PROCES POZNANIA W PEDAGOGIKE A WYBRANA KONCEPCJA PEDAGOGIKACZA - NOWE WYCHOWANIE.
Proces poznania naukowe otaczającego świata dokonuje się według określonego porządki. Punktem wyjścia takiego poznania jest obserwacja zjawisk i faktów oraz rejestrowanie wyników obserwacji. Kolejne czynniki procesu poznania to uogólnianie wyników obserwacji, ustalenie wzajemnych związków i zależności między poszczególnymi zjawiskami i faktami oraz ich wyjaśnianie w postaci hipotez. Weryfikacja hipotez i formułowanie twierdzeń o charakterze empirycznych praw nauki. Podstawą całego procesu poznania oraz najskuteczniejszym sprawdzianem prawdziwości wiedzy jest praktyka. Czynniki poznania naukowego stanowią elementy procesu poznania, które łączy przedmiot badań i metoda badawcza.
Nowe wychowanie było przede wszystkim spontaniczną, czasem skrajną krytyką tzw. szkoły tradycyjnej powstałej na podłożu pedagogiki J.F. Herbarta. Jako nowa koncepcja kształtowania i wychowania była prądem nasyconym wieloma kierunkami pozostającymi czasem względem siebie w opozycji, a także będącymi często wewnętrznie rozwarstwionymi. D.Drynda przyjmuje ogólną i formalną (dzięki temu bardziej pojemną) definicję mówiącą, że Nowe Wychowanie to ruch pedagogiczny zmierzający do odnowy i radykalnej zmiany w wychowaniu.
Aby dostrzec proces poznania w pedagogice Nowego Wychowania należy zaznaczyć, że szkoła tradycyjna ukierunkowana była na takie cechy jak: mały nacisk na własną, spontaniczną twórczość uczniów, jedynie szkoła stanowi teren uczenia się, panuje współzawodnictwo, zachęta do nauki poprzez zewnętrzne motywy, dominacja uczenia się pamięciowego, brak głosu uczniów w kwestii doboru treści nauczania, uczeń zwykle jest postacią bierną nastawioną jedynie na odbieranie wiedzy od nauczyciela.
Nowe Wychowanie powstało w odpowiedzi na krytykę szkoły tradycyjnej. Krytyka ta była ukierunkowana na brak indywidualizmu u Herbarta. Przedstawiciele nowego nurtu pedagogiki opowiadali się za samodzielnością dziecka w poznaniu, pajdocentryzmem (swobodny rozwój dziecka, przedkładający interes dziecka nad interes społeczeństwa). Uważali, że nauka miała wychodzić od dziecka, a nie jak było to w szkole tradycyjnej od nauczyciela, przez co uczeń miał mieć swobodę w działaniu i kierowaniu swoim rozwojem. Program nauczania miał wynikać z potrzeb uczniów.
Reasumując możemy stwierdzić iż cechy Nowego Wychowania wynikają z procesu poznania opartego na rzeczywistości szkoły herbartowskiej. W kolejnym etapach procesu poznania dochodzi do rejestracji i zinterpretowania wyników, które kierują nas do formułowania twierdzeń będących programem Nowego Wychowania. Skonstruowanie tego właśnie programu jest wcieleniem w życie poglądu, że najskuteczniejszym czynnikiem sprawdzającym wiedzę jest praktyka, która charakteryzuje nowy nurt pedagogiczny.