Krwotok podpajęczynówkowy - wynaczynienie krwi do przestrzeni pomiędzy opony pajęczą, a miękką

Udar - globalne lub częściowe zaburzenie czynności mózgu o podłożu naczyniowym które utrzymuje się dłużej niż 24 godz.

• Niedokrwienne - 80%

• krwotoczne (krwotoki mózgowe, krwotoki podpajęczynówkowy) - 20%

co 10 po 50 roku życia

Przyczyny udarów:

• zmniejszenie światła naczynia mózgowego

• zaburzenie hemodynamiczne (niedostateczne wypełnienie krwią łożyska naczyniowego)

• wzrost gęstości krwi

• rozerwanie naczynia krwionośnego

Obraz kliniczny krwotoku:

• pojawia się nagle

• nagły silny ból głowy

• nudności, wymioty

• objawy oponowe (sztywność karku)

• zaburzenia przytomności

• drgawki

Przyczyna:

• pęknięcie tętniaka mózgu zlokalizowane na tętnicy środkowej mózgu

• malformacje naczyniowe tętniczo-żylne

• nadciśnienie tętnicze (przyczyna pośrednia)

• choroby krwi

• guzy mózgu

• urazy czaszkowo-mózgowe

Objawy różne:

Skala Boferella w modyfikacji Hunta i Hessa

Grupa I	Chorzy przytomni z niewielkim bólem głowy, nieznaczna sztywność karku, bez niedowładów	leczenie operacyjne zakllipsowanie tętnika
Grupa II	-przytomny -silne bóle głowy -objawy oponowe -objawy podrażnienie nerwów czaszkowych -nie ma objawów ogniskowego uszkodzenia mózgu
Grupa III	-podsypiający chorzy -objawy oponowe -objawy ogniskowego uszkodzenia mózgu (afazja)
Grupa IV	-najcięższy stan -głębokie zaburzenie przytomności -pogłębione objawy ogniskowe -zaburzenia wegetatywne jako wynik uszkodzenia mózgu i pnia		leczenie zachowawcze
Grupa V	-źle rokujący -głęboka śpiączka -sztywność odmóżdżeniowa -śmierć mózgu

Przygotowanie do badań diagnostycznych i zabiegu operacyjnego

fizyczne psychiczne

• pielęgnowanie po zakończeniu

Nakłucie lędźwiowe - przy krwotoku płyn podbarwiony krwią (żylną)

Przygotowanie fizyczne

Ułożenie na brzegu łóżka, w pozycji na boku, kończyny zgięte w stawie biodrowym, głowa do kolan

Po badaniu

• obserwacje (nudności, wymioty, bóle głowy)

• 24 godz. reżim łóżkowy

Angiografia naczyń mózgowych (radiologiczne inwazyjne)

1. Na czczo w dniu badania

2. Premedykacja

3. W znieczuleniu miejscowym podaje się Dormicum

• Nakłucie tętnicy pachwinowej

• Podanie kontrastu, który przenika do tętnic mózgowych

Opieka po badaniu:

• pomiar i dokumentowanie parametrów (tętno, RR, oddechy)

• dopilnowanie 24 godz. pozostania w łóżku

• obserwacja opatrunku uciskowego (krwawienie, krwiak)

• pod kątem uczulenia na kontrast objawów neurologicznych, które mogą być

w wyniku skurczu naczyń mózgowych lub oderwania materiału zatorowego

angiografia ma:

• znaczenie lecznicze - embolizacja

• znaczenie diagnostyczne

Pielęgnacja po zabiegu z powodu SAM:

• 6-8 tyg. reżim łóżkowy przy ku. nieoperacyjnym

• pomiar i dokumentacja parametrów życiowych

• pomiar temperatury

• obserwacja i ocena świadomości Skala Glessgow\ 5p.

• obserwacja szerokości źrenic (po stronie krwiaka, sztywna źrenica)

• obserwacja stanu neurologicznego pacjenta

• karta bilansu (płynów i diurezy)

• EKG, monitorowanie, pulsoksymetria

• badanie laboratoryjne

• podajemy zlecone płyny i leki

• ułożenie pod kątem 30º (zapobieganie obrzękowi mózgu)

• zwalczanie kaszlu i zaparć

• zabiegi fizjoterapeutyczne

• utrzymanie drożności dróg oddechowych

• 
  zmiana pozycji kinezyterapia

• karmienie przez zgłębnik lub pozajelitowo u chorych nieprzytomnych

• cewnikowanie

Objawy świadczące o pogorszeniu stanu po zabiegu operacyjnym:

• wzrost ciśnienia w jamie czaszki

• brodykarolia i wzrost RR

• zaburzenie oddechu

• pogorszenie stanu świadomości

• nierówność źrenic

• drgawki

• niedowłady

• pobudzenie psychomotoryczne

• gorączka

Powikłania krwotoku podpajęczynówkowego:

• skurcz naczyń mózgowych

• obrzęk mózgu

• ponowne krwawienie

• wodogłowie pokrwotoczne (obturacyjne, skrzepy blokują odpływ płynu mózgowo-rdzeniowego)

• napady typu padaczkowego

Nimodypina - bloker kanału wapniowego

działa przeciwskurczowo naczyń mózgowych

w pierwszych 90 godz. od rozpoznania krwiaka

Nimotop S - w pompie , dożylnie

7-10 dniach po podaw.dożylnym

doustnie.

• zabezpieczenie przed światłem słonecznym

• obserwacja chorego przed działaniem ubocznym (URR, zaburzenia rytmu serca, nudności, wymioty, bóle głowy zawroty, uczucie gorąca)

Udar niedokrwienny:

• nagle, jednostronne osłabienie kończyny (górnej lub dolnej), zaburzenie czucia, wykrzywienie twarzy

• niemożność mówienia i trudności w rozumieniu mowy (afazja)

• nagłe zaburzenie widzenia, w jednym oku

• bóle głowy, niepewny chód, trudności w utrzymaniu równowagi

• nagłe upadki u starszych

• utrata pamięci

• zaburzenia orientacji

Okresy przebiegu choroby:

1. ostry - od kilku dni do kilku tygodni intensywne leczenie ze względu na możliwość zaburzenia przytomności, krążenia i oddechu.

Model pielęgnacyjny kompensacyjny

2. okres poprawy - regerenacyjno-kompensacyjny trwa od kilku dni do kilku tygodni.

Model częściowo kompensacyjny

3. okres przewlekły - utrwalonego inwalidztwa.

Pielęgnowanie - wspierająco - edukacyjne

Cele opieki pielęgniarskiej w okresie 1 i 2.

• wspomaganie podstawowych funkcji organizmu i wyrównanie zaburzeń w tym zakresie

• zapobieganie powstawaniu powikłań

• zmniejszenie lub zniesienie deficytu samoopieki, określenie niezależności społecznej w stopniu możliwym

Profilaktyka udaru mózgu

profilaktyka pierwotna profilaktyka wtórna

Pierwotna Profilaktyka

• dotyczy tych którzy nie przebyli:

• obniżenie ryzyka zachorowania w grupie osób bez objawów choroby

• wpływ na tzw. Modyfikowanie czynników ryzyka

Główne czynniki ryzyka:

nadciśnienie tętnicze i choroby układu krążenia i serca	* pomiar regul. RR ograniczenie spożycia soli regularne przyjmowanie leków obniżon.ciśnienia leczenie kardiologiczne
podwyższony poziom lipidów	dieta niskocholesterydowa rezygnacja z alkoholu aktywność fizyczna okresowa kontrola lipidów we krwi
cukrzyca	stała kontrola cukru we krwi i moczu dieta zalecona przyjmowanie insuliny lub leków doustnych
otyłość, dieta bogata w tłuszcze mała aktywność fizyczna miażdżyca nikotynizm, alkoholizm przewlekły incydent TIA	przestrzeganie zasad profilaktyki wtórnej

Profilaktyka wtórna:

• zagrożenie po raz kolejny

• incydent TIA

Cel:

• niedopuszczenie do powtórnego udaru mózgu

• zalecenia ekspertów Narodowego Programu Profilaktyki leczenia Udaru Mózgu

· zmiana trybu życia i wpływ na czynniki ryzyka

· leczenie antyagregacyjne (podawanie kwasu salicylowego)

· leczenie przeciwzapalne (pochodne teparyny)

· leczenie niekiedy chirurgiczne zwężenie tętnic szyjnych

Zalecenia dla chorych po udarach mózgu i ich rodzin/przyjaciół:

1. Należy wykonywać ćwiczenia, bowiem powtarzanie czynności jest podstawą usprawnienia pacjenta po udarze. Poza tym globalne ćwiczenia fizyczne powodują wzrost połączeń międzyneuronalnych, przywracając pamięć motoryczną.

2. Usprawnienie ruchowe należy zaczynać od ćwiczenia prostych, utraconych czynności.

3. Czynności bardziej skomplikowane trzeba często powtarzać aż do momentu, gdy przestaną sprawiać trudności, ale nadal należy je kontynuować ze zmniejszona częstotliwością.

4. Regularna zmiana pozycji leżącej oraz siedzącej co godzinę lub dwie, zależnie od stanu chorego, zapobiega powikłaniom płucnym, odleżynom, przykurczom, zesztywnieniom itp.

5. Utrzymanie higieny osobistej jest bardo ważne dla zdrowia i dobrego samopoczucia chorego. Jeśli pacjent jest sprawny w stopniu nawet minimalnym, wskazane jest korzystanie przez niego z łazienki (raczej prysznica niż wanny). Przemieszczanie się jest naturalnym elementem rehabilitacji i przyśpiesza powrót funkcji ruchowych. Należy pamiętać

o zabezpieczeniu sanitariatów, zamocowaniu uchwytów, wstawieniu do wanny

krzesła i zabezpieczeniu go przyssawkami przed poślizgiem.

6. Odzież i obuwie muszą być łatwe w używaniu i obsłudze, najlepiej zapinane na rzepy.

7. Kontrolowanie funkcji pęcherza. Funkcja ta, wraz z powrotem zdrowia

w wymiarze ogólnym, poprawia się. Wskazane jest systematyczne, np. co

dwie godz.. chodzenie do toalety, nawet gdy nie ma parcia na mocz oraz

ograniczenie przyjmowania płynów. W ten sposób wyrabia się odruch

warunkowy, który pozwala unormować mechanizm mikcji.

W razie potrzeby należy stosować pieluchomajtki i wkładki.

8. Unikanie mikrourazów, ponieważ skora po stronie niedowładu jest delikatna skutek zaburzeń troficznych (niedożywieniowych skóry) i narażona na powstanie odleżyn.

9. Instrukcje podawane choremu powinny być proste.

10. Należy koncentrować się tylko na zadaniu, które aktualnie jest realizowane (unikać rozpraszania uwagi przez inne czynności np. oglądanie TV, słuchanie radia itp.).

11. Przy istniejącym zespole zaniedbywania połowiczego należy aktywizować stronę niesprawną, tzn. świadomie poruszać słabszą kończyną i przyjmować naturalne położenie po obu stronach. Pielęgniarka lub opiekun zawsze ustawiają się po stronie niedowładu podczas uruchamiania pacjenta, podawania mu przedmiotów, a także rozmawiania z nim, dzięki czemu aktywizowane są obie połowy jego ciała w równym stopniu. Pielęgniarka powinna poświęcić szczególnie dużo uwagi słabszej stronie. Chory powinien wchodzić do wanny zawsze słabszą stroną, a wychodzić silniejszą. Jeśli u pacjenta występują trudności z żuciem i połykaniem, należy podawać mu małe kęsy pożywienia, przy czym pokarm powinien być miękki i rozdrobniony. Należy zwracać uwagę na to, aby w słabszej części jamy ustnej nie zostały resztki jedzenia.

12. Skierować chorego i jego rodzinę do ośrodka rehabilitacyjnego, który powinien indywidualnie dobrać sprzęt pomocniczy, wspomagający poruszanie się i samoobsługę. Pacjent nie powinien korzystać ze sprzętu pomocniczego w nadmiarze, ale tylko wtedy, gdy jest to niezbędne (przy wykorzystaniu wszelkich rezerw fizycznych i psychicznych swojego organizmu).

1

2

---