Łoziński made in France, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości, Felietony


Przy ladzie Barlimana (2) - Łoziński made In France

Wśród polskich Tolkienistów nieśmiertelny spór o to, które z tłumaczeń "Władcy Pierścieni", jest najlepsze, trwał, trwa i trwać będzie zapewne jeszcze długo. Największe cięgi zrywa tłumaczenie Jerzego Łozińskiego, któremu fani Śródziemia zarzucają przede wszystkim zbyt dosłowne tłumaczenie nazw i imion, a czasami również udziwnianie samego tekstu. Tymczasem okazuje się, że podobne do Łozińskiego podejście obrali także inni tłumacze prozy Tolkiena, w tym francuski tłumacz "Władcy Pierścieni", F. Ledoux.

Podczas lektury tłumaczenia Łozińskiego pierwsze, co rzuca się w oczy, to spolszczone nazwy i imiona. Weźmy choćby pana Bagosza czy Sama Gadułę, którzy mieszkają w swojskim hobbickim Siole. Wracającym z kina fanom ciężko rozpoznać na stronicach książki Bilba Bagginsa, Bag End czy Shire. Tymczasem francuscy widzowie mają nie mniejszy od nas problem. Ledoux państwa Bagginsów ("bag" to z angielskiego "worek") przetłumaczył na państwa Sacquet (a więc i również z workiem w nazwie, tyle że po francusku). Mieszkają oni w Cul-de-Sac czyli w Końcu Worka, jak tłumaczy się dosłownie nazwę Bag End. Pan Ledoux przebija więc tym samym nasze polskie Bagoszno! Takich przykładów we francuskim "Le Seigneur des Anneaux" można się naliczyć dziesiątki, jeżeli nie setki. Na tym jednak nie koniec.

Starsi czytelnicy na pewno pamiętają, że w starszym tłumaczeniu Marii Skibniewskiej Peregrin miał na nazwisko Tuk, nie zaś Took jak w oryginale. Ta prosta zmiana miała na celu zachowanie identycznej z angielskim oryginałem wymowy, podobnie jak Keleborn czy Kastamir, gdzie litery "c" w oryginalnej nazwie zastępowano "k". Francuzi posługujący się wymową zupełnie inną od Anglików musieli się posunąć znacznie dalej. Bilbo i Frodo musieli się przeobrazić w Bilbon'a i Frodon'a, Merry Brandybuck w Merry'ego Brandebouc'a, Saruman w Saroumane'a, a Sam Gamgee w Sama Gamegie. U Francuzów bowiem nasze zwykłe "u" zamienia się w coś w rodzaju pohukiwania sowy, a Shire zamieszkują nie hobbity lecz obbity czy też l'obbity jeśli dodamy przyimek (gdyż "h" w języku francuskim jest nieme i się go nie wymawia).

Francuscy bohaterowie zupełnie inaczej myślą i mówią niż nasza polska Drużyna, a co dopiero angielska. W książkach Tolkiena wypowiedzi postaci ujmowane są w cudzysłów, u nas ich wypowiedzi ogranicza pauza, u Francuzów zaś pauza jest tylko z jednej strony. Np.

Po polsku:
- Balrog! - krzyknął Aragorn.
Po angielsku:
"The Balrog!", shouted Aragorn.
Po francusku:
- Le Balrog!, s'écria Aragorn.

Francuskie wypowiedzi zdają się nie mieć końca i trudno wyłapać, co jest jeszcze opisem a co słowami postaci.. Tak czy inaczej każdemu tłumaczowi należy się odrobinę szacunku za włożoną w tłumaczenie pracę i poświęcenie. W końcu od jego inwencji zależy odbiór książki przez czytelnika. Aby dać wam lepsze zrozumienie, o co mi chodzi, kończę ten felieton czterema różnymi tłumaczeniami tego samego wiersza - utworu o Pierścieniach Władzy otwierającego "Władcę Pierścieni".

"Dla elfich władców pod niebem jasnym Trzy są Pierścienie,
Dla krasnoludzkich podziemnych królów Pierścieni Siedem,
Dziewięć dla ludzi - tych ostatecznym śmierć jest przeznaczeniem,
Dla Władcy Mroku na czarnym tronie jest Pierścień Jeden
W Krainie Mordor, gdzie wiecznej nocy zaległy cienie.
Pierścień Jedyny, by władać wszystkimi, czarem je opętać,
Pierścień Jedyny, by wszystkie zgromadzić i w ciemności spętać
W Krainie Mordor, gdzie wiecznej nocy zaległy cienie."

(przełożył Marek Gumkowski)

"Trzy Pierścienie elfowym władcom szlachetnego miana,
Siedem krzatów monarchom w kamiennych sal koronie,
Dziewięć ludzkim istotom, którym śmierć pisana,
Jeden dla Władcy Ciemności, co trwa na mrocznym tronie
W Mordorze, moc którego zwycięży, nie chciana.
Ten Jedyny, by rządzić wszystkimi, ten Jedyny, by wszystkie odnaleźć,
Ten Jedyny, by zebrać je wszystkie i w ciemności zespolić więzami
W Mordorze, moc którego zwycięży, nie chciana."

(przełożył Jerzy Łoziński)

"Trzy Pierścienie dla królów elfów pod otwartym niebem,
Siedem dla władców krasnali w ich kamiennych pałacach,
Dziewięć dla śmiertelników, ludzi śmierci podległych,
Jeden dla Władcy Ciemności na czarnym tronie
W Krainie Mordor, gdzie zaległy cienie,
Jeden, by wszystkimi rządzić, Jeden, by wszystkie odnaleźć,
Jeden, by wszystkie zgromadzić i w ciemności związać
W Krainie Mordor, gdzie zaległy cienie."

(przełożyła Maria Skibniewska)

"Trzy Pierścienie dla królów elfickich pod niebem jasnym,
Siedem dla krasnoludzkich władców we dworach kamiennych,
Dziewięć dla ludzi, którym śmierć jest sądzona,
Jeden Czarnemu Władcy na czarnym tronie
W Mordorze, ziemi, gdzie Ciemność zaległa,
Jeden, by nimi władać, Jeden, by je znaleźć
, Jeden, by je zgromadzić i wszystkie skrępować
W Mordorze, ziemi, gdzie Ciemność zaległa."

(przełożył Tadeusz Olszański)



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Nibymagia, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości, Felietony
Barwna monochromia, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości, Felietony
Magiczna emerytura starego głupca, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości, Felietony
Jechać każdy może czyli jak Valarowie stali się Valheru, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości, F
Eomer, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości, Felietony
Nibymagia, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości, Felietony
Litania Loretańska w quenya, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości, Nieposegregowane materiały o
Tłumaczenia i teksty piosenek z filmu, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości
Biblijne przesłanie w pracach Tolkiena, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości, Nieposegregowane m
Inne tłumaczenia piosenek z filmu, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości
piosenki tolkienowskie, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości
Teksty piosenek elfickich z LOTR, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości
Litania Loretańska w quenya, Tolkien, Inne teksty na temat twórczości, Nieposegregowane materiały o
ks dr Dziewiecki M, ks Skreczko A Wybrane teksty na temat wychowania
Maciejewski Opracowanie na temat twórczości Norwida [obszerne]
Made in USA Spojrzenie na cywilizację amerykańską Guy Sorman
Made in USA Spojrzenie na cywilizację amerykańską Guy Sorman
Scenariusz inne teksty kultury na pograniczu słowa
Inne teksty kultury na lekcjach języka polskiego

więcej podobnych podstron