PODSTAWY TEORETYCZNE I UWARUNKOWANIA POLITYKI SPOŁECZNEJ:

Konspekt:

1. definicja polityki społecznej

2. zakres przedmiotowy i dziedziny

3. podbudowa teoretyczna

4. uwarunkowania

5. modele

6. cel i instrumenty

AD.1 definicja polityki społecznej

*jako nauki

*jako praktyki

Jako nauki: rozumie się naukową teorię oraz towarzyszącą jej metodologię zajmujące się zagadnieniem potrzeb materialnych i duchowych człowieka oraz grup społecznych na określonych etapie rozwoju państwa, z uwzględnieniem geofizycznych i kulturowych uwarunkowań (najbardziej trzeba zwrócić uwagę na kategorię potrzeby społecznej, człowiek ma swoje potrzeby a polityka społeczna musi na nie reagować). Państwo rozwija się w czasie, obecnie jesteśmy w formie społeczeństwa obywatelskiego, forma rozwoju jest związana z rozwojem gospodarczym. Uwarunkowania geofizyczne powodują to, że potrzeby człowieka są zależne od położenia geograficznego (np. inne potrzeby mieszkaniowe w Afryce a na Syberii). Uwarunkowania kulturowe również rzutują na politykę społeczną (religia np. decyduje o potrzebach). Politykę społeczną trzeba więc dopasować do konkretnego społeczeństwa.

Jako praktyk: oznacza świadomą działalność państwa, organizacji społecznych i samego społeczeństwa w dziedzinie kształtowania warunków buty i pracy, zmierzających do optymalnego zaspokojenia indywidualnych i zbiorowych potrzeb.

+ definicja musi zawierać określenie podmiotów m.in. państwo, samorządy terytorialne bądź organizacje społeczne. Społeczeństwo powinno być podmiotem polityki społecznej. Pojedyncze osoby są podmiotami polityki społecznej jeśli widzą potrzeby innych i starają się zareagować i pomóc. Inne podmioty polityki społecznej: Unia Europejska, społecznie odpowiedzialny biznes = posiadacze własnych firm, przedsiębiorcy, którzy dostrzegają potrzeby m.in. personelu, sponsorują akcje charytatywne i inne działalności społeczne (też kulturalne); ekonomia społeczna - tworzenia podmiotów społecznych zajmujących się tworzeniem działalności przedsiębiorstw mających na celu realizacje ludzkich potrzeb.

+ obszary: potrzeby - bez nich nie można mówić o polityce społecznej.

Sfery polityki społecznej:

*jako nauki *jako praktyki

bytu pracy

pozamaterialna dobrobytu

psychospołeczna kultury społecznej

ładu społecznego

pozamaterialna- to czym zaspokajamy potrzebę nie ma postaci materialnej

psychospołeczna - poznanie mechanizmów społecznych, reguł działania w społeczeństwie

Jako praktyki:

w UE do tej pory najszybciej rozwijała się sfera pracy

ład społeczny - przepisy prawne regulujące zachowania społeczeństwa

DZIEDZINY POLITYKI SPOŁECZNEJ

1. Polityka ludnościowa i rodzinna

2. Polityka zatrudnienia

3. Polityka mieszkaniowa

4. Polityka zdrowotna

5.Polityka oświatowa

6.Polityka kulturalna

7. Polityka zabezpieczenia społecznego

8.Polityka zwalczania patologii społecznych itd.

AD. 7 to takie działanie państwa, które zabezpieczają społeczeństwo np. zabezpieczenie przed nadmiernym bezrobociem.

PODBUDOWA TEORETYCZNA POLITYKI SPOŁECZNEJ:

1.Teorie umowy społecznej

2.Teorie wykształcone na potrzeby polityki społecznej

3.Miejsce polityki społecznej wśród doktryn politycznych

AD.1. Teoria umowy społecznej - konstrukcje wyjaśniające dlaczego państwo zaczęło i kontynuowało (rozwijało) ingerowanie w potrzeby społeczne (ich realizacja).

Teorie umowy społecznej:

a) teoria minimalnego państwa Nozicka

Każda jednostka posiada naturalne prawa i obowiązki, naturalne tzn. ponadczasowe - prawo do życia, prawo do wolności, bezpieczeństwa itp.

Jeśli mają się zmienić prawa lub obowiązki, konieczne jest na to przyzwolenie jednostki.

Jednostka przyzwoli na takie zmiany w imię ochrony innych praw naturalnych.

+po 11 września ograniczono wolność - zwiększona kontrola na lotniskach - ludzie godzili się na takie utrudnienia na rzecz prawa do ochrony życia.

b)teoria zasłony niewiedzy Rawlsa

Istnieje obawa, że jednostki poprzez swoje zaniechania doprowadzą do sytuacji utrudniających ich funkcjonowanie. Państwo powołując się na zasłonę niewiedzy zachęca lub wymusza podejmowanie działań umożliwiających wszystkim członkom społeczeństwa równe uczestnictwo w korzyściach

+np. państwo wprowadza przymus posyłania dzieci do szkoły

+ w krajach skandynawskich każdy ma obowiązek zgłosić się do stomatologa przynajmniej raz w roku

+ w Polsce przymus oszczędzania na emeryturę

c) teoria powstania państwa Buchanana

Punktem wyjścia do tej teorii jest istnienie społeczeństwa pierwotnego. Czyli cofnięcie w czasie pomaga sobie uzmysłowić potrzeby społeczne. Społeczeństwo pierwotne to takie, które nie ma reguł (oprócz reguły silniejszego). Społeczeństwo pierwotne stopniowo dochodzi do wniosku, że potrzebne są reguły. Funkcjonowanie w takim społeczeństwie staje się coraz większym problemem. Konieczne jest stworzenie reguł postępowania. Należy utworzyć instytucje kontrolujące przestrzeganie tych reguł.

AD.2.

1. Teoria asymetrii

Teoria asymetrii mówi o tym, iż przyczyną istotnych problemów społecznych jest asymetria występująca w społeczeństwie. Dotyczy ona m.in. siły przetargowej, dostępu do kapitału, praw politycznych różnych grup. Im większa asymetria tym więcej problemów społecznych, np. na lubelszczyźnie w latach 90-tych pojawiła się asymetria pomiędzy pracodawcą a pracobiorcą, pracownik miał coraz mniejsze prawa, był wykorzystywany. Bezrobocie było silnie odczuwane.

2. Teoria nierówności

Teoria nierówności mów o tym, że tylko społeczeństwo, które się organizuje ma szansę wymusić respektowanie swoich celów na państwie. Społeczeństwo organizuje się np. w związki zawodowe i sięga po różne argumenty (w grupie siła).

3. Teoria sprzeczności społecznych

Teoria sprzeczności społecznych mówi o sprzecznościach które współcześnie decydują o kształcie polityki społecznej np. sprzeczność: im społeczeństwo staję się coraz bardziej zamożne, tym częściej wyraża niezadowolenie z działalności socjalnej państwa (obecnie jest to coraz bardziej widoczne w Polsce).

4. Teoria ideologiczności i instytucyjności

Teoria ideologiczności i instytucyjnośći - tłumaczy najistotniejsze przyczyny ważnych problemów społeczeństwa

a) ideologiczność - za odpowiednie problemy odpowiadają niewłaściwe ideologie bądź ich błędne wdrażanie w życie (np. błędy socjalizmu).

b) za szereg problemów odpowiadają instytucje działające w państwie. Wykazują one cechy wskazujące na problemy społeczne np. niereformowalność, brak kontroli, panowanie nad petentem, działanie uznaniowe (np. ZUS).

5. Program naukowy polityki społecznej.

Program naukowy polityki społecznej - tworzy on rady co robić, żeby skutecznie działać na polu społecznym. przykładowe rady:

*mobilizować inicjatywy obywatelskie (wciągać do działań prospołecznych)

*racjonalizować nieracjonalne postępowanie

AD.3.

Polityka społeczna w doktrynach ekonomicznych

Liberalizm

*wolność jednostki, własność prywatna, bogacenie się

*najlepsza moralnie jest ta działalność, która zmierza do maksymalnego zadowolenia największej liczby jednostek

*polityka społeczna jako oferta minimalizacji strat spowodowanych protestami społeczeństwa

Socjalizm

*społeczeństwo w warunkach równości

*człowiek jako ofiara nierówności społecznych, wyzysku, twardych reguł ekonomicznych itp.

*społeczna gospodarka rynkowa

Katolicka Nauka Społeczna

*katolicyzm społeczny - polega na wchodzeniu księży w środowiska najbiedniejszych, potrzebujących osób np. poprzez działalność misyjną.

*personalizm społeczny - jednostka ważniejsza od społeczeństwa, nie można jej wmawiać, że musi się dostosować bo społeczeństwo tak chce.

*encykliki społeczne - Rerum Novarum (1891 - socjalizm jest zły dla społeczeństwa), Pecem in Terris (pokój na ziemi gdy prawa naturalne jednostki będą respektowane), Laborem Exercens (Jan Paweł II, praca ludzka jako panaceum na bolączki społeczeństw, problemy generuje bezrobocie)

* zasady nauki społecznej Kościoła - dobro wspólne, solidarność, pomocniczość, uczestnictwo

Zasady nauki społecznej kościoła:

- zasada dobra wspólnego - wszyscy (politycy) powinni działać dla dobra wspólnego (dla ojczyzny, społeczeństwa),

- zasada solidarności - bezinteresowna służba bliźnim,

- zasada pomocniczości - struktury wyższego rzędu nie powinny zastępować tego, co mogą zrealizować struktury niższego rzędu; np. zasada decentralizacji państwa lub jak największe zbliżenie działań prospołecznych do osób potrzebujących,

- zasada uczestnictwa - zachęca do aktywności jednostek, aktywności zawodowej, politycznej, rodzinnej,

UWARUNKOWANIA POLITYKI SPOŁECZNEJ JAKO PRAKTYKI:

-geofizyczne, kulturowe, rozwojowe, teoretyczne, ustrojowe, prawne, międzynarodowe, ekonomiczne, historyczne, itp., itd., etc, tralala

Uwarunkowanie - czynnik, który tworzy warunki; determinanta, która tworzy politykę społeczną (jakie cele polityka społeczna chce osiągnąć, jak te cele osiągać)

Uwarunkowanie jest czynnikiem, który wpływa na cele i instrumenty polityki społecznej. W każdym kraju uwarunkowania są różne, w obrębie danego kraju mogą zmieniać się szybko, pod wpływem różnych czynników:

- uwarunkowania geofizyczne pod wpływem klimatu,

- uwarunkowania kulturowe mogą zmieniać się przez zmianę roli społeczeństwa, które wpływa na to, jak postrzegana jest polityka społeczna (np. aspekty religijne),

- uwarunkowania rozwojowe wiążą się z osiągniętym poziomem rozwoju społecznego, który wpływa na politykę społeczną,

- uwarunkowania teoretyczne pod wpływem tego, co podsuwa praktyce teoria, zasady,

- uwarunkowania ustrojowe pod wpływem aspektów ideologicznych- za co państwo czuje się odpowiedzialne, a co pozostawia społeczeństwu,

- uwarunkowania prawne:

* nowoczesna polityka społeczna posługuje się prawem jako jedną z głównych metod realizacji swoich celów,

* z mocy prawa dobra jednostkowe uzyskują status dóbr publicznych, to znaczy dóbr społecznie pożądanych w stopniu uzasadniającym poddanie ich prawnej ochronie,

* poprzez akty prawne nadawane są przywileje społeczne (np. becikowe),

* nie wszystkie prawa, które posiadamy, są respektowane,

***przez drogę prawną wchodzą w życie ustawy, uchwały, które określają normy, wprowadzają zmiany w polityce społecznej państwa, prawo nie działa automatycznie, ludzie mogą nie znać prawa i nie wiedzieć, jak dochcodzić swoich uprawnień,

-uwarunkowania międzynarodowe:

-Powszechna Deklaracja Praw Człowieka,

-Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych,

-Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych,

-Deklaracja o Postępie Społecznym i Rozwoju,

-Europejska Konwencja o Obronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności,

-Europejska Karta Społeczna,

-Karta Socjalna UE,

-Karta Praw Rodziny,

-Konwencja Praw Dziecka,

-Konwencje MOP (Międzynarodowej Organizacji Pracy),

jak działają uwarunkowania międzynarodowe?

-wpływ otoczenia międzynarodowego na rozwiązywanie problemów w danym kraju, np. efekt demonstracji (wzorcem jest inna społeczność),

-presja społeczności międzynarodowej poprzez początkową krytykę tego, co dzieje się w danym państwie, potem ochłodzenie stosunków z tym państwem, a następnie ostracyzm,

-działania polegające na tworzeniu różnych dokumentów, które zawierają etapy tworzenia:

-uzgodnienie dokumentu,

-różne sposoby zatwierdzenia dokumentu,

-sprawdzenie, czy jest to respektowane,

-różne interpretacje aktów przez kraje,

-jednemu państwu nie podoba się to, co dzieje się w innym, dochodzi do interwencji militarnej (uzasadnienie może pochodzić ze sfery socjalnej np. łamanie praw człowieka),

-są kraje, które ewidentnie łamią prawa człowieka i nic nie robią sobie z protestów innych (Chiny, bo są silne),

-dostosowania wewnątrz struktur: Polska jest w UE, musi się dostosowywać,

-uwarunkowania m-narodowe pełnią funkcję standardów, „drogowskazy” dla państw pozostających „w tyle” - ale różnie bywa z wymagalnoscią,

-uwarunkowania ekonomiczne:

1. wspólne korzenie

zarówno polityka społeczna jak i ekonomiczna wywodzą się z ekonomii (mają wspólne korzenie), zainteresowane zaspokajaniem potrzeb społeczeństwa, polityka społeczna jest nazywana CÓRKĄ ekonomii (ekonomiści zbaczali z głównegonurtu, szukali wpływu ekonomii na życie ludzi)

2. wspólne cele

zdarza się, że obie te polityki realizują te same cele (wzmacnia to związki między politykami, np. przy ograniczaniu bezrobocia), cele ekologiczne, mieszkalnictwa, obszary wspólnych zainteresowań to polityka walki z bezrobociem, cele ekologiczne, polityka mieszkaniowa,

3. wzajemne oddziaływanie

polityka ekonomiczna wpływa na politykę społeczną i odwrotnie, np.:

-polityka ekonomiczna doprowadza do wysokiej inflacji, ma to skutki społeczne (np. obniżenie standardu życia)

-inwestowanie w człowieka przez politykę społeczną (kapitał społeczny) prowadzi do polepszenia kwalifikacji i zwiększenia korzyści dla gospodarki,

4. związki krótko i długookresowe

krótki okres (1 rok): polityka społeczna przegrywa z ekonomiczną (np. budżet); krótki okres nie sprzyja polityce społecznej, swoje znaczenie ujawnia dopiero w długim okresie (ponad 1 rok). W Polsce nie ma polityki społecznej długookresowej.

5. odmienne punkty widzenia

polityka społeczna i ekonomiczna mają odmienne punkty widzenia. Politykę ekonomiczną najbardziej interesują problemy gospodarcze, a dopiero potem problemy społeczne, w polityce społecznej jest odwrotnie.

Działania polityki społecznej są skierowane do poszczególnych jednostek, polityka ekonomiczna kieruje się do społeczeństwa lub grup społecznych, jak np. konsumenci.

6. konkurencja o ograniczone środki

obie polityki muszą konkurować o ograniczone środki, walka o nie może być oparta na sile przetargowej, nie da się zrealizować WSZYSTKICH celów społecznych i ekonomicznych, trzeba wybierać najważniejsze.

Ekonomiczne uwarunkowania polityki społecznej:

1. Paradoks Martineza: ze społecznego punktu widzenia sytuacja „pełnych sklepów i pustych kieszeni” oraz „pustych sklepów i pełnych kieszeni” jest podobna (w żadnej z tych sytuacji nie można nabyć produktów), potrzeby społeczne nie mogą być zaspokojone.

W Nikaragui - za rządów Somozy były „pełne sklepy i puste portfele”, za komunistów „puste sklepy i pełne portfele”. Pojawiał się totalny niedobór albo nadmiar towarów.

Zawsze są grupy potrzebujących, gospodarki nie mogą zapewnić innej sytuacji niż taka, w której niektórym może brakować pieniędyzy.

2. Zasoby i Uprawnienia: Zasoby to dobra, usługi i infrastruktura z nimi związana. Uprawnienia to status, pozycja socjalna i poziom dochodów.

O tym, ile gospodarka wyprodukuje, decydują możliwości.

Mamy zasoby, a z drugiej strony uprawnienia. Zasoby tworzy gospodarka, a nieudolna gospodarka może prowadzić do małej produkcji,

Uprawnienia- „bilety wstępne”, do dotarcia do zasobów, dostępność pewnych dóbr zależy od posiadanych pieniędzy, statusu (dojść, znajomości), pozycji socjalnej itp. (becikowe- urodzenie dziecka pozwala na zaczerpnięcie pieniędzy).

Uprawnienia to pieniądze, status, znajomości (np. na rynku pracy) - szanse uszczknięcia zasobów,

Uprawnienia zależą od mechanizmów państwa (np. związanych z korupcją) oraz możliwości gospodarki.

Państwo może mieć wpływ na uprawnienia, chociaż nie powinno mieć zbyt dużego wpływu (np. na ilość pieniędzy).

3. Zawodność Rynku (teoria dóbr publicznych): rynek czasem jest nieudolny, bo:

-rejestruje potrzeby, za którymi stoi siła nabywcza - ludzie zgłaszają chęć kupienia i/lub pieniądze, rynek jest w stanie to rozpoznać i reagować (np. wększa produkcja, itd.) rynek nie zauważa niektórych problemów społecznych, lub robi to słabo (np. problem ubóstwa, problem niepełnosprawności), nie ma automatyzmu działań .

nie ma reakcji na problem ubóstwa, ubogi nie zgłasza się na rynek, więcrynek nie wie o jego istnieniu, nie może reagować.

-nie zawiera mechanizmów wyrównujących dochody - zbyt duże różnice w dochodach wynikają z nadmiernego wykorzystania mechanizmu rynkowego. Rynek nakręca dysproporcje w dochodach. Nie ma mechanizmów zminiejszających różnice w dochodach. Stawiając TYLKO na rynek, dysproporcje będą się pogłębiać.

-reaguje TYLKO na aktualne relacje - rynek nie jest w stanie przewidywać, przygotować się do sytuacji, jaka nastąpi w przyszłości (np. wyż demograficzny). Są obszary, problemy nieprzewidywalne.

-pojawiają się efekty zewnętrzne - niekorzystne konsekwencje działania rynku, gdy nie działa państwo powodują efekty zewnętrzne, np. zanieczyszczenie. Działania niekorzystne są niemierzalne, nie można wykazać ich jako koszt - więc nie można ich obniżyć. Rynek nie był w stanie się uwrażliwić.

-dobra publiczne - pochodzą od państwa, a nie z rynku. Inwestor nie mógłby liczyć na zwrot poniesionych kosztów produkcji takich dóbr (np. ochrona zdrowia, edukacja). Koszty mogą być zbyt wysokie, nikomu nie opłaca się w tym działać. Państwo przekształca dobra w dobra publiczne, sposoruje.

-monopolizacja - stawianie warunków trudnych do przyjęcia, utrudnienia. Rynek sam nie może się obronić, wręcz zachęca do zajmowania coraz silniejszej pozycji na rynku.

4. Ograniczenia Interwencjonizmu: istnieją granice, które wyznacza ekonomia dla interwencjonizmu państwa, pewnych granic państwo nie może przekroczyć.

1. Wolności gospodarcze,

2. Swobodna konkurencja,

3. Istotne zadania gospodarcze, np. inflacja,

4. Wzrost ekonomiczny,

5. Ekonomiczne Formy Działań: ekonomia organizuje środki i je wydatkuje.

1. Ubezpieczenia (mogą być emerytalne, rentowe, chorobowe). Oczekujemy od ubezpieczyciela wypłaty środków w w/w wypadkach.

2. Świadczenia nieskładkowe (niezidentyfikowane wpływy na rzecz tych, którzy są w danym momencie potrzebujący).

Historyczne uwarunkowania polityki społecznej:

-początki polityki społecznej,

-narodziny współczesnej polityki,

-siły wspierające powstanie polityki,

-etapy rozwoju na świecie.

HISTORYCZNE UWARUNKOWANIA POLITYKI SPOŁECZNEJ

1. Początki PS

2. Narodziny współczesnej PS

3. Siły wspierające powstanie PS

4. Etapy rozwoju na świecie

Społeczeństwa w poszczególnych etapach rozwoju zdobywają nowe udogodnienia społeczne.

Czasy końca XIX wieku to narodziny PS.

Ad.1. trudno określić początki polityki społecznej, były pojedyncze działania np. łożenie na ubogich, pomoce. Współczesna polityka społeczna rozpoczyna się wraz z kapitalizmem (koniec XVIII- pocz. XIX wieku). W tamtej sytuacji (wyzysk człowieka przez człowieka) nie miała rozwiązania - jedni mieli kapitał, inni nie mieli nic. Nie było praw, regulacji czasu pracy i bezpieczeństwa [ziemia obiecana]

Coraz większe straty społeczne, chciano uregulować.

Ad 3. Siły wspierające powstawanie PS

*Postępowi przemysłowcy - „przemysłowcy o gołębim sercu” (skracali dzień pracy, podnosili pracę, byli mniej konkurencyjni, upadali niestety) nie była to duża siła, dotyczyła ludzi przedsiębiorczych, którzy dostrzegali problemy pracowników - ochrona pracowników, urlopy. Była to niewielka grupa. Ich pozycja z czasem upadła - bankructwo ponieważ nie byli konkurencyjni, ich produkty były drogie.

*Politycy, działacze społeczni, intelektualiści - nietolerowani przez większość społeczeństwa. Wywodzili się głównie z kręgów katolickich. Swoje opinie drukowali w prasie, głosili na wiecach, strajkach, w parlamencie (ale byli w mniejszości).

*Rządy niektórych państw - tylko 2 w Europie:

-Szwajcaria koniec XIX w. - postulowali stworzenie konferencji międzynarodowej i ustalenie praw pracowników (np. godziny pracy), żadne inne rządy nie zgodziły się z ich opinią.

-Niemcy (Bismarckowskie) - jako pierwsi wprowadzili ubezpieczenia społeczne i rozwiązania zasiłkowe.

*Ruch robotniczy - tylko w grupie jest siła, szybko te grupy społeczne stworzyły międzynarodówkę. W Rosji Radzieckiej robotnicy chcieli przejąć władzę.

Początki ubezpieczeń społecznych - inicjatorem były Niemcy.

Początki form zasiłkowych - zasiłki zdrowotne -Niemcy, zasiłki dla bezrobotnych - Francja.

Etapy rozwoju PS:

Ad 1. Przełom lat 20/30 XX w do Wielkiego Kryzysu - Wielki Kryzys pokazał, że wiele rozwiązań w systemie emerytalnym są nieudolne. Wiele funduszy emerytalnych zbankrutowało, państwo nie radziło sobie z masowością problemu. Czyste stosowanie rozwiązań kapitałowych jest bez sensu (na przyszłość). Pojawiły się rozwiązania repatriacyjne (pracujący łożą na emerytów).

Ad 2. Do II WŚ - wiele fabryk zmieniło swoja orientacje produkcyjną. Organizacje społeczne musza się zająć prawami jednostek (PCK). Zmiany ustrojowe zmieniały bieg rozwoju PS.

Ad 3. Okres powojenny - okres odbudowy zniszczeń, brak pieniędzy, podnoszenie się z gruzów, tragiczna sytuacja polityki społecznej, warunki życia ludności były różne (ale w większości słabe), bardzo złe warunki społeczne w Niemczech.

Ad 4. Lata 50 - 60 - okres dynamizacji PS w Europie zachodniej, państwa odbudowały PS na poziomie przedwojennym. W krajach Demokracji Ludowej zaproponowano społeczeństwu bezpłatne szkolnictwo, ochronę zdrowia. Zakład pracy przejął szereg zadań społecznych - kształcił, miał służbę zdrowia, budował kluby sportowe. W krajach Europy zachodniej przeznaczano coraz więcej środków budżetowych na rzecz społeczeństwa, powstanie nowych instytucji.

Rosła sią związków zawodowych.

Za żelazną kurtyną wprowadzono wiele bezpłatnych świadczeń (obietnic), realizowano to dosyć nieskutecznie, cała idea podlegała patologiom.

Ad 5. Lata 70 - 80 - kryzys paliwowy, kryzys przeciążenia finansów publicznych działalnością socjalną, słabsze lata. W Europie zachodniej ograniczenie skali PS (wstecz), cięcia w wydatkach socjalnych, zaostrzono również kryteria ich przydziału. W latach 70. w krajach socjalistycznych to co bezpłatne okazało się „płatne”, podupadała jakość świadczonych usług.

Ad 6. Tendencje integracyjne w Europie - szanse dla rozwoju UE, pojawiły się rozwiązania zmierzające do integracji społecznej tworząc standardy PS.

Coś co społeczeństw raz zdobyło, trudno mu się go pozbyć. Tak jak teraz w Polsce, wspomnienie „lepszej przyszłości” ciągle jest żywe i są wielkie oczekiwania.

Modele polityki społecznej:

Marginalny - rozwijanie państwowej polityki społecznej jest niepotrzebne, ale i demoralizujące. Ludzie za dużo myślą o np. wcześniejszych emeryturach.

Motywacyjny - pomoc dla samopomocy, pomoc w organizowaniu się, pomaganie niepełnosprawnym przez społeczeństwo, itd.

Instytucjonalno-redystrybucyjny - instytucjom polityki społecznej powierza się rolę integrowania społeczeństwa i wyrównywania społecznego. Czerpią środki z podatków i redystrybuują je dla potrzebujących w formie np. usług.

Style prowadzenia polityki społecznej:

-liberalny (więcej wolności ludzi, większe zaufanie państwa do społeczeństwa)

-opiekuńczy (zakładamy brak pewnych umiejętności, możliwości, pomagamy im - np. niepełnosprawnym)

-bodźcowy (ludziom nie chce się pracować, przekwalifikować - trzeba ich zbodźcować)

-rygorystyczny - społeczeństwo może być zmuszone przez państwo do wykonywania pewnych działań,

Wartości polityki społecznej:

-to, co się ceni w społeczeństwie - na tym się bazuje, tworzy się wizję pozytywną, do które się zachęca

-wartość w PS ma charakter względny - nie dla każdego jest tak samo warte, PS może zachęcać do pewnych działań,

-przedmioty wartościowania - stosunki społeczne, stan zaspokojenia potrzeb, instytucje społeczne,

-podmioty wartościujące - rodzina, grupa, klasa, naród,

Cele polityki społecznej:

-poprawa pozycji grup słabszych ekonomicznie i społecznie oraz profilaktyka,

-organizowanie postępu społecznego,

-łagodzenie nierówności społecznych,

-obrona przed niezaspokojeniem elementarnych i rozwojowych,istotnych potrzeb człowieka,

Zasady polityki społecznej:

Zasady zapewniają pewną stabilność i przewidywalność;

-przezorności - odwołuje się do wykształcania w społeczeństwie postaw odpowiedzialności za siebie i innych, np. system emerytalny,

-samopomocy - propagowanie w społeczeństwie wzajemnego wspierania się, wrażliwości na cudze kłopoty,

-solidarności - poświęcanie się jednej grupy społecznej na rzecz innych grup społecznych (pomaganie osobom biednym i osobom w potrzebie),

-pomocniczości - wywodzi się z nauki społecznej kościoła katolickiego, tego co mogą zrealizować struktury niższego rzędu, nie powinny realizować struktury wyższego rzędu,

-partycypacji - czyli uczestnictwa, zachęca społeczeństwo do aktywnych działań na różnych gruntach. Społeczeństwo aktywne jest pożądane,

-samorządności - zachęca do tworzenia w społeczeństwie struktur reprezentacyjnych, które artykułowałyby interesy grup społecznych i realizowały cele tych grup społecznych,

-dobra wspólnego - władza, politycy, podmioty polityki społecznej powinny działać na rzecz dobra wspólnego państwa,

-wielosektorowości - prowadzenie działań w różnych dziedzinach polityki społecznej. Szerokie spektrum działań np. polityka mieszkaniowa (wspieranie inwestorów, ułatwianie kredytów),

Instrumenty PS:

1. Ekonomiczne - na nie najlepiej reaguje społeczeństwo

2. Prawne - sankcjonowanie przywilejów socjalnych

3. Informacyjne - diagnozowanie zjawisk społecznych

4. Kadrowe - związane z wykształceniem pracowników socjalnych

5. Kształtowania przestrzeni - aby dostępność do usług społecznych była w miarę wyrównana

Ad 1. Ekonomiczne - regulują dostęp do dóbr wytworzonych w gospodarce

• Warunki dostępu do majątku konsumpcyjnego

• Dochody z własności podatki, inne uprawnienia właścicielskie

• Regulowanie zasad pracy zarobkowej (wynagrodzenia, świadczenia społeczne), regulowanie praw konsumenta

Ad 2. Prawne - regulacje prawne określające uprawnienia i zachowania obywateli dotyczące zaspokajania potrzeb

• Zapisane w konstytucji i innych aktach prawnych dotyczących swobód obywatelskich

• Szczegółowe regulacje prawne (prawo pracy, rodzinne)

Ad 3. Informacyjne

• Informacje przekazywane za pomocą systemu szkolnego

• Informacje medialne

• Poradnictwo indywidualne

Ad 4. Kadrowe - ludzie którzy świadczą usługi, tworzą, stosują i egzekwują prawo

• Pielęgniarka, pedagog, rehabilitant, inspektor pracy, pracownik socjalny, policjant, sędzia, urzędnik samorządowy, minister itd.

Ad 5. Kształtowania przestrzeni - obiekty i infrastruktura materialna służąca zaspokajaniu potrzeb społecznych

• Szkoły, szpitale, osiedla mieszkaniowe, udogodnienia dla niepełnosprawnych, świetlice, przedszkola, miejsca publiczne

KATEGORIE POLITYKI SPOŁECZNEJ

1. Ogólne kategorie bazują na interdyscyplinarności, nie zostały wymyślone przez PS, ale przez inne nauki, PS dokłada.

1. Potrzeby

2. Podział

3. Konsumpcja

4. Dobrobyt

5. Jakość życia

6. Styl życia

Ad a) Potrzeby człowieka - stan napięcia lub odczucie braku wynikające z biologicznej i psychologicznej struktury organizmu, doświadczenia człowieka, miejsca w kulturze społecznej. Każdy człowiek ma swoje potrzeby, swoja hierarchię potrzeb i własny punkt widzenia. PS w odniesieniu do potrzeb interesuje m.in. wznoszenie obiektów zaspokajających potrzeby zbiorowe (obiekty infrastruktury społecznej np. szkoły, ośrodki zdrowia).

Ad b) Podział

• Przyporządkowanie poszczególnych nakładów i efektów procesu gospodarowania różnym celom i podmiotom

• W PS podział analizowany jest z punktu widzenia jej podmiotu - człowieka, gospodarstwa domowego, rodziny. PS interesują mechanizmy podziału w społeczeństwie.

• Podział rynkowy - każdy dostaje tyle ile mu się od rynku należy (bywa on wypaczany przez znajomości)

• Mechanizm egalitarny -działa w różnych odmianach. Prawne świadczenia dostaje się po równo, ale są też świadczenia wyrównawcze, dostają ci, którzy aktualnie potrzebują.

Ad c) Konsumpcja - PS interesuje struktura, wartość użytkowa dóbr i usług, formy oraz stopień zróżnicowania dostępu do niej, a także sposoby wzbogacenia modelu konsumpcji.

Formy zaspokajania potrzeb np. oprawa, opakowanie produktu.

• Bezpośredni akt spożycia

• Proces złożony z działań i zachowań zmierzających do zaspokojenia potrzeb

• Trzecia faza procesu reprodukcji społecznej (po produkcji i podziale)

Ad d) Dobrobyt

• Stopień zaspokojenia potrzeb

• Rodzaje: materialny, społeczny

• Może być wymierny i niewymierny

• Dobrobyt społeczeństwa nie jest zwykłą sumą dobrobytów jednostkowych bo gubi się wtedy dobrobyty grupowe i różne cele

• Na jego wielkość składają się: dobra i usługi podstawowe, dobra i usługi określające jakość, dobra i usługi wysokiego poziomu konsumpcji

Ad e) Jakość życia

• Komponenty: obiektywne warunki związane z otoczeniem człowieka i subiektywne odczucia zadowolenia z warunków otoczenia i poziomu dobrobytu

• Wysoki poziom dobrobytu nie przesądza o wysokiej jakości życia (bo nie tylko obiektywne warunki są ważne ale i subiektywne)

• Jakość życia obejmuje:

• Poziom i zadowolenia z konsumpcji (obiektywna ocena może być pozytywna a subiektywna negatywna)

• Stan i jakość infrastruktury

• Satysfakcja z korzystania z dóbr przyrody

• Dobry stan zdrowia

• Osiągnięcie dostępnych danej jednostce celów w życiu społecznym, zawodowym i rodzinnym

Ad f) Styl życia - odnosi się do działań człowieka, wyborów jakich dokonuje w oparciu o tradycję, nawyki, wyznaczone postawy oraz w oparciu o rozumną analizę postępowania określającego: sposób odżywiania, podejścia do dóbr konsumpcyjnych, spędzania wolnego czasu, podejścia do nauki, sposób ochrony zdrowia.

2. Kategorie swoiste

1. Minimum socjalne

2. Minimum egzystencji

3. Płaca minimalna

4. Zabezpieczenie społeczne

5. Planowanie społeczne

6. Infrastruktura społeczna

7. Świadczenia społeczne

8. Kwestia społeczna

9. Wskaźnik społeczny

10. Podmiot PS

Ad a) Minimum socjalne - taki poziom minimalnych dochodów który pozwala na zaspokojenie podstawowych potrzeb na poziomie akceptowalnym społecznie i nie grozi popadnięciem w ubóstwo.

Ad b) minimum egzystencji - taki poziom minimalnych dochodów który pozwala jedynie na fizyczne przeżycie i nie popadnięcie w stan choroby zagrażający śmiercią

Ad c) Płaca minimalna - najmniejsze wynagrodzenie w gospodarce za pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. W założeniu ma wystarczać na utrzymanie pracownika oraz ewentualnie członków jego rodziny.

Ad d) Zabezpieczenia społeczne - działania podejmowane przez państwo mające na celu zabezpieczenia obywateli na wypadek istotnych problemów życiowych, często niezawinionych bezpośrednio.

Ad e) Planowanie społeczne - instrument polityki społecznej mający na celu rozwiązywanie przyszłych problemów społecznych wymagających podjęcia z wyprzedzeniem działań zapobiegawczych.

Ad f) Infrastruktura społeczna - obiekty, ich wyposażenie i kadra w zakresie oświaty i wychowania, nauki i szkolnictwa wyższego, kultury, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, sportu, turystyki i wypoczynku, administracji publicznej, mediów. Posiadają lokalizację punktową. Dzielimy na powszechną i wyspecjalizowaną.

Ad g) Świadczenia społeczne - obejmują pieniężne wypłaty dla ludności nie będące ekwiwalentem za pracę oraz część strumienia dóbr i usług, który dostarczany jest potrzebującym bezpłatnie lub za częściową odpłatnością.

Ad h) Kwestia społeczna - ważny problem społeczny obejmujący znaczne zbiorowości lub zagrażający istotnej części społeczeństwa, wywołujący deformacje w strukturach społecznych, wzbudzający oczekiwania na rozwiązanie lub ograniczenie.

Pozostałe kategorie:

• kapitał społeczny - umiejętności, zdolności, możliwości, tradycje oraz zasoby społeczne

• ubezpieczenie społeczne - system świadczeń o charakterze roszczeniowym, rozkładający koszty na ogół lub znaczną część populacji

• marginalizacja - pozbawienie uprawnień przysługujących innym lub brak możliwości korzystania z tych uprawnień

• ekskluzja społeczna - wykluczenie lub wykluczanie z udziału w wielu aspektach życia społecznego (skrajna marginalizacja)

• dyskryminacja - długotrwałe, systematyczne i niesprawiedliwe działanie ograniczające zaspokajanie potrzeb

• deprywacja - stan braku zaspokojenie potrzeby lub grupy potrzeb

• bezpieczeństwo socjalne - poczucie stanu wolności od zagrożeń społecznych

• postęp społeczny - podnoszenie marginalnego i duchowego standardu życia

• praca socjalna - działalność pomocy społecznej skierowana na wsparcie osób i grup w zaspokojeniu potrzeb, poprawie pozycji społecznej, niedopuszczaniu do marginalizacji

• płaca godziwa - wynagrodzenie wystarczające do utrzymania pracownika i jego rodziny

• solidarność - dobrowolne zachowanie polegające na współdziałaniu i wsparciu innych osób

Wskaźnik społeczny

Są to mierniki statystyczne i dane z badań socjologicznych służące opisowi ocenie zjawisk i procesów społecznych, demograficznych i ekonomicznych, związanych z poziomem i jakością życia danego społeczeństwa oraz stosowane do oceny procesów rozwoju społecznego, np. stopa bezrobocia.

Rodzaje wskaźników społecznych:

• 
  MEW społeczne rachunki dochodu narodowego

• Czysty dobrobyt narodowy

• Genewska metoda liczenia poziomu życia (metoda punktowa)

• HDI - miara syntetyczna

• SPES - przykład zespołu wskaźników

Podmioty polityki społecznej:

- Ludzie tworzący, kształtujący i realizujący politykę społeczną

- Najczęściej stosowane klasyfikacje dzielą je na:

• Krajowe i międzynarodowe

• Państwowe i niepaństwowe

• Centralne i lokalne

- Można je klasyfikować ze względu na status prawny, strukturę wewnętrzną, cele, środki i sposoby działania, przedmiot działania i zasady rekrutacji uczestników.

ZRÓŻNICOWANIE WARUNKÓW ŻYCIA

Konspekt:

- pojęcie zróżnicowań

- skale zróżnicowań

- przyczyny zróżnicowań

- ubóstwo absolutne a nierówność

- rozumienie postulatu równości

- miary nierówności dochodowych jednostek

- skutki nierówności

Definicja nierówności:

Nierówności między podmiotami istnieją wówczas gdy jedne z nich mają pewne cechy lub dysponują możliwościami w stopniu niejednakowym.

Skale nierówności społecznych:

• Globalna (między państwami, determinowane ekonomicznie warunki, warunki klimatyczne)

• Krajowa

• Regionalna (międzyregionalna i w jednym regionie)

• Miasto - wieś

• Lokalna

• Grupowa

Przyczyny nierówności dochodowych w grupie:

• Predyspozycje (jedni są leniwi, inni pracowici, każdy ma inne talenty)

• Prezentacja (prezencja, umiejętność „sprzedania się” sprzedania swojego wizerunku)

• Ambicja (ważna cecha, wymagana do osiągnięcia sukcesu)

• Układy (znajomości, koneksje)

• Dziedziczenie (sposób generowania dysproporcji; dziedziczenie bogactwa to kumulowanie efektów pozytywnych; spłacanie długów biednych rodziców przez dzieci to kumulowanie efektów negatywnych)

• Pracowitość (może dotyczyć cech nie związanych z pracą, zawsze musi być doceniana)

• Zdrowie

• ITP. (na egzaminie w przypadku tego pytania warto dodać coś od siebie)

Przyczyny nierówności dochodowych na terenie miasta, wsi, regionu:

• Położenie geograficzne

• Poziom rozwoju

• Tradycje ekonomiczne

• Polityka państwa (wspieranie jednych, pomijanie innych)

• Cechy demograficzne (np. wiek, są społeczeństwa starsze i młodsze)

• Dochodowość działalności gospodarczej

• Stosunki własnościowe

• ITP.

Przyczyny nierówności dochodowych na świecie:

• Megaegoizm mocarski (bogatsze kraje nie chcą pomagać biedniejszym, lub pomoc ta jest bardzo ograniczona, wykorzystywanie słabszych ekonomicznie [np. wciskanie im swoich towarów]),

• Skomplikowana struktura społeczna krajów zacofanych (przestępczość, czarny rynek, problem plemion [Tutsi i Hutu]),

• Trudności w znalezieniu miejsca w światowym podziale pracy,

• Błędne koncepcje ekonomiczne (nie ma pomysłów jak rozwiązać problem ubóstwa, zacofania ekonomicznego; czasem koncepcje wprowadzają jeszcze większe problemy np. pułapkę zadłużenia),

• Wykorzystywanie słabych przez mocarstwa (wyzysk ekonomiczny i polityczny),

• Nieharmonijny rozwój gospodarczy

• Niezdolność mechanizmów rynkowych do rozwiązania problemów wymagających koordynacji działań

UBÓSTWO ABSOLUTNE A NIERÓWNOŚĆ

Całkowicie różne pojęcia. Rozróżnienie jest ważne, gdyż zwalczanie obu może być niemożliwe. Zwalczanie nierówności może kształtować absolutne ubóstwo.

Sens postulatu równości.

• Identyczne możliwości - stwórzmy obywatelom równe szanse startu w dorosłe życie, awansu społecznego. W dużych krajach jest to bardzo trudne (niemal niemożliwe). Obywatele nie mają takich samych kwalifikacji, wiedzy, predyspozycji.

• Równość ostatecznych dochodów - (w Danii różnice nie są bardzo duże ale jednak istnieją), niemożliwe jest to ze względu że jedni więcej pracują, są bardziej przedsiębiorczy a co za tym idzie mają większe dochody (taka równość nie będzie zbyt dobra dla gospodarki)

• Równość wydatków publicznych - każdy powinien móc oczekiwać, że dostanie od państwa podobną wielkość wydatków publicznych do innych - to niemożliwe (obywatele wpłacają podatki w różnych wielkościach)

• Równość korzystania - jest różny stopień dostępu do m.in. kultury, jedni spędzają czas przed telewizorem a inni idą do teatru.

• Równość kosztu - np. u lekarza jest dwóch pacjentów, to że są leczeni tak samo nie gwarantuje że obaj wyzdrowieją tak samo szybko,

• Równość rezultatu - chodzimy do tej samej szkoły ale efekty są różne (jedni uczą się lepiej, inni gorzej) więc równość rezultatu jest nieważna.

Pojęcia diagnostyczne:

• Dyferencja społeczna (różnice w układach społecznie ważnych cech)

• Dyspersja (rozproszenie)

• Dysproporcja (brak proporcji)

• Dywergencja (rozbieżność)

• Dywersyfikacja (urozmaicenie)

• Nierównomierność (niejednakowy rozkład)

• Polaryzacja (narastanie różnic)

• Rozwarstwienie - stratyfikacja (podział na warstwy)

Miary nierówności dochodowych jednostek:

• Rozkład częstości (może mieć postać wizualną, ale trudno na podstawie wykresów wyciągnąć wnioski),

• Pochód Pena (diagnosta obserwuje ludność)

• Udział w dochodach lub konsumpcji najbiedniejszych 10%, 20% lub najbogatszych 10%, 20% (badamy sytuację 10/20 % najbiedniejszych/najbogatszych; wnioski na podstawie obserwacji)

• Stosunek najbogatszych 10% do najbiedniejszych 10% (pod względem dochodu)

• Wariancja (miara rozproszenia)

• Współczynnik zmienności

• Krzywa Lorenza

• Współczynnik Giniego

• Miara nierówności Atkinsona

Krzywa Lorenza i współczynnik Giniego:

im większa krzywa, tym większe dochodowe dysproporcje ludności

rzadko zdarza się, żeby jakiś kraj miał więcej niż 70

Wartości wsp. Giniego dal krajów:

Wysokorozwinięte Słaborozwinięte Średniorozwinięte (postkomunistyczne)

Austria- 30,5 Sierra Leone- 62,9 Bułgaria- 28,3

Belgia- 25,0 RPA - 59,3 Chiny- 40,3

Dania- 24,7 Etiopia- 57,2 Czechy- 25,4

Finlandia- 25,6 Zimbabwe- 56,8 Estonia- 37,6

Francja- 32,7 Zambia- 52,6 Litwa- 36,3

Niemcy- 38,2 Rwanda- 28,9 Polska- 31,6

Pakistan- 33,0 Rosja- 45,6

Izrael- 35,5 Jemen- 33,4 Słowacja- 19,8

Japonia- 24,9 Tanzania- 38,2 Ukraina- 29,0

USA- 40,8 Mozambik- 39,6 Węgry- 24,4

Kontynentalny rozkład zamożności:

Ameryka Północna- 34%

Europa- 30%

Azja- wysoki dochód- 23%

Ameryka Łacińska i Karaiby- 4%

Afryka- 1%

Oceania- 1%

Konsekwencje zróżnicowań:

Pozytywne:

• W zróżnicowaniu tkwi źródło postępu (bodźcują słabszych do gonienia silniejszych; społeczeństwo musi być przygotowane do takiego działania mentalnie, a nie zazdrościć i nie robić nic [taktyka postkomunistyczna - ściąganie lepszych w dół]; poza tym społeczeństwa są podzielone na warstwy, nikt nie może przeskoczyć pewnej „poprzeczki” np. przez kolor skóry, złe urodzenie itp. itd.)

• Motywują do inwestycji w kapitał ludzki (jeżeli realia są sprzyjające, ludzie są przekonani, że to do czegoś służy - inwestują w siebie)

• Zachęcają do ryzyka ekonomicznego (można zaryzykować i zarobić na przyszłość)

Negatywne:

• Niezadowolenie społeczne (społeczeństwo uważa, że jest niesprawiedliwie)

• Patologia społeczna (przestępczość, przemoc) - biedniejsi próbują zabrać coś bogatszym, przestępczości nie byłoby, gdyby nie było bogatszych)

• Terroryzm (nie jest wyłącznie wynikiem zróżnicowań, ale organizacje mogą bazować na zróżnicowaniach - organizacje odwołują się do mitu wroga, a wrogiem jest ten kto ma władze, żyje lepiej)

• Kastowość społeczeństwa (utrudnia zmniejszanie dysproporcji, ale zwiększa także dysproporcje przez zamykanie dostępu; mamy ograniczony dostęp np. do dzielnicy chronionej, nie mamy szansy spotkać osoby z kasty, nie możemy awansować)

DYSKRYMINACJA

Dyskryminacja to trakowanie kogoś gorzej niż innych w tej samej sytuacji. Dyskryminuje się ludzi z różnych powodów, np. płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, itp.

Nie każda cecha może być podstawą dyskryminacji, nie jest dyskryminacją piętnowanie za słabą pracę, lenistwo, spóźnialstwo itp. itd.

Równouprawnienie oznacza prawną równość różnych podmiotów prawnych w ramach określonego systemu prawnego.

Pojęcie zakorzenione w ideach humanizmu oraz oświecenia. Jest nieodzownym elementem praw człowieka. Było podstawą Rewolucji Francuskiej.

Konstytucja RP zakazuje dyskryminacji; co nie oznacza, że w Polsce się nie dyskryminuje (np. kiedys brak ofert pracy dla ludzi starszych).

Co nie jest dyskryminacją:

-specjalne rozwiązania dla kobiet w ciąży w pracy,

-nierówne traktowanie przy obiektywnych przesłankach (rola męska w teatrze TYLKO dla mężczyzn)

-dyskryminacja pozytywna, wyrównywanie nierówności grup dyskryminowanych w przeszłości,

Dyskryminacja wielokrotna - gdy dana osoba jest traktowana nierówno przez pracodawcę ze względu na więcej niż jedno kryterium (płeć, wiek, pochodzenie).

Dyrektywa o równości rasowej w UE; Dyrektywa o równości w zatrudnieniu.

UBÓSTWO

Konspekt

• Problemy definicyjne

• Definicja

• Przyczyny

• Pomiar i diagnoza

• Skutki

• Zwalczanie

Problemy z definiowaniem:

1. względność w czasie - to co dziś uznajemy za ubóstwo, 20 lat temu pewnie nim nie było, rozwój społeczeństwa zmienia znaczenie ubóstwa, problem ten zmienia się w czasie i przestrzeni. Ubóstwo jest także względne w przestrzeni, na różnych obszarach oznacza różną sytuację.

2. subiektywność - ubóstwo odnosi się do ludzkich potrzeb (które są subiektywne), ich hierarchia jest indywidualna, subiektywizm ubóstwa utrudnia jego definiowanie.

3. dochód jako wyznacznik - dochód jako wyznacznik ubóstwa- jest to uproszczenie, nie jest to dobra miara gdyż dochód nie jest jedynym sposobem zaspokajania potrzeb, dochód możemy otrzymać w sposób niepieniężny- w naturze (np. telefon służbowy), trudno ocenić jego wartość; im jesteśmy biedniejsi dochód zaciemnia nam rzeczywiste realizowanie potrzeb.

4. rola polityków - obietnice polityków w sposób sztuczny zmieniają oczekiwania społeczeństwa, utrudniają oni diagnozę (szczególnie przed wyborami).

5. badania naukowe - dzięki badaniom dowiadujemy się o potrzebach, jeśli obserwujemy że nie są one zaspokajane budzi się poczucie ubóstwa; badania medyczne dostarczają wiedzy o organizmie,

Ubóstwo jest stanem różnego rodzaju braków i to takiego rodzaju braków i w takich rozmiarach, że konkretny człowiek permanentnie nie zaspokaja swoich podstawowych potrzeb, czuje się poniżony w swojej ludzkiej godności, rozwój jego osobowości przeżywa kryzys i tego stanu nie może przezwyciężyć- konieczna jest mu w tym pomoc.

• Nie każdy brak jest przesłanką do ubóstwa

• Permanentność problemu jest przesłanką do ubóstwa

• Podstawowe potrzeby to kwestia indywidualna

• Bycie poniżonym- czujemy się gorsi od innych, przesłanki do pogarszającej się kondycji psychicznej.

• Pomoc ubogim (rybka lub wędka) - pomoc zewnętrzna.

Przyczyny ubóstwa (stanowiska):

Teoria skażonych charakterów:

Ludzie się rodzą z predyspozycjami do bycia lub nie bycia biednym. Ubóstwo wynika z charakteru. Teoria ta może tworzyć przesłankę do podziału ludzi na lepszych i gorszych. Ubóstwo to naturalny rezultat indywidualnych defektów (brak aspiracji, umiejętności, zdolności, możliwości). Człowiek jest biedny, bo nie włożył wysiłku w to, żeby nim nie być.

Teoria ograniczanych możliwości:

Rodząc się w biedniejszej rodzinie, żyjąc w biedniejszej dzielnicy, przebywając w towarzystwie bez znajomości sprawia, że i my będziemy biedniejsi.

Ubożeie społeczeństwa jest rezultatem sił pozostających poza kontrolą jednostki. Biedni są, bo nie mają równego dostępu do szkół, miejsc pracy.

Teoria Wielkiego Brata:

Państwo próbuje decydować o życiu ludzi

Państwo jest odpowiedzialne za istnienie ubóstwa

Państwo „prowadzi nas za rączkę”, nie sprzyja naszej samodzielności, robi wszystko za społeczeństwo.

Rząd jest winny za niszczenie bodźców do umocnienia niezależności ekonomicznej rodziny poprzez wysokie podatki i liczne programy socjalne.

Przyczyny ubóstwa (nurty badawcze):

Kulturowy:

Przyczyny ubóstwa wynikają z predyspozycji związanych z urodzeniem, wykształceniem, tradycją, religią, kulturą.

Ubóstwo związane z różnicami kulturowymi w danym społeczeństwie. Są nacje pracowite i mniej pracowite, ze smykałką do handlu i do „przepijania wszystkiego”.

Liberalny:

Wolność jednostki to także wolność w zakresie zadbania o swoje sprawy, ludzie konkurują o byt, o pracę, wykształcenie.

Ograniczanie wolności człowieka, stępianie zapobiegliwości to główne źródła problemów z ubóstwem.

Strukturalny:

To uwarstwienie w społeczeństwie jest przyczyną ubóstwa, pojawiają się kasty w społeczeństwie.

Związane z kastowością, podziałami w społeczeństwie (pracodawcy-pracobiorcy; robotnicy-kapitaliści).

Przyczyny ubóstwa (grupy):

-losowe, niezależne od woli człowieka,

-subiektywne, powstałe na skutek małej aktywności, całkowitej bezradności, brakiem zapobiegliwości (niskie kwalifikacje, niechęć do pracy, chęć pobierania zasiłków), prostytucja może być patologią, przez którą można wybrnąć z biedy

-strukturalne - związane z przyczynami gospodarczymi, bezrobocie, niskie wynagrodzenia, polaryzacja dochodów, wysokie ceny.

Przyczyny ubóstwa (trudno oddzielić od siebie przyczyny i konsekwencje ubóstwa):

Bezrobocie, wielodzietność, samotne macierzyństwo, patologie społeczne, niedołężna starość,

niepełnosprawność, samotność, bezdomność, długotrwała choroba, odrzucenie, hazard, bankructwo, polityka państwa, itp.

Patologie społeczne jako przyczyny ubóstwa:

Alkoholizm, narkomania, przestępczość (gdy zostaniemy złapani i zmuszeni do oddania), prostytucja (bardziej jako skutek ubóstwa)

Zagrożenie ubóstwem:

-struktura ubogich zmieniła się znacznie wokresie transformacji ustrojowej, choć ekonomicznie trudności dotknęły też „starych ubogich”:

-rodziny wielodzietne i niepełne,

-ludzie głęboko niepełnosprawni,

-pewne grupy mniejszościowe,

-ludzie starzy utrzymujący się z minimalnej emerytury,

nowo ubodzy to:

-młodzież poszukująca pierwszej pracy,

-długookresowo bezrobotni,

-bezrobotni bez zasiłków,

-nisko-wykwalifikowani robotnicy,

-rolnicy i osoby na ich utrzymaniu,

-migranci,

Bezdomność- przyczyna i skutek ubóstwa

Zasada w funkcjonowaniu przyczyn: przyczyna prowadzi do konsekwencji, a konsekwencje rodzą nowe przyczyny, te prowadzą do jeszcze głębszego ubóstwa!

Pomiar- linie ubóstwa:

1. Linie ubóstwa absolutnego

2. Linie ubóstwa relatywnego

3. Linie ubóstwa subiektywnego

4. Podejście mieszane

5. Ustawowa granica ubóstwa

Pionowa linia- podział na ubogich i bogatych

Ad, A Ubóstwo absolutne

• Na podstawie badań naukowych

• Zgodność miejsca i czasu (dany czas i miejsce)

• Ocena co ludziom jest niezbędne do życia

• Minimum socjalne - taki poziom niskich dochodów, który pozwala ludziom normalnie uczestniczyć w życiu społeczeństwa i nie popaść w ubóstwo

Koszyk minimum socjalnego:

Wyżywienie- dostateczne pod względem wartości odżywczej i umiarkowanie kosztowne

Mieszkanie- czynsz i wyposażenie

Odzież i obuwie

Artykuły medyczno-farmaceutyczne

Środki higieny

Wydatki na kulturę

Sport i wypoczynek

Wydatki na transport i łączność

Oświata i wychowanie

Pozostałe wydatki

• Minimum egzystencji - taki poziom niskich dochodów który pozwala na przeżycie

Koszyk minimum egzystencji

Uboższy niż koszyk minimum socjalnego

Ad. B Ubóstwo relatywne

Definiowane w relacji do przeciętnych dochodów czy wydatków (w danej populacji)

Zwykle jest to mediana

Prostota obliczeń jako zaleta tej metody

Metoda ta działa mechanicznie (wada)

Ad. C Ubóstwo subiektywne

Definiowane w oparciu o opinie społeczeństwa na temat dochodu granicznego

W Polsce na podejściu subiektywnym do pomiaru ubóstwa oparte były badania prowadzone przez Główny Urząd Statystyczny. Katedrę Statystyki Akademii Ekonomicznej w Krakowie oraz Instytut Statystyki i Demografii SGH

Ad. D Podejście mieszane

Np. na podstawie opinii ekspertów, jak i empirycznych badań poziomu życia

W polskich badaniach nie pojawia się metoda mieszana.

Ad. E Ustawowa granica ubóstwa

Wyznaczana przez państwa na podstawie granicznego dochodu umożliwiającego korzystanie z pomocy społecznej

Granica ustalona w ustawie o pomocy społecznej.

Miary ubóstwa:

1. Stopa ubóstwa:

HCR=U/N*100%

U-liczba osób ubogich (na lewo od linii ubóstwa)

N-liczba populacji danego społeczeństwa (np. liczba Polaków)

Jest to miara zasięgu ubóstwa (jaki odsetek społeczeństwa jest objęty tą kwestią)

2. Luka dochodowa:

PG=1 - d(L)/L

d(L)-przeciętny dochód ludzi ubogich (różna wartość dla różnych linii ubóstwa)

L-wartość dochodu granicznego z linii ubóstwa

Jest to miara głębokości ubóstwa (mniej czy bardziej ubogi)

Interpretacja: o jaką część muszą wzrosnąć dochody ludzi ubogich (przeciętnie rzecz biorąc), aby wszystkie te osoby zostały wyprowadzone z ubóstwa

3. HPI (indeks ubóstwa ludzkiego):

Indeks ten szereguje państwa stosownie do panującego w nich poziomu ubóstwa, analfabetyzmu, trwałego bezrobocia i średniej długości życia.

HPI-2=³√1/4(P₁³+ P₂³+P₃³+ P₄³)

P₁-poziom relatywnego ubóstwa

P₂-poziom analfabetyzmu (odsetek osób, które wykazują analfabetyzm funkconalny

P₃-poziom trwałego bezrobocia (odsetek osób stale ubogich)

P₄-średnia długość życia

Im wyższy wynik tym gorsza sytuacja!

4. HDI (indeks rozwoju społecznego):

• Do obliczenia syntetycznego miernika HDI wykorzystywane są następujące mierniki podstawowe:

• Przeciętna długość trwania życia

• Ogólny wskaźnik skoloaryzacji brutto dla wszystkich poziomów nauczania

• Wskaźnik umiejętności czytania ze zrozumieniem i pisania

• PKB per capita w USD liczony wg parytetu nabywczego waluty (PPP $)

5. Indeks Sena:

IS=H*I+H*(1-I)*Gu

H-stopa ubóstwa dla danego społeczeństwa (kraju)

I-luka dochodowa, mierzy głębokość ubóstwa

Gu-wsp. Giniego dla ludzi ubogich (mierzy rozpiętość dochodów)

Skale ekwiwalentności: zwane jednostkami konsumpcyjnymi pozwalają na porównania dochodu czy wydatków gospodarstw domowych o różnej wielkości i różnym składzie demograficznym; przeliczniki

Skale OECD typ A:

Osoba pierwsza 1,0

Osoba druga 0,7

Dziecko 0,5

Skutki ubóstwa (negatywne):

• Biologiczne (odnoszące się do stanu zdrowia)

• Materialne (brak oszczędności, złe wyposażenie gospodarstw)

• Moralne (dotyczą psychiki, morale społeczeństwa może podupadać przez uczucie odrzucenia poza margines społeczny; mogą pojawić się rozwiązania pozaprawne, kradzieże)

• Demograficzne (działa poprzez fakt : ↑ dzietności i obawę: ↓ dzietności, społeczeństwo jest świadome zbliżającego się ubóstwa = obawiają się ubóstwa dzieci, więc ludzie wyrzekają się większej dzietności; także im bogatsze społeczeństwo,tym mniej dzieci chcą mieć - w pogoni za pieniędzmi)

• Gospodarcze (hamuje rozwój gospodarczy; trzeba dostosować gospodarkę; spada popyt konsumpcyjny, nie nakręca się koniunktura, )

• Socjologiczne (wykluczenie społeczne)

Wykluczenie społeczne a ubóstwo:

-tworzenie się „kultury ubóstwa” (menele) - przekazywanie biedy z pokolenia na pokolenie

-stałe ubóstwo (cechy) - indywidualna bierność, minimalizacja własnych wysiłków, pasywność (przekonanie, że aktywność I TAK NIC NIE ZMIENI).

-„enklawy biedy” - społęczności zepchniete na margines społeczny, blokowiska, byłe PGRy, towarzyszą im problemy społeczne (bezrobocie, alkoholizm, niski poziom wykształcenia, wczesne rodzicielstwo, łamanie prawa) - tendencja społeczeństwa do oddzielania się od enklaw biedy, dopatrując się w nich zagrożeń.

Ubóstwo może też przynosić pozytywne skutki, działając jako „straszak” czy też jako większe ambicje, które chcemy osiągnąć poprzez swoją ciężką pracę.

Zwalczanie ubóstwa = pomoc społeczna

POLITYKA DEMOGRAFICZNA

Konspekt:

• Definicja

• Demograficzne zróżnicowanie społeczeństwa

• Rola prognoz demograficznych

• Mechanizmy demograficzne

• Polityka natalistyczna, jej instrumenty

• Polityka migracyjna, jej instrumenty

• Współczesne światowe tendencje demograficzne

Polityka demograficzna- dziedzina polityki społecznej zajmująca się problemem rozwoju ilościowego ludności

Modele demograficzne-konstrukcje teoretyczne obrazujące rozwój liczebny ludności, które współcześnie są rozwijane w oparciu o badania demometrii, służą praktyce; odzwierciedlają pewne tendencje w społeczeństwie

Prognozy demograficzne

• Cechą charakterystyczną procesów demograficznych jest ich społeczno-biologiczne podłoże

• Stan ilościowy oraz struktura ludności krajów należą do głównych czynników determinujących rozwój społeczno-gospodarczy

• Biorąc to pod uwagę należy stwierdzić, że konstrukcja prognoz demograficznych jest szczególnie ważna w świetle planowania długofalowej polityki społeczno-gospodarczej

• Każda prognoza jest swoistym sądem o przyszłości który może być prawdziwy bądź błędny

• Prawdopodobieństwo prawdziwości takiego sądu nazywamy wiarygodnością prognozy

• Możemy kierować się wariantami pesymistycznymi, optymistycznymi, itp.

• Ostrzegawcza funkcja prognoz zapewnia możliwość podjęcia odpowiednich działań zaradczych ze znacznym wyprzedzeniem, co może zaowocować znaczącym złagodzeniem społeczno-gospodarczych skutków niewykorzystanych struktur demograficznych w przyszłości

Ludność optymalna: koncepcja modelu ludności, który najlepiej służy rozwojowi społeczno-gospodarczemu oraz jest najbardziej dostosowany do cywilizacyjno-bytowych warunków życia. Jest to sprzeczne z poglądami religijnymi; dla celów rozwoju gospodarczego może nas być np. za dużo (do tego żeby nas wyżywić, żeby korzystać z przestrzeni - jest zbyt ciasno) za mało (za mała armie=za mała siła, za mało na reynku pracy).

Elementy polityki demograficznej: (uhierarchizowane wg siły oddziaływania)

• Współuczestnictwo i współodpowiedzialność (polityka społeczna odwołuje się do solidarności poprzez perswazje zachęca do danych działań, wspominanie społeczeństwu o problemach, których ono nie widzi)

• Popularyzacja bądź negacja (odbywa się poprzez media, prasę, spoty reklamowe, np. popularyzujemy rodziny wielodzietne, negujemy związki homoseksualne)

• Legalizacja bądź zakaz (sięgamy po rozwiązania prawno-administracyjne; ale mogą one ograniczać wolność i społeczeństwo szuka obejść)

• Pozytywne i negatywne premie (argumenty te wytacza się na końcu, gdyż bodźce ekonomiczne zwiększają koszty, często nie są to środki, które działają na odpowiednie osoby np. becikowe jest zachętą dla rodzin ubogich i patologicznych; bogatsi nie są wrażliwi na tą formę)

Mechanizmy demograficzne

***Mechanizm naturalny

-ścieranie się ze sobą dwóch sił: skłonność do urodzeń i skłonność do zgonów, jeżeli przeważa jedna ze skłonności, to ludności przybywa/ubywa

-możemy polityką społeczną oddziaływać na te skłonności - poprawiać warunki związane z prokreacją; ilości zgonów nie można „poprawiać”- oficjalnie; jednak patrząc na niektóre reformy w naszym kraju (opóźnianie leczenia ludzi starszych) można zastanawiać się nad skutkami takich działań

- mechanizm wolny

- jest mechanizmem bezpiecznym, bo mamy szanse kształtować osobowość obywatela

polityka natalistyczna (w sprawie urodzeń) (zachęca do prokreacji, posiadania potomstwa, bycia w wielodzietnej rodzinie- jest odpowiedzią na starzenie społeczeństwa, ale musi być podejmowana z odpowiednim wyprzedzeniem- kilkanaście lat przed totalnym zestarzeniem): pronatalistyczna, antynatalistyczna (w warunkach przeludnienia, gdy nadmierna rozrodczość nie jest dopasowana do tempa rozwoju gospodarczego), neutralna (społeczeństwo samo reguluje)

***Mechanizm wędrówkowy- polityka migracyjna

- mechanizm szybki

- mankamentem tego mechanizmu jest to, że nie wiemy, kogo przyciągamy, ale z drugiej strony wyjeżdżają z naszego kraju ludzie najbardziej aktywni i młodzi,

Typy polityki natalistycznej

1. pronatalistyczna - zachęca do zwiększonych urodzeń, mamy do czynienia ze społeczeństwem starzejącym się, czasami pojawia się też model mierzony, tzn. fatalistyczno-wędrówkowy, poprzez przeciąganie i migrantów, którzy są skłonni się rozmnażać

2. antynatalistyczna - realizowana w krajach, w których jest za dużo ludzi do wyżywienia, na rynku pracy itp.; często też w krajach tych istnieją przesłanki dalszej wysokiej dzietności

3. neutralna - polityka demograficzna pozostawia kwestię prokreacji samym rodzinom

Proces starzenia się ludności:

Grupa udział ludzi starszych

I poniżej 8% młodość demograficzna

II 8-10% przedpole starzenia

III 10-12% właściwe starzenie się

IV 12 i więcej starość społeczeństwa

Odmładzanie społeczeństwa - zachęcanie ludzi do „mnożenia się jak króliki”

Typy polityki demograficznej:

- aktywna (chce coś zmienić, próbuje wpływać na mentalność człowieka; poza tym mentalność nie wystarczy, żebyśmy się mnożyli)

- bierna

Instrumenty polityki natalistycznej:

1. Administracyjno-prawne

2. Ekonomiczne

3. Wychowawcze

*Administracyjno-prawne:

-akty prawne promujące produkcję oraz sprzedaż środków antykoncepcyjnych lub zakazujące ich (skuteczność różna, może pojawić się czarny rynek),

- zakaz lub ograniczona zgoda na aborcję (zakaz aborcji = więcej ludzi młodych)

- minimalny wiek zawarcia małżeństwa (manewrowanie granicą pozwala na opóźnianie małżeństwa [opóźnienie kwestii urodzeń] lub na odwrót, jednak często tradycja, religia są przeciwne takim działaniom)

- warunki uzyskania rozwodu (ułatwianie rozwodów to stwarzanie szans na więcej małżeństw na jednego człowieka [prawdopodobnie więcej dzieci], jednak nie zawsze nowy związek = nowe dziecko)

- ochrona prawna kobiety ciężarnej (w założeniu, przyszła matka będzie pod opieką co pozwoli jej na więcej wygody)

- prawo do przerw w pracy w związku z dzieckiem (urlopy, gratyfikacje majątkowe pozwalają zachęcić do rozmnażania się, bez obawy o przyszłość pracy)

Skuteczność niektórych instrumentów jest ograniczona ze względu na nasz światopogląd i aspekty religijne,

*Ekonomiczne:

• Zasiłek macierzyński

• Zasiłek rodzinny

• Zasiłek wychowawczy

• Zwolnienia i ulgi podatkowe

• Ulgi na rzecz rodzin wielodzietnych

• Dofinansowania usług infrastruktury

• Preferencje mieszkaniowe

• stypendia i ulgi wychowawcze dzieci itp.

Aby stosować te bodźce należy wiedzieć jak społeczeństwo na nie zareaguje

Są raczej bodźcami pozytywnymi (zachęcają do prokreacji)

*Wychowawcze:

• zabieganie o wyższy prestiż macierzyństwa i rodziny wielodzietnej (w założeniu lepsze traktowanie przez pracodawcę, ale czy jest to potrzebne?)

• prowadzenie edukacji parorodzinnej (nauka w szkołach, uświadamianie)

• dostęp do literatury z dziedziny życia w rodzinie (nie wiadomo jak wpłynie na człowieka)

• normy moralne i etyczne

• wpływ religii i tradycji

w Polsce nieczęsto stosowane, w Skandynawii używa się ich często.

Migracje- zmiana stałego miejsca zamieszkania lub miejsca czasowego pobytu w obrębie terytorium państwa lub w ramach przepływu ludności między państwami.

Migracja oznacza życie i postęp, ludność zasiedziała-stagnację.

Migracjami (lub wędrówkami) ludności nazywamy całokształt przesunięć prowadzących do stałej lub okresowej zmiany miejsca zamieszkania osób.

Najczęściej za akt migracji uważa się zmianę miejsca zamieszkania osoby trwającą dłużej niż jedne rok

Porównując mechanizm natalistyczny z migracyjnym (dwa naturalne), zauważamy, że przez migracje szybciej możemy osiągnąć pożądane rezultaty (wzrost liczby ludności); w przypadku mechanizmu natalistycznego jest dłuższy czas, ale mamy szansę wykształcić w TYCH osobach patriotyzm, przywiązanie i szacunek do kraju (są to ludzie bardziej pewni, zaaklimatyzowani). Migrantów trudno zaaklimatyzować, mogą pojawić się enklawy, trudno od nich wymagać przystosowania się do nowych przepisów. Poza tym migrant może w każdej chwili uciec od nas do innego kraju.

„Migracja oznacza życie i postęp, zasiedziałość - stagnację.”

Migracjami nazywamy całokształt przesunięć prowadzących do stałej lub okresowej zmiany miesjca zamieszkania osób.

Najczęściej za akt migracji uważa się zmianę miejsca zamieszkania osoby trwającej dłużej niż jeden rok.

Czas trwania migracji- wyróżniamy tu:

• migracje stałe- polegają na zmianie miejsca zamieszkania na czas nieokreślony

• migracje czasowe (sezonowe lub okresowe) które wiążą się ze zmianą miejsca zamieszkania na czas określony np. na czas pobierania nauki oddelegowania do pracy itp.

• Migracja wahadłowa (codzienna)- to szczególny rodzaj ruchu wędrówkowego ludności, polegający na codziennym dojeżdżaniu do pracy, szkoły urzędów itp.

Rozróżnianie typów migracji jest wymagane przez politykę społeczną, która w danym czasie i sytuacji gospodarczej potrzebuje danego typu migracji (np. w sytuacji bezrobocia)

Migracja:

• Emigracja- z kraju ojczystego

• Imigracja- zachęcenie do przypływu ludności, przypływ do kraju ludzi spoza niego.

• Reemigracja- migracja etapowa - wyemigrowaliśmy do jednego miejsca ale po to by emigrować dalej; rozpoznajemy teren i decydujemy co robić dalej.

• Repatriacja- powrót do ojczyzny, z wypędzenia lub z poszukiwań pracy.

Prawa Ravensteina:

I

migracja o odległość:

Znaczna część migrantów przebywa jedynie krótki odległości. Im większa będzie odległość od miejsca emisji migrantów tym ich liczba będzie mniejsza. Dodatkowo migranci przebywający dłużej za granicą będą wybierali jako miejsce osiedlenia duże centra przemysłu lub handlu.

II

migracja etapowa

Cechą właściwą dla każdego społeczeństwa jest przemieszczanie się ludności w kierunku centrów przemysłu lub handlu. Mieszkańcy wsi sąsiadujących sąsiadujących gwałtownie rozwijającymi się miastami gromadzą się w tych miastach a na ich miejsce przybywają migranci z miejscowości bardziej odległych od dużych centrów.

III

przepływ i przypływ powrotny (dobrym przykładem jest Polska)

Każdy główny przypływ migracyjny generuje przepływ powrotny.

IV

skłonność do migracji

Mieszkańcy dużych aglomeracji są mniej skłonni do migracji niż mieszkańcy terenów słabiej zurbanizowanych.

V

kobiety a migracja

Stwierdza się przewagę kobiet wśród migrantów przemieszczających się na krótkie odległości, ponieważ są z reguły ostrożniejsze od mężczyzn.

VI

wpływ postępu technicznego na migrację.

Rozwój przemysłu, doskonalenie i poprawa dostępności środków komunikacji oraz rozbudowa infrastruktury społecznej o gospodarczej powodują wzrost migracji,

VII

przewaga motywu ekonomicznego

Motywy o charakterze ekonomicznym, skłonność do poprawy warunków życia są najsilniejszymi determinantami procesów migracyjnych,

Motywy migracji

• Ekonomiczne (za pracą, za lepszą płacą, szukamy większych zarobków; za spadkiem w innym kraju; za tańszymi kosztami utrzymania)

• Polityczne (tworzenie możliwości dla wyznawania swoich poglądów, tylko w innym kraju; bądź prześladowania i ucieczka)

• Religijne (prześladowania religijne; możliwość wyznawania własne religii bądź przejście na inną religię)

• Klimatyczne (obszary sejsmiczne, regularne zagrożenia powodują, że ludzie uciekają; łagodny klimat zachęca np. emerytów do zmiany klimatu)

• Wojenne (wojna powoduje ucieczkę ludności cywilnej, ucieczki przed czystkami etnicznymi)

• Rodzinne (żeby dzieci mogły pójść do nowej szkoły, kiedy rodzice zmieniają pracę na inne miejsce itd.)

• itp.

Instrumenty polityki migracyjnej (grupy instrumentów)

1. stosowanie utrudnień lub ułatwień w zakresie stałych wyjazdów

2. stosowanie utrudnień lub ułatwień w zakresie przyjazdów

3. stosowanie utrudnień lub ułatwień w czasowych przemieszczeniach

4. stosowanie utrudnień lub ułatwień w zakresie powrotów z zagranicy.

1. stosowana w miejscu, z którego mogą albo nie powinny być uruchomione emigracje. Możemy zachęcać do potencjalnej emigracji (gdy uważamy że jest nas za dużo), lub zniechęcać, gdy jest nas za mało. Można zatrzymywać paszporty (np. dla przestępców). Utrudnienia w wydaniu paszportu mogą utrudniać/uniemożliwiać wyjazd. Jeżeli to nie wystarczy, można grozić spłacaniem kosztów edukacji studenta przez rodzinę wyjeżdżającego. Można grozić zamknięciem/likwidacją rodziny, co zancząco zniechęca.

Można także normalizować stosunki, aby ułatwiać wyjazd.

2. utrudnianie przez sprawdzanie każdego, kto chce przyjeżdżać do nas, dziwne wymagania od przyjeżdżających nie w celach turystycznych.

Aby ułatwić, możemy znosić wizy, możemy proponować działania ułatwiające zatrudnienie obcokrajowców. Możemy także zachęcać do osiedlenia się migranta z rodziną, fundować naukę języka oraz bilet dla rodziny. Możemy zaproponować obywatelstwo, prezentować otwartość na swobodę obyczajów i religii.

3. utrudnienia w przemieszczaniu się, kontrole, zatrzymywanie przemieszczających się; lub pomoc w przemieszczeniu się z zagrożonych terenów

4. powroty mogą się tyczyć ludzi, którzy wracają z pracy za granicą, z kapitałem. Z drugiej strony pojawiają się powroty z krajów biednych. Ułatwia się najczęściej tym bogatszym niż biednym.

Współczesne tendencje demograficzne:

1. wzrost liczby ludności a napięcia społeczne i gospodarcze

2. zmieniające się warunki życia ludności

3. ruchliwość przestrzenna ludności (mentalny brak przygotowania do poruszania się między krajami)

4. zasoby terytorialne i żywnościowe a liczba ludności (mamy ograniczenie terytorialne, musimy kierować urodzeniami tak, aby nie było zbyt dużego tłoku)

5. zmiany w wielkości rodziny i kwestia kontroli urodzeń (trudno zmienić mentalność jednostki, jest niehumanitarne)

6. Umieralność i czas trwania życia (walka, zmniejszanie umieralności i wydłużanie czasu trwania życia powoduje starzenie się społeczeństwa, więc muszą działać mechanizmy natalistyczne i migracyjne - zależy ile jest czasu)

POLITYKA RODZINNA

Konspekt:

• Definicja rodziny

• Rodzaje rodziny

• Fazy rozwoju rodziny

• Funkcje rodziny

• Teorie ekonomiczne związane z rodziną

• Pojęcie i cele polityki rodzinnej

• Teoretyczne podejmie do polityki rodzinnej

• …

definicja rodziny:

• zapewnia ciągłość biologiczną społeczeństwa

• przekazuje dziedzictwo kulturowe

• wspólnota gospodarcza i zamieskznaia

• obecność obojga po******

• jako grupa społęczna stanowi **********zjednoczenia wąskiego grona osób skupionym we wspólnym gospodarstwie domowym aktami wzajemnej pomocy i opieki

• jako instrument charakteryzuje się określonym zestawem cech i funkcji oraz ************************************************* - ucięło

definicje rodziny wątpliwości???? WTF?

• Płeć

• Potomstwo - czy rodzina jest wtedy, kiedy są sami małżonkowie, czy też kiedy pojawia się dziecko

• Niepełna

• LAT- związek dwóch osób które żyją ze sobą ale nie mieszkają razem

• DINKS- małżonkowie mają osobne dochody i wydatki, osobne sypialnie, zycie, brak dzieci /double income, no kids/

Rodzina a gospodarstwo domowe:

-gospodarstwo domowe oznacza grupę osób mieszkających ze sobą i łączących swe źródła utrzymania,

-gospodarstwa domowe wyodrębnia się spośród ludności zamieszkałej w mieszkaniach (bez obiektów zbiorowego zakwaterowania),

-gospodarstwa domowe dzielimy na jednoosobowe i wieloosobowe, a także rodzinne i nierodzinne,

Typologie rodzin:

• Dochodowe (rodziny biedne i niebiedne, rozróżnieniem jest granica ubóstwa)

• Środowiskowe (miejskie, wiejskie; można dzielić na przykład wg regionów)

• Społeczne (przynależne do klasy społecznej; rodziny inteligenckie, robotnicze, rolnicze)

• Zawodowe (rodziny prawnicze, lekarskie)

• Fazy rozwoju rodziny (z punktu widzenia funkcji rodziny)

• Skład rodziny (pełne, niepełne, jedno i wielopokoleniowe)

• Stopień zagrożenia patologiami

Typy rodzin wg Rodman'a:

• Patriarchat- mocna, dominująca pozycja mężczyzny (lub matriarchat)

• Zmodyfikowany patriarchat- silne normy patriarchalne modyfikowane przez normy egalitarne

• Transformacyjne równouprawnienie- normy patriarchalne są wypierane przez normy egalitarne

• Równouprawnienie- silne normy równouprawnienia

Funkcje rodziny:

-prokreacja (rozmnażanie się)

-socjalizacyjna (nauka zachowań w społeczeństwie)

-materialno-ekonomiczna (obejmuje zarobki na utrzymanie, może być biznes rodzinny [np. rodzina rolnicza])

-ekspresyjna (rola rodziny, by każdy z członków mógł wyrazić swoje talenty, wzbogacać się wewnętrznie i czuć się szczęśliwy w rodzinie)

-opiekuńczo-zabezpieczająca (pomaganie sobie w trudnych sytuacjach, pilnowanie dzieci itd.)

-kontroli społecznej (co się dzieje z rodzinami, nadzór nad ich działaniami)

-seksualna

-klasowa (nauka tradycji, rozwój przekonań odpowiednich dla grupy społecznej)

-kulturalna (ukulturalnienie, nauka młodego pokolenia wartości kulturowych)

-rekreacyjno-towarzyska

Fazy rozwoju rodziny:

1. Formowanie się rodziny

początek: zawarcie małżeństwa

koniec: narodzenie pierwszego dziecka

Funkcje spełnione w fazie 1:

• zarobkowa

• znalezienie mieszkania

• przystosowanie mieszkania dla dziecka

2. zakup asortymentu dla dziecka Rozwój rodziny:

2. rodzina z dziećmi w wieku przedszkolnym

3. rodzina z dziećmi w wieku szkolnym

4. rodzina z dziećmi w wieku przysposobienia zawodowego.

Funkcje spełnione w fazie 2:

• opiekuńcza

• wychowawcza

• edukacyjna

• może ucierpieć funkcja ekonomiczna

3. Stabilizacja rozwoju rodziny

1. stadium I: narodziny ostatniego dziecka

koniec: rozpoczęcie pracy przez dziecko

2. stadium II: rozpoczęcie pracy przez dziecko

koniec: pierwsze dziecko opuszcza dom rodzinny

Funkcje spełnione w fazie 3:

• ekonomiczna

• opiekuńczo-wychowawcza

4. Kurczenie się rodziny:

Początek: pierwsze dziecko opuszcza dom

Koniec: ostatnie dziecko opuszcza dom

5. Puste gniazdo:

Początek: ostatnie dziecko opuszcza dom

Koniec: zgon pierwszego pierwszego współmałżonków

6. Rozpad rodziny:

Początek: zgon pierwszego pierwszego współmałżonków

Koniec: zgon pozostałego współmałżonka

Funkcje rodziny:

• Prokreacyjna: związana z demografią

• Socjalizacyjna: uczy zachowania w społeczeństwie

• Materialno ekonomiczna: zabezpiecza byt rodziny

• Ekspresyjna: harmonia w rodzinie, dająca szansę rozwoju i komfortu

• Opiekuńczo-zabezpieczająca: dotyczy dzieci

• Kontroli społecznej: od rodziny można egzekwować pewne obowiązki, np. obowiązek edukacyjny

• Seksualna

• Klasowe: przywiązanie do klasy społecznej

• Kulturalna: związane z muzyką, książką, kinem i teatrem

• Rekreacyjno-towarzyska

Funkcja materialno-ekonomiczna ma dwie podfunkcje: zarobkowa i biznesową.

Czynniki wyróżniające funkcje:

• Rozbicie

• Zakłócenie stosunków międzyosobowych

• Konflikty w systemie wartości (rodzina goniąca za dobrami doczesnymi gubi pewne wartości, a dzieci przenoszą to na swoje rodziny)

• Sytuacje kryzysowe: związane z fazami rozwoju, zdarzeniami losowymi, patologiami społecznymi

Fazy	Zdarzenie charakkteryzujące
		Początek	Koniec
		Fazy - podfazy
1. formowanie się rodziny	Zawarcie małżeństwa	Narodziny pierwszego dziecka
2. rozwój rodziny 2.1. rodzina z dziećmi w wieku przedszkolnym 2.2. rodzina z dziećmi w wieku szkolnym 2.3. rodzina z dziećmi w wieku przysposobienia zawodowego	Narodziny pierwszego dziecka Najstarsze dziecko zaczyna szkołę podstawową Najstarsze dziecko kończy szkołę ponadpodstawową	Pierwsze dziecko kończy wiek przedszkolny Najstarsze dziecko kończy szkołę podstawową Narodziny ostatniego dziecka

Dodać kolejne stadia, do 6

Zakładamy, że pojawia się potomstwo. 1 faza jest naznaczona funkcjami ekonomicznymi, zarabianie na siebie, na dom, na dziecko

2 faza to zmiana punktu ciążenia. Podupada funkcja ekonomiczna, rosną funkcje wychowawcze, socjalizacyjne, bo jeden z małżonków najczęściej odchodzi z pracy i wychowuje dzieci

modele rodzin:

-model rodziny tradycyjnej

-model z podwójnym obciążeniem kobiet

-model rodziny partnerskiej

Teoria G.Beckera

Próbuja wykorzystac mentalność ekonomisty w zwykły m życiu, uważa że rodziny są złożone z homo-economicusów.

• Dziecko a konsumpcja

• Jakość dzieci

• Międzygeneracyjnych transferów

• Wzrost gospodarczy a posiadanie dzieci

• Teoria produkcji gospodarstw domowych

Zastanawiał się dlaczego jest tak, że bogate rodziny nie chca zakładac rodzin wielodzietnych:

1. teoria „dziecko a konsumpcja”

• dziecko jako dobro konsumpcyjne

• użyteczność i koszt dziecka

• związek z innymi dobrami, konkurencyjnośc, komplementarność

Dziecko dla ekonomisty jest dobrem konsumpcyjnym takim jak inne dobra, ma swoją użytecznośc i koszt, Świadomie decydując się na dziecko trzeba rozważyć koszt jego utrzymania, dziecko jak każde dobro ma związke z innymi dobrami,

Użyteczność- spełnienie marzeń o ojcostwu czy macierzyństwie, jako dopełnienie rodziny itp.

Konkurencyjność- różne towary luksusowe odciągaja uwagę od dziecka, brak zainteresowania potomstwem

Komplementarność- decydując się na posiadanie dzieckadecydujemy się na ponoszenie kosztów na dobra komplementarne:ubrania, zabawki, wyposażenie pokoju

Nabycie dziecka - mamy chęć i możliwości (pojawia się popyt) i spełniamy chęć, powinno ono wywołać w nas satysfakcję, więc nie różni się niczym od innych dóbr konsumpcyjnych. Do czego dziecko może być potrzebne rodzicom (użyteczność dziecka). Chcąc rozwinąć użyteczność, inwestujemy w nie, aby rozwinąć ego talenty, co podnosi jego koszt. Dziecko, zanim pojawi się na świecie, konkuruje z innymi dobrami konsumpcyjnymi. Człowiek musi zdecydować, co jest dla niego ważniejsze.

Komplementarność - dziecko tworzy zapotrzebowanie na inne dobra, oprócz zabawek także na inne.

2. Teoria „jakość dzieci”

• Koszt dziecka silnie wzrasta gdy uwzględnia się nakłady na jakość dzieci,

• Rodzaje nakładów: wyżywienie, ubrania, wypoczynek, wykształcenie

• Sens pogoni za jakością dzieci

• Jakość dzieci wypiera ich ilość (tendencja globalna)

Dzieci „dobrej jakości” są pożądane ze względu na coraz większą komplikację świata. Inwestycja w dziecko ma też na celu to, aby dziecko nie stanowiło dla rodziny problemu, poradziło sobie w życiu. Bywają i tacy, którzy liczą, że „podczepią” się pod sukces dzieci. Jakość dzieci ma tez wpływ na szacunek okazywany rodzicom i szansa iż takie dzieci zaopiekują się rodzicami na starość.

Pogoń za jakością skutkuje modyfikacją prawa kopernikańskiego, chcemy mieć mniej dzieci, ale „lepszej jakości”. Jakość wypiera ilość.

3. Teoria transferów międzygeneracyjnych

• Istnieją pisane i niepisane kontrakty między generacjami, które wyjaśniają wspieranie się pokoleń oraz intensywność konsumpcji i akumulacji kapitału w biografii rodzin

• Aktualni rodzice ponoszą jednocześnie bezpośrednio i pośrednio nakłady na jakość dzieci a także bezpośrednio a także bezpośrednio i pośrednio wspierają pokolenie dziadków

• Pokolenie rodziców uzależnia swoje decyzje prokreacyjne od wielkości transferów długookresowych transferów międzypokoleniowych

Społeczeństwo trzeba sobie wyobrazić jako ciąg pokoleń. Istnieje w nim najsłabsze ogniwo, którym najczęściej sa rodzice, a rodzice którzy mają swoich rodziców własne dzieci. W takich rodzinach rodzi się mniej dzieci i rodzina powinna dbać o to ogniwo, które obciążone jest nadmiernymi transferami.

Najbardziej obciążone jest środkowe pokolenie, rodzice, mogą wspomagać bezpośrednio pokolenie starsze (pomoc dziadkom) a także pośrednio (finansowanie emerytur). Tak obciążone ogniwo może nie być skłonne inwestować we własne dzieci.

4. Teoria produkcji gospodarstw domowych

• Problem wartości dóbr i usług wytworzonych w gospodarstwie domowym budzi zainteresowane ekonomistów

• Istnieją dobra rynkowe, które samodzielnie nie dostarczają bezpośrednich korzyści konsumentowi

• Podstawą szacunków produkcji domowej jest analiza budżetu czasu rodziny

• Każda jednostka stoi przed wyborem związanym z alokacją swojego czasu na rzecz pracy zarobkowej i pracy w gospodarstwie domowym

• Osoba rezygnująca z potencjalnych możliwości kariery zawodowej na rzecz domu i rodziny wycenia swój czas poświęcony produkcji domowej w relacji do utraconych zaróbków.

Polityka rodzinna- całokształt norm prawnych, działań i środków przeznaczonych przez państwo w celu stworzenia odpowiednich warunków życia dla rodziny, jej powstania, prawidłowego funkcjonowania i spełniania przez nią wszystkich społecznie ważnych ról.

Istnieją pewne dobra, które pojawiają się na rynku, które same nie przynoszą satysfakcji (ziemniaki na targu). Wymagają przetweorzenia, usługi dokonywanej przez gospodarstweo domowe (która nie jest wyceniana).

Pojawiają się urządzenia, które mają sens dopiero w rodzinie, w mieszkaniu (kuchenka, odkurzacz).

Jak wycenić ich wartość, jeśli nie pojawiają się na rynku? Autor próbuje oszacować wartość pracy w sposób przedstawiony w ostatnim punkcie.

Cele polityki rodzinnej:

• zapewnienie rodzinie warunków zaspokajających potrzeby mieszkaniowe i bytowe

• sprzyjanie odpowiedniemu poziomowi prokreacji

• zapewnienie warunków kształcenia i wychowania młodego pokolenia

• tworzenie warunków do łączenia przez kobiety ról: rodzinnych i zawodowych

• oddziaływanie na kształtowanie pożądanego układu stosunków w rodzinie

• oddziaływanie na kształtowanie pożądanego układu stosunków miedzy rodzina a instytucjami państwowymi i społeczni

• spełnianie roli czynnika interweniującego wszędzie tam, gdzie zagrożona jest realizacja funkcji rodziny.

Teoretyczne podejście do polityki rodzinnej (determinanty polityki rodzinnej)

1. Globalne

istotne znaczenie mają demograficzne tendencje globalne, polityka rodzinna idzie z prądem. W krajach przeludnionych zanika, w krajach wymierających- polityka ożywia się.

2. Nauka Społeczna Kościoła

gdy władza czerpie ze Społecznej Nauki Kościoła Katolickiego wskazuje ze rodzina często nie dysponuje wszelkimi niezbędnymi środkami by wypełniać swoje zadania

3. Oparte na solidaryzmie

Solidarność- to bezinteresowna służba bliźniemu, uwzględnia się dobro innego człowieka.

Solidarność społeczna- moralny obowiązek wspierania przez społeczeństwo rodzin, które podjęły się …… posiadania i wychowania dzieci. Wychowuje się tak ludzi, aby chcieli pomagać rodzinie posiadającej dzieci. Społeczeństwo płaci większe podatki, które idą na rodziny z dziećmi.

4. skrajnie liberalne

wszystko co dotyczy aktywności polityki dla rodziny jest zbędne- brak oddziaływania na rodziny (rodzina licząc na środki od państwa nie dąży do polepszenia swojej sytuacji). Groźba demoralizacji rodzin jest wynikiem aktywności państwa dla rodzin.

5. oparte na prawach rodziny

wymogiem tej polityki jest wyliczenie praw rodziny i ich egzekwowanie

6. oparte na prawach dziecka

prawa dziecka jako czynnik konstruujący rodzinę. W Libii dzieci są pod szczególną opieką.

7. Postęp cywilizacyjny

Kraje skandynawskie czują się silnie cywilizowane. Państwo (gmina) zaczyna przejmować funkcje od rodziny, gmina, np. może zabrać dziecko, jeżeli uzna że jest źle wychowywane

8. demograficzne

Podobne do globalnego. Rodzina jako „fabryka rodziny” wiecej „ produkuje dzieci”………….

9.funkcjonalne

Działania państwa, które oddzielają od siebie poszczególne przedmioty oddziaływania: jednostkę od rodziny. Jeżeli wspieramy rodzinę to tylko działamy na rodzinę. Jeżeli działa się tylko na jednostkę- wpiera się tylko jednostkę.

10.konserwatywno- pragmatyczne

Wyróżnia się tylko jednostkę- pomagając jednostce pomagamy rodzinie- bo jednostka żyje w rodzinie

11. biurokratyczno-fiskalne

szukanie oszczędności w finansach publicznych metoda `na oślep” tzn. szukając oszczędności w budżecie, tnie się koszty nie zwracając uwagi na rodzinę, np. skraca się urlopy macierzyńskie.

Zasady polityki rodzinnej:

Poszanowanie podmiotowości i suwerenności rodziny- dobro dziecka

Równość szans dla młodego pokolenia kobiet i mężczyzn

Partnerstwa w rodzinie i z rodzinaIą

Instrumenty polityki rodzinnej:

1. Świadczenia pieniężne

1. zasiłki rodzinne i podobne

2. ulgi podatkowe

3. subsydia (zasiłki mieszkaniowe, transport publiczny, edukacja)

2. godzenie obowiązków domowych z praca

1. opieka nad dzieckiem (jakość, koszty)

2. urlopy macierzyńskie i wychowawcze

3. Inne środki

1. prawa emerytalne

2. równe traktowanie w pracy (opieka nad dzieckiem)

3. inne środki promujące rodzicielstwo (programy mieszkaniowe, itp.)

Świadczenia rodzinne w Polsce

1. zasiłek rodzinny

2. dodatki do zasiłku rodzinnego

3. świadczenia opiekuńcze

4. zaliczka alimentacyjna

Dodatki do zasiłków rodzinnych z tytułu:

1. urodzenia dziecka

2. opieki nas dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego

3. samotnego wychowania dzieci i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych

4. samotnego wychowywania dziecka

5. kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego

6. rozpoczęcia roku szkolnego

7. podjęcia przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania

POLITYKA MIESZKANIOWA

Polityka mieszkaniowa- dziedzina polityki społecznej, której celem jest:

1. badanie stosunków mieszkaniowych (polega na diagnozie)

2. gwarantowanie praw mieszkaniowych (zależy od rodzaju polityki społ., prawa istnieją lub nie)

3. wsparcie sfery mieszkaniowej (sfera mieszkaniowa czyli strona popytowa i podażowa)

Władze publiczne są zobowiązane (konstytucja) do prowadzenia polityki sprzyjającej:

- „zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, a w szczególności przeciwdziałania bezdomności”

- „wspieraniu rozwoju budownictwa socjalnego oraz popierają działania obywateli znmierzające do uzyskania własnego lokum

- ale czasem idiotyczne, „policyjne działania” nadzoru budowlanego

Prawa mieszkaniowe:

• prawo do samodzielnego mieszkania (dot. rodziny)

• prawo do społecznie akceptowalnego standardu mieszkania

• prawo do poprawy warunków mieszkaniowych

• prawo do wyboru miejsca zamieszkania

• prawo do zmiany mieszkania w dowolnym czasie

Kanony, zasady polityki mieszkaniowej:

Własność mieszkaniowa

-Mieszkanie jest dobrem kosztowym, a w polskim społeczeństwie istnieje duże oczekiwanie nie tylko do posiadania mieszkania, ale także posiadania go na własność „ nawet ciasne, ale własne”. Własność mieszkaniowa w biedniejszym społeczeństwie nie może być kanonem powszechnie dostępnym.

Mieszkania na wynajem

-Jesteśmy społeczeństwem „na dorobku” dlatego ta forma dostępności mieszkań powinna być preferowana, są to mieszkania dla średnio zarabiających

Powszechne dodatki mieszkaniowe

-W biednym społeczeństwie istnieje zagrożenie co do utracenia mieszkania ze względu na brak środków na utrzymanie mieszkania (prąd, gaz, woda itd.) stąd prawo do dodatków mieszkaniowych ndla biedaków, aby nie dopuścić do pogorszenia statusu wygody mieszkania

Obowiązki państwa w utrzymaniu i modernizacji zasobów mieszkaniowych

-Pewne budynki zostaną wykluczone z użytkowania, poprzez ich zużycie, zestarzenie się; państwo może dokładać do modernizacji zasobów. Dom, mieszkanie nie ma szans funkcjonować wiecznie. Problem domów, które chylą się ku upadkowi, zadaniem właściciela są bieżące naprawy, spowalnianie pogarszania jakości.

Pomoc w warunkach biedy.

-pewnych osób nie stać ani na opłaty, ani na wyposażenie mieszkania. Co robić? Obowiązki samorządów terytorialnych to budowa mieszkan komunalnych o substandardach (niższych standardach wyposażenia).

Badanie stosunków mieszkaniowych -> diagnostyka, analiza zmian

Sfera mieszkaniowa - wspiera tych, którzy budują mieszkania i tym którzy chcą je zbudować (popyt=podaży)

Mieszkanie- schronienie -pewne, bezpieczne, dostępne, odpowiednio wyposażone w niezbędne urządzenia i ułatwienia, położone niedaleko miejsca pracy, szkoły, usług zdrowotnych.

Pewne mieszkanie- na ile prawo gwarantuje …….. mieszkania

Posiadacz mieszkania powinien mieć prawną pewność schronienia, ma zapewnić przyzwoitość, =być dostatecznie obszerne, mieć odpowiednie warunki sanitarne.

Sposoby posiadania mieszkania:

-najem prywatnego

-najem komunalnego

-najem z zakładu pracy, innej organizacji

-zakup mieszkania w domu wielorodzinnym,

-spółdzielnia mieszkaniowa

-budowa, zakup domu

-zamieszkanie pustostanu (teraz raczej niemożliwe)

Funkcje mieszkania:

1. ochronna- powinno chronić przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi

2. biologiczna - umożliwia realizacje funkcji organizmu- sen, utrzymanie czystości, wypoczynek

3. społeczna- możliwość nauki życia w społeczeństwie- Zycie towarzyskie

4. humanistyczna- wiąże się z rolą więzi sąsiedzkiej, łączyz otoczeniem ludzkim, wytwarzając więź sąsiedzką i rodzinną

5. kulturalno-wychowawcza- można poczytać książkę, oglądać TV, itp., można po swojemu wychowywać dzieci, nauczyć gier towarzyskich,

6. ekonomiczna- jako miejsce pracy, zarobkowania

7. demograficzna- mieszkanie jako miejsce prokreacji, i wychowania dzieci

8. wydajnościowa - umożliwia odzyskanie sil do pracy- poprzez sen

9. kwalifikacyjna- możliwość podnoszenia kwalifikacji

10. przestrzenna- dzięki mieszkaniom zagospodarowanie wokół nich

11. Gospodarcza-rola mieszkania w całej gospodarce- możliwość zarobku dla dewelopera, handel mieszkaniami na rynku

12. komplementarna- dzięki posiadaniu mieszkania pojawia się zapotrzebowania na inne dobra, np. meble

Sposoby posiadania mieszkania:

1. najem mieszkania prywatnego

2. najem mieszkania komunalnego

3. najem mieszkania zakładu pracy lub innej organizacji

4. zakup mieszkania w domu wielorodzinnym

5. zspółdzielnia mieszkaniowa

6. budowa lub zakup domu jednorodzinnego

7. zamieszkanie pustostanu itp.

Mierniki sytuacji mieszkaniowej:

1. stopień nasycenia mieszkań

Np. liczba mieszkań przypadających na 1000 mieszkańców (w PL ok. 300)

2. samodzielność mieszkaniowa

Np. liczba gospodarstw domowych przypadających na 100 mieszkań (w PL 115/100) deficyt mieszkań -> kilka rodzin w jednym mieszkaniu

3. zaludnienie mieszkań

Np. liczba osób na jedną izbę lub na jedno mieszkanie (poniżej 1os na jedną izbę) izba - przynajmniej 4m² + bezpośrednie oświetlenie ........

4. wielkość mieszkania

Np. powierzchnia użytkowa mieszkania na osobę (w PL ok. 20m/os)

5. standard mieszkania

kategorie warunków mieszkaniowych

1. bardzo dobre

• kompletna instalacja,

• mniej niż 1os na izbę (w PL poniżej 10% społeczeństwa)

2. dobra

• wodociąg, ustęp, łazienka

• 1os na izbę (25% społeczeństwa w Polsce)

3. Dostateczne

• wodociąg, ustęp,

• do 2os na izbę (ok. 30% społ w PL)

4. złe

• wodociąg

• do 3os na izbę (ok. 25%)

5. bardzo złe

• bez instalacji

• ponad 3os na izbę (ponad 10% społ w Polsce)

6. osoby bezdomne

Kwestia mieszkaniowa w Polsce:

Polega na niezaspokojeniu potrzeb lokalowych ludności, niskim standardzie mieszkań i ich dużym zagęszczeniu oraz trudności w utrzymaniu.

Polityka mieszkaniowa w Polsce

1. Konsekwencje poprzedniej epoki

- za mało w PRL budowano mieszkań - deficyt narastał

- zła technologia budowlana (wielkie płyty)

- obietnice na mieszkania (książeczki mieszkaniowe, wkład obywatela miał mu gwarantować mieszkanie, ale odciągano to w czasie, aż przyszła transformacja)

2. Załamanie budownictwa w okresie transformacji

- Spadła liczba sprzedawanych mieszkań

- ludzi nie było stać na mieszkania

- spółdzielnie mieszkaniowe - jako główny inwestor

3. Ubożenie społeczeństwa

- problem utrzymania (nie stracenia) mieszkania

4. Rynek mieszkaniowy

- rynek pierwotny a wtórny

- cena kształtowała się wg kosztów, popytu i podaży

- szansa na zamianę mieszkania

5. Uwarunkowania rozwoju mieszkalnictwa

- rosnące ceny kredytu

6. Zmniejszenie wydatków budżetowych

- cięcia wydatków na mieszkalnictwo - pojawiły się eksmisje na bruki

7. Zmiana inwestorów budownictwa

- budownictwo spółdzielcze zajmowali ............ inwestorzy

8. Poprawa standardu oddawanych mieszkań

9. Wyż demograficzny a posiadanie mieszkania

- zagęszczanie mieszkań

10. Niski poziom wykorzystania kredytów

11. Wzrost kosztów budowy mieszkania

- brak siły roboczej i słaba wydajność pracy

12. Bariera remontowa

- groźba wypadania z użyteczności mieszkań w wyniku braku remontów i zaniedbania

13. Wzrost obciążeń budżetów domowych

- największy udział w budżecie mają wydatki mieszkaniowe

Inwestorzy, ci którzy wznoszą mieszkania:

- spółdzielnie mieszkaniowe

- zakłady pracy

- osoby prywatne

- gminy

- deweloperzy

- TBS - Towarzystwa Budownictwa Społecznego

Uwarunkowania polityki mieszkaniowej:

1. ekonomiczne - np. ubożenie społeczeństwa, wzrost kosztów utrzymania i budowy mieszkania, wzrost cen mieszkań

2. społeczne - postęp społeczny -> podnoszenie oczekiwań co do standardów mieszkalnych

3. demograficzne - związane z wyżem/niżem demograficznym, liczby zawieranych małżeństw, rozwodów

4. obyczajowe - parcie w kierunku niezależności

5. polityka państwa - zależy czy państwo jest socjalne czy liberalne

6. prawne - stan ustawowy, akty prawne regulujące kwestie mieszkaniowe

7. historyczne - np. upominanie się poprzednich właścicieli o odebrana w przeszłości własność

Kluczowe czynniki wpływające na popyt na rynku mieszkaniowym:

-zmienne w czasie

-wzrost gospodarczy

-wzrost dostępności kredytów mieszkaniowych

-demografia

-niska jakość zasobów i ich zagęszczenie

-trendy społeczne, oczekiwania związane z akcesją

-polityka mieszkaniowa państwa

Instrumenty polityki mieszkaniowej

1. ustawodawstwo

2. Krajowy Fundusz Mieszkaniowy

3. Towarzystwo Budownictwa Społecznego

4. kary mieszkaniowe

5. kredyty hipoteczne

6. ulgi podatkowe

7. ulgi budowlane

8. opodatkowanie VAT

9. nakłady budżetowe

10. dodatki mieszkaniowe

11. wspomaganie modernizacji

12. kredyty komunalne

13. ułatwianie obrotu lokalami

Bezdomność:

• pozbawienie nie tylko mieszkania

• Wyrzucenie poza margines

• Trudności diagnostyczne ( nie wiemy ile jest, to tylko szacunki)

• Przyczyny strukturalne (za mało domów, mieszkań), ekonomiczne (nie można podołać utrzymaniu mieszkania, opłatom itd.), osobiste (utrata bliskich, niedawne wyjście z więzienia), polityczne (prześladowania), wojenne (po wojnie, ucieczka, zniszczone domy), itd.

• Wsparcie pomocy społecznej i organizacji społecznych (nie zawsze pomoc możliwa, czasem źli urzędnicy, czasem bezdomni nie chcą pomocy, najczęściej to państwowe rozwiązania nie nadążają za problemem. Stąd konieczność działania organizacji społecznych, non-profit)

REHABILITACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

1. Niepełnosprawność w kontekście historycznym

2. pojecie niepełnosprawności

3. przyczyny niepełnosprawności

4. stopnie niepełnosprawności

5. definicja rehabilitacji

6. etapy procesu rehabilitacji

7. generalne zasady rehabilitacji

8. podmioty i instrumenty rehabilitacji

Fazy zainteresowania problemem:

1. marginalizacja problemu (do końca XIX w) (im bardziej widome były oznaki, tym bardziej mogło „chwytać za serce”)

2. ubezpieczenia od wypadków przy pracy (od końca XIX wieku, wzrosła liczba wypadków, bo kapitalizm rozkwitał, ale zaczęło się uzmysławianie sobie problemu wykorzystywania pracowników przez kapitalistów, trzeba było się tym zająć żeby nie zabrakło rąk do pracy)

3. ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa nie zawinionego przez pracodawcę (kiedy nabyliśmy poza pracą)

4. ubezpieczenia na wypadek starości (ustalenie wieku emerytalnego)

5. wprowadzenie grup inwalidztwa (stopniowanie w

6. rehabilitacja (lata 70. XX wieku, zaczęto się zajmować problemem przez kompleksowe działania)

Niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie społecznych ról (każda rola, któ®ą człowiek podejmuje w społeczeństwie, np. kontakt z drugim człowiekiem, nawet zakupy w sklepie są rolą społeczną, niepełnosprawność ogranicza je)

Rozróżnienie pojęć, mogą tylko WPŁYWAĆ na stopień niepełnosprawności:

1. uszkodzenie - dotyczy przede wszystkim funkcjonowania organów naszego organizmu (dysfunkcje) np. uszkodzenie wzroku - niewidomi, uszkodzenie kręgosłupa itp.; kiedy ORGAN ciała dysponuje wadliwie, nie wszsytkie uszkodzenia powodują niepełnosprawność

2. upośledzenie - niemożność (utrudnienie) funkcjonowania w społeczeństwie - niemożność komunikowania się, uczenia się itp.; szersze znaczenie niż tylko umysłowe.

Niepełnosprawność

przyczyny niepełnosprawności (wg najczęstszych przyczyn, podanych JAKIŚ CZAS temu):

1. choroby układu krążenia

2. dysfunkcja narządów ruchu

3. schorzenia neurologiczne

4. uszkodzenia narządu wzroku

5. uszkodzenia narządu słuchu

6. schorzenia psychiczne

7. upośledzenie umysłowe itp.

różnice w ilości niepełnosprawnych w różnych krajach Europy mogą wynikać np. z różnych kryteriów potwierdzania niepełnosprawnosci; np. Hiszpania i Portugalia - w Hiszpanii 9,9% niepełnosprawnych, Portugalia 18,4% - bardzo duże różnice mimo takich samych warunków.

stopnie niepełnosprawności:

1. znaczny

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę mającą naruszona sprawność organizmu:

- niezdolną do podjęcia zatrudnienia

- zdolną do wykonywania zatrudnienia w zakładzie pracy chronionej albo w zakładzie aktywizacji zawodowej, wymagająca niezbędnej w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczona możliwością samodzielnej egzystencji

2. umiarkowany

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, zdolna do wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy przystosowanym do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności; wymagająca w celu pełnienia ról społecznych częściowej lub okresowej pomocy innej osoby, w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

3. lekki

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, zdolną do wykonywania zatrudnienia, nie wymagającą pomocy innej osoby w celu pełnienia ról społecznych

SPOŁECZNE KORELATY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI:

-miejsce zamieszkania

-płeć

-wiek

-wykształcenie

-warunki życia

-sytuacja mieszkaniowa

-praca

POLSKI MODEL REHABILITACJI:

To tylko teoria, najczęściej budżet stoi w sprzeczności z ideami przedstawionymi poniżej

-powszechność (wsparcie nie będzie limitowane, przywileje nie będą wymagały oczekiwania w kolejce)

-wczesne zapoczątkowanie (nieutrwalanie w osobach niepełnosprawnych odrzucenia od społeczeństwa)

-zespołowość (kompleksowość) - wiele działań rehabilitacyjnych dotyczących jednej osoby, dają możliwość wyboru

-ciągłość (najtrudniesjza do zrealizowania w trudnej sytuacji budżetowej kraju, brak jakichkolwiek przerw w rehabilitacji/leczeniu; przerwy mogą pogłębić niepełnosprawność, albo wydłużyć leczenie [w najlepszym przypadku],

z jednej strony orzecznictwo zus do zdolności do wykonywania pracy lub do niemożności

z drugiej strony orzeka się o niepełnosprawności związanej z samodzielnością egzystencji; przez porównanie, czy ktoś może wykonywać codzienne czynności; na szczeblu wojewódzkim i powiatowym

PODMIOTY POLITYKI REHABILITACYJNEJ:

-Krajowa Rada Konsultacyjan (ciało doradcze dla pełnomocnika rządu, platforma reprezentacji interesów osób niepełnosprawnych, opiniuje akty prawne dotyczące pośrednio, bezpośrednio ustawy o osobach niepełnosprawnych)

-Pełnomocnik Rządu (rola kontrolna, kontroluje proces przeznawania uprawnień, określanie stopnia niepełnosprawności)

-Wojewoda

-Samorząd Terytorialny

-Organizacje pozarządowe (poza ystemem państwowym, organizacje społeczne, organizacje non-profit, nienastawione na zysk, mogą wykonywac zadania związane z rehabilitacją, są opłacane np. z samorządu terytorialnego)

-PFRON (Państw Fund Rehab Os Niep, finansuje programy wspomagające osoby niepełnosprawne, z drugiej strony zbiera środki [najczęściej przymusowe wpłaty od pracodawców, którzy nie zatrudniają odpowiedniego odsetka osób niepełnosprawnych - każdy pracodawca zatrudniający co najmnie 25 pracowników, musi mieć co najmniej 6% osób niepełnosprawnych, jeżeli nie to karna składka do PFRON; państwowe i samorządowe organy oraz szkoły - tylko 2%

-Zaklady pracy chronionej (zachęcanie biznesmenów do tworzenia własnych firm w oparciu o zakłady pracy chronionej, ich chęci są doceniane przez ulgi podatkowe)

-WTZ, TR, ZAZ: Warsztaty Terapii Zajęciowej (niepełnosprawni muczą się lepszego funkcjonowania w społęczeństwie, rozwijają swoje sprawnosci), ZAZ (Zakłady Aktywizacji Zawodowej)- przeprowadzają żmudny proces aktywizacji, informują co może robić nieepełnosprawny i pomagają mu wybrać to COŚ, uczą podstawowych umiejętności; TR (Turnusy Rehabilitacyjne) - spełnianie zasady ruch i praca, racej bez myślenia o zaronbku (nadmierne dysfunkcje organizmu)

Programy PFRON - wsparcie inicjatyw, które mają pomagać niepełnosprawnym, pomoc w uzyskaniu jredytów, ośrodki informacyjne itp., itd.

-dofinansowanie do oprocentowania kjredytów bankowych dla zpch

-junior

-komputer dla hornera

Uprawnienia osób niepełnosprawnych:

• likwidacja barier funkcjonalnych (prawo by korzystać z udogodnień architektonicznych, ułatwiających przemieszczanie się w przestrzeni, obowiązek tworzenia podjazdów, wind itd.,

• uprawnienia w podróży (zniżki w transporcie publicznym dla niepełnosprawnych, zmniejszone ostatnio)

• edukacja osób niepełnosprawnych (szersza dostępność edukacji, prawo do uczestnictwa w szkołąch powszechnych, klasy integracyjne; uprawnienia do tego, aby na każdym etapie edukacji uczeń mógł pozostawać rok dłuzej w każdejk klasie, sdłużej przyswajac wiedzę)

• czas pracy, dodatkowe urlopy (skrócony czas pracy, prawo do korzystania [w PL miesięcznego] urlopu na rehabilitację, udział w WTZ, ZAZ)

• uprawnienia kierowców (miejsca na parkingach, niepełnosprawni nie muszą stosować się do wszystkich znaków, kiedy mają problemy ruchowe)

• ulgi podatkowe (ulgi na wydatki związane z rehabilitacją, wydatki odliczane od dochodu)

• zasiłki, świadczenia pielęgnacyjne, dodatki (wspieranie dochodowo dodatki wypłaca ZUS, świdczenia i zasiłki są wypłacane przez MOPS dla rodzin-opiekunów)

• prawo do pracy (prawo do tego, aby znaleźć pracę odpowiadającą wymogom, dostosowanie stanowiska)

• świadczenia FUS[fund ubezp społ] (świadczenia rentowe- renta z tytułu niezdolności do pracy, renta rodzinna, renta socjalna

• Karta Praw Osób Niepełnosprawnych

1. Od 1.8.97

2. Dostęp do pełnego uczestnictwa w życiu społęcznym

3. Dostęp do działań rehabilitacyjnych

4. Dostęp do edukacji

5. Pomoc specjalistyczna

6. Praca na otwartym rynku pracy

7. Zabezpieczenia społeczne

8. Brak barier funkcjonalnych

9. Samorządna reprezentacja

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych - kompleksowy proces zespołowych działań medycznych, zawodowych i społecznych, mających na celu przywrócenie tym osobom pełnej lub maksymalnej możliwości do osiągnięcia sprawności fizycznej i psychicznej

Etapy procesu rehabilitacji:

1. rehabilitacja medyczna

Rehabilitacja np. w szpitalu, po zabiegu medycznym - najczęściej etap wstępny - ingerencja lokalna, utrzymywanie przy życiu w czasie śpiączki, fizykoterapia

2. rehabilitacja zawodowa

Forma powrotu do normalnego życia przez powrót do pracy, która utrzymuje człowieka finansowo (nabywanie nowej pracy, dostosowywanie do stopnia niepełnosprawności).

Pomoc osób trzecich w wyborze i przekwalifikowaniu do nowego zawodu (opieka rehabilitacyjna w czasie pracy, uregulowania prawne dotyczące pracy os niepełnosprawnej)

3. rehabilitacja środowiskowa

Proces prowadzony między osobą niepełnosprawna a drugą osobą, aby mogła powrócić z procesu leczenia do dawnego lub nowego środowiska, z drugiej strony dostosowanie otoczenia (rodziny, sąsiadów) do nowej sytuacji, aby niepełnosprawny nie czuł się odizolowany; jako społeczeństwo, uczymy się zachowywać NORMALNIE w stosunku do osoby, która w jakiś sposób przez swoją niepełnosprawność wyróżnia się od społeczeństwa.

4. wyrównywanie szans

Dotyczy eliminowania utrudnień (barier) w życiu osoby niepełnosprawnej (podjazdy dla inwalidów, windy, dostęp do edukacji, urzędów)

5. integracja społeczna

Możliwość bycia traktowania niepełnosprawnego na równi z innymi obywatelami. Jest to przeciwieństwo marginalizacji.

**Etapy nie muszą zachodzić kolejno i mogą się dublować (kilka etapów jednocześnie)

Generalne zasady rehabilitacji:

1. ruch i praca

proces rehabilitacji powinien zawierać jak najwięcej ruchu oraz pracy (ruch i praca dowartościowują niepełnosprawnego), bo służą najlepiej pozytywnym efektom; np. malowanie obrazów - da satysfakcję niepełnosprawnemu

2. powrót do zdrowia a środowisko

Akcentuje się potrzebę związku ze środowiskiem (np. seniora) staranie się spędzać jak najwięcej czasu w miejscu zamieszkania, nie tracić kontaktu między niepełnosprawnym a środowiskiem, w którym się żyło przed utraceniem pełnosprawności

3. postęp w rehabilitacji a stan psychiczny

Działania psychologa są często niezbędne aby pogodzić się ze stanem niepełnosprawności, psychika bardzo poważnie reaguje na zmiany w pełnosprawności, ważne żeby psycholog pomógł, bo słabsze jednostki mogą nawet targać się na swoje życie. Psychika jest bardzo groźną bronią, może ona nawet zniszczyć efekty procesu rehabilitacji.

4. każdy zachowuje określoną sprawność

Każdy ma po utraceniu pełnosprawności w jednej dziedzinie inne cechy sprawności, które trzeba pielęgnować i eksponować w procesie rehabilitacji. Rzadko jesteśmy w stanie, kiedy straciliśmy wszystkie swoje sprawności. Kiedy ktoś stracił wzrok, może korzystać z dóbr kultury przez inne zmysły: dotyk, słuch.

5. nie ma pracy stawiającej wszystkie wymagania sprawnościowe

Aktualna niesprawność w jednej dziedzinie nie utrudnia pracy- można znaleźć pracę i wykorzystać inne sprawności: jeżeli człowiek może i chce pracować, zawsze można znaleźć sobie pracę, z której może się utrzymać.

6. potrzeby niepełnosprawnych w kontekście życia i pracy

Potrzeby niepełnosprawnych należy rozwiązywać indywidualnym podejściem (podejście rehabilitacji dla każdego indywidualnie biorąc pod uwagę no jego wiek, predyspozycje). Każdy niepełnosprawny ma innne doświadczenia, inne zachowania.

Międzynarodowe uwarunkowania rehabilitacji

1. Deklaracja Praw dla Osób Upośledzonych Umysłowo (1971)

2. Deklaracja Praw Osób Niepełnosprawnych (1975)

3. Światowy Program Działania na Rzeczy Osób Niepełnosprawnych (198.)

4. Dekada dla Osób Niepełnosprawnych (1983-92)

5. Standardowe zasada wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych (1983)

6. Rok Niepełnosprawnych

Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych

A. Budowa Świadomości ( uczenie społeczeństwa życia razem z niepełnosprawnymi)

B. Opieka Medyczna (państwo powinno zapewnić dostęp osób niepełnosprawnych do usług medycznych)

C. Rehabilitacja (obowiązek stworzenia baz działania rehabilitacji przywracających prawidłowe funkcjonowanie upośledzonych)

D. Służby wspierające (tworzenie tych służb, aby informowały o prawach osób niepełnosprawnych, służba osobistego asystenta osoby niepełnosprawnej; biała laska, pies, przewodnik)

E. Dostępność (bez względu na wiek, płeć, rasę; brak utrudnień w dostępie do rehabilitacji)

F. Edukacja (prawo do przechodzenia przez wszystkie etapy szkolne.

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych w Polsce:

1. Społeczne korelaty niepełnosprawności (demograficzny wizerunek niepełnosprawnego, przeciętny)

* miejsce zamieszkania (liczebnie więcej niepełnosprawnych jest w mieście, ale relatywnie procentowo więcej na wsi)

* płeć (częściej kobiety są niepełnosprawne-> kobiety żyją dłużej, to ma również wpływ na ten odsetek. Status niepełnosprawnej kobiety jest inny niż mężczyzn- kobiety są mniej leczone, a mężczyźni gorzej przeżywają niepełnosprawność)

* wiek (najwięcej osób w starszym wieku)

* wykształcenie (coraz mniej niepełnosprawnych na coraz wyższych poziomach edukacji, są skazani na rezygnację z dalszej edukacji).

* warunki życia (

* sytuacja mieszkaniowa (wyjściowo jak inne rodziny, ale jeśli weźmiemy pod uwagę inne potrzeby, wyposażenie, sprzęty dla niepełnosprawnych to są to rodziny o gorszej sytuacji mieszkaniowej)

* praca (rośnie odsetek osób bezrobotnych niepełnosprawnych w bezrobociu ogółem)

Polski model rehabilitacji

1. Powszechność (wszyscy zainteresowani powinni mieć dostęp do rehabilitacji)

2. Wczesne zapoczątkowanie (maksymalnie wczesne zapoczątkowanie rehabilitacji, we wczesnej fazie niepełnoprawności).

3. Zespołowość (kompleksowość) - występowanie wszystkich etapów rehabilitacji

4. Ciągłość (rehabilitacja bez przerw).

2. Podmioty polityki rehabilitacyjnej

A. Krajowa Rada Konsultacyjna

B. Pełnomocnik Rządu

C. Wojewoda

D. Samorząd Terytorialny

E. Organizacje pozarządowe

F. PFRON Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

G. Zakłady Pracy Chronionej

H. WTZ - Warsztaty Terapii Zajęciowej, TR- Turnusy Rehabilitacyjne, ZAZ- Zakłady Aktywizacji Zawodowej.

3. Uprawnienia osób niepełnosprawnych

1. Likwidacja barier funkcyjnych

2. Usprawnienia w podróży

3. Edukacja osób niepełnosprawnych

4. Czas pracy i dodatkowe urlopy

5. Uprawnienia kierowców

6. Ulgi podatkowe

7. Zasiłki i świadczenia pielęgnacyjne

8. Prawo do pracy

9. Świadczenia FUS (np. świadczenia rentowe)

10. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych

a) dostęp do pełnego uczestnictwa

b) dostęp do działań rehabilitacyjnych

c) dostęp do edukacji

d) pomoc specjalistyczna

e) praca na otwartym rynku pracy

f) zabezpieczenia społeczne

g) brak barier funkcjonalnych

h) samorządna reprezentacja

PATOLOGIE SPOŁECZNE

1. Współczesne tendencje społeczne

2. Elementy składowe pojęcia

3. Nurty definicji

4. definicja patologii społecznych

5. Typy patologii społecznych

6. Klasyfikacja patologii społecznych

7. Analiza wybranych zjawisk patologicznych w kraju

Tendencje sprzyjające rozwojowi patologii

1. Agresywność (sprzyjają jej problemy życia codziennego, sprzyja to sytuacji w której sami siebie łatwo umiemy wytłumaczyć z zachowań szkodliwych, „inni nie chcą mi pomóc więc będę się na was wyżywał”

2. Obniżanie wieku osób, których odtyczy patologia, problem odpowiedzialności za czyny, obniżanie wieku procesu inicjacji, sięgania po używki;

3. Niska wykrywalność (zachęta, bo nikt się nie dowie, ludzie nie boją się prawa)

4. Bierność społeczna (społeczeństwo nie reaguje na patologie, zachęta do bezkarności, przyzwolenie na niedozwolone działania)

5. Epatowanie wynaturzeniami (media promują czasem patologię, aby np. zwiększyć oglądalność, obniżają próg odporności społeczeństwa na patologie, drastyczne sceny w mediach powoduje, ze nie zwracamy uwagi na codzienną brutalność)

6. Lęk przed jutrem (wiele rzeczy się usprawiedliwia - „muszę kraść, żeby utrzymać rodzinę”)

7. Konformizm (zgoda na to, co się dzieję, niechęć do walki z patologią, uważanie tego za bezsens, postawa zgody na to, co się dzieje: politycy kradną, społeczeństwo korumpuje lekarzy, a my nic z tym nie robimy)

8. Egoizm

9. Alienacja

10. Wulgaryzacja języka

Elementy składowe pojęcia:

Obejmuje łącznie dwie dziedziny działań

* działania podmiotu, zachowania

-samo pojawienie się pierwszego działania nie musi oznaczać patologii,

* działania jego otoczenia w kierunku uznania zachowania za dewiacyjne.

-wynikają z działań podmiotu,

-jakakolwiek reakcja,

dewianci - wszyscy, którzy zachowują się patologicznie

Warunki, które muszą spełnione, żeby móc mówić o patologii:

* doniosłość norm naruszonych przez dewiantów (norma musi być istotna dla funkcjonowania społeczeństwa)

* poczucie, że zachowanie ich zagraża istotnym wartościom systemu kulturowego społeczeństwa (jeżeli coś takiego się upowszechni, to będzie to złe dla społeczeństwa, będzie krokiem do tyłu jeżeli chodzi o kulturę społeczeństwa)

* zasięg występowania naruszeń norm (powinny być znaczny, zauważalny; groźba, że inni przyłączą się do tej patologii)

Kryteria negatywnej oceny otoczenia

* przekonania o szkodliwości społecznej zachowania

* przekonanie, że chodzi o zachowanie zasługujące na potępienie, karę.

Jeżeli nie pojawi się negatywna ocena, z czasem zachowanie może stać się normą.

Nurty definicji

1. Nurt normatywny

- poszukuje pewnej normy- jeżeli ktoś wykracza poza normę jest generatorem patologii (dewiantem)

- normy to między innymi normy prawne (ale łamanie niektórych nie jest patologią), normy religijne, społeczne, etyczne

- zarzuca się, ze nrut jest subiektywny - bo w różnych kulturach normy są różne, np. narkoman ścigany prawnie jest przestępcą, a leczony narkoman musi być chroniony,

2. Nurt zobiektywizowany

-kryterium ponadczasowe- prawo naturalne, prawo do życia, do wolności, do bezpieczeństwa, do posiadania, prawa te są niezmienne w czasie a ich łamanie to działania dewiacyjne,

-interesuje się normami bardziej długofalowymi, niezmiennymi lub zmiennymi w bardzo długim czasie.

-ale i te normy zmieniają się w czasie, np. prawo do ochrony życia (bo kiedy ono się zaczyna), tak samo metoda in-vitro

3. Nurt mieszany (relatywistyczno-zobiektyzowany)

***Patologia społeczna - określony zbiór zachowań, postaw, które są szkodliwe dla historycznie ukształtowanego postępu i powodują ujemne następstwa dla wszechstronnego rozwoju jednostek, grupy lub społeczeństwa, a polegająca na „nieprzestrzeganiu obowiązujących przepisów prawa, norm moralnych, obyczajowych, kulturowych, oraz na odrzuceniu lub nieposzanowaniu wartości zgodnych z interesem jednostki i społeczeństwa.

(ujemne następstwo dla społeczeństwa)”*

* - normy religijne mogą być obrażane przez rysowanie obraźliwych karykatur; palenie w obecności niepalących

Typy patologii

* indywidualna - ewidentnie rozpoznajemy podmiot patologii, osobę, która narusza normy. Najczęściej te działania nakierowane są na osobę, która jest podmiotem - samoniszczenie (narkotyki, papierosy, alkoholizm); lub na osobę z otoczenia dewianta- zagrażanie innym,

* rodzinna - wszystkie zachowania patologiczne w rodzinie, przejawy przestępstw, alkoholizmu, narkomanii, przemocy - mające destrukcyjny wpływ na rodzinę, która jako całość lub jako pojedynczy członkowie najbardziej odczuwa skutki zachowań,

* grup społecznych - np. *korupcja- realizowanie swoich celów za odpłatnością, która nie jest przewidziana. *nepotyzm- obsadzanie rodziny, znajomych ma wysokich stanowiskach, znajdowanie pracy przez znajomości,

Rodzaj zjawisk patologicznych

* przestępczość, alkoholizm, narkomania, lekomania, samobójstwa, prostytucja, nikotynomania, sekty, dewiacje seksualne.

Patologie mają różne przyczyny objawy konsekwencje, w różny sposób należy je zwalczać, należy zwrócić uwagę na to, że nie wszyscy zgodzą się z wymienianymi na listach dewiacjami; czasami patologie, tak jak przyczyny ubóstwa, pojawiają się grupowo - jedna może wpływać na następną. Nie koniecznie od razu wszystkie, ale często kilka powiązanych (alkohol+przestępczość+ dewwiacje seks)

Przestępczość w Polsce

1. Przyczyny

2. Dynamika

3. Zmiany rodzajowe

4. Wykrywalność

5. Sposoby zwalczania

1. Przyczyny wzrostu przestępczości

* zmiany ustrojowe (w okresie transformacji narasta przestępczość)

* wadliwość prawa (normy niekorzystne, luki w prawie)

* nieskuteczne ściganie

* zmiany w moralności (przyzwolenie społeczeństwa na niektóre zachowania przestępcze, większy liberalizm w znaczeniu moralności)

* problemy społeczne (wysoka bieda, bezrobocie)

* czynniki międzynarodowe (np., Polska jako obszar tranzytowy nielegalnych imigrantów, przestępców piorących pieniądze, ukrywających się)

2. Zmiany rodzajowe

* przestępczość zorganizowana (pojawiła się niedawno)

* przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu (drapieżność stosunków społecznych)

* przestępczość młodocianych (z uwagi na wcześniejszą inicjację, pojawiają się młode „przestępczynie”)

* przemyt

* przestępczość gospodarcza

* korupcja

Sposoby zwalczania przestępczości

1. zachowanie wychowawcze - wychowanie społeczeństwa np. poprzez wychowywanie młodzieży, resocjalizacja więźniów

2. zmiany w przepisach prawnych

Alkoholizm w Polsce:

1. Motywy picia alkoholu

2. Trudności diagnostyczne

3. Konsekwencje

4. Sposoby zwalczania (raczej ściganie przez prawo, mniej motywów wychowawczych, bo społeczeństwo w takie działania nie wierzy)

Motywy picia:

* mentalność społeczeństwa (we wschodniej części Europy szczególnie, taki zwyczaj)

* zmiany wzorów kulturowych (kto bogatszy ten konsumuje inne „wersje”alkoholu, uleganie stresom i porażkom w „wyścigu szczurów”)

* problemy społeczne (bezrobocie, bieda)

* problemy wychowawcze (wyrażanie w ten sposób buntu, ludzie młodzi czują się nie zrozumiani)

Style picia alkoholu:

* neurosteniczny (stresy topione w alkoholu, problemy, dotyczy wrażliwych którym każdy problem życiowy urasta do rangi niemożności)

* kontaktywny (picie towarzysko, aby być mniej spiętym, dla nawiązania kontaktu)

* samobójczy (picie na umór- osoby chcą się zapić, skończyć ze sobą)

* heroiczny (osoby niedowartościowane, zakompleksione po alkoholu ożywiają się, mają energię, czują się bardziej dowartościowane pod względem fizycznym, urasta w nich siłą fizyczna, odreagowują na bliskich itd.)

* bunt (wyrażanie swojej pogardy dla panujących zasad podkreślania swojej dorosłości)

Konsewencja nadużywania alkoholu:

- konsekwencje dla rodziny, rozbicie, często alkohol towarzyszy/napędza dezintegrację rodziny,

- skutki dla zdrowia, zmiany w układzie nerwowym związane z piciem, przykurcze kończyn, itd

- gospodarcze, absencja i obniżona wydajność pracy, szczególnie NASTĘPNEGO DNIA,

- budżetowe,

- koszty leczenia chorób pochodnych, które rozwijają się na bazie nadużycia alkoholu

- towarzysz innym patologiom: przestępczości,

Walka z nadużywaniem alkoholu:

* można ścigać przez prawo, ale nie mamy prohibicji, złe doświadczenia z US&A,

* wzrost kosztów zakupu alkoholu (ale to tworzy groźbę tworzenia podrynku związanego z przemytem, produkcją na własność)

* mniejsza dostępność

* działania wychowawcze (uświadamianie, działania wychowawcze)

Narkomania w Polsce:

1. Fazy rozwoju zjawiska

* nurt hipisowski

* pierwsi dealerzy, własny produkt- lata 70.

* nowe produkty, przemysłowa produkcja, masowość dystrybucji

2. Przyczyny powstania uzależnień

* środowisko rodzinne, szkolne, rówieśnicze

* model życia w społeczeństwie (nowe doznania)

* psychika jednostki (są osoby stworzone do tego, żeby być namawianymi)

3. Trudności diagnostyczne zjawiska

- nikt się nie przyznaje do bycia narkomanem, nawie kiedy WIE, ŻE nim rzeczywiście jest,

- zjawisko jest niedoszacowane, mierzy się je wg osób które zgłosiły się do szpitala z zatruciem, a to wierzchołek góry lodowej,

- ludzie nie wiedzą o narkomanii bliskich,

4. Rozmiary zjawiska

5. Konsekwencje narkomanii:

* wzmożona umieralność

* zachorowania na AIDS

* zaburzenia funkcjonowania w społeczeństwie, odrzucenie,

* konflikt z prawem (kradzieże na działkę)

6. Sposoby zwalczania narkomanii

* można wychowywać (uświadamiać, że to jest złe)

* zalegalizować np. miękkie narkotyki

* karać dystrybutorów, dealerów, a nie narkomanów;

* zakłady dla narkomanów, gdy nic innego nie zadziała, trzeba leczyć narkomanów,

Nikotynomania:

Przyczyny

Cechy demograficzne palaczy

Skutki

Sposoby zwalczania

Przyczyny:

-przyzwyczajenia i nawyki uzyskiwane w społeczeństwie, rodzinie; przekazanie przykładu od rodziców na dzieci,

-efekt demonstracji (że jestem dorosły)

-łagodzenie stresów, wychodzenie z trudnych sytuacji, powtarzalność sytuacji związanych z paleniem uspokajają,

-częściej sięgają biedniejsi i mniej wykształceni, geografia wpływów przesuwa się coraz bardziej na wschód,

skutki:

-zdrowotne dla zainteresowanych, wyniszczenie organizmu,

-ekonomiczne, strata pieniędzy,

-otoczenie najblizsze, współuczestnicy zachowań społecznych, zapach

sposoby zwalczania:

-wychowanie - coraz większe plakaty z napisami że to szkodzi,

-podnoszenie cen papierosów, co przy okazji zapełnia dziury w budżecie,

-nie jest ścigane przez prawo, chyba że konsumpcja następuje w miejscach niedozwolonych,

Sekty w polsce:

1. definicje

2. sposoby działania

3. możliwości rozpoznawania

4. konsekwencje działania

5. możliwości zwalczania

definicja - grupa wyznaniowa o stosunkowo małej liczbie członków, powstała przez wyodrębnienie z macierzystego kościoła np. jako efekt protestu religijnego wobec istniejącej już doktryny i kultu, ewentualnie organizacji,

kryteria rozpoznawcze:

-całościowość (chcą zająć człowieka w całości, zająć jego cały czas)

-wyłączność(utrudnianie kontaktów z otoczeniem, żeby nie zostać przekabaconym na inną stronę)

-izolacja (utrudnienie wychodzenia na zewnątrz, szczególnie na początku)

-idea nowego człowieka (tworzenie nowej jednostki wartościowej, zwabienia powiększaniem zadowolenia człowieka z siebie)

-najczęściej działają w ciągu wakacji

-oddziaływanie na psychikę (sterowanie zachowaniem, sterowanie informacjami, sterowanie myśleniem, sterowanie emocjami, uczuciami)

konsekwencje działania:

-trudno udowodnić łamianie prawa,

-dotyczą najczęściej kwestii wykorzystania człowieka przez człowieka, znęcania się psychicznego, czynią osobie zło,

-sekty przynoszą wiele złego samemu ruchowi religijnemu, podkopują zaufanie

-izolacja, po praniu mózgu

Pomoc społeczna:

Pomoc społeczna zakłada świadome współuczestnictwo w zmaganiach z trudnościami życiowymi (pojęcie szersze, aktywność podopiecznego)

Opieka społeczna - przejecie przez odpowiednią instytucję odpowiedzialności za rozwiązywanie problemów (unicestwienie zaradności)

Pomoc społeczna jest szersza pojęciowo niż opieka społeczna.

Pomoc społeczna - instytucja polityki społecznej, obszar zabezpieczenia społecznego, mająca na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

Tendencje historyczne:

-geneza - przelom XIX i XX wieku

-idea państwa dobrobytu wzmocniła koncepcje pomocy społęcznej,

-zmiany w sferze produkcji i ekonomii

-odejście od rodziny samowystarczalnej do rodziny nuklearnej (taka, która musi liczyć na pomoc w zaspokojeniu potrzeb)

-zastąpienie solidarności rodzinnej i filantropii

koncepcje pomocy społecznej:

rezydualna - usługi interwencji socjalnej uruchamiane w sytuacjach krytycznych (alternatywna wobec rodziny i rynku) [rozwiązania anglosaskie]

instytucjonalna - usługi w celu osiągnięcia przez ludzi pożądanego poziomu życia (równoważna wobec rodziny i rynku), brak kryzysu, wystarcza niedobór aby pomagać [socjaldemokracja, Niemcy]

powody udzielania pomocy:

• ubóstwo

• sieroctwo

• bezdomność

• bezrobocie

• nieepełnosprawność

• długotrwała choroba

• przemoc w rodzinie

• ochrona macierzyństwa i wielodzietności

• alkoholizm lub narkomania

• klęska żywiołowa lub ekologiczna

• bezradność

• trudności w integracji

• nieprzystosowania

• zdarzenie losowe lub sytuacja kryzysowa

G є [0,100]

Im bliżej 100 tym większe relatywne dysproporcje w dochodach

---