background image

 

 

 

 

CHOROBY NACZYNIOWE

CHOROBY NACZYNIOWE

MÓZGU 

MÓZGU 

KRWOTOK 

KRWOTOK 

PODPAJĘCZYNÓWKOWY

PODPAJĘCZYNÓWKOWY

SUBARACHNOID

SUBARACHNOID

HEMORRHAGE

HEMORRHAGE

background image

 

 

 

 

DEFINICJA

DEFINICJA

nagłe przedostanie się krwi do przestrzeni 

nagłe przedostanie się krwi do przestrzeni 

płynowych mózgu, 

płynowych mózgu, 

rzadziej do tkanki mózgowej i komór

rzadziej do tkanki mózgowej i komór

zazwyczaj samoistne

zazwyczaj samoistne

zazwyczaj w ograniczonej ilości

zazwyczaj w ograniczonej ilości

zazwyczaj z pękniętego tętniaka naczyń 

zazwyczaj z pękniętego tętniaka naczyń 

mózgowych

mózgowych

nieco rzadziej z naczyniaka

nieco rzadziej z naczyniaka

przebiegające z zagrożeniem życia chorego

przebiegające z zagrożeniem życia chorego

background image

 

 

 

 

 

 

 

 

   

   

 

 

background image

 

 

 

 

EPIDEMIOLOGIA

EPIDEMIOLOGIA

  

  

Choroba naczyń mózgowych: 
- rzadsza od udaru niedokrwiennego   
- dotyczy osób w okresie aktywności 
  zawodowej uważających się za zdrowe
- częstość wzrasta z wiekiem, szczyt 50 r.ż.

80% SAH to 40 - 65 r.ż

., 15% to 20 - 40 r.ż.  

   
- 5% poniżej 20 r.ż. i 0,5% poniżej 10 r.ż. 
- nieco częściej mężczyźni (3:2)

 

 

background image

 

 

 

 

EPIDEMIOLOGIA

EPIDEMIOLOGIA

SAH A INNE CHOROBY NACZYNIOWE

SAH A INNE CHOROBY NACZYNIOWE

background image

 

 

 

 

SAH A WIEK CHORYCH

SAH A WIEK CHORYCH

wzrost częstości SAH wraz z 

wzrost częstości SAH wraz z 

wiekiem

wiekiem

szczyt - ok. 50 r.ż

szczyt - ok. 50 r.ż

.

.

EPIDEMIOLOGIA

EPIDEMIOLOGIA

background image

 

 

 

 

EPIDEMIOLOGIA  

EPIDEMIOLOGIA  

- w związku z krwotokiem ginie niemal 
  połowa ofiar, 
- z tych co przeżywają 
  do aktywności zawodowej wraca   
  nie więcej niż 30%
- ryzyko SAH najwyższe w trzecim 
trymestrze
  ciąży
- SAH odpowiedzialny za 6-25% zgonów
  ciężarnych

background image

 

 

 

 

ANALIZA  ŚMIERTELNOŚCI

ANALIZA  ŚMIERTELNOŚCI

15%

15%

 przed przyjęciem do szpitala

 przed przyjęciem do szpitala

   

   

(„złota godzina”)

(„złota godzina”)

25%

25%

 w ciągu pierwszych 24 godz. 

 w ciągu pierwszych 24 godz. 

  

  

niezależnie, czy wdrożono pomoc 

niezależnie, czy wdrożono pomoc 

medyczną

medyczną

  

  

czy nie

czy nie

40%

40%

 do końca pierwszego tygodnia

 do końca pierwszego tygodnia

50%

50%

 do pół roku

 do pół roku

- od lat 80. zmniejszanie śmiertelności

- od lat 80. zmniejszanie śmiertelności

EPIDEMIOLOGIA

EPIDEMIOLOGIA

background image

 

 

 

 

SAH A INWALIDZTWO

SAH A INWALIDZTWO

- około 

- około 

40%

40%

 przeżywających ma znaczne

 przeżywających ma znaczne

  

  

deficyty neurologiczne

deficyty neurologiczne

- śmiertelność i inwalidztwo wzrastają z 

- śmiertelność i inwalidztwo wzrastają z 

  

  

wiekiem

wiekiem

- zależą też od kondycji neurologicznej

- zależą też od kondycji neurologicznej

  

  

chorego

chorego

EPIDEMIOLOGIA

EPIDEMIOLOGIA

background image

 

 

 

 

EPIDEMIOLOGIA USA

EPIDEMIOLOGIA USA

- 6 - 16 osób na 100000

- 6 - 16 osób na 100000

- 28000 - 30000 nowych przypadków

- 28000 - 30000 nowych przypadków

  

  

rocznie

rocznie

- z upływem czasu częstość SAH nie spada

- z upływem czasu częstość SAH nie spada

  

  

w przeciwieństwie do udarów mózgu

w przeciwieństwie do udarów mózgu

- od lat 70. poprawia się przeżywalność

- od lat 70. poprawia się przeżywalność

  

  

SAH

SAH

background image

 

 

 

 

EPIDEMIOLOGIA ŚWIAT

EPIDEMIOLOGIA ŚWIAT

- 2 - 49 osób na100000 w zależności

- 2 - 49 osób na100000 w zależności

  

  

od statystyk

od statystyk

- najczęściej w Japonii i Finlandii

- najczęściej w Japonii i Finlandii

background image

 

 

 

 

- w Polsce około 4000 przypadków rocznie

- w Polsce około 4000 przypadków rocznie

EPIDEMIOLOGIA POLSKA

EPIDEMIOLOGIA POLSKA

background image

 

 

 

 

niepęknięty tętniak

niepęknięty tętniak

 najbardziej określony

 najbardziej określony

  

  

czynnik ryzyka (

czynnik ryzyka (

4% społeczeństwa ?

4% społeczeństwa ?

)

)

  

  

pęka rocznie 

pęka rocznie 

1 - 2%

1 - 2%

 z nich

 z nich

  

  

ryzyko pęknięcia wzrasta po osiągnięciu

ryzyko pęknięcia wzrasta po osiągnięciu

  

  

wymiarów 

wymiarów 

3-5 mm

3-5 mm

CZYNNIKI RYZYKA

CZYNNIKI RYZYKA

background image

 

 

 

 

CZYNNIKI RYZYKA [2]

CZYNNIKI RYZYKA [2]

nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze

, związek jest, ale nie

, związek jest, ale nie

  

  

do końca jasny, bo pomimo poprawy 

do końca jasny, bo pomimo poprawy 

  

  

wyników leczenia nadciśnienia nie 

wyników leczenia nadciśnienia nie 

  

  

zmniejszono częstości SAH

zmniejszono częstości SAH

palenie papierosów

palenie papierosów

: ściśle związane ze

: ściśle związane ze

  

  

wzrostem ryzyka krwawienia i 

wzrostem ryzyka krwawienia i 

wystąpieniem

wystąpieniem

  

  

skurczu naczyniowego

skurczu naczyniowego

background image

 

 

 

 

CZYNNIKI RYZYKA [3]

CZYNNIKI RYZYKA [3]

czynniki genetyczne

czynniki genetyczne

  

  

zwyrodnienie torbielowate nerek, 

zwyrodnienie torbielowate nerek, 

  

  

zespół Marfana,

zespół Marfana,

  

  

zespół Ehlers-Danlos

zespół Ehlers-Danlos

background image

 

 

 

 

CZYNNIKI RYZYKA [4]

CZYNNIKI RYZYKA [4]

płeć żeńska

płeć żeńska

:

:

 według niektórych danych

 według niektórych danych

  

  

częstość SAH jest jak 

częstość SAH jest jak 

3:2

3:2

 kobiety:mężczyźni

 kobiety:mężczyźni

nadużywanie 

nadużywanie 

alkoholu, niektórych leków

alkoholu, niektórych leków

  

  

(kokaina)

(kokaina)

 

 

background image

 

 

 

 

Although the overall stroke rate decreased 
between 1945 and 1984, there was no apparent 
change in incidence of SAH during this period, 
suggesting an inability to identify a
nd manage risk factors for SAH 

CZYNNIKI RYZYKA [5]

CZYNNIKI RYZYKA [5]

w latach 1945 - 1984 zmniejszyła się ilość 

w latach 1945 - 1984 zmniejszyła się ilość 

udarów mózgu, a ilość SAH nie zmalała

udarów mózgu, a ilość SAH nie zmalała

- nie znamy wszystkich czynników ryzyka

- nie znamy wszystkich czynników ryzyka

background image

 

 

 

 

ŹRÓDŁA KRWAWIENIA

ŹRÓDŁA KRWAWIENIA

- pęknięty tętniak (będzie dalej) 60 – 80%

- pęknięty tętniak (będzie dalej) 60 – 80%

- pęknięty naczyniak

- pęknięty naczyniak
- uraz
- przyczyna nieuwidoczniona (idiopatyczne)
- guz mózgu
- nadciśnienie tętnicze 
- zaburzenia krzepliwości

background image

 

 

 

 

SYMPTOMATOLOGIA

SYMPTOMATOLOGIA

- nagły silny ból głowy

- nagły silny ból głowy

- nudności, wymioty

- nudności, wymioty

- zaburzenia przytomności różnego stopnia

- zaburzenia przytomności różnego stopnia

  

  

(nie muszą występować) o różnym czasie

(nie muszą występować) o różnym czasie

  

  

trwania, nasilenia i dynamiki

trwania, nasilenia i dynamiki

- rzadziej: napad padaczkowy

- rzadziej: napad padaczkowy

badanie:

badanie:

- sztywność karku i inne objawy oponowe

- sztywność karku i inne objawy oponowe

- rzadko objawy ogniskowe

- rzadko objawy ogniskowe

background image

 

 

 

 

PRZEBIEG

PRZEBIEG

- pierwotny krwotok śmiertelny może być

- pierwotny krwotok śmiertelny może być

  

  

śmiertelny u połowy chorych

śmiertelny u połowy chorych

  

  

dużo zależy od ilości wynaczynionej krwi 

dużo zależy od ilości wynaczynionej krwi 

background image

 

 

 

 

KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU 

KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU 

ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO

ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO

Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie

Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie

I

I

II

II

III

III

------------------------------

------------------------------

IV

IV

V

V

Stopnie niepokoju

Stopnie grozy

background image

 

 

 

 

KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU 

KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU 

ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO

ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO

Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie

Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie

 

 

I – przytomny, 

I – przytomny, 

niewielkie bóle głowy, 

niewielkie bóle głowy, 

nieznaczna sztywność karku, 

nieznaczna sztywność karku, 

bez ogniskowego uszkodzenia mózgu

bez ogniskowego uszkodzenia mózgu

background image

 

 

 

 

KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU 

KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU 

ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO

ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO

Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie

Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie

 

 

II przytomny, 

II przytomny, 

silne bóle głowy, 

silne bóle głowy, 

zaznaczona sztywność karku, 

zaznaczona sztywność karku, 

ewentualnie porażenie nn. czaszkowych, 

ewentualnie porażenie nn. czaszkowych, 

bez uszkodzenia ogniskowego mózgu

bez uszkodzenia ogniskowego mózgu

background image

 

 

 

 

KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU 

KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU 

ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO

ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO

Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie

Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie

 

 

III podsypiający, 
wyraźne objawy oponowe, 
objawy ogniskowego uszkodzenia mózgu

background image

 

 

 

 

KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU 

KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU 

ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO

ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO

Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie

Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie

IV – zaburzenia przytomności, 

IV – zaburzenia przytomności, 

zespół oponowy wyraźny, 

zespół oponowy wyraźny, 

ogniskowe uszkodzenie mózgu 

ogniskowe uszkodzenie mózgu 

zaznaczające się zaburzenia wegetatywne

zaznaczające się zaburzenia wegetatywne

background image

 

 

 

 

KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU 

KLASYFIKACJA CIĘŻKOŚCI STANU 

ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO

ORAZ RYZYKA OPERACYJNEGO

Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie

Skala Hunta-Hessa (H&H) stopnie

  

  

 

 

V - śpiączka, nieprzytomny

V - śpiączka, nieprzytomny

ewidentne zaburzenia wegetatywne, 

ewidentne zaburzenia wegetatywne, 

zaburzenia oddychania, niewydolność oddechowa 

zaburzenia oddychania, niewydolność oddechowa 

sztywność odmóżdżeniowa lub arefleksja 

sztywność odmóżdżeniowa lub arefleksja 

background image

 

 

 

 

STAN CHORYCH W SKALI H&H 

STAN CHORYCH W SKALI H&H 

A PRZEŻYWALNOŚĆ

A PRZEŻYWALNOŚĆ

 

 

background image

 

 

 

 

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE

Tomografia komputerowa 
- hyperdensyjna krew na podstawie (70-90 H)
  do 5 dni, skala Fishera, ew. angioKT

- lepsza niż punkcja   lędźwiowa

background image

 

 

 

 

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE

SAH w KT - charakterystyczny „pajączek” na 

SAH w KT - charakterystyczny „pajączek” na 

podstawie mózgu

podstawie mózgu

background image

 

 

 

 

background image

 

 

 

 

 

 

Obraz TK

Obraz TK

background image

 

 

 

 

 

 

Obraz TK

Obraz TK

background image

 

 

 

 

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE

- magnetyczny rezonans jądrowy z tak 

- magnetyczny rezonans jądrowy z tak 

zwaną

zwaną

  

  

opcją angio-

opcją angio-

- klasyczne badanie naczyniowe 

- klasyczne badanie naczyniowe 

(angiografia)

(angiografia)

  

  

uzupełnione o komputerową subtrakcję 

uzupełnione o komputerową subtrakcję 

(DSA)

(DSA)

- badanie KT z podaniem kontrastu i analizą 

- badanie KT z podaniem kontrastu i analizą 

  

  

obrazu naczyń (angio-KT)

obrazu naczyń (angio-KT)

background image

 

 

 

 

POWIKŁANIA WSPÓŁISTNIEJĄCE

POWIKŁANIA WSPÓŁISTNIEJĄCE

- krwawienie śródmózgowe

- krwawienie śródmózgowe

 

 

20-40%

20-40%

  

  

krwiak śródmózgowy

krwiak śródmózgowy

  

  

krwawienie śródmiąższowe

krwawienie śródmiąższowe

- krwawienie dokomorowe

- krwawienie dokomorowe

 

 

13-28%

13-28%

- krwawienie podtwardówkowe

- krwawienie podtwardówkowe

 

 

2-5%

2-5%

background image

 

 

 

 

POWIKŁANIA WSPÓŁISTNIEJĄCE

POWIKŁANIA WSPÓŁISTNIEJĄCE

background image

 

 

 

 

 

 

background image

 

 

 

 

POWIKŁANIA

POWIKŁANIA

ponowny krwotok  
 

 

 

najwyższe ryzyko:

najwyższe ryzyko:

  

  

pierwsza doba (

pierwsza doba (

4,1%

4,1%

)

)

  

  

pierwsze dwa tygodnie (

pierwsze dwa tygodnie (

19%

19%

)

)

  

  

śmiertelność ogółem

śmiertelność ogółem

 

 

78%

78%

background image

 

 

 

 

POWIKŁANIA

POWIKŁANIA

skurcz naczyniowy 
- zwężenie światła zwłaszcza małych tętnic
  mózgowych w 4-14 dniu po krwotoku mało
  zależne od położenia tętniaka 
- porażenie autroegulacji, tendencja do
  

niedokrwienia

, a nawet 

zawału

 mózgu 

- dotyczy połowy, czy 70% chorych z SAH
- znaczny wpływ na śmiertelność i kalectwo
  w przebiegu SAH

 

background image

 

 

 

 

POWIKŁANIA

POWIKŁANIA

Skurcz naczyniowy 

Skurcz naczyniowy 

 

 

- u 30% manifestuje się klinicznie  

- u 30% manifestuje się klinicznie  

  

  

nowy incydent pogorszenia świadomości

nowy incydent pogorszenia świadomości

  

  

czy niedowładu ogniskowego bez cech 

czy niedowładu ogniskowego bez cech 

  

  

krwawienia czy wodogłowia (KT)

krwawienia czy wodogłowia (KT)

, u 1/3 z nich DID ew zgon

, u 1/3 z nich DID ew zgon

background image

 

 

 

 

Pokrwotoczne wodogłowie 

Pokrwotoczne wodogłowie 

- ostre 24 h po SAH (do 20% chorych)

- ostre 24 h po SAH (do 20% chorych)

- późne czy przewlekłe (10%)

- późne czy przewlekłe (10%)

POWIKŁANIA

POWIKŁANIA

background image

 

 

 

 

POWIKŁANIA

POWIKŁANIA

Pokrwotoczny zespół otępienny

Pokrwotoczny zespół otępienny

background image

 

 

 

 

POWIKŁANIA

POWIKŁANIA

Padaczka
- dotyczy do 25% chorych po SAH, 
  szczególnie z pękniętego tętniaka MCA

 

background image

 

 

 

 

LECZENIE - ZASADY

LECZENIE - ZASADY

-

 

 

jeśli trzeba, zabezpieczyć podstawowe 

jeśli trzeba, zabezpieczyć podstawowe 

funkcje

funkcje

  

  

życiowe (IV i V H&H)

życiowe (IV i V H&H)

- zabezpieczyć przed ponownym 

- zabezpieczyć przed ponownym 

krwawieniem

krwawieniem

- ustalić przyczynę krwawienia 

- ustalić przyczynę krwawienia 

  

  

(badania obrazowe)

(badania obrazowe)

- wdrożyć leczenie przyczynowe krwawienia

- wdrożyć leczenie przyczynowe krwawienia

- zabezpieczyć przed powikłaniami

- zabezpieczyć przed powikłaniami

background image

 

 

 

 

LECZENIE - ZASADY

LECZENIE - ZASADY

bezwzględny zakaz wstawania z łóżka
reżim łóżkowy
 

background image

 

 

 

 

LECZENIE - ZASADY

LECZENIE - ZASADY

 

  
kontrola RR – utrzymanie ciśnienia krwi 
rzędu 150/90 mmHg
 

background image

 

 

 

 

LECZENIE - ZASADY

LECZENIE - ZASADY

 

  
leczenie przeciwbólowe:  
 

background image

 

 

 

 

LECZENIE - ZASADY

LECZENIE - ZASADY

 

 
leki uspakajające: mieszanka lityczna co 6h
 

background image

 

 

 

 

LECZENIE - ZASADY

LECZENIE - ZASADY

leki p-krwotoczne: EACA 3x2 amp (uwaga – 
zwiększa ryzyko wodogłowia), 
ewentualnie osocze gdy parametry 
krzepnięcia są niewłaściwe
 

background image

 

 

 

 

LECZENIE - ZASADY

LECZENIE - ZASADY

odstawić leki hamujące krzepnięcie: 
aspirynę, acenokumarol itp.
 

background image

 

 

 

 

LECZENIE - ZASADY

LECZENIE - ZASADY

nawodnienie chorego 3 – 3,5 l płynów na 24 
h wraz z odwadnianiem – bilans zerowy
 

background image

 

 

 

 

LECZENIE - ZASADY

LECZENIE - ZASADY

 

 
profilaktyka zaparć i kaszlu

background image

 

 

 

 

LECZENIE OPERACYJNE 

LECZENIE OPERACYJNE 

ZABIEGOWE

ZABIEGOWE

Operacje drogą śródczaszkową:
klipsowanie
obłożenie (wrapping)
trapping

Operacje drogą śródnaczyniową
embolizacja sprężyną odczepialną
embolizacja klejem tkankowym

jeszcze będzie !

jeszcze będzie !

background image

 

 

 

 

LECZENIE

LECZENIE

Nimotop (nimodipina):

Nimotop (nimodipina):

- zmniejsza częstość i nasilenie ubytków

- zmniejsza częstość i nasilenie ubytków

  

  

neurologicznych powstających w  wyniku

neurologicznych powstających w  wyniku

  

  

skurczu naczyniowego

skurczu naczyniowego

- bloker kanałów wapniowych efektywnie

- bloker kanałów wapniowych efektywnie

  

  

przekraczający barierę krew-mózg

przekraczający barierę krew-mózg

background image

 

 

 

 

LECZENIE

LECZENIE

LECZENIE NIMOTOPEM CHORYCH PO SAH

LECZENIE NIMOTOPEM CHORYCH PO SAH

IV I V H&H

IV I V H&H

NIMOTOP

NIMOTOP

BEZ

P = 0.045

background image

 

 

 

 

WYNIKI LECZENIA OPERACYJNEGO

WYNIKI LECZENIA OPERACYJNEGO

Osawa i wsp Acta Neurochir 

Osawa i wsp Acta Neurochir 

2001,143,655

2001,143,655

31,6%

Bydgoszcz 1985-2001 - 

Bydgoszcz 1985-2001 - 

1033

1033

background image

 

 

 

 


Document Outline