Bezrobocie - stosunek liczby bezrobotnych do zasobów siły roboczej. Bezrobocie płynne - nie przekraczające 3-5% zasobów siły roboczej w kraju, przerwa w pracy może być spowodowana zmianą miejsca w pracy, przekwalifikowaniu się, praca sezonowa, dobrowolne nie zgłoszenie się do pracy. B. strukturalne - zawiera bezrobocie techniczne, rozwój technologiczny mały popyt na niektóre dobra. B. koniunkturalne - bezrobocie zależy od koniunktury. inflacja - spadek siły nabywczej pieniądza, wzrost cen i jakości w pewnym czasie. Inflacja ma miejsce, gdy wzrastają koszty towarów i usługi, a to nie równoważy się z obniżeniem kosztów innych towarów i usług, wtedy mamy wzrost cen. Najczęściej stosowaną miarą inflacji jest indeks cen konsumpcyjnych (wskaźnik kosztów utrzymania): jest to stosunek kosztów dóbr konsumpcyjnych objętych reprezentatywnym koszykiem w każdym roku badania do kosztów tych dóbr w roku bazowym. Inflacja ciągniona przez popyt (i.popytowa, i.nabywców) - całkowita wielkość planowanych wydatków wzrosła szybciej niż wielkość produkcji, może być stymulowana przez obniżenie wartości pieniądza lub wydatki rządu. Inflacja kosztowa (i.dostawców) - wzrost cen surowcowych na rynkach światowych, np. ropy naftowej, monopole zwiększające swoje ceny ze względu na większy popyt, związki zawodowe wymuszają wzrost cen co powoduje wzrost kosztów wytwarzania, wzrost cen surowców strategicznych. Przyczyny: niestabilność rządu, ciągła jego zmiana, klęski, nieurodzaje, spadek kursu wymiennego waluty krajowej. Inflacja strukturalna - pojawia się wtedy kiedy producent nie nadąża ze zmiana struktury produkcji spowodowaną zmiana struktury gospodarczej. Przyczyny: zmiana technologii wytwarzania, nowa konkurencja, rząd zmienia się, a producenci nie nadążają szybko i sprawnie zmienić sposobu produkcji. Tłumienie inflacji - określić z jakim rodzajem inflacji mamy do czynienia, inflacja ciągniona przez popyt (zmniejszyć wydatki rządu, zwiększyć wpływ do budżetu), inflacja kosztowa (zmniejszyć koszty na monopol, zwiększyć popyt na niektóre produkty, surowce strategiczne uzależnić od jego dostawcy) inflacja surowcowa (szybka reakcja na zmiany rynkowe, zyskują dłużnicy i budżet państwa, tracą podatnicy i Ci co maja depozyt w banku. koszt alternatywny - wartość pewnej niewykorzystanej alternatywy, jak nie ograniczymy zasobów zawsze będziemy ponosić koszt. Krzywa możliwości produkcji - przedstawienie różnych kombinacji dóbr z wykorzystaniem wszystkich zasobów, pokazuje różne możliwości produkcji. Linia prosta pokazuje że musimy zmniejszyć ilość jednego dobra aby drugie dobro miało wartość stałą. Inna krzywa może pokazywać nam że gdy wzrasta produkcja jednego dobra, to musimy zrezygnować z większej ilości drugiego. Dobro inwestycyjne - może służyć procesom produkcyjnym. Metoda poprawy produktywności małych dóbr: recycling, nowe technologie, substytucja surowców, korzyści skali: obniżenie kosztów jednostkowych w związku ze zwiększeniem produkcji i wykorzystaniu wszystkich materiałów. Pieniądz - usprawnienie handlu, środek wymiany, skrócił czas potrzebny na wyszukiwanie partnerów handlowych, kapitalizowanie korzyści. Handel zagraniczny: teorie kosztów bezwzględnych - dwa kraje, dwa produkty, teoria kosztów względnych - kraje mogą ze sobą handlować i odnosić korzyści. Rynek - miejsce spotkań, rynek wolnej konkurencji nie ma barier. Istota monopolu - jedna firma(monopolista), istnieją bariery wejścia na ten rynek, nie jest przejrzysty. Konkurencja monopolu - wielość po stronie popytu, niektórzy producenci po stronie podaży, bariery wejścia na ten rynek, cena jest ustalona duopol - dwóch producentów po stronie podaży oligopol - wielość po stronie popytu, kilku producentów, producenci ustalają ceny podpatrując innych producentów, rynek jest przejrzysty popyt - chęć zakupu poparta środkami pieniężnymi (efektywny) określony towar w danej cenie. popyt potencjalny - marzenia, zamiary nie poparte środkami pieniężnymi: popyt jednostkowy, krajowy, globowy determinanty - moda, cena, sezonowość, reklama, dochód konsumentów, rozmiary populacji, klęski żywiołowe, wojna, ceny innych dóbr. krzywa popytu - gdy krzywa przesunie się na zewnątrz następuje wzrost popytu

paradoks Giffena - wzrost popytu wzrasta ze wzrostem podaży, dotyczy zwłaszcza artykułów pierwszej potrzeby np.żywnościowych, wzrasta ceny a my musimy kupować więcej, dotyczy najuboższych warstw społecznych

podaż - ilość dóbr dostarczanych przez danych producentów w danym czasie i w danej cenie. Na podaż ma wpływ koszt produkcji, cena danego dobra, stosowne technologie, ograniczenie zasobów.

nałożenie krzywej popytu i podaży

cena - ilość środków finansowych, które musimy dać za coś, zależy od kosztów produkcji, cen stosowanych przez konkurencję, gotowości konsumentów do akceptacji takich cen. Mechanizm kształtowania się cen nakazuje, że cena jest odzwierciedleniem procesów rynkowych. różne funkcje, wpływy cen: wpływ na popyt i podaż, informuje o ilości kosztów potrzebnych do zakupu danego dobra, informuje jak powinny zachować się zakłady, funkcje redystrybucyjne (koszt wytwarzanie, zysk, podatek, cło) za pośrednictwem cen następuje przesunięcie zysków od jednych grup do drugich, funkcja motywacyjna. formuła kosztowa - cena dostosowana do popytu formuła ustalenia ceny wg cen towarów konkurencyjnych - cena uzależniana jest od innych towarów zaspakajających tą samą potrzebę cena administracyjna - są to ceny ustalone przez firmę mającą wyłączność produkcji lub sprzedaży określonego dobra bądź są to ceny ustalone przez producentów tego samego wyrobu, ustalone są katalogowo. ceny urzędowe - ustalone administracyjnie, np. ceny leków, telekomunikacja ceny maksymalne - brak pewnych usług na rynku nie doprowadzi do pogorszenia rynku ceny minimalne - mają podwyższać ceny dla producentów lub dostawców ceny orientacje - ustalone są w rozproszonej produkcji (np. rzemiosło) wpływają na ograniczenie konkurencji, mają zorientować rzemieślników w cenach jakie mają ustalać ceny dumpingowe - sprzedaż towarów na rynkach zagranicznych po cenach niższych od kosztów krajowych elastyczność popytu - współczynnik elastyczności cenowej popytu
(procent zmiany popytu do procentu zmiany ceny) E_p=1 - popyt jest proporcjonalny lub neutralny ,zmiana ceny wywoła równą co do wielkości zmianę popytu. E_p>1 - popyt b. elastyczny, jeżeli cena wzrośnie o 20%, to spadek popytu będzie > niż 20% (cena obniży się o 30%,popyt wzrośnie o 40%), E_p<1 - spadek ceny spowoduje mniej niż proporcjonalny wzrost popytu, E_p =0 - popyt sztywny, jeżeli zmiana ceny nie wywoła żadnych zmian w popycie. E_p = ∞ - popyt doskonale elastyczny, drobna zmiana cen spowoduje przejście do konkurencji.

Współczynnik dochodowej elastyczności popytu, w miarę wzrostu
dochodu następuje zmniejszenie się popytu a dobra niższe.

Współczynnik elastyczności mieszanej - reakcja popytu na dane dobro A przy zmianie ceny na dobro B. z tych współczynników głównie korzystają przedsiębiorstwa i rząd do optymalnych ustalenia podatków. Zasada racjonalnego postępowania - jednostka ma preferencje i potrafi w pewnym gronie określić swoje potrzeby, jednostka jest w stanie uporządkować wszystkie swoje potrzeby i zhierarchizować je, jednostka będzie dokonywać takich wyborów, które pozwolą jej na osiągniecie większych korzyści niż kosztów. Jednostka może wybrać alternatywę, robi to kosztem innej alternatywy, każdy wybór wiąże się z kosztem, jednostka stale dążąc do polepszenia swej sytuacji będzie wybierać takie warianty, które przyniosą jej więcej korzyści niż kosztów. Koncepcja racjonalnego zachowania ma zastosowanie w wielu dziedzinach zachowanie racjonalne - zachowanie przy którym osiągamy większe korzyści nic ponosimy koszty z.irracjonalne - sposób postępowania polegający na podjęciu dużego ryzyka w stosunku do możliwości osiągnięcia zysku formy płac - wynagrodzenia mają formę pieniężną, materialną, płaca ma charakter motywacyjny czasowe formy płac - ich istotą jest wynagrodzenie pracownika za określony czas pracy (zalety: łatwość, prostota, niski koszt administracyjny) Dniówka zadaniowa (pracownicy fizyczni), akord (płaca niestabilna, obarczona dużym ryzykiem) - pracę charakteryzuje szybkie tempo, monotonność prowizyjna forma płacy - może być wypłacana na bieżąco, bądź okresowo, wynagrodzenie to jest zależne wyłącznie od wartości określonych przez pracownika, materiału, trudności współpracy; pracownik jest w stanie zarobić więcej niż kierownik; pracownik partycypuje w zyskach firmy zadaniowa forma płacy - łączy czasową, premiową i okresową formę płacy innowacyjna forma płacy - wynagrodzenie nie tylko w formie pieniężnej ale też w postaci dóbr materialnych

przedsiębiorstwo - jest to jednostka wyodrębniona ekonomicznie i prawnie, której najważniejszym celem jest zysk, również przetrwanie na rynku (wyodrębniona ekonomicznie czyli posiada niezbędne środki do funkcjonowania, wyodrębnienie prawne, zdolność do podpisywania umów, pobierania kredytów) przedsiębiorstwo własności indywidualnej - spółki (zrzeszenie osób lub kapitału utworzone w celu prowadzenia działalności gospodarczej) osobowe- odpowiedzialność jest przypisana do odpowiedniej osoby; sp z o.o. i akcyjna - mają osobę prawną, zarządzanie w niej może być oddzielone od własności kapitałem funkcje niezależne od własności kapitału, może być wielu właścicieli, mogą być anonimowi, nie ryzykują swoim majątkiem, co najwyżej tracą udziały, ale nie tracą własności prywatnej decyzje konsumenta - przewidywalne przejawy ludzkich zachowań, wartość, jaką dany człowiek przywiązuje do jakiegoś dobra zależy od nasycenie tym dobrem

użyteczność krańcowa - dodatkowa satysfakcja uzyskana ze spożycia każdej następnej jednostki danego dobra, określa różnorodność i ilość dóbr i usług, które nabywamy równowaga konsumenta - użyteczność krańcowa nabywanych przez konsumenta dóbr jest sobie równa, stan stabilności zwyczajów nabywanych przez konsumenta, przy których jednostka maksymalizuje swoją satysfakcję prawo malejącej użyteczności krańcowej U_k,c - użytecznośc krańcowa kanapki, coli P_k,c - cena kanapki, coli

U_k / P_k = U_c / P_c

Rynek finansowy:

rynek pieniężny: okresowe lokaty, weksle, kredyty, czeki rynek bankowy: długoterminowe lokaty i kredyty, bony komercyjne rynek papierów wartościowych: akcje i obligacje rynek walutowy: kupno i sprzedaż walut akcje - wyróżniamy pojedyncze, zbiorcze, lub zwykłe(dywidenda waha się, zysk może być reinwestowany) oraz uprzywilejowane(dywidena jest takla sama, stała, zysk nie może być rozinwestowany); obligacje - zobowiązanie dłużne emitenta w srtosunku do każdego kolejnego posiadacza tego dokumentu, obligacje skarbowe(emitowane przez państwo) obligacje komunalne(emitowane przez przedsiębiorstwo, państwo instytucje samorządowe)

---