ELEMENTY PRAWA KONSTYTUCYJNEGO

• Pojęcie prawa konstytucyjnego i jego źródła

• Zasady ustroju RP

• Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela

• Organy władzy ustawodawczej

• Organy władzy wykonawczej

• Organy władzy sądowniczej (sądy i Trybunały)

Konstytucyjne organy ochrony państwowej
i ochrony prawa

Prawo konstytucyjne

normuje w szczególności podstawowe zasady ustroju państwowego, wolności, prawa
i obowiązki obywatelskie, podstawy systemu prawnego (źródła prawa) państwa i jego finansów publicznych, a także ogólne zasady ustroju organów władzy i innych organów konstytucyjnych oraz samorządu terytorialnego.

Podstawowym źródłem prawa konstytucyjnego jest Konstytucja.

W Polsce obowiązuje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997r. (uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe a następnie przyjęta w ogólnonarodowym referendum konstytucyjnym).

Zasady ustroju RPZasady konstytucyjne rozstrzygają o ustroju państwa i o systemie sprawowania w nim władzy, a ich zbiór określa tożsamość konstytucyjną państwa.

Do ugruntowanych już zasad ustroju RP można zaliczyć

• zasadę suwerenności narodu,

• zasadę niepodległości i suwerenności Państwa,

• zasadę demokratycznego państwa prawnego,

• zasadę podziału władz,

• zasadę społecznej gospodarki rynkowej,

• zasadę przyrodzonej godności człowieka. Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatelaWolności człowieka stanowią wartości niezbywalne i pierwotne w stosunku do praw, dlatego zostały wysunięte przed określone w Konstytucji prawa człowieka. Wolność człowieka, podobnie jak jego godność, jest czymś naturalnym, co przynosi on ze sobą na świat, a prawa inne niż naturalne ustanawia państwo (ustawodawca). Konstytucja wobec tego szanuje i chroni godność człowieka, wyznacza granice dla jego naturalnej wolności oraz przyznaje mu prawa inne niż naturalne. Korzystanie z praw i wolności może być ograniczone: wyłącznie w drodze ustawy,

• w razie konfliktu wolności i praw człowieka
  z takimi wartościami, jak bezpieczeństwo
  i porządek publiczny, ochrona środowiska, zdrowia i moralności publicznej lub ochrona wolności lub praw innych osób,

• w taki sposób, aby nie prowadziło to do odmowy uznania lub pozbawienia kogoś zupełnie wolności lub praw człowieka i obywatela.

• Wolności i prawa: osobiste,

• polityczne,

ekonomiczne socjalne i kulturalne. Środki ochrony wolności i prawSkargę konstytucyjną można wnieść do Trybunału Konstytucyjnego po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile ta droga jest przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.

Trybunał rozpatrując skargę bada zgodność
z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego, albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Trójpodział władz
(Lock, Monteskiusz)

Władza ustawodawcza

Sędziowie w sprawowaniu funkcji orzeczniczej są niezawiśli, czyli mogą w sposób bezstronny
i samodzielny rozstrzygać powierzone im sprawy.

Konstytucyjną gwarancją niezawisłości jest zasada podległości sędziów tylko Konstytucji i ustawom (np.. sędzia nie musi zastosować przepisu rozporządzenia, który uzna za sprzeczny z ustawą).

Gwarancją niezawisłości sędziów jest także sposób ich powoływania przez Prezydenta, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa (KRS), na czas nieoznaczony. W ogóle podstawowym zadaniem KRS jest stanie na straży niezależności sądów
i niezawisłości sędziów.

• SN rozpatruje kasacje oraz inne środki odwoławcze, podejmuje uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne oraz orzeka w innych sprawach określonych w ustawach (np. w sprawie ważności wyborów parlamentarnych).

• Sądy powszechne to sądy: rejonowe, okręgowe i apelacyjne.

Trybunał Konstytucyjnyjest organem władzy sądowniczej, powołanym do badania konstytucyjności i legalności aktów normatywnych i umów międzynarodowych oraz wykonywania innych zadań określonych
w Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach:

• zgodności ustaw i umów międzynarodowych
  z Konstytucją,

• zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,

• zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,

• skarg konstytucyjnych,

• rozstrzygania sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi, konstytucyjnymi organami państwa,

• zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,

• stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu Prezydenta.

Trybunał StanuOrzeka o odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących najwyższe stanowiska państwowe za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania.

Trybunał Stanu może również orzekać
o odpowiedzialności karnej za przestępstwa popełnione przez osoby wskazane w Konstytucji i ustawie.

• Odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą: Prezydent RP,

• Prezes RM oraz członkowie RM,

• Prezes NBP,

• Prezes NIK,

• członkowie KRRiT,

• Osoby którym Prezes RM powierzył kierowanie ministerstwem,

• Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych,

• posłowie i senatorowie, ale tylko wówczas, gdy złamią konstytucyjny zakaz prowadzenia działalności gospodarczej
  z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego, albo zakaz nabywania tego majątku (Trybunał Stanu orzeka o pozbawieniu ich mandatu).

• organy kontroli państwowej
  i ochrony prawa: Najwyższa Izba Kontroli

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• Krajowa Rada Radiofonii
  i Telewizji

sądownicza

wykonawcza

ustawodawcza

Władza

Organ

Sejm

Senat

Skład

460 posłów

100 senatorów

Organy wewnętrzne

• Marszałek

• Prezydium

• Konwent Seniorów

• Komisje

• Marszałek

• Prezydium

• Konwent Seniorów

• Komisje

Funkcje

• ustrojodawcza

• ustawodawcza

• kreacyjna

• ustrojodawcza

• ustawodawcza

• kreacyjna

Rada Ministrów RP

[Prezes RM (Premier)+Ministrowie]

Prezydent RP

[„głowa państwa”]

Władza wykonawcza

Trybunały

• Trybunał Konstytucyjny

• Trybunał Stanu

Sądy

• Sąd Najwyższy

• sądy powszechne

• sądy administracyjne

• sądy wojskowe

Władza sądownicza

---