje się
w działach strojenia i monta\
u. Mniej istotna jest kontrola w dziale wytwarzania korpusu,
poniewa\
dotyczy głównie estetyki instrumentu. Takie rozło\
enie procesów kontroli sprzyja
lepszej pracy i ciągłej poprawie jakości produktu.
Istotne jest jednak, \
eby podczas ka\
dej czynności dokonywano bie\
Ä…cych kontroli
elementów przeznaczonych do dalszej produkcji. W tym celu powinien być stworzony
dokument (np. zeszyt kontroli,), w którym nale\
y zapisywać uwagi i pomysły innowacyjne.
Powinny być one następnie konkretyzowane i wdra\
ane.
W dziale monta\
u sprawdzane sÄ… parametry fizyczne instrumentu. Dokonuje siÄ™ tego za
pomocą porównania szablonów (rys. 11, 12) lub wymiarów naniesionych na schemat
(rys. 13)  z instrumentem wzorcowym (rys. 10.)
Rys. 10. PrzyrzÄ…d do przeniesienia profili
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Rys. 11. Szablony główek
.
Rys. 12. Szablon boczków
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Rys. 13. Schemat z zaznaczonymi wymiarami
W dziale strojenia powinny być sprawdzane ogólne parametry akustyczne instrumentów
z parametrami dz
więkowymi  konkretnego egzemplarza.
Powołanie do \
ycia wydzielonego działu kontroli nie wydaje się po\
Ä…dane, przynajmniej
w zakładach, które zatrudniają poni\
ej 10 osób w sferze produkcyjnej. Właśnie takie zakłady
spotykamy zazwyczaj w bran\
y wytwarzania instrumentów muzycznych.
Wyniki wykonanych kontroli nale\
y wpisywać w dokumentach pokontrolnych.
Dokumentacja ta nie wymaga obiegu.
Protokół zdawczo odbiorczy
Mo\
na, dla zachowania większej przejrzystości produkcji, sporządzać protokół zdawczo
odbiorczy. Mo\
e on wyglądać w ten sposób:
Nr Dział Dział Dział Dział Dział Dział Dział Dział Magazyn
seryjny korpusu monta\
u toczenia gięcia elementów monta\
u wykończenia strojenia
0001
0002
0003
0004
0005
0006
0007
0008
0009
010
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Najlepiej, \
eby instrumenty wykonywane były partiami. Słu\
y to lepszemu
porównywaniu ich wyglądu zewnętrznego i kontroli brzmienia. Wielkość partii musi być
dostosowana do wielkości instrumentu. Nie nale\
y natomiast, przekraczać liczby 20 sztuk
w partii, poniewa\
traci siÄ™ mo\
liwość porównania.
Kierownik produkcji
Podczas produkcji, dla jej usprawnienia, powinien być wyznaczony kierownik produkcji,
który koordynowałby współpracę pomiędzy działami. Nie wymaga to dodatkowego obło\
enia
Konieczne jest natomiast, by kierownik produkcji pracował w którymś z działów: monta\
u
lub wykończenia.
Urządzenia do transportu wewnętrznego
W zakładach produkujących instrumenty, ze względu na małe ilości instrumentów
w partii, bÄ…dz
niewielkie wymiary poszczególnych egzemplarzy, nie u\
ywa się urządzeń
do transportu wewnętrznego. W wypadku pianin i fortepianów stosuje się kółka, które
są integralną częścią instrumentu. Ich zastosowanie wymaga bardzo równej nawierzchni
posadzki. W wypadku nierównej posadzki, zmiany kondygnacji bądz
innych przeszkód,
wykorzystuje siÄ™ specjalnie wykwalifikowanych tragarzy.
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co rozumiemy pod pojęciem procesu wytwarzania korpusu?
2. Co to jest dział kontroli i czy ma on zastosowanie w produkcji instrumentów?
3. Na czym polega wzajemne oddziaływanie grup procesów w wytwarzaniu?
4. Jakie działy są konieczne do wytworzeniu instrumentów dętych?
5. Jakie grupy procesów występują w wykonaniu wszystkich typów instrumentów?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj szczegółowy schemat produkcji fletu.
Rys. do ćwiczenia 1. Flet
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) poznać budowę fletu,
2) określić jego funkcje muzyczną,
3) zdefiniować budowę i stworzyć schemat produkcji,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- flet lub jego zdjęcie,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Ćwiczenie 2
Wyrysuj schemat wytworzenia gitary z podziałem na poszczególne procesy wytwórcze
w ujęciu chronologicznym.
Rys. do ćwiczenia 2. Gitara
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) znać części gitary i sposób ich wytworzenia,
2) znać sposoby i kolejność monta\
u,
3) sklasyfikować gitarę do konkretnej grupy instrumentów,
4) wyrysować schemat,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- plansza z klasyfikacjÄ… instrumentu,
- plansza z budowÄ… gitary,
- notatnik,
- blok rysunkowy,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić rodzaje działów spotkanych zakładach produkujących
instrumenty? 1
1

2) omówić ró\
nice w obło\
eniu działów ?
1
1

3) wyjaśnić, na czym polega pracochłonność procesu wytwarzania
instrumentów? 1
1

4) wymienić czynności kluczowe dla sprawności przebiegu całej
produkcji? 1
1

5) dokonać analizy, w którym momencie dokonywać kontroli produkcji
instrumentów blaszanych? 1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania o ró\
nym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego
wyboru. Do ka\
dego pytania dołączone są 4 mo\
liwe odpowiedzi, tylko jedna jest
prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłó\
jego rozwiÄ…zanie na
póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Najbardziej pracochłonny proces w wytwarzaniu instrumentu dętego drewnianego to
a) toczenie.
b) frezowanie.
c) cięcie.
d) klejenie.
2. W procesach monta\
u u\
ywamy
a) pokostu.
b) kleju.
c) politury.
d) śrub.
3. Proces pracochłonny, to inaczej taki
a) który jest trudny.
b) który zu\
ywa du\
o czasu.
c) który potrzebuje większego nakładu pracy.
d) który potrzebuje coraz więcej materiału.
4. Klejenie zaliczymy do procesów
a) wykończenia.
b) monta\
u.
c) strojenia.
d) toczenia.
5. Saksofon zalicza się do grupy instrumentów
a) strunowych.
b) idiofonów.
c) perkusyjnych blaszanych.
d) dętych drewnianych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
6. W procesach wykończenia nie u\
ywa się materiału
a) drewna.
b) politury.
c) papieru ściernego.
d) wosku.
7. Technika klejenia polega na
a) łączeniu elementów lutem,
b) naklejaniu elementów,
c) łączeniu materiałów klejem,
d) naklejaniu Å‚at.
8. Na powlekaniu powierzchni politurÄ… z wymienionych technik, polegajÄ…
a) politurowanie.
b) polerowanie.
c) polewanie.
d) lakowanie.
9. Medium w lutowaniu jest to
a) drewno.
b) skóra.
c) lut.
d) lutownica.
10. W procesie budowy instrumentów rozró\
niamy rodzaje gięcia
a) drewna i skóry.
b) drewna i metalu.
c) metalu i nitów.
d) proste i zło\
one.
11. Budowę instrumentów koordynuje osoba nazywająca się
a) mistrz zmiany.
b) kierownik budowy.
c) kierownik produkcji.
d) koordynator produkcji.
12. Przy budowie instrumentów dętych drewnianych nie występują działy
a) gięcia.
b) monta\
u.
c) wykończenia.
d) toczenia.
13. Przy budowie idiofonów występują następujące działy
a) wytworzenia korpusu.
b) gięcia.
c) toczenia.
d) wytworzenia elementów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
14. Największą obsadę w instrumentach bezszyjkowych ma dział
a) gięcia.
b) toczenia.
c) wytworzenia elementów.
d) wytworzenia rezonansu.
15. Dział gięcia potrzebuje największych nakładów dla instrumentów
a) szyjkowych.
b) bezszyjkowych.
c) dętych blaszanych.
d) dętych drewnianych.
16. Procesy, które mogą następować po sobie to
a) wykończenia po procesach strojenia.
b) toczenia po procesach strojenia.
c) wykończenia po procesach wytworzenia elementów.
d) toczenia po procesach wykończenia.
17. Klasyczny podział na grupy instrumentów to podział na
a) strunowe, dęte, perkusyjne.
b) klawiszowe, szyjkowe, idiofony.
c) szyjkowe, bezszyjkowe.
d) drewniane, metalowe.
18. W klasyfikacji instrumentu wa\
ne jest
a) z
ródło dz
więku.
b) poziom dz
więku.
c) wielkość instrumentu.
d) wysokość i rozpiętość skali.
19. Podstawowe techniki w procesach monta\
u to
a) szlifowanie, polerowanie.
b) strojenie, toczenie.
c) klejenie, lutowanie.
d) cięcie, gięcie.
20. Metal jako materiał spotykamy w procesach
a) kształtowania korpusu.
b) wykończenia.
c) monta\
u.
d) wytwarzania elementów.
21. Proces frezowania wykorzystujemy podczas czynności
a) wykonania rowków pod \
yłkę,
b) wykonania otworów pod akcesoria,
c) wykonania cięć materiału,
d) wyrównania powierzchni.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
22. W instrumentach strunowych szyjkowych wykonujemy w dziale
a) strojenia, kontroli, korekty brzmienia.
b) obróbki szczegółowej.
c) smarowania, kontroli.
d) szlifowania, przestrajania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Planowanie procesów wytwarzania instrumentów muzycznych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
6. LITERATURA
1. Alton R.: Violin and Cello Building and Repairing. London, 1988
2. Kamiński Wł. Świrek J.:Lutnictwo, PWM, Warszawa 1972
3. Panufnik T.: Sztuka lutnicza. Warszawa 1926
4. Panufnik T.: Technologia lutnicza. Warszawa 1934
5. Poniatowska Irena: Muzyka. SÅ‚ownik szkolny. WSiP, Warszawa 1991
6. http://pl.wikipedia.org/wiki/Gong
7. http://pl.wikipedia.org/wiki/skrzypce
8. http://pl.wikipedia.org/wiki/flet poprzeczny
9. http://pl.wikipedia.org/wiki/gitara
10. http://pl.wikipedia.org/wiki/pianino
11. http://pl.wikipedia.org/wiki/lira da braccio
12. http://pl.wikipedia.org/wiki/werbel
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36