Scenariusz akademii z okazji rocznicy konstytucji 3-go maja
Etap edukacyjny: szkoła podstawowa
Liczba osób biorących udział w przedstawieniu: 11
OSOBA I: recytuje wiersz "Trzeci Maja" S. Aleksandrzaka
Przystroiły się wiosennym kwieciem
Nasze pola i łąki zielone...
Pieśnią swoją radosną, beztroską
Rozśpiewał się w górze skowronek.
Pachnie ziemia wonią polnych kwiatów,
Cała świeżą zielenią spowita.
Sztandarami biało - czerwonymi
Umaiła się Rzeczpospolita.
Trzeci Maja...Wojsko idzie drogą,
Aż ulica od ich kroków drży...
Trzeci Maja...łopoczą sztandary,
Idzie wojsko...raz, dwa, trzy...
Niech żyje Majowa Rocznica!
Woła z dziećmi radośnie Grześ mały.
Sztandar dumnie na wietrze powiewa,
A na nim Orzeł Biały.
OSOBA II:
Obchodzimy dziś kolejną..... rocznicę Konstytucji 3-go Maja. Ta ustawa zasadnicza zatwierdzona przez Sejm Czteroletni w roku 1791 była efektem pracy i zabiegów stronnictwa patriotycznego, które dążyło do zreformowania ustroju ówczesnej Rzeczpospolitej. Lecz zanim doszło do uchwalenia Konstytucji, trzeba było stoczyć ciężką walkę z siłami konserwatywnej magnaterii i szlachty, wśród której było wielu sprzedajnych zdrajców ojczyzny.
OSOBA III:
Sytuacja w Polsce nie była pomyślna: kraj zrujnowany wojnami i prywatą części obywateli, skarb pusty, sejm skłócony, rozdarty między stronnictwo królewskie a magnaterię, której przewodził późniejszy zdrajca- hetman wielki koronny, Franciszek Ksawery Branicki. Nie brakowało jednak dobrej woli i ofiarności - zarówno wśród szlachty, jak i mieszczaństwa.
OSOBA II:
Tekst Konstytucji przygotowywano w tajemnicy. Do spisku należeli: król Stanisław August Poniatowski, jego sekretarz Scipione Piattoli, Ignacy Potocki, Adam Czartoryski, Stanisław Małachowski i Hugo Kołłątaj. Spiskowcy wyznaczyli 3 maja na dzień "zamachu stanu".
OSOBA III:
Tego dnia już od rana plac Zamkowy i Zamek były ośrodkiem politycznej mobilizacji. Kołłątaj pobudził mieszczan warszawskich, którzy tłumnie zgromadzili się koło Zamku Królewskiego i dostępu do niego bronili głośno wołając: Wiwat Konstytucja!
OSOBA IV: recytuje wiersz "Biją dzwony" M. J. Skaleckiej
Biją dzwony, dzwonią dzwony,
Na Zygmunta biją zew:
Przez zielone pól zagony
Ich potężny płynie śpiew.
Biją dzwony...Pies radosna
Poprzez cały leci kraj,
W złotym słońcu wstała wiosna
I z nią drogi trzeci Maj...
Grają trąby...Hej. wesele!
Patrzaj, Polsko, święty dzień
Dzisiaj do twych stóp się ściele,
Niech więc smutki idą w cień!
Grają trąby... dzwonią dzwony,
Radość dziś napełnia kraj.
W Polsce wielkiej, odrodzonej
Wiwat! Wiwat trzeci Maj!
OSOBA II:
Rozpoczęła się słynna sesja. Tego dnia na sali obrad znalazło się 110 zwolenników konstytucji i 72 przeciwników. Tekst konstytucji odczytał marszałek i wezwał do głosowania. Odpowiednio zestawione depesze z zagranicy wywołały wrażenie, ze Polsce grozi nowy rozbiór. Wtedy król oświadczył, że jedyny ratunek widzi w przyjęciu ustawy rządowej. Na sali zapanowała cisza.
OSOBA III:
Przerwał ją poseł Suchorzewski, który krzyczał, rozdzierał szaty, zaklinał się na Boga Wszechmogącego, padał na kolana i groził.
OSOBA II:
Mimo takich protestów Izba przyjęła ustawę, po czym odbyło się przy manifestacji ludu Warszawy uroczyste zaprzysiężenie. Konstytucja 3 Maja stała się faktem.
OSOBA V: recytuje słowa pieśni "Witaj Majowa Jutrzenko"
(w tle słychać melodię tej pieśni)
Witaj, majowa jutrzenko,
Świeć naszej polskiej krainie,
Uczcimy ciebie piosenką
Przy hulance i przy winie.
Witaj maj, piękny maj.
Dla Polaków błogi raj.
Ucisk braci naszych cisnął,
Niemoc w ręku król spała,
A wtem Trzeci Maj zabłysnął
I cała Polska postała
Witaj maj, piękny maj.
Dla Polaków błogi raj.
OSOBA III:
Konstytucja 3 Maja była pierwszą w Europie, a drugą na świecie po konstytucji Stanów Zjednoczonych. Co ważnego zawierała Konstytucja?
(wychodzi pięć osób i odczytują najważniejsze postanowienia Konstytucji)
1. Poważnie wzmacniała i usprawniała działalność władzy państwowej, a zatem sejmu i rządu.
2. Sejm uwolniono od przemocy magnatów i od liberum veto. Które obezwładniało przez lat z górą sto normalne prace ustawodawcze i kontrolne sejmu.
3. Do izby poselskiej weszło, choć jedynie z głosem doradczym, 24 przedstawicieli miast.
4. Wprowadzono zmianę w położeniu miast i mieszczan. Nadano im prawa, jakie przysługiwały dotąd szlachcie, za census czyniąc stan posiadania.
5. Chłopom zapewniono bliżej jeszcze wówczas nie określoną "opiekę prawa i rządu krajowego".
OSOBA VI: recytuje wiersz "Polonez Trzeciego Maja" A. Mickiewicza
Brzmi Polonez trzeciego Maja! - Skoczne dźwięki
Radością oddychają, radością słuch poją.
Dziewki chcą tańczyć - chłopcy w miejscu nie dostoją;
Lecz starców myśli z dźwiękiem w przeszłość uniosły,
W owe lata szczęśliwe, gdy senat i posły
Po dniu Trzeciego Maja w ratuszowej sali
Zgodzonego z narodem króla fetowali -
Gdy przy tańcu śpiewano;
WIWAT KRÓL KOCHANY!
WIWAT SEJM!
WIWAT NARÓD!
WIWAT WSZYSTKIE STANY!
OSOBA II:
Okres swobody, radości i nadziei trwał krótko. Dokładnie po 373 dniach Rosja ośmielona zdradą magnatów polskich, którzy zawiązali przed tronem Katarzyny II w Petersburgu konfederację przeciw konstytucji majowej, podjęła działania zaczepne. Akt zdrady potwierdzono oficjalnie we wsi Targowica na Ukrainie. Polacy przeciwko Polsce wezwali wroga do napaści.
OSOBA III:
Wydarzenie to stało się przyczyną wojny polsko - rosyjskiej w obronie Konstytucji. Przegrana Polski w tej wojnie przekreśliła dzieło Sejmu Wielkiego. Po powstaniu kościuszkowskim nastąpił trzeci rozbiór Polski. Kraj nasz przestał istnieć na mapie Europy.
OSOBY I, IV, V i VI recytują wiersz "Byłeś jak wielkie stare drzewo" K. K. Baczyńskiego
OSOBA I:
Byłeś jak wielkie, stare drzewo,
Narodzie mój jak dąb zuchwały,
Wezbrany ogniem soków źrałych
Jak drzewo wiary, mocy, gniewu.
I jęli ciebie cieśle orać
I ryć cię rylcem u korzeni
Żeby twój głos, twój kształt odmienić,
Żeby cię zmienić w sen upiora.
OSOBA IV:
Jęli ci liście drzeć i ścinać,
Byś nagi stał i głowę zginał.
Jęli ci oczy z ognia łupić,
Byś ich nie zmienił wzrokiem w trupy.
Jęli ci ciało w popiół kruszyć
By wydrzeć Boga z żywej duszy.
OSOBA V:
I otoś sanął sam odarty
Jak martwa chmura za kratami
Na pół cierpiący, na pół martwy,
Pokryty ogniem, batem, łzami.
W wielości swojej - rozegnany,
W miłości swojej - jak pień twardy.
OSOBA VI:
Haki pazurów wbiłeś w rany
Swej ziemi. I śnisz sen pogardy.
Lecz kręci się niebiosów zegar
I czas o tarczę mieczem bije,
I wstrzęśniesz się z poblaskiem nieba,
Posłuchasz serca: serce żyje!
OSOBY I, IV, V, VI (razem):
I zmartwychwstaniesz jak Bóg z grobu
Z huraganowym tchnieniem skroni.
Opracowanie: mgr Jolanta Skolimowska