1.Scharakteryzuj czynniki kształtujące współczesne stosunki międzynarodowe (SM)
SM.(Def) To wielopłaszczyznowy i wieloaspektowy układ stosunków międzyludzkich oraz nauka zajmująca się badaniem tej dziedziny( tych relacji) (płaszczyzny = nauka sport itp.)
SM rodzą się z podobnych powodów co każdy system społ. Ludzie wchodzą w stosunki społeczne i tworzą struktury społ. o zasięgu międzynarodowym, aby realizować swoje interesy polityczne, ekonom. i społ.
UKŁAD SM to układ sił ( np. uzależnienie bezpieczeństwa pojedynczego kraju od bezpieczeństwa międzynarodowego)
Czynniki kształtujące SM
Dzielimy na :I warunkujące procesy międzynarod. II. Realizujące procesy międzynarod.
Ad.I. zaliczamy 1. czynniki geograficzne (np. kraje morskie i kontynentalne ) 2. czynniki demograficzne (np. Chińska Rep Lud., państwo Watykan ) 3. narodowe 4. ideologiczne 5. religijne
AdII. Zaliczamy : 1.Ekonom -tech 2. militarne 3. organizacyjno -społeczne( systemy polityczne organizacje społ. ) 4. osobowościowe ( pijak, złodziej)
Na SM wpływa( bogactwo-dotyczy 20 % ludzi),(bieda np. w PL 69%),(bezrobocie co 4 na świecie), (analfabetyzm ok. 1 mld na świecie),( podziały 0cywilizacyjne- bogaty Zach biedny Wschód) tego typ czynniki też tworzą relacje stosunków MS .
2. Przedstaw uczestników i determinanty SM
Uczestnicy :SM obejmują relacje nie tylko miedzy narodami ale i innymi podmiotami posiadającymi lub nie osobowość prawna ( czyli zdolność do czynności prawnych ). Uczestnikami w 1-szej kolejności SM są :
1.Organizacje Międzynar ( rządowe i pozarządowe)
Obecnie grupa SM jest liczniejsza niż grupa podmiotów prawa międzynar. Poza państwami i organizacjami w kręgu SM znajdują się ruchy polityczne o charakterze międzyanar. Są to : - 1.korporacje międzynarodowe -
2.Kościoły, 3. Ruchy religijne i zawodowe, 3. narody 4. grupy ludzi i niekiedy nawet jednostki .( wielkie autorytety- Jan Paweł II, politycy, nobliści , itp.)
Determinanty: (czynniki)- SM dzielimy na:
1. stałe- zachowana ciągłość MSP 2. zmienne-zmiana władzy nie oznacza zerwania stosunków MSP
I. Ze względu na kryt. czasu : 1.historyczne (te które były ) 2. aktualne ( te które mają miejsce)
3. potencjalne ( te które mogą się wydarzyć)
II. Ze względu kryt. przestrzenne czynnika: 1. narodowe ( państwowe) 2. międzynarodowe lub poza międzynarodowe.
III.Ze względu na zasięg terytorialny :1. lokalne 2. regionalne 3 kontynentalne 4. globalne.
IV.Ze względu na kryt. strukturalne 1. obiektywne - (naturalne)- zaliczamy ludzi obszar np. państwa , klimat, śródowisko naturalne .2. subiektywne tj.
Idee poglądy doktryny polityczne koncepcje system warności etycznych
3. Kogo nazywamy uczestnikiem SM .Omów podstawowe kryteria ich podziału .
Uczestnicy : SM obejmują relacje nie tylko miedzy narodami ale i innymi podmiotami posiadającymi lub nie osobowość prawna ( czyli zdolność do czynności prawnych ). Uczestnikami w 1-szej kolejności SM są :
1.Organizacje Międzynar ( rządowe i pozarządowe)
Obecnie grupa SM jest liczniejsza niż grupa podmiotów prawa międzynar. Poza państwami i organizacjami w kręgu SM znajdują się ruchy polityczne o charakterze międzyanar. Są to : - 1.korporacje międzynarodowe -
2.Kościoły, 3. Ruchy religijne i zawodowe, 3. narody 4. grupy ludzi i niekiedy nawet jednostki .( wielkie autorytety- Jan Paweł II, politycy, nobliści , itp. )
Kryteria podziału:
I. Ze względu na kryt. czasu :
1.historyczne( te które były )
2. aktualne ( te które mają miejsce)
3. potencjalne ( te które mogą się wydarzyć)
II. Ze względu kryt. przestrzenne czynnika:
1. narodowe ( państwowe) 2. międzynarodowe lub poza międzynarodowe.
III.Ze względu na zasięg terytorialny : 1. lokalne tj. stosunki Niemcy z Polską , Polska Białoruś 2. regionalne tj. Europa środkowa , Wschodnia 3 kontynentalne tj. nasza Europa 4. globalne. Tj Cały Świat
IV.Ze względu na kryt. strukturalne 1. obiektywne (naturalne)- zaliczamy ludzi obszar np. państwa , klimat, środ naturalne .2. subiektywne tj.
Idee poglądy doktryny polityczne koncepcje system warności etycznych
4. Omów mechanizmy MSP - do uzupełnienia!
Jaka rolę pełnia badania nad MSP ? wyjaśniają zjawiska, procesy, wydarzenia, ale i przewidują skutki, a głównie winny eliminować negatywne zjawiska i tak kształtować rzeczywistość międzynarod. by służyła pokojowi i bezpieczeństwu . MSP jako dyscyplina nauki jest młoda,( jest to nauka polityki + filozofia)
w stosunku do innych są pierwotnymi do stosunków np. MS
5.Przedstaw pojęcie i atrybuty wielkich mocarstw
Def, Mocarstwo to Państwo ze względu na swój potencjał militarny oraz ekonomiczny pełni kluczową rolę na świecie. Państwo takie ma centralna pozycję na świecie., kształtuje scenę polityczną.
Obecnie status mocarstwa przysługuje członkom Rady Bezpieczeństwa ONZ. Tj USA, Francja, Wielka Brytania, Rosja , Chiny .Liderem Światowym super mocarstwem jest USA.
Atrybuty Mocarstwa określające położenie Państwa w hierarchicznej strukturze społeczno -międzynar.
wymienia się czynniki -
1. demograficzny
2. gospodarczo surowcowy
3. stopień jedności narodowej
4. czynnik terytorialny
5. zasoby polityki militarnej
6. poniżenie geograficzne
7. powiązania międzynar.( rodzaje i sieci)
8. cele i strategie przenoszenia swych wpływów poza granice kraju
9. percepcja jego miejsca w systemie międaynar.
6. Co to są wielkie mocarstwa i jaka rolę odgrywają we współczesnych stosunkach międzynarodowych
Def, Mocarstwo to Państwo ze względu na swój potencjał militarny oraz ekonomiczny pełni kluczową rolę na świecie. Państwo takie ma centralna pozycję na świecie., kształtuje scenę polityczną.
Obecnie status mocarstwa przysługuje członkom Rady Bezpieczeństwa ONZ. Tj USA, Francja, Wielka Brytania, Rosja , Chiny .Liderem Swiatowym super mocarstwem jest USA-do 1991 takie atrybuty super mocarstwa miała Rosja
Mocarstwo to państwo które zajmuje pozycję centralną w systemie SM.
W praktyce międzynarodowej występują kraje odgrywające szczególną rolę na świecie oraz zajmują w nim w większym lub mniejszym wymiarze. Współcześnie rolę międzynarodowego mocarstwa wyznaczają wybrane przez państwa działania międzynarodowe (tzn. aktywność , uznanie, autorytet)
7.Omów współczesne aspekty i czynniki bezpieczeństwa narodowego ?
Bezpieczeństwo to swoisty kod informacyjny adresowany do Państw ich przywódców organizacji , społeczności międzynarodowej nakazujący podejmowanie zadań umacniania szeroko pojmowanego pokoju .Bezpieczenstwo w SM oznacza stan nie zagrożenia pewności i spokoju Bezpieczenstwo to wolnośc od szkodliwości i wojny
Państwo aby było bezpieczne i suwerenne współcześnie musi posiadać:
1. wiążący dla wszystkich porządek prawny
2. polityczny podział władzy ( ustawodawcza , wykonawcza. Sądownicza)
3. Monopol na stosowanie przemocy .
Żadne państwo na świecie nie jest w stanie samodzielnie zagwarantować i zapewnić sobie suwerenności integralności kraju żywotności i wolności. Kiedyś suwerenność była wartością świętą dziś trzeba patrzeć na nią przez pryzmat procesów międzynarodowych.
Czynniki to:
1.potęga gospodarcza
2. poziom i rozwój techniczno technologiczny
3. stan finansów i rezerwy
4. stan ochrony środowiska naturalnego
5. nowoczesne środki łączności i informacji
6. sprawny system polityczny
7. stabilna tys. Społeczna i jedność narodu
8. Przedstaw istotę suwerenności państwa narodowego
Między suwerennością a bezpieczeństwem państwa występuje sprężenie zwrotne. Państwo nie może być suwerenne, jeśli nie jest bezpieczne. Bezpieczeństwo narodowe i suwerenność to procesy i stany zmieniające się pod wpływem warunków zewnętrznych i wewnętrznych. Między nimi zachodzi swoiste sprzężenie zwrotne. Nie może żaden kraj być suwerenny, jeśli nie będzie zagwarantowane bezpieczeństwo narodu.
Współczesne nowoczesne demokratyczne państwo musi posiadać wiążący dla wszystkich:
1.Porządek prawo wiążące dla wszystkich obywateli-2.Polityczny podział władz (ustawodawcza, wykonawcza i sądowa)-
3.Monopol na stosowanie przemocy, prawo użycia siły (w państwie posiada suwerenny rząd. jest on określony przez normy prawne i konstytucję) Obecnie żaden kraj na świecie nie jest w stanie suwerennie zapewnić bezpieczeństwa swojemu krajowi. Nowoczesna technika, masowa komunikacja ogarniająca cały świat, rozwiązania gospodarcze sprawiają, że suwerenność państw staje się coraz bardziej fikcją. Suwerenność w ujęciu tradycyjnym jest dzisiaj anachronizmem, bo jest wzajemne uzależnienie państw od siebie w różnych strefach. Wszystko odbywa się przy otwartej kurtynie dzięki satelitom i nowoczesnym technologiom. Granice przenikają się (UE), są znoszone. Wystarczy mniej liczna armia, która jest lepiej wyposażona i wyszkolona.
Współcześnie o bezpieczeństwie i suwerenności państw obok czynnika militarnego decydują:
rozwój gospodarczy państwa
poziom techniki i technologii
stan finansów państwa
stan ochrony środowiska
nowoczesne środki łączności
sprawny system polityczny i prawny
stabilizacja sytuacji polityczno prawnej
- stabilizacja sytuacji społecznej
9. Ukaż przesłanki i skutki terroryzmu międzynarodowego dla współczesnego świata
Terroryzm to: różne umocowane ideologicznie, planowane i zorganizowane działanie pojedynczych osób lub grup skutecznie naruszające istniejący porządek .Aby ocenić terroryzm trzeba znać jego źródło.
Terroryzm dziś jest generowany przez politykę Busha i USA
Terroryzm międzynarodowy - użycie siły lub przemocy przeciwko osobom lub własności z pogwałceniem prawa, mające na celu zastraszenie, w ten sposób wymuszenia na danej grupie ludzi, realizacje określonych celów. Terroryzm jest zwyczajnym konfliktem - wojną. Jest on wojną psychologiczną, zasianiem strachu. Sam termin terroryzm wywodzi się od greckiego słowa terror - bać się, drżeć, oraz łac. Terror - strach, trwoga, przerażenie, straszna wieść.
Terroryzm to sianie strachu grozy. Na gruncie naukowym terroryzm definiuje się jako nieuzasadnione lub bezprawne użycie siły wobec osób, mienia, aby zastraszyć lub wywrzeć przymus na rząd, ludność cywilną lub ich część, co zmierza do promocji celów politycznych , społecznych, finansowych.
Brak jest obiektywnej definicji terroryzmu, brak jej jest poważnym utrudnieniem w działaniach prawnych międzynarodowych.
Terroryzm jest najczęściej efektem skrajnego nacjonalizmu , niesprawiedliwości społecznej . Terroryzm jest największym zagrożeniem współczesnego świata.
Rodzaje terroryzmu:
Terroryzm towarzyszy nam od początku ludzkości Jest wynikiem biedy np. dawne kolonie, które czują się pokrzywdzone (Algieria Sudan Etiopia itp.) za swoją biedę winią USA. Terroryzm jest bronią ludzi bezsilnych .
Cel - terroryzmu bywa narodowy lub walka o władzę lub organizację .
Do nadrzędnych celów terrorystów islamistów można zaliczyć: obalanie świeckich rządów w krajach islamskich, umocnienie islamu, niszczenie wrogów islamu (USA, Izrael), zjednoczenie świata muzułmańskiego, mobilizacja do wojny z niewiernymi z całego świata.
Najgroźniejsze organizacje terrorystów islamskich to: Al.-Kaida, Hesbollah, Egipski Islamski Dżihad.
Problemy globalne z którymi nie radzą sobie narody (AIDS, bezrobocie, bieda , głód,).potęgują terroryzm międzynarodowy Powoduje to podziały i asymetrie w narodzie. Terroryzm na Świecie będzie dopóty, dopóki będzie niesprawiedliwość tzn. będzie jeszcze przez wiele dziesiątków lat.
10. Omów istotę , przesłanki i przejawy nacjonalizmu we współczesnych stosunkach politycznych ?
Nacjonalizm to zjawisko pojawiające się okresowo w momentach zagrożeń, kryzysów, trudności, np. gospodarczych, politycznych. Dla funkcjonowania państwa bardzo ważna jest świadomość narodowa. Przejawia się w postawach patriotycznych, nacjonalistycznych. Nacjonalizacja utrudnia funkcjonowanie państwa.
Od łacińskiego natio oznacza naród, to postawa narodowa. Ideologia podporządkowująca interesy innych narodów własnemu narodowi.
Przejawia się w egoizmie i wyolbrzymianiu zalet własnego narodu, nie widząc własnych słabości. Żądanie dla własnego narodu specjalnych przywilejów i praw. Przejawia się też w niechęci, wrogości wobec innych narodów.
Nacjonalista widzi w tej ideologii sens istnienia. Postawa gloryfikująca własny naród nie do końca jest postawą naganną. Roli i znaczenia ideologii nie można do końca określić. Często może spełniać funkcje pozytywne. Nie tylko jest naganny. Nacjonalizm jest przeciwieństwem internacjonalizmu i integracji. Utrudnia procesy integracyjne.
Nacjonalizm = skrajny patryjotyzm
Jest pozytywnym zjawiskiem w sytuacji mobilizacji do walki o wolność i utrzymanie tożsamości państwa.
Patryjotyzm—nacjonalizm—ksenofobia—rasizm—antysemityzm—szowinizm.
Szowinizm skrajna pogarda do wszystkich. To lekceważenie innych narodów, mówiące o unicestwieniu innych narodów. Szowinizm prowadził do powstania faszyzmu (hitleryzmu).
Dołącza się do tego rasizm, ksenofobia i nowy skrajny nacjonalizm. Zmutowany, zwyrodniały nacjonalizm i jego skrajna postawa jak faszyzm doprowadziły do II Wojny Światowej. Po roku 1989 nacjonalizm pojawił się w Europy i na Świecie po okresie wielkich przemian. W PL i Europie Środ.- Wsch. nacjonalizm rozrastał się po upadku socjalizmu. Nowi politycy np.. w Polsce nie radzili sobie z nowymi wyzwaniami.
Nacjonalizm jako postawa, ideologia muszi być omawiany w kontekście historycznym. Historia uczy, że nacjonalizm zjawiał się w Europie w momentach trudnych.
Nacjonalizm obronny funkcjonuje w USA gdzie kolorowi są izolowani (np. prawo azylowe).
Musimy dziś walczyć ze źródłami nacjonalizmu, a
źródłem nacjonalizmu może być: uraz, krzywdy, marginalizacja itp. (np. Czeczenia), czy też krzywdy gospodarcze rodzące bezrobocie
Nacjonalizm odpowiedział na współczesne zagrożenia (globalizacja) odczytywane przez pewne środowiska jako: likwidacja zakładów pracy i bezrobocie, rozgoryczenie, lęki, obawy, brak stabilizacji
Renacjonalizm to renesans po 1990 roku zachowań nacjonalistów i nacjonalistycznej polityki. To próba powrotu niektórych przywódców prowadzących politykę nacjonalizmu (ujawniło się to po zjednoczeniu Niemiec).
Polega na odwoływaniu się państwa do jego narodowych tradycji.
I kategorią współczesnego nacjonalizmu jest nacjonalizm generowany oddolnie wywodzi się z ludzkiego niezadowolenia, przez pamięć przeszłości, wolności którą nie wiadomo jak wyrazić. Polega na przesadnym eksponowaniu uczuć patriotycznych przez grupy społeczne (naród).
II nacjonalizm generowany od góry jest manipulowany, inicjowany przez przywódców politycznych. Był potrzebny do zdobycia i utrzymania władzy.
Próbowano przerzucać błędy w transformacji ustrojowej na mniejszości narodowe. Bazował na tym, że społeczeństwo cieszące się wolnością łatwo dawały się manipulować. Ulegały łatwo hasłom nacjonalistycznym. Był przejawem frustracji i słabości elit politycznych.
III nacjonalizm generowany z zewnątrz spoza kraju. W latach 1980-1990 kraje Europy Zachodniej chciano przyspieszyć upadek komunizmu. Tworzono partie nacjonalistyczne, które zazwyczaj stały u władzy po obaleniu komunizmu.
IV nacjonalizm obronny pojawił się w Europie Zachodniej w latach 90tych. Głosił hasła ratowania sytuacji gospodarczej przed ewentualną migracją. Pojawił się nawet USA.- prawo azylowe- gdzie kolorowi są izolowani.
Pojawiły się zachowania takie jak antypatia, bierność społeczeństwa. Narastające przejawy nacjonalizmu przekładają się na politykę. W postaci wypowiedzi np. premierów czy prezydentów krajów sprzymierzonych.
11.Przedstaw genezę i strukturę oraz dzaiałalnośc ONZ 1. Geneza
ONZ jest w pewnym sensie kontynuacją organizacji o charakterze podobnym jak ONZ, przed wojennej(po I wojnie światowej), po upadku Niemiec i zawarciu traktatu wersalskiego, powstała w 1918 roku, Liga Narodów. Powstała ona z inicjatywy USA. Jednocześnie najsilniejsze już wówczas wyłaniające się państwo świata nie uzyskało mandatu za sprawą senatu, który nie ratyfikował karty Ligi Narodów. USA nie były członkiem Ligi Narodów, co niewątpliwie osłabiło pozycję Ligi Narodów w konstelacji po I wojnie światowej, tej organizacji. Skończyło się to tym, że w Lidze Narodów powstawały różne konflikty, które doprowadziły do II wojny światowej. W trakcie tej wojny w 1942-43 roku przywódcy krajów wielkich mocarstw spotykając się na rozmaitych formalnych i nie formalnych rozmowach zaczęli myśleć o stworzeniu czegoś, co w sposób trwały zagwarantuje światu pokój. Z tych rozmów, które się toczyły w 1943-44 r. miedzy Stalinem, Churchillem Roseveltem i między innymi osobistościami, narodziła się idea ONZ. W kwietniu 1945 roku, nastąpiło podpisanie, tzn. przyjęcie na takiej wyższej międzynarodowej konferencji takiego istotnego do dziś dnia funkcjonującego dokumentu "Karty Narodów Zjednoczonych".
ONZ jest uniwersalną organizacją ze względu na przedmiot działania. Powstała w wyniku II wojny światowej na konferencji w San Francisco obradującej w dniach 25.04.1945 - 26.06.1945. Ma charakter powszechny. W swej działalności nawiązuje do Ligii Narodów.
Struktura ONZ-u
Zgromadzenie Ogólne (ZO)
Organ plenarny (uchwałodawczy), skład: wszyscy członkowie (obecnie 192 państwa) zajmuje się kodyfikacją zasad prawa międzynarodowego i innych norm prawa międzynarodowego. ZO uchwala budżet, kontroluje jego przebieg. Wybiera sekretarza generalnego. Każde państwo ma jeden głos na ZO. Uchwały uchwalane są zwykłą większością głosów i większością kwalifikowaną. ZO pracuje na sesjach zwyczajnych (od października do grudnia) i na sesjach nadzwyczajnych (na wniosek minimum 15 państw lub na wniosek Rady Bezpieczeństwa). Sesje odbywają się co roku. ZO jest organem głównym.
1.Rada Bezpieczeństwa (RB)
Organ wykonawczy (ustawodawczo-wykonawczy). Organ najważniejszy, bo ponosi główną odpowiedzialność za pokój na świecie. Działa na zasadzie jednomyślności i prawa veta. Jest organem starym.
Skład: 5 stałych członków (od 1945 niezmienny: Rosja, USA, Chiny, Francja, Wielka Brytania) oraz
15 niestałych członków (wybieranych przez ZO na kadencję 2 lat)
Stałym członkom przysługuje prawo veta, które było wymysłem Stalina. Przez lata funkcjonowania RB skorzystano ponad 216 razy z prawa veta. Istnieją propozycje poszerzenia grona stałych przedstawicieli do 10 osób (np.: o Niemcy, Brazylię, Pakistan, Izrael). Istnieją propozycje, aby pozbawić stałych członków prawa veta. RB pracuje nad uchwałami, które podejmowane są jednomyślnie.
2.Rada Gospodarczo-Społeczna
Zajmuje się współpracą gospodarczą i rozwojem społecznym. dziś odpowiada za zrównoważony rozwój gosp. i wykorzystanie racjonalne zasobów naturalnych
3.Rada Powiernicza
Organ martwy. Zajmował się problemami państw postkolonialnych i kolonialnych miała 11 mandatów tych państw które były kolonizatorami w 94r zakończyła działalność.
4.Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
Organ o charakterze sądowniczym. W skład wchodzi 15 sędziów wybieranych na kadencje 9 letnie. Kandydat na sędziego powinien mieć minimum 50 lat i doświadczenie zawodowe Organ rozstrzyga spory i konflikty międzynarodowe
5.Sekretariat Generalny organ o charakterze administracyjnym. Sekretarza wybiera ZO, obecny SG to Ban Ki Mun były minister zagraniczny Korei płd.
Siły Zbrojne ONZ Organ specyficzny. Dziś nie posiada stałych sił zbrojnych ale posiada je z kontyngentów oddelegowanych z państw członkowskich w mundurach ONZ i pod flagą ONZ. Siły zbrojne ONZ biorą udział w misjach pokojowych ONZ.
Działalność ONZ- obejmuje wszystkie sfery życia człowieka tj. kulturę politykę itp.
Dotyczy zawsze spraw bezpieczeństwa i trwałego pokoju a dalej skupia się na wykorzystaniu energii atomowej .
Efekt działalności komitetu rozbrojeniowego przy ONZ to
1. Układ o częściowym zakazie dokonywania prób z Bronia jądrową .
2. W 1963r. ONZ doprowadził do powstania układu o przestrzeni kosmicznej( wszystko powyżej 100km )
3. W 1968r układ o zakazie rozprzestrzeniania broni atomowej podpisany przez 160 państw( dziś mogą ja posiadac USA Rosja , Chiny , Pakistan , Indie)
4. W 1971r. Układ o zakazie umieszczania broni atomowej na dnie mórz również zakaz prób.
Obecnie ONZ podejmuje wysiłki w celu utylizacji tego typu powstałej broni .
Drugą sferą działalności ONZ jest walka o godność i prawa człowieka .
1. W 1948r. powszechna deklaracja praw człowieka
2. W 1959r. deklaracja praw dziecka ( w tym zakaz zatrudniania młodocianych i wcielania do armii)
3. W1973r. Konwencja o zakazie apartheidu ( zjawisko to wyeliminowano) ONZ kierowało uwagę na kraje 3-go świata Afryka, Azja, Ameryka Płd.
4. W 1974r przyjęcie deklaracji na rzecz zrównoważonego rozwoju( problem państw opóźnionych obowiązuje do dziś)
5. W 1979r. deklaracja o ochronie środowiska naturalnego w tym emisji CO2
ONZ zajmuje się misjami oraz operacjami pokojowymi. ( do tej pory przeprowadziło 37 operacji pokojowych )
12. Jak oceniasz rolę ONZ w życiu międzynarodowym państw i czy organizacja ta jest potrzebna społeczeństwu międzynarodowemu
Działalność ONZ jest krytykowana po upadku w 1991 roku komunizmu. ONZ przechodziła kryzys. Butros Gali, Kofi Annan, Ban Ki Mun to kolejni sekretarze generalni w tym okresie do chwili obecnej .
Mówiono wiele o reformach i zmianach w strukturze tej org. Odbyła się konferencja w Akrze-stolica Ghany w celu znalezienia złotego środka na odbudowę tej org. Dopiero Kofi Anan odbudował ta organizacje.
Cechą wszystkich organów ONZ jest duże zbiurokratyzowanie zajmuje 80% budżetu .
obecnie ONZ zatrudnia 65 tys osób kiedyś 1500 .
ONZ ma budżet ok. 2.5 mld $ na rok
Ponad 50% państw członkowskich nie płaci Reg składek
Niepokoją w działalności ONZ działania związane z nepotyzmem i korupcją.
Pojawiają się dwa warianty rozwiązań dla ONZ -
1. Likwidacja i powołanie nowej organ.
2.Trzeba ONZ zachować i dokonać głębokiej reorganizacji i zasad działania .
Moim zdaniem organizacja ta jest potrzebna dla społeczeństwa międzynarodowego
Dlatego że dziś ONZ chce angażować ludzi i organizacje do walki z przejawami terroryzmu.
ONZ odgrywa rolę fundamentu w tworzącym się ładzie.
Niezbędną jest reforma finansów ONZ-tu jak również dalsza demokratyzacja (prawo Veta- ma dziś 5 państw), również głosowania powinny być bardziej demokratyczne (większościowe).
Przykładem pozytywnej działalności której brak byłby trudny do wypełnienia to pokojowe misje, za które ONZ otrzymana w 1988r pokojowa nagroda Nobla, ma w swym statucie zapis o tworzeniu pokoju na świecie opartego na bezpieczeństwie
W 2001r. pokojowa nagroda nobla dla Kofi Annana
13. Przyczyny rozpadu Bloku Wschodniego w latach 89-91.
Upadek bloku niereformowalnego a lata 1956(Poznań) -1968( studenci UW) -1970( Gdańsk)-1976(Radom-Ursus)-1980( Gdańsk) to zarówno bunt robotników oraz studentów i inteligencji razem . Również wydarzenia z 1956r Budapeszt czy 1968r. w CSRS, wykazywały, że komunizm nie rozwiązał problemu.
Następnym poważny błąd to XII 1979r. interwencja ZSRR w Afganistanie (wyniszczająca ZSRR finansowo), wspierająca władzę komunistyczną tego państwa - trwała 10 lat . Dokonywano eksterminacji przywódców islamu i przeciwników politycznych, wywołując powstanie i wojnę domową. System komunistyczny niszczył wartości historyczne i religijne, poprzez ten system wprowadzano system utopijny
Zakusy imperialne powodowały wew. załamanie i samounicestwienie (jeden dzień wojny w Afganistanie kosztowało ZSRR 15 mln$ dziennie).
ZSRR nie potrafiło utrzymać należycie funkcji: ekonomicznych politycznych jak i społecznych. System wywoływał bunty, lata 56, 68, 70, 76, 80 ( o czym powyżej ), coraz bardziej aktywne organizacje w Polsce np. KOR oraz czas lat 70-tych, to łączenie się robotników studentów i inteligencji do tej pory środowiska te były rozbijane.
1980r. Powstanie NSZZ- Solidarność.
Ruchy niezależne wchodzą do krajów bloku socjalistycznego (np. Karta77 w CSRS ), niepokoje rozpoczynają się na Węgrzech , Bułgarii, NRD.
W Rumuni przewrót doprowadza do rozstrzelania
Jedynie w ZSRR nie było tego typu działań .
13.XII 81r to w PL Stan Wojenny
Następną ważną przyczyną rozpadu bloku wsch. jest rok .1982, zmarł powszechnie znienawidzony Leonid Breżniew. „Doktryna Breżniewa” głosiła, że wszystkie państwa komunistyczne mają bezwzględny obowiązek obrony komunizmu (przede wszystkim z ZSRR). Wspólnota socjalistyczna jest nienaruszalna - taki zapis był w doktrynie Breżniewa.
Stąd w ZSRR, gdzie niepodzielnie panował Breżniew narasta nowy dogmatyzm - ortodoksja polityczna. Doprowadza to do kryzysu. Jego następca Jurij Andropow dotychczasowy szef KGB, próbuje doprowadzić do niezbędnych reform (ogranicza korupcję i alkoholizm). Urząd sprawował krótko (umiera) do 1994 roku. Nowy sekretarzem generalnym został Konstantin Czernienko a następnie po jego śmierci Michaił Gorbaczow Rozpoczyna się” Era Gorbaczowa', bo jako pierwszy nie wywodził się z KGB. Gorbaczow będzie pierwszym sekretarzem generalnym a jednocześnie prezydentem. Do władzy doszedł po raz pierwszy człowiek młody - 54 lata. Wiedział, że w ZSRR sytuacja jest katastrofalna, a USA na ZSRR nałożyło embargo.
Papież Jan Paweł II wspierał Regana, który podjął wyścig zbrojeń tj. rozmieszczenie w RFN (i nie tylko) rakiet nuklearnych wycelowanych w ZSRR .
Stąd Gorbaczow postanowił powrócić do dialogu z USA, zapowiedział przebudowę-czyli- Pierestrojkę i jawność-czyli Głasnost nowe myślenie. Chciał przeprowadzić te reformy wraz z całym społeczeństwem. Proces reform Gorbaczowa zakończył się fiaskiem.
1986r. następuje wybuch w elektrowni Czarnobyl
Negocjacje USA-ZSRR 5.VIII. 86 r podpisano wiele porozumień
Gorbaczow wyrażał zgodę na redukcję Armii Czerwonej.
W lutym 1990 r. wybrany prezydentem ZSRR
1.XII.1990 - Gorbaczow udał się do Watykanu. Po raz pierwszy przywódca ZSRR pojechał do Stolicy Apostolskiej.
Ale w ZSRR trudności się potęgowały a przede wszystkim widać opór KGB. Jego przeciwnicy (szef obrony narodowej, szef bezp., premier ZSRR) 18.VIII.1990 doprowadzają do tzw. „puczu” w ZSRR. Przełom trwał do 21.VIII.1981 roku. Niektórzy twierdzą, że za puczem stał Jelcyn, inni, że Gorbaczow. Gorbaczow został aresztowany i wywieziony potajemnie na Krym (na 3 dni odcięty od świata). Cały świat śledził tą sytuację.
Władzę przejął „Komitet Nadzwyczajny”, a na czele stanął gen. Janajew - przywódca „puczu”.
„Pucz” okazał się nieprzygotowany, bo go nie poparli dowódcy. Wojsko nie wyszło na ulicę, bo obawiali się wydarzeń, które mogą zakończyć się przelewem krwi.
W tym czasie w tej trudnej sytuacji do akcji wkroczył Borys Jelcyn który zaapelował, aby wojsko trzymało się z dala. Wezwał obywateli do obrony zagrożonej wtedy władzy. Uważano, że uratował Moskwę przed wkroczeniem wojska - uznany za męża opatrzności. Udaje się na Krym i wraca z załamanym Gorbaczowem. Jelcyn postanowił wykorzystać uznanie społeczeństwa i opowiedział się za likwidacją partii -KPZR. Ponadto bez zgody Gorbaczowa zwołuje tajnego spotkania przywódców republik bloku wschodniego.
Niektóre Republiki Radzieckie ogłaszają swoją niepodległość (Litwy, Łotwy i Estonii), a inne republiki. ZSRR rozpadają się od wewnątrz.
08 XII 1991r. na mocy porozumienia podpisanego przez Jelcyna i prezydenta Białorusi i Ukrainy następuje likwidacja ZSRR i powstaje nowy twór - Wspólnota Niepodległych Państw. (Inspiracje Jelcyna).
25 grudnia 1991 Jelcyn zostaje prezydentem Federacji Rosyjskiej
Upadek Bloku Wschodniego spowodowany był również zapoczątkowaniem reform gospodarczych we wszystkich krajach tego bloku - zmiany idą w kierunku polityki zagranicznej Polska zmierza w kierunku akcesji do UE i choć Polska staje się wolna niezależna i niepodległa to jeszcze należy do Układu Warszawskiego i RWPG, a w RP i NRD stacjonuje armia ZSRR. W dniu 24.09.90r NRD wystąpiło oficjalnie z układu Warszawskiego - Zjednoczenie Niemiec
RP wystąpiła o rozwiązanie Uładu Warszawskiego
W 1991r. rozwiązano RWPG.
25.12.1991 rok Grbaczow Składa Dymisje i przestaje istniec ZSRR.
14. Jaką rolę odegrał Michaił Gorbaczow w procesie „Jesieni Ludów 89r” I UPADKU „REALNEGO SOCJALIZMU” w Europie
1. Doprowadził do pierwszych prób reform w ZSRR tzw. pierestrojki-przebudowy oraz jawność- głasnost (zakończonych fiaskiem) których podstawą były złagodzenie cenzury oraz ograniczona liberalizacja gospodarcza i polityczna.
2. Poprzez swoje decyzje ma współudział w doprowadzeniu do szczęśliwego końca zjednoczenie Niemiec.
3. Dzięki jego polityce odejścia od tzw. "doktryny Breżniewa”, możliwa stała się pokojowa rewolucja w państwach Europy Środkowo-Wschodniej
4. Powstrzymał zbrojenia poprzez politykę otwarcia
(współpracy), wiele podpisanych porozumień np. USA-ZSRR
5. Wycofanie wojsk z Afganistanu i ograniczenia militarna .
To przejaw zakończenia polityki konfrontacji z USA
6 Wprowadza pierwsze elementy demokracji w ZSRR( WNP)- kraje te otrzymują niezależność np. kraje nadbałtyckie (tj Litwa, Łotwa, Estonia) czy Ukraina.
15. Przedstaw przebieg i skutki zjednoczenia Niemiec dla europy i Polski .
1949 Powstało Państwo NRD .
Od1982 r kanclerz Nieniec Hemut Koll był politykiem ale i przywódcą chadecji Niemec.
To właśnie on dokonał zjednoczenia Niemiec
W Europie istniało stanowisko, że Niemcy zjednoczą się jak zjednoczy się Europa .
W VI.1989r. - Gorbaczow podpisał się z Niemcami deklaracje o pokojowym współistnieniu i prawem narodu Niemiec do zjednoczenia.
Odbudowała się opozycja NRD którą w latach 80-tych w ilości 850 opozycjonistów NRD sprzedało do RFN- za kwotę ponad 5.5 mln DM.
09.10.89r, na spotkaniu Honecker Gorbaczow ten 1-szy był przeciw sekretarzowi ZSRR, twierdząc, że NRD ma się dobrze i przetrwa .Gorbaczow
w odpowiedzi powiedział ”nie wolno się spóźniać, bo historia wszystko oceni”
18.10.89r Honecker złożył dymisje .
Kanclerz Helmut Koll jednocząc Niemcy wykazywał że RFN będzie pokojowo współistniało .
Strona Niemiecka zaproponowała, aby wojska Radzieckie opuściły teren dawnego NRD, a w zamian deklarował wybudowanie na terenie ZSRR mieszkań dla opuszczających żołnierzy .(koszt 19,5DM)
W IX.1990r. podpisano deklaracje o ostatecznych uregulowaniach w odniesieniu do Niemiec .
1.ujeto sprawy terytorialne
2. uregulowań w stosunku do RP
3.Uznania granic z RP
Zjednoczenie Niemiec to dla byłej NRD wejście w układ o UGiW.
W NRD w tym czasie obowiązuje DM .
Upadek muru berlińskiego determinował Jesień Ludów 1989r., a wybudowano go 13.08 61r.zaś 09.09.89r ostatecznie zburzono mur jednej nocy .
16. Ukaż proces normalizacji stosunków między zjednoczonymi Niemcami a RP
Zjednoczenie wywołało niepokój w Europie. Ludzie byli spokojniejsi, gdy Niemcy były podzielone, bo nieczuli się zagrożeni, choć z początku to był dramat, bo granica była sztucznie stworzona, a rodziny podzielone.
Wszyscy bali się ponownego zjednoczenia Niemiec.
Między stosunkami polsko-niemieckimi a stosunkami politycznymi w Europie występowało sprzężenie zwrotne.
Niemcy po zjednoczeniu mogłyby zagrażać małym i średnim państwom.
Polska szukała sojuszników między innymi we Francji i Moskwie. Rozmowy były o tym jak okiełznać to zjednoczenie. Tak należy zbudować stosunki polityczne, żeby Niemcy były państwem europejskim a nie Europa niemiecka.
Nieudało się, aby Polska była na spotkaniu 2+4.
Jednym z najważniejszych elementów systemu w Europie po 90tym roku stały się Niemcy i nowe relacje polsko-niemieckie. Wraz ze zjednoczeniem Niemiec przestał istnieć tzw. problem niemiecki w stosunkach międzynarodowych. Wraz z tym zjednoczeniem zarysował się szansa na zjednoczenie Europy i zlikwidowanie skutków układu sił. Istotną rolę w tych procesach odegrały stosunki polsko-niemieckie. Bazowały na układach.
14 listopada 1990. podpisano Traktat o potwierdzeniu istniejącej granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej.
Zamknięto trwającą od 1945 roku dyskusję o granicy polsko-niemieckiej. Niemcy uznali granice trwale. Niemcy nigdy nie będą domagały się rewizji tej granicy. Zjednoczone Niemcy pogodziły się, że ziemie utracone po 45 roku są stracone na zawsze i będą teraz częścią Polski. Były pewne obawy na terenach Polski zachodniej, że po zjednoczeniu, Niemcy będą chcieli odebrać Polsce tereny lub przynajmniej będą żądali odszkodowania. Dołączono niezręczne stwierdzenie, że sprawy majątkowe nie są przedmiotem tego traktatu i być może kiedy indziej będą uregulowane. Ceną za zgodę na granicę był zapis, że w Polsce jest mniejszość niemiecka. Jest ona uznana przez rząd, który zobowiązuje się do zapewnienia jej warunków do życia. Strona niemiecka wyliczyła, że jest około 15 milionów Niemców w Polsce, co było nieprawdą. W rzeczywistości było ich około 15 tysięcy. Byli to głównie młodzi Polacy, pochodzenia niemieckiego chcąc uzyskać podwójne obywatelstwo i wyjechać do Niemiec. Głównie wyjeżdżali ze Śląska lub Pomorza. Około 95% „polskich Niemców” nie znało języka niemieckiego. Strona niemiecka nie zapewniała takiej opieki Polakom. W Niemczech było około 350 tysięcy Polaków. Nie byli uznani jako mniejszość, byli jedynie gośćmi. Do dziś mniejszość niemiecka ma swojego przedstawiciela w sejmie i są w Polsce szkoły niemieckie. Strona polska zapewniała przywileje prawne. Polacy w Niemczech do dzisiaj nie mają żadnych praw i mogą być w każdej chwili wydelegowani do Polski. Dzisiaj nie ma konfliktu między mniejszością niemiecką a Polakami. Obecnie są przypadki zrzekania się obywatelstwa niemieckiego. Dochodzą do wniosku, że to był błąd, a wybierając podwójne obywatelstwo mieli nadzieję na lepszą przyszłość. Byli rozczarowani i nie znali języka. W Niemczech byli traktowani jak Polacy, w Niemczech byli podejrzani.
17 czerwiec 1991. Podpisano drugi traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy między Polską a zjednoczonymi Niemcami.
Na początku lat 90-tych rozpoczęła się budowa polsko-niemieckiej współpracy. Niemcy zobowiązali się, że będą popierali Polskę w Unii. Kohl zobowiązał się, że Niemcy będą dążyły do integracji, do poszerzania grona państw europejskich. Na mocy tych traktatów rozwinęła się współpraca bilateralna. Dzisiaj dla Polski Niemcy są głównym partnerem handlowym. Obroty roczne wynoszą około 20, 25 mld$. Jesteśmy głównym rynkiem zbytu dla Niemców. Około 40% polskiego eksportu i 30% polskiego importu przypada na rynek niemiecki.
18. Omów scenariusz nowego ładu międzynarodowego po upadku ładu „Jałtańsko- Poczdamskiego”
Układ poczdamsko-Jałtański był 2-u biegunowy w nowej rzeczywistości po 1989r. chodzi o nowy ład
(porządek ,system )by się ukształtował .
Na arenie międzynarodowej takiego porządku nie ma ( bo nie ma konstytucji) ale jest jakiś ład międzynar by państwa wprowadzały pewne zwyczaje ,w stosunkach bilateralnych. Wprowadza się służby konsularne itp. Aby zapewnić pokój - chodzi o to, aby nowy ład gwarantował pokój i wolność- najważniejsze wartości
Ład międzynar. (porządek w układzie sił międzynar) definiujemy po to aby określić stan SM .
Nigdy porządku Miedzynar w pełnym znaczeniu nie było, ale po 1989r. porządek nie został ukształtowany nadal.
Jego zasadniczy element to:
stan równowagi sił lub całkowite rozbrojenie.
Po II wojnie światowej następuje nowy układ Poczdamsko- Jałtański - nie jest ukształtowany do końca wg porządku sił jaki był kiedyś -
Układy upadały zawsze na gruncie wojny, a po 1991r ład upadł na gruncie politycznym -( nie ma zwycięzców i pokonanych ) .
Utraciły pozycje państwa- mocarstwa ( Rosja), które stary porządek wspierały .Dziś prezydent Putin próbuje odbudowac pozycję Rosji jako supermocarstwa .
Rosja wciąż nie jest państwem demokratycznym. Chciałoby się aby ład międzynarodowy panował na bazie całkowitego rozbrojenia -pokoju itp.
Dyskusje trwające do dziś dzielimy na 3-y nurty
( wizje) dotyczące przyszłego ładu
1.Nurt realistyczny - eksponuje czynnik ekonomiczny ( gospodarka) a przedstawiciele uważaja ze porządek będzie porządkiem potencjału ( będzie nowa centrala handlowa determinująca nowy ład na świecie.
2. Nurt idealistyczny - przedstawiciele odwołują się do świadomości i wartości wspólnych dla całego świata.( dobro świata będzie oparte na wartościach uniwersalnych - DEMOKRACJA PRAWO ,RELIGIE) akceptowanych przez wszystkich
3. Nurt skrajny - bazuje na różnicach cywilizacyjno-kulturowych i religijnych- obserwuje się cywilizacje zachodnią zdominowana przez USA i społeczność II-go Islamu
Przedstawicielem nurtu skrajnego jest prof. Samuel Huntington, który uważa, że źródłem przyszłych konfliktów nieuniknionych są sprzeczności a apogeum będzie 2010r. dojdzie do III wojny światowej
Tak jak 91 rok wyznaczył nowe nurty demokracji w krajach postkomunistycznych ale wyznaczył nowe zachowania w krajach Zach ( dotyczy to współpracy zagranicznej i handlowej ), tak zdrowo rozsądkowe myślenie nakazuje iść w kierunku nowego porządku bez „Klanu Buszów”, a demokracje trzeba budować dla każdego! Niektórzy widza w USA takie możliwości, ale po zmianach prezydenta USA.