Endoprotezy biodrowe, Ratownictwo medyczne, Ortopedia

Najliczniejszą grupę pacjentów w ambulatoriach ortopedycznych w Szwecji stanowią osoby ze złamaniami i pęknięciami bioder. Rocznie jest to około 18 tysięcy pacjentów. W ostatnich latach w nagłych operacjach bioder coraz częściej stosuje się tzw. półprotezy.
Dotychczas nie udało się naukowo udowodnić, czy tzw. bipolarne półprotezy z ruchomymi główkami stawowymi są lepsze niż starsze, unipolarne protezy z nieruchomą główką stawową. Badania w tej dziedzinie prowadzono na niewielką skalę, przez co trudno uznać ich wyniki za miarodajne. Wielu ortopedów przyjęło jednak, że nowsze implanty przynoszą lepsze rezultaty i powodują mniejsze ścieranie chrząstki w stawie biodrowym.

W najnowszym raporcie rocznym Szwedzkiego Rejestru Protez Biodrowych znalazły się statystyki, które wskazują na całkowicie odmienną tendencję. "Byliśmy bardzo zaskoczeni, gdy okazało się, że stosowanie protez unipolarnych prowadzi do mniejszej liczby powtórnych operacji niż w przypadku protez bipolarnych" - mówi Cecilia Rogmark, ordynator kliniki ortopedii Szpitala Uniwersyteckiego MAS w Malmö, odpowiedzialna za część rejestru obejmującą półprotezy.

Powtórna operacja dwa razy częściej

Do Szwedzkiego Rejestru Protez Biodrowych zgłaszane są informacje o operacjach bioder ze wszystkich szpitali - zarówno prywatnych, jak i państwowych. Rejestr obejmuje ponad 95 proc. wszystkich operacji endoprotezoplastyki.

Najnowszy raport za rok 2007 przedstawiono jesienią zeszłego roku. Wynika z niego, że w latach 2005-2007 trzeba było powtórzyć około 3 proc. operacji bioder z użyciem półprotez. W przypadku najpopularniejszych implantów, Lubinus i Exeter, prawie dwa razy częściej należało wymienić lub usunąć jakąś część endoprotezy podczas ponownej operacji, jeśli użyto bipolarnej główki stawowej, w porównaniu do endoprotez z unipolarną główką. Przyczyny tego nie udało się dotychczas wyjaśnić. Odpowiedzialni za rejestr operacji endoprotezoplastyki uważają więc, że jest zbyt wcześnie, aby sformułować ogólne zalecenia typu: lepiej stosować półprotezy unipolarne zamiast bipolarnych.

Możliwą przyczyną, na którą zwraca uwagę raport, są dodatkowe etapy, których wymaga operacja z użyciem główki bipolarnej. Mogą one zwiększać ryzyko wystąpienia operacyjnych problemów technicznych. To z kolei może zwiększać prawdopodobieństwo konieczności powtórnej operacji.

Poszukiwania przyczyn

Dane z rejestru wskazują, że nie ma różnic wieku między pacjentami, którym implantuje się unipolarne bądź bipolarne półprotezy. Niemniej może być tak, że pacjenci, którym wszczepia się endoprotezy bipolarne są ogólnie zdrowsi niż pacjenci otrzymujący protezy unipolarne. To z kolei może bardziej skłaniać lekarzy do zalecania powtórnej operacji, jeśli jedna z części implantu musi zostać wymieniona.

"Aby sprawdzić, czy pacjenci są selekcjonowani do konkretnego typu protezy ze względu na ich ogólny stan zdrowia, porównamy rejestry z rejestrem pacjentów" - mówi Johan Kärrholm, profesor ortopedii w Szpitalu Uniwersyteckim Sahlgrenska.

Jeśli tendencje, które wynikają z rejestru, zostaną potwierdzone przez zestawienie ich z danymi o ogólnym stanie zdrowia, będzie to przełom, ponieważ materiał z rejestru pacjentów jest bardzo obszerny, a do tej pory nie ma danych świadczących o tym, który rodzaj protezy jest najlepszy dla pacjentów. "We wcześniejszych badaniach, które porównywały półprotezy, wzięło udział kilkaset chorych. W naszym rejestrze mamy tysiące pacjentów z problemami dotyczącymi stawu biodrowego" - zwraca uwagę Cecilia Rogmark.