LECZENIE ŻYWIENIOWE
Pojęcie leczenia żywieniowego jest stosunkowo nowe i obejmuje sytuacje, w których przy istnieniu klinicznych lub biochemicznych objawów niedożywienia lub niedoborów, istnieje potrzeba planowego podania odpowiednich składników pożywienia dla ich wyrównania. Kliniczne lub biochemiczne objawy niedożywienia pojawiają się w populacji chorych szpitalnych bardzo często i pogłębiają się w okresie hospitalizacji. Niedożywienie chorych zwiększa chorobowość i śmiertelność, powoduje zaniki i dysfunkcję mięśni, upośledza odpowiedź immunologiczną, wydłużą okres pobytu w szpitalu oraz zwiększa koszty leczenia.
Leczenie żywieniowe ma na celu nie tylko uzupełnienie niedoborów pokarmowych, ale także oszczędzenie przewodu pokarmowego. Badania kliniczne porównujące skuteczność leczenia zaostrzeń nzj dietą bezresztkową, dowodzą, że jej stosowanie przynosi podobne efekty jak konwencjonalna sterydoterapia. Ze względu na liczne efekty uboczne prednisolonu i jego pochodnych, wydaje się, że stosowanie diety elementarnej, półpolimerycznej lub polimerycznej powinno być terapią z wyboru, szczególnie u dzieci, u których skutki uboczne kortykoterapii są znacznie poważniejsze niż u osób dorosłych. Lekarze z USA (71%) przedkładają leczenie nzj u dzieci konwencjonalnymi sterydami (prednisolon) i azathiopryną nad leczeniem dietą bezresztkową i budesonidem. Ten schemat terapii akceptuje tylko 21% lekarzy z zachodniej Europy. Ponad 60% europejskich gastroenterologów dziecięcych stosuje leczenie dietetyczne (w USA 4%). W badaniach klinicznych nie wykazano przewagi żywienia pozajelitowego nad dietą bezresztkową podawaną enteralnie, co powinno skłaniać do ograniczenia żywienia pozajelitowego do szczególnych przypadków.
Przyczyny niedoborów żywieniowych:
1. Nieprawidłowe żywienie.
2. Zmniejszona absorpcja z przewodu pokarmowego.
3. Zwiększony katabolizm.
4. Zwiększona utrata.
5. Współistnienie kilku opisanych czynników jednocześnie.
Kliniczna ocena stanów niedożywienia obejmuje: weryfikację ogólnego stanu chorego, skóry i tkanki podskórnej, stanu jamy ustnej, tkanki mięśniowej, obecności obrzęków lub wysięków do jam ciała, oraz najprostsze wskaźniki antropometryczne (masa ciała w kg, wysokość ciała w m.) oraz wyliczony z nich indeks masy ciała - Body Mass Index (BMI = masa ciała w kg. : wysokość w m2). Wskaźnik BMI < 20 wskazuje na możliwość istnienia niedożywienia a jego wartość poniżej 18,5 kg/m2 świadczy o przewlekłym niedożywieniu. Ważnym elementem oceny jest niezamierzony ubytek masy ciała w ciągu ostatnich 3-6 miesięcy. Następujące wartości prostych wskaźników biochemicznych wskazują na istnienie niedożywienia: albuminy krwi < 3,5 g/dl, transferyna < 200 mg/dl, prealbuminy < 15 mg/dl oraz całkowita liczba limfocytów <1500 w mm2.
Ogólne wskazania do wdrożenia leczenia żywieniowego:
1. Utrata masy ciała > 10% w okresie 3 miesięcy przed hospitalizacją.
2. Niedobory biochemiczne (albumina <3.4 g/dl).
3. przewidywany okres głodzenia > 7 dni.
4. Brak możliwości pokrycia zapotrzebowania kalorycznego i jakościowego droga doustną.
2