19, filologia polska, Pozytywizm zagadnienia


Adam Asnyk- poeta czasów niepoetyckich.

"Czasami niepoetyckimi" nazywano czsto epok pozytywizmu okrelajc tym samym jej miejsce wród ówczesnych form literatury (przewaaa powie)

Wieloma nurtami rozwijaa si twórczo poetycka Asnyka (1838-97). Formuowa j wpyw wielkich romantyków, przede wszystkim Sowackiego. Na przekonania poety niemay wpyw wywaro take uczestnictwo w powstaniu styczniowym. W latach póniejszych twórczo jego zblia si do parnasizmu. Rozszerza si wachlarz podejmowanych tematów: od erotycznych i pejzaowych do refleksyjno- filozoficznych. Równoczenie obecno w jego utworach poj takich jak postp, ewolucja, demokratyzm i praca oraz ich znaczce funkcje, zblia je do zasadniczych koncepcji pozytywizmu. W wierszach o charakterze programowym Asnyk z jednej strony uznaje konieczno i nieuchronno postpu ("Daremne ale"), z drugiej- akceptuje potrzeb zachowania tradycji ("Do modych"). Ów kompromis, stale podkrelajcy dialektyczn czno przeszoci i teraniejszoci, sprzeciwiajcy si jednostronnym pogldom modych, ma w twórczoci poety kluczowe znaczenie (w formie refleksji filozoficznej pojawi si póniej w cyklu sonetów "Nad gbiami"). wiat przedstawiony w utworach Asnyka charakteryzowa si zatem dwudzielnoci: przeszoci i przyszoci, nowoci i tradycji, pokole dawnych i wspóczesnych. Ta zasada cigego stawania si wyrasta z przeszoci tego co jest teraniejsze i co tworzy przyszo, stanowi myl przewodni jego poezji. Wyraajc te idee posugiwa si Asnyk prosta symbolik i metaforyk, atwo utrwalajc si w pamici czytelnika. Sprzyjaa temu równie przejrzysto stylu i prostota skadni. Wzmacniay j narzucajce si odbiorcy formy rozkanikowe i wykrzyknikowe bdce swoistym nakazem skierowanym wprost do niego. Adresat jest zazwyczaj wyranie wskazany tytuem, zwrotem apostrof. Std wiersze poety maj czsto form liryki apelu.

Maria Konopnicka - ycie i twórczo.

Maria Konopnicka (1842-1910)

yciorys:

Maria Konopnicka z Wasiowskich, pseud. Jan Sawa - poetka i nowelistka. Od 1876 r. mieszkaa w Warszawie, zwizana ze rodowiskiem liberalnej inteligencji (1884-86 wspóredaktorka pisma dla kobiet "wit"). Od 1890 r. osiada za granic, gdzie m.in. wspó inicjowaa akcj protestacyjn przeciw pruskim gwatom we Wrzeni i ustawom wywaszczeniowym ("Rota" 1908). W 1902 r. osiada w arnowcu k. Krosna (w dworku otrzymanym w darze od narodu).

Twórczo:

Uznana za najwybitniejsz poetk swej epoki ("Poezje" t. I-IV 1881-96), zyskaa ogromn popularno i autorytet dziki liryce patriotycznej (kontynuujcej tradycje poezji romantycznej) i spoecznej, w której z gorzk ironi opisywaa jaskrawe objawy ndzy i krzywdy ludzkiej, ujawniajce sabo pozytywistycznego programu spoecznego ("Wolny najmita", "W piwnicznej izbie", "Ja nie doczeka").

Najwikszym osigniciem poetyckim Konopnickiej stay si liryki o tematyce wiejskiej i ludowej, oparte na folklorze, z wyrazist kreacj chopskiego narratora ("A jak poszed król na wojn", "Wsiaem ci ja w czarn rol").

ywotno zachoway gównie nowele Konopnickiej o tematyce spoecznej i psychologicznej ("Mendel gdaski" 1893, "Miosierdzie gminy"), wolne od powierzchownej tendencyjnoci, o precyzyjnej konstrukcji, stawiajce Konopnick w rzdzie czoowych twórców polskiej nowelistyki (zbiory: "Cztery nowele" 1888, "Na drodze" 1893, "Nowele" 1897, "Ludzie i rzeczy" 1898), oraz niektóre utwory dla dzieci, zwaszcza popularna opowie "O krasnoludkach i sierotce Marysi" (1896). Ponadto autorka liryków refleksyjno - filozoficznych i krajobrazowych (zbiory "Linie i dwiki" 1897, "Italia" 1901), poematu z dziejów emigracji chopskiej "Pan Balcer w Brazylii" (1910), cennych studiów historyczno-literackich ("Mickiewicz, jego ycie i duch" 1899, "Trzy studia" 1902) i szkiców kryt., przekadów.

Maria Konopnicka “Nowele”

Maria Konopnicka ju jako sawna poetka ogosia cztery zbiory nowel. Wypeniy je gównie portrety i biografie rónych postaci ludowych. Wspóczuciu ich niedoli towarzyszy tu szacunek dla ich wraliwoci moralnej, wielkodusznoci, subtelnej nieraz kultury uczuciowej. Bohaterowie Konopnickiej nie tylko znajduj si w sytuacjach tragicznych, ale i potrafi je wiadomie, godnie, z poczuciem odpowiedzialnoci moralnej, a nieraz z heroizmem przeywa.