I Podstawowe uwarunkowania życia zbiorowego
1. społeczne
Człowiek jest istotą społeczną. Oznacza to, że:
- człowiek żyjąc w społeczeństwie może wyrobić w sobie cechy typowo ludzkie, które wykorzystujemy wśród ludzi
- człowiek jest taki, jak wychowało go społeczeństwo
- człowiek posiada instynkt społeczny
2. biologiczne
Istnieją różnice między ludźmi, np. różnica płci, wieku, różnice wynikające z cech rasowych. Człowiek jest istotą biologiczną, częścią przyrody, może oddziałowywać na część zjawisk przyrodniczych i wykorzystywać je do swoich celów.
Cechy wspólne gatunku ludzkiego:
- wyprostowana sylwetka
- chwytliwe ręce
- ruchome palce i przeciwstawny kciuk
- oczy osadzone do przodu
- wielki mózg
- odpowiedni aparat głosowy
- długa zależność od rodziców
- popęd seksualny
Różnice:
- wieku
- ekonomiczne
- rasowe
- genetyczne
- aktywność społeczna, zawodowa kobiet
3. przyrodniczo-geograficzne
Przyroda rozwija się pod wpływem klimatu (temperatura, nasłonecznienie). Podobnie człowiek uzależniony jest od strefy klimatycznej.
4. ekonomiczne i kulturowe
1. Kultura- to wartości, normy, umiejętności przekazywane z pokolenia na pokolenie:
- kultura materialna- dobra materialne, narzędzia, architektura, środki produkcji
- kultura duchowa (niematerialna)- nauka, wynalazki, literatura, muzyka, plastyka
Im wyższy poziom kultury i wykształcenia, tym bardziej subtelne potrzeby.
2. Im bogatsze społeczeństwo i jego członkowie tym lepsze jakościowo życie. Im bogatsze społeczeństwo tym większe nakłady na wykształcenie
5. socjalne
Im bogatsze państwo, tym lepsza opieka socjalna, np. odpowiednia opieka lekarska, profilaktyka zdrowotna, dostępność do szkolnictwa
II Rodzina jako podstawowy podmiot polityki społecznej
1. Pojęcie i funkcje rodziny
Rodzina- to dwie lub więcej osób powiązanych stosunkiem emocjonalnym, kulturalnym i prawnym. Rodzina jest podstawową instytucją utrzymującą ciągłość biologiczną społeczeństwa.
Funkcje rodziny:
- utrzymanie ciągłości biologicznej
- regulacja stosunków pokrewieństwa
- biologiczne utrzymanie potomstwa
- przekazywanie dziedzictwa kulturowego
- funkcja ochronna
- wpływ na pozycję społeczną dzieci
2. Typy rodzin
formą kojarzenia małżeństwa jest porwanie (Ameryka, Azja środkowa), kupno żony, umowa rodzin (Indie, Chiny). We współczesnych cywilizowanych krajach formą organizacji rodzin jest zgoda jednej i drugiej strony, kobieta i mężczyzna decydują o małżeństwie.
Typy rodzin:
- monogamiczne (monos- jedność)- jeden partner, jedna partnerka
- poligamiczne (polis- wielość)- jeden partner, kilka partnerek lub jedna partnerka i kilku partnerów
Rodzina monogamiczna jest usankcjonowana prawnie i przez określone religie.
Z punktu widzenia roli partnera wyróżniamy rodziny:
- patriarchalne (muzułmańskie)- dominującą rolę odgrywa mężczyzna
- matriarchalne - dominującą rolę odgrywa kobieta
- partnerskie
Z punktu widzenia rozmiarów wyróżniamy rodziny:
- małe (węższe)- dwupokoleniowe rodzice i dziecko
- duże (szersze)- wielopokoleniowe
3. Podstawowe czynniki integracji
1. czynniki scalające (integracji):
a) wzajemna miłość małżonków
b) dopasowanie seksualne
c) poczucie obowiązku małżonków wobec siebie
d) poczucie wzajemnej pomocy, lojalności
e) troska o wspólny dom, wychowanie dzieci
f) dążenie do harmonijnych stosunków w małżeństwie, dostrzeżenie w partnerze człowieka, który ma swoją osobowość
g) wzajemne pomaganie sobie
2. czynniki prowadzące do rozpadu (dezintegracji):
a) zdrada małżeńska
b) pijaństwo, narkomania, brak zainteresowania mężczyzny domem
c) niezgodność charakterów
d) różnica zdań co do wychowania dzieci
e) wtrącanie rodziców do życia przeważnie młodych małżonków
f) wtrącanie się otoczenia w życie młodej pary
g) trudności ekonomiczne
h) długotrwała rozłąka małżonków
i) nadmierne różnice wieku i różnice w poziomie kulturalnym
III Zjawiska patologii społecznej
1. patologia (nauka o chorobach) z łac. pathos
2. dewiacja (odstępstwo od normy) z łac. deviatio
a) margines społeczny
b) alkoholizm
źródła:
- osłabienie więzi społecznych
- zatracanie kontroli społecznej nad jednostką
- osłabienie więzi społecznych
zjawiska migracji
Zjawiska kryzysowe:
- bezrobocie
- samotność
- brak szans zawodowych
To degraduje człowieka, wpada on w alkoholizm, złodziejstwo.
Narastające sprzeczności między aspiracjami a możliwościami zaspokojenia:
- frustracja
- zazdrość
Skłonności patologiczne:
- charakter genetyczny
- charakter społeczny
Alkoholizm- po części jest dziedziczny
Skłonność do prostytucji - zachwiana seksualność
Podłoże społeczne: jeśli dziecko przebywa w środowisku patologicznym to bardzo trudno jest je wyrwać.
Przejawy patologii:
a) alkoholizm (3 mln. Polaków), fatalne skutki zdrowotne, reakcje zdrowotne (wątroba, serce), duża część chorób psychicznych, w sferze ekonomicznej: bieda, nędza. Fatalne skutki społeczne: przestępczość
b) narkomania (ok. 50 mln.) daje uczucie beztroski. Skutki ekonomiczne podobne do alkoholizmu
c) prostytucja (ok. 60 tys.)
d) samobójstwa (ok. 5 tys.)- uciekanie w śmierć, próby targania się na własne życie
Patologia i przestępstwa:
- to sprawcy młodociani- do 18 lat
- 5 razy częściej mężczyźni popełniają przestępstwa niż kobiety
- zabójstwa noworodków przez matki (60%- klasa robotnicza; 25%- chłopstwo; 15%- inteligencja)
- złodziejstwo
- bójki, kradzieże, gwałty
- przestępczość zorganizowana
- przestępstwa gospodarcze, terroryzm
Przeciwdziałanie patologii:
- rozwój ekonomiczny
- podniesienie stopy życiowej
- budownictwo mieszkalne
- dobre zarobki
- zapewnienie ludziom wyboru
- dobra powinny być osiągalne
- profilaktyka
IV Socjologiczne (społeczne) aspekty zdrowia i zdrowotności społecznej
1. pojęcie zdrowia i zdrowotności
Człowiek jest zdrowy gdy ma dobre samopoczucie (fizyczne, psychiczne i społeczne).
Etapy historii życia społecznego:
1. etap- myślistwo i zbieractwo- człowiek przenosił się z miejsca na miejsce i zbierał to co dała przyroda
2. etap- osiadło- rolniczy
3. etap- okres rozwoju miast, rzemiosła, przemysłu
Etap ten trwa do dzisiaj. Człowiek opanował przyrodę, zaczął ją przetwarzać na żywność, urządzenia itp. Np. z mleka można wytworzyć wiele produktów pochodnych, nawet leki. Dziś średnia wieku polskich kobiet wynosi 75-76 lat, a mężczyzn 69 lat. w krajach skandynawskich dla kobiet 82 lata, dla mężczyzn 76 lat. Kobiety żyją bardziej racjonalnie, mniej spożywają alkoholu, mniej palą, prowadzą bardziej higieniczny tryb życia. Pierwszym czynnikiem było podniesienie standardu życia. Medycyna zaczęła rozwijać się pod koniec lat 30-tych a właściwie burzliwy rozwój nastąpił po 2-giej wojnie światowej. Powstały nowe szczepionki. Leki były na bazie penicyliny, która powodowała redukcję stanów ropnych bakterii. Kiedyś wiele kobiet umierało po porodzie w wyniku zakażeń, braku podstawowej higieny, tzw. gorączka poporodowa.
O zdrowiu decydują standard wyżywienia, medycyna, higieniczny tryb życia. Przynależność do klasy społecznej wpływa również na zdrowotność.
2. funkcje medycyny
Do XVIIIw.nie było lekarzy, brak było uczelni kształtujących lekarzy, umiejętność ta przechodziła z ojca na syna. Na skutek burzliwego rozwoju medycyny mamy wąskie specjalizacje medyczne.
Funkcje medycyny:
- ochrona zdrowia
- leczenie
- badania naukowe
Operacje w obrębie klatki piersiowej wykonuje się od 40 lat, kiedyś tego nie potrafiono robić. Medycyna jest powszechnie dostępna w większości cywilizowanych krajów, a leczenie jest bezpłatne. nastąpił duży postęp w medycynie. Lekarze stają przed dylematami8 natury moralnej, decydują kto umrze, a kto nie, np. w związku z przeszczepami serca- chorych jest więcej niż zabiegów.
3. Najważniejsze choroby odpowiedzialne za zgony
Główne przyczyny zgonów:
- choroby krążenia (choroba wieńcowa, nadciśnienie, niedotlenienie).
- choroby nowotworowe ( u kobiet rak piersi, dróg rodnych, u mężczyzn prostaty). Nowotwory w 70-80% są do wyleczenia, ale należy je wcześnie wykryć
- urazy, zatrucia, częste wypadki (1 zabity na 8 rannych)
- choroby układu oddechowego (płuca, gruźlica).
- zapalenie wirusowe wątroby- żółtaczka
- W Polsce obserwuje się wzrost zachorowań na choroby weneryczne na skutek antybiotyków
V Podstawowe normy życia społecznego
1. normy obyczajowe
2. normy moralne
3. normy religijne
4. normy prawne