Kościół San Vitale w Rawennie
Kościół San Vitale jest jednym zabytków Rawenny i jednym z ważniejszych przykładów sztuki bizantyjskiej w Europie zachodniej. San Vitale znajduje się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Budowę rozpoczęto w roku 527 i ukończono w roku 548. Architekt nie jest znany. Budowla jest najbardziej słynna z bizantyjskich mozaik, najlepiej zachowanych poza Konstantynopolem. Budowa kościoła była ponoć sponsorowana przez greckiego bankiera. Całkowity koszt budowy wynosił ponad 26 000 sztuk złota. Prawdziwym sponsorem był jednak prawdopodobnie cesarz bizantyjski Justynian Wielki, który poprzez budowę świątyni chciał pokazać potęgę państwa.
Kościół został wzniesiony na planie ośmioboku z niszami, otaczanego przez również ośmioboczne obejście z emporami i wydzielonym prezbiterium, do którego przylegają dwie kaplice: prothesis i diaconicon, typowe dla świątyń bizantyjskich. Narteks dostawiony jest ukośnie do budowli, flankują go dwie wieżyczki ze schodami.
Wnetrze jest bogato dekorowane mozaikami. Nad kolumnadą w nawie głównej znajdują się freski ze scenami ze Starego Testamentu: historia Abrahama, Melchizedeka, scena ofiary z Izaaka, życie Mojżesza, Jeremiasza, Izajasza oraz historia Abla i Kaina. Ponadto wnętrze jest ozdobione 15 medalionami-mozaikami, przedstawiającymi Jezusa, apostołów oraz św. Gerwazego.
Na ścianach apsydy znajdują się dwie słynne mozaiki, ukończone w roku 548, które przedstawiają cesarza Justyniana, ubranego w purpurowy płaszcz ze złotą aureolą, stojącego w otoczeniu biskupa Maksymiana i gwardii. Po drugiej stronie znajduje się cesarzowa Teodora w bogatym stroju, otoczona służbą.
Na kościele San Vitale wzorowano karolińską kaplicę w Akwizgranie (zob. Katedra w Akwizgranie oraz Kaplica pałacowa w Akwizgranie).