UKŁAD GERL

- tworzą go:

• SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA = RETIKULUM ENDOPLAZMATYCZNE

• APARAT GOLGIEGO

• LIZOSOMY

SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA

= RETIKULUM ENDOPLAZMATYCZNE

• To rozbudowany kompleks błon wewnątrz komórkowych,

• Tworzą ją :

- rurki,

- pęcherzyki,

- cysterny (spłaszczone woreczki)

• Nie występuje w dojrzałych erytrocytach ssaków i w komórkach prokariotycznych.

• Funkcje :

- zwiększa powierzchnię wewnętrzną komórki,

- tworzy w obrębie cytoplazmy przedziały, w których zachodzą

procesy biochemiczne - zjawisko kompartmentalizacja.,

- stanowi system łączności.

- produkuje lizosomy

• Występuje w dwóch formach:

- retikulum endoplazmatyczne szorstkie

* do zewnętrznej powierzchni błony przytwierdzone liczne

rybosomy ( patrz dalej w tekście ),

* syntetyzuje białka.

- retikulum endoplazmatyczne gładkie

* brak rybosomów,

* syntetyzuje triglicerydy, fosfolipidy, glikolipidy,

cholesterol,

* bierze udział w tworzeniu otoczki jądrowej,

• Specyficzne formy siateczki:

- siateczka sarkoplazmatyczna - występuje tylko w komórkach

mięśniowych i uczestniczy w przewodzeniu bodźców.

- tigroidy (ciałka Nissla) - obecne w komórkach nerwowych

odpowiadają za intensywną biosyntezę białka. Skupiają jony.

- steroidy - kanały żółciowe

APARAT GOLGIEGO

• Tworzą go :

- pęcherzyki,

- cysterny

- wakuole

• Występuje w formie diktisomów

• Nie występuje w komórkach prokariotycznych.

• Funkcje:

- modyfikuje białka powstałe w siateczce szorstkiej,,

- zagęszcza i sortuje wydzieliny,

- wytwarza lizosomy,

- unieczynnia niektóre toksyny,

- syntetyzuje cukry.

LIZOSOMY

• Tworzą go :

- kuliste organella komórkowe wypełnione enzymami hydrolitycznymi.

• Nie występuje w komórkach prokariotycznych.

• Funkcje:

- odżywianie się komórek,

- trawienie zużytych składników własnej komórki,

- ochrona komórki przed drobnoustrojami,

- umożliwia zapłodnienie ( akrosomy plemników zawierają liczne

lizosomy),

- umożliwia regenerację i odbudowe komórek (osteoklasty).

• Zaburzenia w ich funkcjonowaniu są przyczyną:

- chorób nowotworowych,

- choroby Taya - Sachsa,

- stwardnienia rozsianego,

- rozedmy płuc.

RYBOSOMY

• Tworzą go :

- Nieobłonione struktury komórkowe - ziarna Palade'a

- złożone z rRNA i białek

• Występują w komórkach:

- prokariotycznych w cytoplazmie - małe - 70 S (30S,50S)

-eukariotycznych w cytoplazmie - duże - 80 S (40S,60S)

zwykle związane z błonami retikulum endoplazmatycznego,

-mitochondriach i chloroplastach - małe - 70 S (30S,50S)

• Funkcje:

- biosynteza białek komórek,

• Ilość :

- występują pojedynczo - rozsiane w cytoplazmie

- związane z błonami retikulum endoplazmatycznego

- w zgrupowaniach połączonych RNA w komórkach

prokariotycznych - polisomy

polisomy 

• Budowa:

- zbudowane z dwóch podjednostek:

* mniejszej - 30S - u prokariota

- 40S - u eukariota

* większej - 50S - u prokariota

- 60S - u eukariota

- podjednostki różnią się ilością i rodzajem budujących je białek

Budowa „małych”rybosomów u bakterii

Opracowanie - B. Kończakowska - Dziób

Opracowano na podstawie literatury:

• „Cytofizjologia” K.Ostrowski, J. Kawiak . PZWL

• „Cytologia i histologia” W. Lewiński. Wyd. OPERON

• „Molekularne podłoże biologii” W. Lewiński. Wyd. OPERON

• „Ultrastruktura komórki” W. Kilarski

---