CHOROBY NACZYNIOWE
CHOROBY NACZYNIOWE
MÓZGU
MÓZGU
KRWOTOK
KRWOTOK
PODPAJĘCZYNÓWKOWY
PODPAJĘCZYNÓWKOWY
SUBARACHNOID
SUBARACHNOID
HEMORRHAGE
HEMORRHAGE
SAH
SAH
DEFINICJA
DEFINICJA
nagłe przedostanie się krwi do przestrzeni
nagłe przedostanie się krwi do przestrzeni
płynowych mózgu,
płynowych mózgu,
rzadziej do tkanki mózgowej i komór
rzadziej do tkanki mózgowej i komór
zazwyczaj samoistne
zazwyczaj samoistne
zazwyczaj w ograniczonej ilości
zazwyczaj w ograniczonej ilości
zazwyczaj z pękniętego tętniaka naczyń
zazwyczaj z pękniętego tętniaka naczyń
mózgowych
mózgowych
nieco rzadziej z naczyniaka
nieco rzadziej z naczyniaka
przebiegające z zagrożeniem życia chorego
przebiegające z zagrożeniem życia chorego
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
Choroba naczyń mózgowych:
Choroba naczyń mózgowych:
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
Choroba naczyń mózgowych:
Choroba naczyń mózgowych:
- rzadsza od udaru niedokrwiennego
- rzadsza od udaru niedokrwiennego
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
Choroba naczyń mózgowych:
Choroba naczyń mózgowych:
- rzadsza od udaru niedokrwiennego
- rzadsza od udaru niedokrwiennego
- dotyczy osób w okresie aktywności
- dotyczy osób w okresie aktywności
zawodowej uważających się za zdrowe
zawodowej uważających się za zdrowe
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
Choroba naczyń mózgowych:
Choroba naczyń mózgowych:
- rzadsza od udaru niedokrwiennego
- rzadsza od udaru niedokrwiennego
- dotyczy osób w okresie aktywności
- dotyczy osób w okresie aktywności
zawodowej uważających się za zdrowe
zawodowej uważających się za zdrowe
- częstość wzrasta z wiekiem, szczyt 50 r.ż.
- częstość wzrasta z wiekiem, szczyt 50 r.ż.
-
-
80% SAH to 40 - 65 r.ż
80% SAH to 40 - 65 r.ż
., 15% to 20 - 40 r.ż.
., 15% to 20 - 40 r.ż.
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
Choroba naczyń mózgowych:
Choroba naczyń mózgowych:
- rzadsza od udaru niedokrwiennego
- rzadsza od udaru niedokrwiennego
- dotyczy osób w okresie aktywności
- dotyczy osób w okresie aktywności
zawodowej uważających się za zdrowe
zawodowej uważających się za zdrowe
- częstość wzrasta z wiekiem, szczyt 50 r.ż.
- częstość wzrasta z wiekiem, szczyt 50 r.ż.
-
-
80% SAH to 40 - 65 r.ż
80% SAH to 40 - 65 r.ż
., 15% to 20 - 40 r.ż
., 15% to 20 - 40 r.ż.
- 5% poniżej 20 r.ż. i 0,5% poniżej 10 r.ż.
- 5% poniżej 20 r.ż. i 0,5% poniżej 10 r.ż.
- nieco częściej mężczyźni (3:2)
- nieco częściej mężczyźni (3:2)
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
Choroba naczyń mózgowych:
Choroba naczyń mózgowych:
- rzadsza od udaru niedokrwiennego
- rzadsza od udaru niedokrwiennego
- dotyczy osób w okresie aktywności
- dotyczy osób w okresie aktywności
zawodowej uważających się za zdrowe
zawodowej uważających się za zdrowe
- częstość wzrasta z wiekiem, szczyt 50 r.ż
- częstość wzrasta z wiekiem, szczyt 50 r.ż.
-
80% SAH to 40 - 65 r.ż
., 15% to 20 - 40 r.ż.
- 5% poniżej 20 r.ż. i 0,5% poniżej 10 r.ż.
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
Choroba naczyń mózgowych:
Choroba naczyń mózgowych:
- rzadsza od udaru niedokrwiennego
- rzadsza od udaru niedokrwiennego
- dotyczy osób w okresie aktywności
- dotyczy osób w okresie aktywności
zawodowej uważających się za zdrowe
zawodowej uważających się za zdrowe
- częstość wzrasta z wiekiem, szczyt 50 r.ż.
- częstość wzrasta z wiekiem, szczyt 50 r.ż.
-
-
80% SAH to 40 - 65 r.ż
80% SAH to 40 - 65 r.ż
., 15% to 20 - 40 r.ż.
., 15% to 20 - 40 r.ż.
- 5% poniżej 20 r.ż. i 0,5% poniżej 10 r.ż.
- 5% poniżej 20 r.ż. i 0,5% poniżej 10 r.ż.
- nieco częściej mężczyźni (3:2)
- nieco częściej mężczyźni (3:2)
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
SAH A INNE CHOROBY NACZYNIOWE
SAH A INNE CHOROBY NACZYNIOWE
SAH A WIEK CHORYCH
SAH A WIEK CHORYCH
wzrost częstości SAH wraz z
wzrost częstości SAH wraz z
wiekiem
wiekiem
szczyt - ok. 50 r.ż
szczyt - ok. 50 r.ż
.
.
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
- w związku z krwotokiem ginie niemal
- w związku z krwotokiem ginie niemal
połowa ofiar,
połowa ofiar,
- z tych co przeżywają
- z tych co przeżywają
do aktywności zawodowej wraca
do aktywności zawodowej wraca
nie więcej niż 30%
nie więcej niż 30%
- ryzyko SAH najwyższe w trzecim
- ryzyko SAH najwyższe w trzecim
trymestrze
trymestrze
ciąży
ciąży
- SAH odpowiedzialny za 6-25% zgonów
- SAH odpowiedzialny za 6-25% zgonów
ciężarnych
ciężarnych
ANALIZA ŚMIERTELNOŚCI
ANALIZA ŚMIERTELNOŚCI
-
-
15%
15%
przed przyjęciem do szpitala
przed przyjęciem do szpitala
(„złota godzina”)
(„złota godzina”)
-
-
25%
25%
w ciągu pierwszych 24 godz.
w ciągu pierwszych 24 godz.
niezależnie, czy wdrożono pomoc
niezależnie, czy wdrożono pomoc
medyczną
medyczną
czy nie
czy nie
-
-
40%
40%
do końca pierwszego tygodnia
do końca pierwszego tygodnia
-
-
50%
50%
do pół roku
do pół roku
- od lat 80. zmniejszanie śmiertelności
- od lat 80. zmniejszanie śmiertelności
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
SAH A INWALIDZTWO
SAH A INWALIDZTWO
- około
- około
40%
40%
przeżywających ma znaczne
przeżywających ma znaczne
deficyty neurologiczne
deficyty neurologiczne
- śmiertelność i inwalidztwo wzrastają z
- śmiertelność i inwalidztwo wzrastają z
wiekiem
wiekiem
- zależą też od kondycji neurologicznej
- zależą też od kondycji neurologicznej
chorego
chorego
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA USA
EPIDEMIOLOGIA USA
- 6 - 16 osób na 100000
- 6 - 16 osób na 100000
- 28000 - 30000 nowych przypadków
- 28000 - 30000 nowych przypadków
rocznie
rocznie
- z upływem czasu częstość SAH nie spada
- z upływem czasu częstość SAH nie spada
w przeciwieństwie do udarów mózgu
w przeciwieństwie do udarów mózgu
- od lat 70. poprawia się przeżywalność
- od lat 70. poprawia się przeżywalność
SAH
SAH
EPIDEMIOLOGIA ŚWIAT
EPIDEMIOLOGIA ŚWIAT
- 2 - 49 osób na100000 w zależności
- 2 - 49 osób na100000 w zależności
od statystyk
od statystyk
- najczęściej w Japonii i Finlandii
- najczęściej w Japonii i Finlandii
- w Polsce około 4000 przypadków rocznie
- w Polsce około 4000 przypadków rocznie
EPIDEMIOLOGIA POLSKA
EPIDEMIOLOGIA POLSKA
-
-
niepęknięty tętniak
niepęknięty tętniak
najbardziej określony
najbardziej określony
czynnik ryzyka (
czynnik ryzyka (
4% społeczeństwa ?
4% społeczeństwa ?
)
)
pęka rocznie
pęka rocznie
1 - 2%
1 - 2%
z nich
z nich
ryzyko pęknięcia wzrasta po osiągnięciu
ryzyko pęknięcia wzrasta po osiągnięciu
wymiarów
wymiarów
3-5 mm
3-5 mm
CZYNNIKI RYZYKA
CZYNNIKI RYZYKA
CZYNNIKI RYZYKA [2]
CZYNNIKI RYZYKA [2]
-
-
nadciśnienie tętnicze
nadciśnienie tętnicze
, związek jest, ale nie
, związek jest, ale nie
do końca jasny, bo pomimo poprawy
do końca jasny, bo pomimo poprawy
wyników leczenia nadciśnienia nie
wyników leczenia nadciśnienia nie
zmniejszono częstości SAH
zmniejszono częstości SAH
-
-
palenie papierosów
palenie papierosów
: ściśle związane ze
: ściśle związane ze
wzrostem ryzyka krwawienia i
wzrostem ryzyka krwawienia i
wystąpieniem
wystąpieniem
skurczu naczyniowego
skurczu naczyniowego
CZYNNIKI RYZYKA [3]
CZYNNIKI RYZYKA [3]
-
-
czynniki genetyczne
czynniki genetyczne
:
:
zwyrodnienie torbielowate nerek,
zwyrodnienie torbielowate nerek,
zespół Marfana,
zespół Marfana,
zespół Ehlers-Danlos
zespół Ehlers-Danlos
CZYNNIKI RYZYKA [4]
CZYNNIKI RYZYKA [4]
-
-
płeć żeńska
płeć żeńska
:
:
według niektórych danych
według niektórych danych
częstość SAH jest jak
częstość SAH jest jak
3:2
3:2
kobiety:mężczyźni
kobiety:mężczyźni
-
-
nadużywanie
nadużywanie
alkoholu, niektórych leków
alkoholu, niektórych leków
(kokaina)
(kokaina)
Although the overall stroke rate decreased
between 1945 and 1984, there was no apparent
change in incidence of SAH during this period,
suggesting an inability to identify a
nd manage risk factors for SAH
CZYNNIKI RYZYKA [5]
CZYNNIKI RYZYKA [5]
w latach 1945 - 1984 zmniejszyła się ilość
w latach 1945 - 1984 zmniejszyła się ilość
udarów mózgu, a ilość SAH nie zmalała
udarów mózgu, a ilość SAH nie zmalała
- nie znamy wszystkich czynników ryzyka
- nie znamy wszystkich czynników ryzyka
ŹRÓDŁA KRWAWIENIA
ŹRÓDŁA KRWAWIENIA
- pęknięty tętniak (będzie dalej) 60 – 80%
- pęknięty tętniak (będzie dalej) 60 – 80%
- pęknięty naczyniak
- pęknięty naczyniak
- uraz
- uraz
- przyczyna nieuwidoczniona (idiopatyczne)
- przyczyna nieuwidoczniona (idiopatyczne)
- guz mózgu
- guz mózgu
- nadciśnienie tętnicze
- nadciśnienie tętnicze
- zaburzenia krzepliwości
- zaburzenia krzepliwości
SYMPTOMATOLOGIA
SYMPTOMATOLOGIA
- nagły silny ból głowy
- nagły silny ból głowy
- nudności, wymioty
- nudności, wymioty
- zaburzenia przytomności różnego stopnia
- zaburzenia przytomności różnego stopnia
(nie muszą występować) o różnym czasie
(nie muszą występować) o różnym czasie
trwania, nasilenia i dynamiki
trwania, nasilenia i dynamiki
- rzadziej: napad padaczkowy
- rzadziej: napad padaczkowy
SYMPTOMATOLOGIA
SYMPTOMATOLOGIA
badanie:
badanie:
- sztywność karku i inne objawy oponowe
- sztywność karku i inne objawy oponowe
- rzadko objawy ogniskowe
- rzadko objawy ogniskowe
PRZEBIEG
PRZEBIEG
- pierwotny krwotok śmiertelny może być
- pierwotny krwotok śmiertelny może być
śmiertelny u połowy chorych
śmiertelny u połowy chorych
dużo zależy od ilości wynaczynionej krwi
dużo zależy od ilości wynaczynionej krwi
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
Skala Botterella (1956)
Skala Botterella (1956)
pierwowzór następnych skal
pierwowzór następnych skal
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
Skala Hunta-Hessa (H&H) (1968) stopnie:
Skala Hunta-Hessa (H&H) (1968) stopnie:
I
I
II
II
III
III
------------------------------
------------------------------
IV
IV
V
V
Stopnie niepokoju
Stopnie grozy
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie
Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie
I – przytomny,
I – przytomny,
niewielkie bóle głowy,
niewielkie bóle głowy,
nieznaczna sztywność karku,
nieznaczna sztywność karku,
bez ogniskowego uszkodzenia mózgu
bez ogniskowego uszkodzenia mózgu
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie
Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie
II przytomny,
II przytomny,
silne bóle głowy,
silne bóle głowy,
zaznaczona sztywność karku,
zaznaczona sztywność karku,
ewentualnie porażenie nn. czaszkowych,
ewentualnie porażenie nn. czaszkowych,
bez uszkodzenia ogniskowego mózgu
bez uszkodzenia ogniskowego mózgu
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie
Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie
III podsypiający,
III podsypiający,
wyraźne objawy oponowe,
wyraźne objawy oponowe,
objawy ogniskowego uszkodzenia mózgu
objawy ogniskowego uszkodzenia mózgu
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie
Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie
IV – zaburzenia przytomności,
IV – zaburzenia przytomności,
zespół oponowy wyraźny,
zespół oponowy wyraźny,
ogniskowe uszkodzenie mózgu
ogniskowe uszkodzenie mózgu
zaznaczające się zaburzenia wegetatywne
zaznaczające się zaburzenia wegetatywne
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO
Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie
Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie
V - śpiączka, nieprzytomny
V - śpiączka, nieprzytomny
ewidentne zaburzenia wegetatywne,
ewidentne zaburzenia wegetatywne,
zaburzenia oddychania, niewydolność oddechowa
zaburzenia oddychania, niewydolność oddechowa
sztywność odmóżdżeniowa lub arefleksja
sztywność odmóżdżeniowa lub arefleksja
STAN CHORYCH W SKALI H&H
STAN CHORYCH W SKALI H&H
A PRZEŻYWALNOŚĆ CHORYCH
A PRZEŻYWALNOŚĆ CHORYCH
KLASYFIKACJA WFNS
KLASYFIKACJA WFNS
(WORLD FEDERATION of
(WORLD FEDERATION of
NEUROSURGICAL SOCIETES
NEUROSURGICAL SOCIETES
Stopie
ń
Skala
GCS
Stan neurologiczny
(ew. niedowład)
I
15
bez
II
13 - 14
bez
III
13 - 14
obecny
IV
8 - 12
bez lub obecny
V
3 - 7
bez lub obecny
ROZPOZNANIE
ROZPOZNANIE
Tomografia komputerowa
Tomografia komputerowa
- hyperdensyjna krew na podstawie (70-90 H)
- hyperdensyjna krew na podstawie (70-90 H)
do 5 dni, skala Fishera, ew. angioKT
do 5 dni, skala Fishera, ew. angioKT
- lepsza niż punkcja lędźwiowa
- lepsza niż punkcja lędźwiowa
ROZPOZNANIE
ROZPOZNANIE
Tomografia komputerowa – skala Fishera
Tomografia komputerowa – skala Fishera
Stopień Charakterystyka
1
bez krwi
2
rozlane o grubości skrzepów do 1
mm
3
zlokalizowany skrzep powyżej 1 mm
4
krwawienie śródmózgowe (ew
komory)
bez krwi podpajeczynówkowo
ROZPOZNANIE
ROZPOZNANIE
SAH w KT - charakterystyczny „pajączek” na
SAH w KT - charakterystyczny „pajączek” na
podstawie mózgu
podstawie mózgu
Obraz TK
Obraz TK
ROZPOZNANIE ŹRÓDŁA
ROZPOZNANIE ŹRÓDŁA
KRWAWIENIA
KRWAWIENIA
- magnetyczny rezonans jądrowy z tak zwaną
- magnetyczny rezonans jądrowy z tak zwaną
opcją angio-
opcją angio-
- klasyczne badanie naczyniowe (angiografia)
- klasyczne badanie naczyniowe (angiografia)
uzupełnione o komputerową subtrakcję
uzupełnione o komputerową subtrakcję
(DSA)
(DSA)
- badanie KT z podaniem kontrastu i analizą
- badanie KT z podaniem kontrastu i analizą
obrazu naczyń (angio-KT)
obrazu naczyń (angio-KT)
POWIKŁANIA WSPÓŁISTNIEJĄCE
POWIKŁANIA WSPÓŁISTNIEJĄCE
- krwawienie śródmózgowe
- krwawienie śródmózgowe
20-40%
20-40%
krwiak śródmózgowy
krwiak śródmózgowy
krwawienie śródmiąższowe
krwawienie śródmiąższowe
- krwawienie dokomorowe
- krwawienie dokomorowe
13-28%
13-28%
- krwawienie podtwardówkowe
- krwawienie podtwardówkowe
2-5%
2-5%
POWIKŁANIA WSPÓŁISTNIEJĄCE
POWIKŁANIA WSPÓŁISTNIEJĄCE
POWIKŁANIA
POWIKŁANIA
ponowny krwotok
najwyższe ryzyko:
najwyższe ryzyko:
pierwsza doba (
pierwsza doba (
4,1%
4,1%
)
)
pierwsze dwa tygodnie (
pierwsze dwa tygodnie (
19%
19%
)
)
śmiertelność ogółem
śmiertelność ogółem
78%
78%
POWIKŁANIA
POWIKŁANIA
skurcz naczyniowy
skurcz naczyniowy
- zwężenie światła zwłaszcza małych tętnic
- zwężenie światła zwłaszcza małych tętnic
mózgowych w 4-14 dniu po krwotoku mało
mózgowych w 4-14 dniu po krwotoku mało
zależne od położenia tętniaka
zależne od położenia tętniaka
- porażenie autroegulacji, tendencja do
- porażenie autroegulacji, tendencja do
niedokrwienia
niedokrwienia
, a nawet
, a nawet
zawału
zawału
mózgu
mózgu
- dotyczy połowy, czy 70% chorych z SAH
- dotyczy połowy, czy 70% chorych z SAH
- znaczny wpływ na śmiertelność i kalectwo
- znaczny wpływ na śmiertelność i kalectwo
w przebiegu SAH
w przebiegu SAH
POWIKŁANIA
POWIKŁANIA
skurcz naczyniowy
skurcz naczyniowy
- u 30% manifestuje się klinicznie
- u 30% manifestuje się klinicznie
nowy incydent pogorszenia świadomości
nowy incydent pogorszenia świadomości
czy niedowładu ogniskowego bez cech
czy niedowładu ogniskowego bez cech
krwawienia czy wodogłowia (KT)
krwawienia czy wodogłowia (KT)
, u 1/3 z nich DID ew zgon
, u 1/3 z nich DID ew zgon
Pokrwotoczne wodogłowie
Pokrwotoczne wodogłowie
- ostre 24 h po SAH (do 20% chorych)
- ostre 24 h po SAH (do 20% chorych)
- późne czy przewlekłe (10%)
- późne czy przewlekłe (10%)
POWIKŁANIA
POWIKŁANIA
POWIKŁANIA
POWIKŁANIA
Pokrwotoczny zespół otępienny
Pokrwotoczny zespół otępienny
POWIKŁANIA
POWIKŁANIA
Padaczka
Padaczka
- dotyczy do 25% chorych po SAH,
- dotyczy do 25% chorych po SAH,
szczególnie z pękniętego tętniaka MCA
szczególnie z pękniętego tętniaka MCA
LECZENIE - ZASADY
LECZENIE - ZASADY
-
jeśli trzeba, zabezpieczyć podstawowe
jeśli trzeba, zabezpieczyć podstawowe
funkcje
funkcje
życiowe (IV i V H&H)
życiowe (IV i V H&H)
- zabezpieczyć przed ponownym
- zabezpieczyć przed ponownym
krwawieniem
krwawieniem
- ustalić przyczynę krwawienia
- ustalić przyczynę krwawienia
(badania obrazowe)
(badania obrazowe)
- wdrożyć leczenie przyczynowe krwawienia
- wdrożyć leczenie przyczynowe krwawienia
- zabezpieczyć przed powikłaniami
- zabezpieczyć przed powikłaniami
LECZENIE - ZASADY
LECZENIE - ZASADY
do operacji
do operacji
bezwzględny zakaz wstawania z łóżka
bezwzględny zakaz wstawania z łóżka
reżim łóżkowy
reżim łóżkowy
LECZENIE - ZASADY
LECZENIE - ZASADY
kontrola RR – utrzymanie ciśnienia krwi
kontrola RR – utrzymanie ciśnienia krwi
rzędu 150/90 mmHg
rzędu 150/90 mmHg
LECZENIE - ZASADY
LECZENIE - ZASADY
leczenie przeciwbólowe:
leczenie przeciwbólowe:
LECZENIE - ZASADY
LECZENIE - ZASADY
leki uspakajające: mieszanka lityczna co 6h
leki uspakajające: mieszanka lityczna co 6h
LECZENIE - ZASADY
LECZENIE - ZASADY
leki p-krwotoczne: EACA 3x2 amp (uwaga –
leki p-krwotoczne: EACA 3x2 amp (uwaga –
zwiększa ryzyko wodogłowia),
zwiększa ryzyko wodogłowia),
ewentualnie osocze gdy parametry
ewentualnie osocze gdy parametry
krzepnięcia są niewłaściwe
krzepnięcia są niewłaściwe
LECZENIE - ZASADY
LECZENIE - ZASADY
odstawić leki hamujące krzepnięcie:
odstawić leki hamujące krzepnięcie:
aspirynę, acenokumarol itp.
aspirynę, acenokumarol itp.
LECZENIE - ZASADY
LECZENIE - ZASADY
nawodnienie chorego 3 – 3,5 l płynów na 24
nawodnienie chorego 3 – 3,5 l płynów na 24
h wraz z odwadnianiem – bilans zerowy
h wraz z odwadnianiem – bilans zerowy
LECZENIE - ZASADY
LECZENIE - ZASADY
profilaktyka zaparć i kaszlu
profilaktyka zaparć i kaszlu
LECZENIE OPERACYJNE
LECZENIE OPERACYJNE
ZABIEGOWE
ZABIEGOWE
Operacje drogą śródczaszkową:
Operacje drogą śródczaszkową:
klipsowanie
klipsowanie
obłożenie (wrapping)
obłożenie (wrapping)
trapping
trapping
LECZENIE OPERACYJNE
LECZENIE OPERACYJNE
ZABIEGOWE
ZABIEGOWE
Operacje drogą śródnaczyniową
Operacje drogą śródnaczyniową
embolizacja sprężyną odczepialną
embolizacja sprężyną odczepialną
embolizacja klejem tkankowym
embolizacja klejem tkankowym
LECZENIE
LECZENIE
Nimotop (nimodipina):
Nimotop (nimodipina):
- zmniejsza częstość i nasilenie ubytków
- zmniejsza częstość i nasilenie ubytków
neurologicznych powstających w wyniku
neurologicznych powstających w wyniku
skurczu naczyniowego
skurczu naczyniowego
- bloker kanałów wapniowych efektywnie
- bloker kanałów wapniowych efektywnie
przekraczający barierę krew-mózg
przekraczający barierę krew-mózg
LECZENIE
LECZENIE
LECZENIE NIMOTOPEM CHORYCH PO SAH
LECZENIE NIMOTOPEM CHORYCH PO SAH
IV I V H&H
IV I V H&H
NIMOTOP
NIMOTOP
BEZ
P = 0.045
WYNIKI LECZENIA OPERACYJNEGO
WYNIKI LECZENIA OPERACYJNEGO
Osawa i wsp Acta Neurochir
Osawa i wsp Acta Neurochir
2001,143,655
2001,143,655
31,6%
Bydgoszcz 1985-2001 -
Bydgoszcz 1985-2001 -
1033
1033