Rozrod bydla
Diagnostyka ciazy u samic zwierzat domowych
Metody klininczne
-badanie palpacyjne przez powloki brzuszne
-badanie per rectum
-badanie usg
-badanie ultrasonograficzne
-badanie rtg
-stosowanie odpowiednich hormonow
Labolatoryjne rozpoznawanie ciazy
-metody biologiczne - nie stosowane obecnie
-metody chemiczne
-metody immunologiczne
Rozpoznawanie ciazy u krow
Metody kliniczne
-badanie per rectum
-badanie usg
Metody labolatoryjne
-okreslenie poziomu proesteronu w mleku i surowicy krwi
-oznaczanie poziomu estrogenow w mleku lub kale
-oznaczanie specyficznych czynnikow ciazowych w krwi
Badanie per rectum
-u chudych jalowek mozna czasami stwierdzic ta metoda ciaze juz w pierwszych 4rech tygodniach wymacujac zarodek wielkosci ziarna fasoli
- w okresie 5-8 tyg ciazy stwierdza sie scienczenie sciany macicy i fluktuacje w ciezarnym rogi, wystepuje zjawisko trojtaktu tj obecnosci blon plodowych, wyczuwalny pecherz plodowy wielkosci jaja kurzego w 8 tyg
-w 3- miesiacu ciazy macica osiaga wielkosc glowy ludzkiej, mozna wyczuc plod na zasadzie balotowanie - przeciwuderzenu plodu, wyczuwalne staja sie lozyszcza
Dowody na ciaze:
-trojtaktu
-obecnosc plodu
-lozyszcza
Cialko jes ttwarde i wystaje ponad powierzchnie jak grzybek
C.d
-w okresie 4-5 miesiaca ciazy macica osiaga ksztalt balona, wyczuwa sie plod, lozyszcza i blony i wody plodowe. Wyczuwa sie drzenie tetnicy macicznej srodkowej
-w 5-6 miesiacu macica opuszcza sie na dno jamy brzusznej plod moze byc poza zaisegiem reki badajacego
-w 7-8 miesiacu plod staje sie znow dostepny do badania i mozna wymacac poszczegolne jego czesci, rozpoznanie ciazy nie nastrecza w tym okresie zadnych trudnosci.
Badanie usg
-coraz czesciej stosowane do rozpoznania wczesnej ciazy u krow
-badanie przeprowadza sie przez prostnice uzywajac sondy liniowej 5-7,5 MHz
-badanie usg mozliwe jest rozpoznanie juz 12-14 dninowej ciazy (zarodek w tym okresie ma wielkosc 2x7-12 mm)
W 28 dniu jest mozliwe rozpoznanie ciazy
-w praktyce badanie usg wykonuje sie od 28-30 dnia po kryciu. Od 21 dnia ciazy mozna obserwowac prace serca plodu
-w 2-3 mscu ciazy mozna okreslic wielkosc plodu mierzac odleglosc od podstawy glowy do przyczepu ogona w 35 dniu odleglosc ta wynosi 15 mm, a w 45 dniu 28 mm w 55 dniu 48 mm
-od 35 dnia wudoczne w obrazie usg sa brodawki maciczne
-Miedzy 60 a 100 dniem mozna okreslic plec plodu
-Po 120 dniu ciazy macica jest praktycznie nie dostepna do badnaia usg
Okreslanie poziomu progesteronu w mleku i surowicy krwi
- do wykonania w specjalistycznych labolatoriach pracujacych z izotopami
-stosowana do oznaczania poziomu progesteronu w mleku
-mleko do badania w ilosci 20 ml pobiera sie od krow, ktore nie wykazaly rui do 24 dnia po kryciu lub inseminacji
- u krow nie ciezarnych poziom progesteronu wynosi 0,7-2 ng/ml. U krow ciezarnych wynosi 2-11ng/ml
-wyniki negatywne sa zgodne ze stanem faktyczynm w 100%, wyniki dodatnie pokrywaja sie z wycielaniami w 85% (wiaze sie to z obumieraniem zarodkow, torbielami luteinowymi i obecnoscia cialka zoltego przetrwalego)
- po 8-10 tyg od krycia nalezy wykonac badanie per rectum w celu potwierdzenia ciazy
Metoda ELISA
-jest prosta i nie wymaga specjalistcycznych labolatoriow
-ma zastosowanie do okreslania poziomu progesteronu zarowno w mleku jak i w surowicy krwi
-interpretacja wnikow polega na porownaniu reakcji barwnej badanej proby ze standardem lub zastosowniem kolorymetru
-o ciazy swiadczy poziom progesteronu we krwi powyzej 2 ng/ml a w mleku powyzej 5 ng/ml
Okreslanie poiozmu estrogenow:
-wykorzystuje sie oznaczanie metoda RIA poziomu siarczanu estronu w mleku
-u krow ciezarnych powyzej 100 dnia ciazy osiaga poziom 150 pg/ml
-mozna oznaczac metoda RIA i ELISA poziom 17-alfa-estradiolu w kale od 120 dnia ciazy
Oznaczanie specyficznych czynnikow ciazowych
-oznaczanie PSPB- bialko o ciezarze czasteczkowym 50 000- 60 000. Wykrywa sie je metoda RIA w krwi od 24 dnia ciazy
-oznaczanie bPAG- glikoproteina o masie czasteczkowej 67 000 wytwarzana przez komorki lozyskai wykrywana met RIA w krwi od 28 dnia ciazy. Skutecznosc 94%
-ocznaczanie EPF- immunosupresyjna syubstancja o masie czaseczkowej 200 000 obecna w krwi juz okolo 4 godzin po zaplodnieniu. Jej wykrycie wymaga skomplikowanej metody- testu zahamowania rozetek
Rozpoznawanie ciezy u swin
Metody kliniczne
-badanie ber rectum
-badanie rtg
-badanie ultrasonograficzne
-badanie usg
-proba hormonalna
Metody labolatoryje
-oznaczanie poziomu estrogenow
-oznaczanie poziomu progesteronu
-oznaczanie wczesnego czynnika ciazowego
-biopsja sluzowkipochwy
Badanie per rectum
-malo przydatne w praktyce
-jedynie u duzych loch przy waskiej rece badajacego mozna diagnozowac ciaze od 30...
Badanie ultrasoniczne
-wykorzystujac efekt Dopplera
-fala ultradzwiekowa wysylana przez glowice aparatu odbita od przeplywajacej kri w sercu plodu, tetnicy maacicznej lub tetnicach pepowinowych zostae przeksztalcona w sygnal dzwiekowy lub obraz widoczny na ekranie oscyloskopu
Przykladem wykrozystania tej ultrafonografii jest utrasonii weterynaryjny detektor tetna
-glowice aparatu pokrywa sie zelem i przyklada stojacej losze nieco powyzej lini sutkow pod faldem kolanowym
-miedzy 15 a 25 dniem ciazy mozna slyszen gwizdzacy odglos z tetnicy macicznej akie maja byc odglosy wskazuje kaseta dolaczon do aparatu
-od 32 dnia odglosy z tetnic pepowinowych
-od 40 dnia slyszalne serce plodu jako dwubitny galopujacy sygnal o czestotliwosci 180-200 sygnalow/ min, tetno lochy 90-100/min
Badanie ultrasonograficzne usg
-wykrozystuje sie sektorowe i liniowe glowice o czestotliwosci 3,5- MHZ
-badanie wykonuje sie przez powloki brzuszne na swini stojacej
-glowice przyklada sie po lewej lub prawej stronie bocznej powierzchni jamy burzusznej, bezposrednio nad linia sutkow i doglowowo..
-pomiedzy 20 a 30 dniem stwierdza sie pecherze zarodkowe- czarne plamy rowno rozmieszczone w rogach macicy
-po 29 dniu widoczne bicie serca plodow
-trafnosc pozytywnych rozpoznan 90%, wykluczenie ciazy 50%
Proba hormonalna;
-proba polega na podawaniu unasieniany, lub krytym lochom preparatow zawierajacych gonadotropiny PMSG - 400 j.m i HCG- 200 j.m)
-preparaty podaje sie po 21 dniach od krycia lochom u ktorych nie wystapila ruja
- w przypadku braku plodnosci dochodzi do wysatpienia rui w ciagu kilku dni od podania prapratu
- gdy jest caza nie ma zadnej reakcji na preparat
-trafnosc rozpoznan ok 97%
Oznaczanie poziomu estrogenow
-ta metoda jest uznawana za najbardziej wiarygodna u swin 95-100% zgodnosci wynikow
-wykrozystuje sie oznaczanie siarczanu estronu w suroaiwcy krwi
-oznaczanie wykonuje sie miedzy 26 a 29 dniem po kryciu metoda RIA
-poziom estorgenu powyzej 0,5 pg/ml oznacza ciaze
-..
Oznaczanie poziomu progesteronu
-do oznaczenia progesteronu w surowicy krwi wykorzystuje sie metode RIA
-badanie wykonuje sie pomiedzy 17 a 24 dniem po kryciu
-stesenie powyzej 5 ng/ml swiadczy o ciazy
-dokladnosc 80-90%
Oznaczanie wczesnego czynnika ciazowego EPF
-jest to bialkowy kompleks o wlasciwosciach immunosupresyjnych wykrywany w surowicy ciezarnych kobiet i zwierzat
- u swin obecnosc EPF stwierdza sie juz po 4 godiznach od zaplodnienia
-wykrywanie wymaga skomplikowanej procedury- testu zahamowania rozetek (Obecnosc EPF w surowicy zapobiega powstawaniu rozetek w ksztalcie litery E pomiedzy limfocytami T a obcogatunkowymi erotrycytami
-obecnosc czynnika EPF wyspuje przez cala ciaze kontunuacja produkcji EPF wymaga obecnosci 4 zywych prosiat
-skutacznosc 95-100%
Biopsja nablonka pochwy
-do badania pobiera sie wycinek sluzowki pochwy wielkosci ziarna grochu i badanie histologicznym okresla sie ilosc warstw nablonka pochwy
- w czasie ciazy sa 2-3 warstwy, w okresie miedzyrujawym 4 a w rui 20
-badanie wykonuje sie od 21 dnia po kryciu-dokladnosc 90-100%
Rozpoznawaniu ciazy u malych przezuwaczy
Metody kliniczne
-omacywanie powlok brzusznych
-rtg
-metoda ultrasonograficzna
-usg
-metoda odbytniczo- brzuszna
Metody labolatoryjne
-oznaczanie poziomu progesteronu
-Biopsa blony sluzowej pochwy
Omcywanie powlok brzusznych
-mozna wymacac plody od 100 dnia ciazy
Badanie rtg
-obecnosc plodow mozna stwierdzic od 55 dnia ciazy punkty kostnienia
Badanie ultrasonograficzne
-badanie wykonuje sie na owcy siedzacej
0sonde aparatu przyklada sie w miejscu najmniej owlosionych powlok brzusznych ponizej faldu kolanowego
-podobnie jak u swinaparat wychwytuje tony sercowe plodu lub szmery zwiazane z krazeniem plodowym
-metode nalezy stosowac od 50-60 dnia ciazy
-od 66 dnia ciazy zgodnosc wyniki 99%
-Tetno podu w 62 dniu 224/min owcy 55-80
Badanie usg
-najbardziej optymalnym okresem do badania jest okres miedzy 35 a 50 dniem po kryciu
-uzwya sie glowicy 5 MHz a badanie wykonuje sie przez powloki brzuszne
-badanie przeprowadza sie na owcystojacej, przykladajac glowice w okolicy prawej pachwiny
-na obrazie moniwotra u ciezarnych owiec widac wypelnione plynem przestrzenie macicy, loyszcza i plod
-macica wypelniona plynem widoczna od 25-40 dnia ciazy
-lozyszcza i plodu staja sie widoczne ok 40 dnia
-Kosci plody uwidaczniaja sie od 75 dni
-Powyzej 100 dnia nalezy uzywac sondy 3,5 MHz
Meetoda prostniczo- bruszna
-nie zalecana ze wzgledu na ryzyko uszkodzenia prostnicy i poronien
-polega na wprowadzaniu do prostnicy plastikowego preta na glebokosc 30-35 cm po wczesniejszym wypelnieniu prostnicy siemnieniem lnianym
Oznaczanie progesteronu
-progesteron oznacza sie w surowicy krwi met RIA
-poziom progesteronu powyzej 2 ng/ml wskazuje na ciaze
-badanie wykonuje sie ok 28 dnia po kryciu
-skutecznosc 90%
Biopsja sluzowki pochwy
-do badania pobiera sie wycinek sluzowki powyzej zewnetrznego ujscia cewki moczowej
-u owiec nie kotnych nablonek zlozony jest z 12 warstw a od 30 dnia ciazy z 5 warstw, z powierzchwona warstwa komorek kuboidalnych
-Po 40 dniach ciazy zgodnosc wynikod 93-97%