Nr 4(8) Grudzień 2004 ISSN 1731 - 1705
Nr 4(8) Grudzień 2004 ISSN 1731 - 1705
Nr 4(8) Grudzień 2004 ISSN 1731 - 1705
www.idn.org.pl/tzchm-warszawa
Biuletyn Informacyjny TZChM O/W
Biuletyn Informacyjny TZChM O/W
Biuletyn Informacyjny TZChM O/W
PISMO CZA
ONKÓW ODDZIAA
U WARSZAWSKIEGO TOWARZYSTWA ZWALCZANIA CHORÓB MI
ŚNI
Choroby mięśni
WYDANIE SPECJALNE 2004
- co to jest?
- choroby mięśni, w pigułce
Choroby nerwowo-mięśniowe defi-
niuje się jako  stany patologiczne,
bieganie / leczenie skoliozy, biodrowego w wyproście przy osła-
w których zachodzi uszkodzenie
f& utrzymanie / poprawa funkcji bionych mięśniach. Utrzymanie pio-
strukturalne lub czynnościowe ele-
oddechowej, nowej postawy możliwe jest wtedy
mentów składających się na jed-
f& przedłużenie / ułatwienie funk- przez kompensacyjne odchylenie
nostkę motoryczną .
cji lokomocji, kręgosłupa do tyłu, ponownie
W efekcie takiego uszkodzenia po-
poprawa funkcji ruchowych i jako- zwiększając lordozę lędz
wiową.
wstają zmiany w postaci osłabienia
ści życia poprzez dobór odpowied- Wraz z postępem choroby następu-
siły mięśni z zanikiem, wiotkością,
niego sprzętu ortopedycznego, je osłabienie mięsni obręczy koń-
osłabieniem lub zniesieniem odru-
f& edukacja chorych i ich opieku- czyny górnej, co zmusza do więk-
chów. U chorych pojawiają się licz-
nów, szego przeprostu kręgosłupa, a w
ne przykurcze mięśniowe, zmienia
Ćwiczenia ruchowe u pacjentów z celu zachowania pionowej pozycji
się postawa i chód prowadząc do
chorobami nerwowo-mięśniowymi pacjent musi odchylić głowę do tyłu
znacznego lub pełnego ograniczenia
powinny być prowadzone w formie Jest to bardzo chwiejna pozycja i
funkcji ruchowych. W miarę postę-
zajęć indywidualnych. Oznacza to, gdy dochodzi do ograniczenia jakie-
pu choroby pacjenci stają się coraz
że podczas zabiegu jeden terapeu- goś z wyżej opisanych elementów,
słabsi. W najpoważniejszych posta-
ta pracuje tylko z jednym cho- pacjent traci możliwość jej utrzy-
ciach, chorzy nie mogą chodzić,
mania
rym...
muszą poruszać się na wózku inwa-
W miopatiach chód fizjologiczny
(więcej, Dr Anna Radwańska
lidzkim, a nawet ciągle przebywać
jest zaburzony, ponieważ dochodzi
w łóżku. Nie są w stanie samodziel- Katedra Fizjoterapii
do ograniczenia zakresów ruchu w
nie wykonać najprostszych czynno- Wydział Rehabilitacji Ruchowej
stawach, obniżenia siły mięśniowej
AWF Warszawa - PROCEDURY
ści codziennych.
STOSOWANE W FIZJOTERAPII PA- oraz zaburzeń w koordynacji ner-
Szczególnie niebezpiecznym skut-
CJENTÓW Z CHOROBAMI NERWO- wowo-mięsniowej. Lokomocja staje
kiem niektórych chorób nerwowo-
WO-MI
ŚNIOWYMI OPRACOWANE
się nieekonomiczna Obserwuje się
mięśniowych, np. dystrofii mięśnio-
NA POTRZEBY TOWARZYSTWA
objaw Trendelenburga, póz
niej po-
wej typu Duchenne a lub wczesnych
ZWALCZANIA CHORÓB MI
ŚNI
jawia się objaw Duchenne'a Chód
postaci rdzeniowego zaniku mięśni
http://www.idn.org.pl/tzchm-
staje się powolny, dochodzi do za-
jest ryzyko pojawienia się niewydol-
warszawa/ciekawe/procereh.htm)
burzeń równowagi, ponieważ wy-
ności oddechowej, zazwyczaj rozwi-
chylenia środka ciężkości są coraz
jającej się podstępnie i ujawniającej
większe, i w rezultacie chory, aby
się już w zaawansowanym stadium.
utrzymać postawę, potrzebuje po-
Często towarzysząca tym choro-
mocy. ...
Choroby mięśni
bom, szybko postępująca skolioza
pogłębia patologię oddychania
- jak postępuje nie-
- podstawowe założenia
wskutek ograniczeń funkcjonalnych
sprawność ?
i wtórnych zmian zachodzących w
ćwiczeń indywidualnych:
... W większości przypadków po-
okładzie krążeniowo-oddechowym.
1. Stosuje się ćwiczenia ogólnoro-
czątkowo zanikiem są objęte mię-
Postępujący charakter wielu scho-
zwojowe obejmujące całe ciało, a w
śnie utrzymujące pionową postawę
rzeń należących do tej grupy oraz,
szczególności mięśnie utrzymujące
ciała, tj. mięśnie pośladkowe
w mnogich przypadkach, brak le-
pionową pozycję ciała.
(gluteus maximus, medius et mi-
czenia farmakologicznego sprawia-
2. W zależności od siły danej grupy
nimus), mm. czworogłowe
ją, że fizjoterapia odgrywa zasad-
mięśni prowadzi się:
(ąuadriceps femoris), mm. brzu-
niczą rolę w postępowaniu z tą
f& ćwiczenia czynne wolne
cha (rectus abdominis, obliąuus
grupą pacjentów.
f& ćwiczenia prowadzone, gdzie te-
esternus et internus abdominis,
Ogólnym celem fizjoterapii w choro-
rapeuta pomaga wykonać ruch
transversus abdominis) i mięśnie
bach nerwowo-mięśniowych jest
w pełnym zakresie, np. wyprost
grzbietu. Stopniowy zanik wyżej
podtrzymanie funkcji ruchowych, a
w stawie kolanowym, pacjent
wymienionych mięśni wywołuje
w konsekwencji niezależności cho-
zgina powoli, mięsień czworogło-
brak możliwości czynnej stabiliza-
rego umożliwiającej pełne uczest-
wy uda pracuje w skurczu eks-
cji miednicy. Zwiększa się wtedy
nictwo w życiu grupy rówieśniczej
centrycznym (wykorzystujemy
przodopochylenie miednicy i po-
lub społecznej.
pracę mięśnia w obu kierun-
większa się lordoza lędz
wiowa.
Cele szczegółowe to:
kach).
Środek ciężkości przesuwa się za
f& zapobieganie / zmniejszenie
3. Ćwiczenia prowadzi się w pozy-
stawy biodrowe, a przed stawy ko-
przykurczów i deformacji stawo-
cjach "antylordotycznych" i skory-
lanowe. Chory wykorzystuje
wych,
gowanych, w przypadku złej korek-
"mechanizm Puttiego" przez zgię-
f& utrzymanie / poprawa obniżają-
cji wykonuje się usprawnienia w po-
cie stopy w stawie skokowo-
cej się siły mięśniowej,
zycjach niskich.
goleniowym i przeprost stawu ko-
f& utrzymanie prawidłowej / popra-
lanowego. Stwarza to możliwość
(Ciąg dalszy na stronie 2)
wa postawy, w tym również zapo-
zablokowania stawu kolanowego i
 Str. 2 Biuletyn Informacyjny TZChM O/W Nr 4 (8)
2 Staw biodrowy - ograniczenie wy-
prostu i przywiedzenia, spowodo-
wane przykurczem mięśnia proste-
go uda (m. rectus femoris) i mię-
śnia naprężacza powięzi szerokiej
(m. tensor fasciae latae) W wyniku
przebywania w pozycji siedzącej
rozwija się przykurcz mięśnia lędz
-
wiowo-biodrowego (m. iliopsoas) i
ograniczenie wyprostu w stawie ko-
lanowym.
3 Staw ramienny ze stawem most-
kowo-i barkowo-obojczykowym -
ograniczenie wznoszenia przez
zgięcie i przez odwiedzenie z kom-
ponentą rotacji wewnętrznej w wy-
niku braku wykonywania tych ru-
chów i nawykowych ustawień
4 Staw łokciowy - ograniczenie wy-
prostu w wyniku opierania przedra-
mienia o boczki wózka
5. Przykurcz zginaczy palców (m.
flexor digitorum superficialis el pro-
fundus) w wyniku przewagi nad
prostownikami oraz przykurcz na-
wracaczy (m. pronator teras et qu-
andratus). ...
więcej, dr Ida Wiszomirska
Akademia Wychowania Fizycznego
Wydział Rehabilitacji Ruchowej 
Warszawa
Rehabilitacja w chorobach ner-
wowo - mięśniowych
http://www.idn.org.pl/tzchm-
warszawa/ciekawe/rehab.htm
CHOROBY MI
ŚNI
Żródło: A simple guide to physiotherapy for neuromuscular diseases, Wyd. EAMDA
Większość pacjentów cierpiących na
- European Alliance of Muscular Dystrophy Associations,
choroby mięśni i opinia publiczna
(więcej, Choroby mięśni - dr med. H. Stugalska - Cynowska).
nazywa tę grupę schorzeń zanikiem
http://www.idn.org.pl/tzchm-warszawa/ciekawe/chor.pdf
mięśni. Zanik mięśni jest tylko jed-
nym z objawów choroby, najbar-
(Ciąg dalszy ze strony 1)
dziej widocznym i chyba stąd po-
4. Ćwiczenia wykonuje się w pełnych zakresach ruchów bez elementów
chodzi to określenie.
kompensacji.
Dla pełnej diagnostyki chorób mię-
5. Ilość powtórzeń i czas jednostki powinien być dostosowany do możliwo-
śni konieczne jest przeprowadzenie
ści chorego tak, aby go nie przemęczać.
badania podmiotowego - ustalenie
6. Każde ćwiczenie powinno być połączone z fazami oddechu.
początku i przebiegu choroby,
7. Prowadzi się ćwiczenia stabilizacji pozycji w celu blokowania odpowied-
ustalenie, czy jest chorobą nabytą
nich stawów i utrzymania pozycji, do czego wykorzystuje się napięcia izo-
czy wrodzoną, występuje rodzinnie
metryczne.
czy sporadycznie. ...
8. Wprowadza się liczne, lekkie przybory dla urozmaicenia ćwiczeń.
Objawy chorób mięśni
9. Stosuje się zmienności pracy mięśni.
1) Zeszczuplenie mięśni
10. Po ćwiczeniach angażujących większe partie mięśni stosuje się ćwicze-
a) zanik mięśni spowodowany od-
nia oddechowe.
nerwieniem występuje w rdzenio-
11. Każdego dnia prowadzi się ćwiczenia lokomocji, gdzie dystans i ich
wym zaniku mięśni, w neuropa-
trudność ustala się do możliwości chorego.
tiach, w stwardnieniu zanikowym
12. W postępowaniu należy uwzględnić ćwiczenia czynności dnia codzienne-
bocznym
go, prowadząc terapię zajęciowa w celu usprawnienia funkcji manualnych
b) niedorozwój mięśni występuje w
ręki. ....
miopatiach wrodzonych
Najczęściej występujące ograniczenia zakresów ruchów:
2) Przerost mięśni
l. Staw skokowo-goleniowy - stopa ustawiona w zgięciu podeszwowym, wy-
a) prawdziwy - guzy mięśni
stępuje przewaga mięśnia trójgłowego (m. triceps surae) nad prostownika-
b) rzekomy - przerost tkanką
mi (m. tibialis anterior, m. extensor digitorum longus, m. axtensor jallucis
łączną po zaniku włókien mięśnio-
longus).
wych
Nr 4 (8) Biuletyn Informacyjny TZChM O/W Str. 3
występuje w dystrofiach, np. łydki chłopców z
dystrofią typu Duchenne'a
3) Drżenia pęczkowe mięśni - są wyrazem
odnerwienia mięśnia
4) Drżenia palców - wyraz odnerwienia
5) Kurcze mięśni
a) w chorobach metabolicznych mięśni, np. w
glikogenozach
b) w uszkodzeniu układu piramidowego, np. w
stwardnieniu zanikowym
bocznym
6) Ból mięśni
a) stany zapalne
b) guzy mięśni
c) bóle po wysiłku w miopatiach metabolicz-
nych, głównie glikogenozach
7) Osłabienie siły mięśniowej
a) stabilne w miopatiach wrodzonych
b)powoli postępujące w dystrofiach i rdzenio-
wym zaniku mięśni
c) występujące wyłącznie po wysiłku, w miaste-
nii, miopatiach metabolicznych
d) występujące napadowo: w porażeniu okreso-
wym rodzinnym
8) Nadmierna męczliwość mięśni po wysiłku
w miastenii i w miopatiach metabolicznych
9) Miotonia - przetrwały skurcz mięśnia w spo-
czynku ustępujący po pracy tym mięśniem wy-
stępuje w miotonii i w dystrofii miotonicznej....
Najczęściej
występujące choroby mięśni
A) DYSTROFIA MI
ŚNIOWA
Rozróżniamy kilka postaci dystrofii wyodrębnio-
nych na podstawie obrazu klinicznego i sposobu
dziedziczenia.
l. Dystrofia mięśniowa typu Duchenne'a i jej ła-
godniejsza odmiana - typ Beckera. Chorują tyl-
ko chłopcy, a nosicielkami są matki.
Choroba występuje u jednego na 3300 urodzo-
nych chłopców, objawy choroby ujawniają się
około 4 roku życia: często przewracają
się i podnoszą się z trudem, trudno im wchodzić
po schodach, nie biegają. kaną formą tej choroby.
Sylwetka chłopca jest bardzo charakterystycz- B) MIOPATIE wrodzone są chorobami o łagodniejszym prze-
na: widoczna jest nadmierna lordoza, odstające biegu niż dystrofie.
łopatki i grube łydki, chodzą "kaczkowato" i na Rozpoznajemy różne postacie miopatii, głównie na podstawie
palcach. badania wycinka mięśnia: w badaniach histochemicznych i w
Badania biochemiczne wykazują podwyższony mikroskopie elektronowym, które wykazują uszkodzenia struk-
poziom CK tury mięśnia lub jego metabolizmu.
(zwiększony około tysiąckrotnie), badanie emg Choroby mięśni wynikające z uszkodzenia komórki ruchowej
wykazuje uszkodzenie pierwotne mięśniowe. rogu przedniego rdzenia nazywamy rdzeniowym zanikiem mię-
Biopsja mięśnia wykazuje brak dystrofiny - biał- śni. Znane są one również w skrócie jako
ka otaczającego włókno mięśniowe. Choroba S.M. A. od angielskiej nazwy (spinał muscular atrophy). Choro-
stale powoli postępuje, przeciętnie około 10 ro- bę dziedziczy się w sposób autosomalny recesywny.
ku życia dzieci przestają chodzić. Częstotliwość występowania podaje się raz na 6000 do 10000.
Leczenie jest wyłącznie objawowe, to znaczy ła- Rozróżnia się głównie 3 postacie tej choroby:
godna rehabilitacja dla zapobieżenia zniekształ- - Rdzeniowy zanik mięśni typ I zwany chorobą Werniga-
ceniom kostnym i przykurczom mięśni. Leczenie Hoffinann'a
ortopedyczne - skrzywień kręgosłupa czy wydłu- - Rdzeniowy zanik typ II
żanie ścięgien Achillesa - należy bardzo dokład- - Rdzeniowy zanik mięśni typu pseudodystroficznego typ III
nie rozważyć. zwany chorobą Kugelberg-Welande....
2. Dystrofie twarzowo-łopatkową ramienną dzie-
dziczy się w sposób autosomalny dominujący. więcej,
Chorują więc zarówno mężczyz
ni, jak i kobiety. dr med. Halina Strugalska-Cynowska
Przebieg choroby jest bardzo różny, łagodny Klinika Neurologii AM w Warszawie
niepostępujący, jak i szybki. Choroby mięśni
3. Dystrofia dystalna i oczna jest rzadko spoty- http://www.idn.org.pl/tzchm-warszawa/ciekawe/chor.pdf
Str. 4 Biuletyn Informacyjny TZChM O/W Nr 4 (8)
Centrum Rehabilitacji
Nowe numery telefonów !
FRANKLIN MEDICAL CENTER
TOWARZYSTWO
TOWARZYSTWO
TOWARZYSTWO
ZWALCZANIA CHORÓB
ZWALCZANIA CHORÓB
ZWALCZANIA CHORÓB
rozpoczęło działalność
MI
ŚNI
MI
ŚNI Poradnia Chorób Mięśni
MI
ŚNI
na Ursynowie przy ul.
ODDZIAA

ODDZIAA

ODDZIAA

przy Szpitalu Klinicznym
Herbsta 4.
WARSZAWSKI
WARSZAWSKI
WARSZAWSKI
Akademii Medycznej ul.
Centrum specjalizuje
się w rehabilitacji chorych z choro- Banacha 1
bami mięśni, skrzywieniami kręgo- tel. (0-22) 599 - 10 - 00
słupa, chorobami narządów ruchu.
wew. 1014 i 1050.
Nasz adres:
Leczy i rehabilituje stany pourazo-
Przyjmują:
ul. Św. Bonifacego 10
we, choroby reumatyczne, zespoły
dr Anna KOSTERA - PRUSZCZYK
bólowe kręgosłupa.
- poniedziałki od godz. 13.00
02 - 914 WARSZAWA
Przyjmują lekarze:
doc. dr Anna KAMIC
SKA
Tel./ fax: 0 - 22 / 642 - 75 - 07 - neurolog:
- wtorki od godz. 12.00
dr med. A. Kostera Pruszczyk,
dr Hanna DRAC
E-mail:
- neurolog: dr P. Gołębiewski,
- środy od godz. 13.00
- chirurg traumatolog:
[e-mail]
dr Anna A
YSAKOWSKA
dr J. Kucharski,
- czwartki od godz. 14,00
Konto:
- rehabilitacja:
- - - - - - - - - - - - - - - -
dr A. Radwańska,
Bank PKO BP S.A.
Niepubliczny Zakład Opie-
- ortopeda
XIII/O Warszawa ki Zdrowotnej w Centrum
- reumatolog
Do dyspozycji jest kinezyterapia
Medycznym przy Szpitalu
45 1020 1068 0000 1002 0066 2064
oraz gabinet fizykoterapii z zabie-
Klinicznym Akademii Me-
gami elektrostymulacji, laserotera-
dycznej BLOK  F ul. Ba-
pii, krioterapii, ultradz
wieków,
REGON: 012350736
nacha 1 przyjmuje w ramach
TENS. Centrum zaprasza chęt-
NIP: 5212729122 konsultacji - bez skierowań. Od-
nych w godz.: 9 20, Informa-
płatność 70. zł. Zapisy pod nume-
cje tel. : [phone]
rem telefonu :
(0-22) 599 10 00 wew. 4303 ;
tel kom 501 534 390.
Encyklopedia Zdrowia - ana- Polskie Sanatoria - baza da- Przyjmują:
tomia i fizjologia, choroby i objawy, nych ośrodków uzdrowiskowych, dr Maria STRUGALSKA-
badania, leki - informacje, rysunki, profile leczenia, oferty specjalne, CYNOWSKA
zdjęcia, porady opracowane przez adresy, terminy turnusów, ceny, - środy w godz. 10.00 - 13.00
specjalistów, lekarzy. wolne miejsca, ... i wiele innych - czwartki w godz. 11.00 - 15.00
Więcej, informacji. prof. dr Anna FIDZIAC
SKA-
http://www.i dn.org.pl /tzchm- Więcej, DOLOT
warszawa odnośnik: Encyklopedia http://www.idn.org.pl/tzchm- - wtorki w godz. 13.00 - 15.00
Zdrowia warszawa odnośnik: Polskie sana-
/EB/
/zp/ toria /zp/
NASI DOBROCZYC
CY - PODZI
KOWANIA
Działalność Towarzystwa Zwalczania Chorób Mięśni Oddział Warszawski nie byłaby możliwa bez pomocy urzę-
dów, firm i osób prywatnych oraz pracy wolontariuszy. Wdzięczni jesteśmy wszystkim którzy udzielili wsparcia
finansowego i rzeczowego oraz poświęcili swój prywatny czas;
Wydział Polityki Zdrowotnej NETIN Spółka z o.o.
wysoko kwalifikowany sprzęt branży IT
Urzędu m.st. Warszawy
Metso Automation Polska
Wydział Polityki Społecznej
Spółka z o.o.
Urzędu m.st. Warszawy
PATPOL Spółka z o.o.
Fundacja  Wspólna Droga
Przedsiębiorstwo Rzeczników
Patentowych
Biuletyn Informacyjny TZChM OW wydaje Towarzystwo Zwalczania Chorób Mięśni Oddział Warszawski,
Redakcja: zespół
Skład, opracowanie graficzne: Zbigniew Ptaszyński
Dotacja Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy  Wydział Polityki Społecznej.
Egzemplarz bezpłatny. Nakład 500 egz.