NAUKA O ORGANIZACJI - Wykłady

Wykładowca - profesor UG Zbigniew Kreft

Zajęcia - Wtorek 13.15:14.45 C-9 [1T]/WZ-Aula [2T]

Zaliczenie przedmiotu - test (tylko z wykładów)

Wykład 1 (6.10.2009r)

[wstęp]

Cel przedmiotu:

Zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami i mechanizmami funkcjonowania współczesnych organizacji oraz nauczenie postrzegania i myślenia systemowego w tym obszarze.

Istota organizacji (6h):

- Przedmiot, podmiot i metody badawcze nauki o organizacji

- różne ujęcia pojęcia organizacja - w znaczeniu rzeczowym, czynnościowym i atrybutowym oraz jako system społeczny

- podstawowe modele organizacji i ich elementy składowe

- Leavita, Bielskiego, Atosa i Pascala

- zasoby, strategia

- struktura organizacyjna i ludzie

- podsystem kierowania organizacją i pojęcia z tym związane

- podstawowe rodzaje organizacji.

Organizacja a otoczenie (4h):

- związek organizacji z otoczeniem

- podstawowe elementy otoczenia organizacji

- cechy współczesnego otoczenia organizacji

- globalizacja jako podstawowy mechanizm napędowy zmian we współczesnym otoczeniu

- rozwój organizacji w warunkach współczesnego otoczenia w oparciu o koncepcję L. Greinera.

Istota, cele i zadania organizacji gospodarczych (10h):

- przedsiębiorstwo jako podstawowy podmiot systemu gospodarczego państwa

- cele, zadania oraz podstawowe zasady funkcjonowania przedsiębiorstwa

- podstawowe rodzaje przedsiębiorstw

- formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw

- formy przedsiębiorstw ze względu na zakres terytorialnej działalności

- model funkcjonalny przedsiębiorstwa jako system funkcji i procesów

- zarządzanie przedsiębiorstwem i role kierownika w organizacji gospodarczej

- gospodarka majątkiem trwałym i obrotowym

- gospodarowania kapitałem społecznym przedsiębiorstwa

- zakładanie przedsiębiorstwa

- rozwój przedsiębiorstwa

- czynniki sukcesu współczesnego przedsiębiorstwa

Cele i zadania organizacji publicznych (4h):

- cele, zadania i zasady funkcjonowania administracji publicznej w Polsce

- rodzaje instytucji administracji publicznej w Polsce

- budowa i mechanizmy kierowania jednostką administracji publicznej

- organizacje publiczne realizujące cele ogólnospołeczne

- rodzaje, cele, zadania, budowa i mechanizmy kierowania

- organizacje dowodzone

- rodzaje, cele, zadania, budowa, mechanizmy kierowania

- podstawowe problemy funkcjonowania organizacji publicznych

- partnerstwo publiczni-prywatne jako nowoczesna forma współdziałania organizacji publicznych i prywatnych

Cele i zadania organizacji społecznych (2h):

- organizacje społeczne (III sektor) w gospodarce rynkowej - rodzaje, cele i zadania, budowa, mechanizmy kierowania

- porównanie zasad funkcjonowania organizacji gospodarczych (przedsiębiorstw) publicznych i społecznych w gospodarce rynkowej.

Odpowiedzialność społeczna współczesnych organizacji (2h)

Literatura:

- B. Kożuch - Nauka o organizacji, CedeWu, Warszawa 2007

- …………. - Podstawy nauki o organizacji (podtytuł: Przedsiębiorstwo jako organizacja gospodarcza”

- Marcin Bielski - Organizacje - istota, procesy, struktura, wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2002?

- Ryszard Rutka - Organizacja przedsiębiorstw. Przedmiot projektowania, wydawnictwo UG, Gdańsk 1996

- M. Czerska - Organizacja przedsiębiorstw. Podmiot zmian, Wyd. UG, Gdańsk 2005

- A. K. Koźmiński, W. Piotrowski - Zarządzanie. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa, 1996

- R. W. Griffin - Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa 1996

- B. Kożuch - Zarządzanie publiczne w teorii i praktyce polskich organizacji, Placet, Warszawa 2004

- M. Bednarczyk - Organizacje publiczne. Zarządzanie konkurencyjnością, PWN, Warszawa 2001

- Praca zbiorowa pod redakcją J. Lichtarskiego - Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, Akademia Ekonomiczna, Wrocław 2007

- Praca zbiorowa pod redakcją S. Marka - Elementy nauki o przedsiębiorstwie, US, Szczecin 1999

- Sudoł - Przedsiębiorstwo, 2005

Wykład 1 (6.10.2009r)

WPROWADZENIE. ISTOTA ORGANIZACJI

1. Przedmiot, podmiot i metody nauki o organizacji.

2. Podstawowe wymiary pojęcia „organizacja”.

3. Efekt synergiczny jako podstawowy cel organizacji.

4. Podstawowe modele i elementy organizacji.

5. Zasady organizacji.

6. Zasada „5W” jako synonim podejścia atrybutowego.

7. Cykl organizacyjny LeChateliera jako istota podejścia czynnościowego.

8. Interpretacja podstawowych - klasycznych „praw” organizacji.

9. „Dekalog” podstawowych zasad organizacji wg A. Czermińskiego

Ad.1.

Przedmiot, podmiot i metody nauki o organizacji:

- „organizacje są wszechobecne w naszym życiu

- stanowią podstawę funkcjonowania i rozwoju współczesnych społeczeństw

- tak powszechnym zjawiskiem społecznym zainteresowała się nauka próbując je poznać, opisać i sformułować wnioski praktyczne zmierzające do tego, aby organizacje lepiej służyły zaspokajaniu potrzeb ludzi, którzy je stworzyli”.

-zatem podmiotem badań (obiektem badawczym) nauki o organizacji są różnorodnego rodzaju organizacje rozumiane jako system społeczny

- przedmiot badań (obszar zainteresowań) natomiast stanowi istota, budowanie, funkcjonowanie, relacje między organizacją a jej otoczeniem oraz usprawnianie funkcjonowania różnego rodzaju organizacji ze szczególnym uwzględnieniem człowieka jako głównego podmiotu organizacji

- do głównych metod badawczych nauki o organizacji zaliczyć można:

a) metody ogólne (wnioskowania logicznego)

- analiza i synteza

- dedukcja, indukcja, analogia, redukcja

b) metody szczegółowe

- obserwacyjna

- sondażu diagnostycznego przy pomocy ankietowania lub wywiadów

- analiza dokumentacji źródłowej

- statystyczna

- modelowania (graficznego, fizycznego lub matematycznego)

- monograficzna

- studium przypadku (key study)

- Cechą charakterystyczną nauki o organizacji jest interdyscyplinarność.

Interdyscyplinarność oznacza iż nauka o organizacji wiele wiedzy, wniosków i metod
badawczych czerpie z innych nauk takich jak:

- ekonomia, prakseologia (sprawne działanie), ergonomia, fizjologia, prawo, psychologia (pracy, organizacji), socjologia, teoria systemów, statystyka, matematyka, nauki inżynieryjne, informatyka i inne.

Wykład 2 (13.10.2009r.)

Przez organizację w zależności od kontekstu będziemy rozumieć bądź czynność organizowania bądź osiągnięty na skutek tej czynności ustrój przedmiotu złożonego, bądź sam obiekt zorganizowany (instytucja) - wewnętrzny układ zależności w skład którego wchodzą ludzie i rzeczy.

Organizacja jako system społeczny „ to względnie trwały system zróżnicowanych i skoordynowanych działań ludzkich wykorzystujących, przekształcających i zespalających celowo ustrukturyzowany zbiór zasobów ludzkich, kapitałowych, ideowych i naturalnych pozostający we wzajemnym oddziaływaniu z innymi systemami działalności ludzkiej i zasobami otoczenia”.

System jest to zbiór elementów powiązanych ze sobą zależnościami przyczynowo - skutkowymi. Możemy wyróżnić systemy naturalne, biologiczne, techniczne, społeczne i informacyjne otwarte i zamknięte makro, mezzo, mikro systemy i podsystemy.

Cechy organizacji jako systemu społecznego:

- otwartość

- celowość

- rozmyślność

- struktura

- hierarchiczność

- zdolność do osiągania dynamicznej równowagi z otoczeniem

- posiadają człon kierowniczy pełniący funkcję regulatora systemu

- posiadają system wewnętrznej komunikacji.

Ad.3. Efekt synergiczny jako podstawowy cel organizacji.

Podstawowym sensem tworzenia i funkcjonowania wszystkich organizacji jest uzyskiwanie (podwyższanie) efektu synergicznego.

Efekt synergiczny oznacza iż całość uzyskuje większe efekty niż suma efektów działania jej pojedynczych części (2+2=5).

Wyróżniamy efekty synergiczne:

- nieznaczne (2+2=5) - kiedy system jest funkcjonalnie niezróżnicowany

- oraz efekt synergiczny znaczny (2+2=25)

Podsystem celów i wartości organizacji polega na tym, że każda organizacja musi mieć cel nadrzędny swojej działalności (funkcja genotypowa) a także cele rozwojowe wynikające z aspiracji właścicieli, kadry kierowniczej.

W skład wartości każdej organizacji wchodzi misja, wizja a także nadrzędne wartości kulturowe organizacji.

Z funkcji genotypowej wynikając zadania do realizacji przez poszczególne komórki a z celów rozwojowych wynikają cele strategiczne i działanie do realizacji związane z wdrażaniem strategii.

Podsystem techniczny:

- technika i technologia wg Leavita

- zasoby fizyczne i techniczne środki działania

- ziemia, budynki, budowle, maszyny, urządzenia, wyposażenie i sprzęt administracyjno - biurowy, sprzęt informatyczny itp.

Podsystem struktury - wewnętrzna budowa organizacji - rozmieszczenie poszczególnych zasobów rzeczowych i ludzkich w czasie i przestrzeni czyli organizacja w znaczeniu atrybutowym.

Podsystem psycho - społeczny - to nie tylko ludzie jako różnego rodzaju pracownicy (umysłowi i fizyczni, bezpośrednio o pośrednio produkcyjni czy pracownicy administracyjno - biurowi) jako siła fizyczna.

Podsystem psycho - społeczny to przede wszystkim ich kwalifikacje (kompetencje), doświadczenie, motywacje ale także sympatie i antypatie, poglądy społeczne i klimat organizacyjny.

Podsystem zarządzania pełni nadrzędną rolę w organizacji.

Pełni rolę zarówno sterującą, regulującą i koordynującą procesy bieżące w organizacji ( aby prawidłowo funkcjonowała i realizowała swoje zadania bieżące) ale także, a może przede wszystkim pełni role rozwojowe.

Skład podsystemu zarządzania:

- cele i zadania poszczególnych stanowisk kierowniczych; kierownicy na różnych szczeblach organizacji z ich nastawieniem motywacyjnym i kompetencjami

- techniczne środki ich działania oraz style, metody, techniki i kultura zarządzania.

Podsystem zarządzania jest odpowiedzialny za rozwój organizacji, jest tzw. Akceleratorem rozwoju organizacji.

Wszystkie te elementy oddziałują na siebie wzajemnie tworząc organizację w znaczeniu atrybutowym i rzeczowym.

Otoczenie organizacji.

Otoczenie są to te instytucje, elementy i uwarunkowania organizacji, które nie wchodzą w jej skład ale (mogą mieć) mają! pośredni lub bezpośredni wpływ na jej funkcjonowanie.

Organizacja, aby przetrwać i się rozwijać musi wymieniać z otoczeniem zasilenia energetyczne, materiałowe i informacyjne.

Co jest najważniejsze w Budowie organizacji z punktu widzenia jej sukcesu?

Odpowiedź próbuje nam ułatwić model organizacji 7S Atosa i Pascala.

Misja organizacji (firmy) jest to nadrzędny powód jej istnienia. To co odróżnia ją od „1000” innych na rynku. Misja odpowiada na pytanie: dlaczego klient powinien wybrać produkty lub usługi właśnie tej firmy a nie innej spośród „1000” innych na rynku.

1S - strategia (strategy)

- długookresowy plan (3-5-10 lat) lub sposób realizacji głównych celów i wartości organizacji (firmy)

2S - struktura (structure)

- jest to budowa wewnętrzna organizacji w układzie zarówno przestrzennym jak i przede wszystkim organizacyjnym (konfiguracji i procesów)

3S - sformalizowane procedury (systems)

- procesy w organizacji powinny być zidentyfikowane i opisane. Powinny być wyznaczone optymalne sposoby ich realizacji i realizatorzy powinni trzymać się wyznaczonych norm i reguł, np. prawidłowe w danych warunkach procesy sprzedaży, zaopatrzenia i magazynowania.

Ich wystandaryzowania i sformalizowania na określonym poziomie dokonujemy po to, aby zapewnić przewidywalność i powtarzalność funkcjonowania organizacji oraz umożliwić jej usprawnianie.

4S - pracownicy (Staff)

- kompetentni, zmotywowani, zaangażowani, prawidłowo dobrani do potrzeb danego stanowiska.

5S - style i kultura zarządzania

- sposoby oddziaływania na podwładnych i pełnienia ról menedżerskich w ostatnim okresie ewoluują od autokratycznych, dyrektywnych do partycypacyjnych, zadaniowych i integratywnych.

6S - kwalifikacje, talenty i umiejętności menedżerów

7S - wspólne wartości (superordinate goals)

- zbiór dominujących wartości i norm postępowania charakterystycznych dla danej organizacji. Inaczej - kultura organizacyjna.

Kultura organizacyjna (wg E. Scheina)

Kultura organizacyjna jest to zbiór dominujących wartości i norm postepowania charakterystycznych dla danej organizacji. W najprostszej postaci możemy wyróżnić kultury bierne i proefektywościowe, zachowawcze i prorozwojowe.

Ad.6. Zasoby organizacji:

- kapitał rzeczowy

- grunty, budynki, budowle, maszyny, urządzenia, wyposażenie

- kapitał obrotowy (surowce, materiały, towary, środki pieniężne)

- technologia (produkcyjna, informacyjna, zarządzania)

- ludzie (praca a przede wszystkim kapitał intelektualny - wiedza, kwalifikacje, doświadczenie, umiejętności, motywacje, ich lojalność

Zasoby organizacyjne:

- marka firmy

- wartości niematerialne i prawne

- prawo autorskie, patenty, znaki towarowe, programy komputerowe

- metody techniki zarządzania

- poziom kompetencji organizacyjnych firmy

- kultura organizacyjna, sieć dostawców i odbiorców i ich lojalność

Ad.8.

Zasady „5W”

Jako synonim podejścia atrybutowego:

- 1W - właściwe działanie

- 2W - we właściwym miejscu

- 3W - we właściwym czasie

- 4W - właściwy wykonawca

- 5W - właściwa technologia.

Wykład 3 (20.10.2009r.)

Budowa wewnętrzna organizacji dotyczy zarówno zasobów rzeczowych, ludzkich jak i organizacyjnych. Dlatego organizacja w znaczeniu atrybutowym dotyczy fizycznego rozmieszczenia poszczególnych zasobów rzeczowych (budynki, urządzenia, wyposażenie oraz powiązania między nimi) w przestrzeni (układ przestrzenny organizacji) rozmieszczenia stanowisk organizacyjnych i zadań wykonawczych przez ludzi w ramach tych stanowisk w przestrzeni organizacyjnej (konfiguracja, specjalizacja i centralizacja) procesów (uporządkowanych ciągów działań) jakie są wykonywane w ramach zadań organizacji i współpracy między stanowiskami organizacyjnymi (układ dynamiczny - różnego rodzaju procedury).

Prawidłowa organizacja w znaczeniu atrybutowym oznacza prawidłową budowę i funkcjonowanie wszystkich tych elementów w organizacji.

Interpretacja podstawowych klasycznych „praw” organizacji.

Prawo (zasada) podziału (specjalizacji) - „jeżeli prace podzielimy na czynności najprostsze i/lub możliwie uprościmy (wystandaryzujemy) proces działania, to umożliwimy wyspecjalizowania się wykonawcy w konkretnej dziedzinie i w ten sposób zwiększymy skutek użyteczny pod względem ilości i jakości”

Prawo koncentracji (prawo ekonomiki skali) - jeżeli w celu wykonania zaplanowanego zadania skupimy w czasie i przestrzeni środki przystosowane do wykonywania jednorazowych funkcji to oszczędzimy wysiłek i użyte środki lub przy danych zasobach uzyskamy najlepszy efekt działania.

Prawo optymalnej działalności - w trakcie jakiegokolwiek działania, zwiększając wysiłek osiąga się w pewnym punkcie optymalną wydajność, poza którą wynik użyteczny maleje.

Prawo harmonii (Karol Adamiecki) - w działaniu zespołowym skutek użyteczny całości jest zależny od właściwej koordynacji czynności i przedmiotów kierowanych w czasie i przestrzeni.

Prawo oporu - każda zmiana w organizacji rodzi opór …

Prawo najmniej sprawnego ogniwa (prawo „wąskiego gardła”) - system funkcjonuje na takim poziomie sprawności jak jego najmniej sprawne ogniwo.

„Dekalog” podstawowych zasad organizacji A. Czermińskiego:

- podział zadań

- Z=U=O (zadania = uprawnienia = odpowiedzialność)

- przekazywanie Z=U=O

- zasada zachowania drogi służbowej

- obowiązek informowania

- zastępstwo

- obowiązek nadzoru

- obowiązek koordynacji działań

- uprawnienia komórek funkcjonalnych

- przedsiębiorstwo „to my wszyscy”

EWOLUCJA NAUKI O ORGANIZACJI:

- podstawowe założenia koncepcji klasycznej

- podstawowe założenia koncepcji behawioralnej (E. Mayo)

- kierunek badań operacyjnych (ilościowy)

- kierunek systemowy

- kierunek sytuacyjny (podejście strategiczne)

- podejście prakseologiczne ( T. Kotarbiński)

- współczesne (neoklasyczne) podejście do organizacji i zarządzania

- podstawowe zasady funkcjonowania współczesnych organizacji

- czynniki sukcesu i porażki współczesnych organizacji gospodarczych.

W ujęciu klasycznym (metafora: organizacja jako dobrze naoliwiona maszyna) - nurt przemysłowy

- przedstawiciele ( F. W. Taylor, H. Lechatelier, H. Gannt, K. Adamiecki, H. Emmerson, F. i L. Gilbreth)

- dopasowywanie pracy ludzi do rytmu maszyn i urządzeń

- podnoszenie wydajności i efektywności organizacji

- poszukiwanie i tworzenie naukowych metod usprawniania organizacji (cykl organizacyjny, harmonogramy, chronometraż, itp.), naukowe podejście do badania i usprawniania organizacji.

Normy i ruchy robocze, motywacja pieniężna i akordowa (wysokie normy), wyznaczanie najlepszego sposobu wykonania każdej z czynności. Ścisły podział wykonawstwa i kierowania pracą.

Podstawowymi błędami było:

- pracownik ma wykonywać polecenia bez kwestionowania, od myślenia jest kadra kierownicza, traktowania człowieka jako przedmiotu

- usprawnianie pojedynczych stanowisk pracy w oderwaniu od ich systemowych powiązań z innymi elementami , człowiek ani system społeczny to nie maszyny

Nurt administracyjny (przedstawiciele: H. Fayol, M. Weber)

- poszukiwanie uniwersalnej recepty na kierowanie (14 zasad zarządzania Faylola),

- wyznaczanie uniwersalnych funkcji zarządzania (podstawowych grup działań kierowniczych) w organizacji,

- sformułowanie uniwersalnych zasad pracy administracyjnej (naukowej biurokacji)

14 zasad Fasola:

- podział pracy

- autorytet

- dyscyplina

- jedność rozkazodawstwa

- jednolitość kierownictwa

- podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu

- wynagrodzenia

- centralizacja

- hierarchia

- ład

- ludzkie traktowanie podwładnych

- stabilność personelu

- inicjatywa

- zgranie personelu

Nurt administracyjny wprowadził nowe spojrzenie na ład w organizacji to w warunkach „naukowej organizacji nie zdołało znacznie usprawnić mechanizmów funkcjonowania (zbyt antagonistyczne postawy między kierownikami a wykonawcami)

Human relations (podejście od strony stosunkó międzyludzkich)

- główni przedstawiciele: Mayo, McGregor, Maslow

- początek - geneza

- problemy z dalszym wzrostem wydajności i motywowania człowieka w ramach koncepcji klasycznej

- dostrzeżenie istoty człowieka jako podmiotu a nie przedmiotu

- dostrzeżenie człowieka jako istoty społecznej

- odkrycie roli grup nieformalnych, właściwych stosunków interpersonalnych i klimatu organizacyjnego dla efektywności pracy

- dostrzeżenie wagi motywacji pozapłacowej i bezpieczeństwa socjalnego jednostki

Podstawowe założenia kierunku ilościowego (badań operacyjnych):

- Wykorzystywanie do analizy skomplikowanych problemów zespołów interdyscyplinarnych, - zastosowanie modeli matematycznych w procesie rozwiązywania problemów optymalizacyjnych, a później do podejmowania optymalnych decyzji zarządzaniu

- zastosowanie technik ilościowych w zarządzaniu operacyjnym ( planowanie, produkcja i logistyka)

Główne osiągnięcia podejścia systemowego:

- organizacja jest systemem otwartym składającym się z innych podsystemów i wymieniającym się z otoczeniem zasilenia materiałowe, informacyjne oraz energetyczne

- należy ją rozpatrywać kompleksowo z punktu widzenia synergii systemu (współprzyczyniania się wszystkich jej komórek do powodzenia całości) np. prawo „wąskiego gardła” (3Z - organizacja zintegrowana, zrównoważona, zharmonizowana)

- nie tylko jakość procesów przetwarzania, ale także elementów na wejściu do systemu mających wpływ na wynik na wyjściu (analiza systemowa)

Wykład 5 (27.10.2009r.)

Cechy organizacji jako systemu społecznego:

- struktura

- otwartość

- celowość (roztropność)

- hierarchiczność

- zdolność aentropii (doskonalenia się)

- zdolność do osiągnięcia dynamicznej równowagi z otoczeniem

- posiadanie członu kierowniczego pełniącego funkcję regulatora systemu

- posiadają system wewnętrznej komunikacji

- posiadają „klimat wewnętrzny” - kultura organizacji, swoiste prawa rządzące jej funkcjonowaniem

Podejście sytuacyjne i strategiczne:

- nie ma dwóch takich samych organizacji

- próba ustanowienia uniwersalnych modeli ich funkcjonowania jest bezcelowa

Prakseologiczna teoria organizacji:

- budowa i konfiguracja elementów organizacji zależy od jej indywidualnych ukierunkowań (wewnętrznych i zewnętrznych). Na rozwój organizacji należy patrzeć z punktu widzenia długookresowego horyzontu jej funkcjonowania.

Prakseologia to nauka o sprawnym działaniu. Działanie jest to celowe i świadome zachowanie się sprawcy. Działanie jest tym sprawniejsze, im więcej posiada walorów sprawnego działania. (T. Kotarbiński)

Podstawowe walory sprawnego działania:

- skuteczność

- korzystność

- ekonomiczność

Dodatkowe walory sprawnego działania:

- preparacja (przygotowanie działań)

- solidność

- czystość

- pewność

- prostota

- dokładność

- symplifikacja

- wydajność

- spolegliwość

- udatność

- niezawodność

Wytyczne sprawnego działania:

1. Antycypacja (przewidywanie zachowań otoczenia) / kunktacja (statyczna pozycja organizacji)

2. specjalizacja / uniwersalizacja

3. koncentracja / dywersyfikacja

4. potencjalizacja / pełne wykorzystanie zasobów

5. aktywizacja działania / minimalizacja interwencji

Podstawowe tezy koncepcji neoklasycznej (współczesnej nauki OiZ)

Teoria OiZ jako dżungla organizacji (tzn. jest tak wiele koncepcji, nurtów, modeli i metod, że trudno określić które z nich są najwłaściwsze). Wobec tego nie odrzucamy żadnego z dotychczasowych podejść do koncepcji organizacji i zarządzania (podchodzimy wielowymiarowo - interdyscyplinarnie) wykorzystując z dotychczasowych koncepcji to co najlepsze.

Podstawowym kryterium weryfikacji poszczególnych koncepcji, metod i zasad zarządzania we współczesnej nauce jest ich użyteczność praktyczna. Rzeczywistość jest tak złożona i dynamiczna że nauka ze skomplikowanymi metodami nie jest w stanie wyprzedzić praktyki i wobec tego podstawowym sposobem jej rozwoju jest badanie rzeczywistości i na tej podstawie uwzględnianie, weryfikowaniem uogólnianie i rozpowszechnianie skutecznych koncepcji.

W związku z powyższym podstawową metodą badawcza jest case study.

Podstawowe zasady funkcjonowania współczesnych organizacji:

- od sztywnej „mechanicznej” strategii i struktury w kierunku elastycznej, płaskiej, dostosowującej się do otoczenia konfiguracji organizacji

- od samodzielnej, samowystarczalnej „autarkicznej” struktury w kierunku szerokiej współpracy z partnerami zewnętrznymi na zasadzie outsourcingu etyki i otwartości na świat

- od tradycyjny metod wytwarzania i przetwarzania informacji w kierunku nowoczesnej, elastycznej, skomputeryzowanej techniki i technologii.

- od organizacji nastawionej typowo produkcyjnie w kierunku organizacji świadczących szeroką gamę wysokiej jakości produktów

- od menedżerów, przełożonych, nadzorców w kierunku menedżerów, partnerów i przywódców

- od autokratycznego i dyrektywnego stylu zarządzania w kierunku zarządzania partycypacyjnego i wykorzystującego potencjał pracowników

- od pracowników wykonujących polecenia narzucone z góry w kierunku pracowników kreatywnych, partycypujących w rozwoju organizacji partnerów

- od motywacji zewnętrznej nastawionej na bodźce finansowe w kierunku automotywacji, zaangażowania i motywacji pozafinansowej pracowników

- od czysto ekonomicznych relacji pomiędzy konkurentami i partnerami biznesowymi w kierunku sieci partnerów strategicznych współpracujących ze sobą na zasadzie etyki i zaufania (alianse strategiczne)

- od przedmiotowego traktowania członków organizacji na zasadzie „modelu sita” w kierunku traktowania ludzi jako najważniejszego zasobu

- od organizacji nastawionej wyłącznie na zysk w kierunku organizacji realizującej cele społeczne i marketingowe nastawionej na długofalowy wzrost

Czynniki sukcesu i porażki współczesnych organizacji gospodarczych ( w opinii zarówno polskich menedżerów jak i firm konsultingowych):

- dobre rozpoznanie rynków

- operowanie na rozwijających się rynkach

- integracja kadry z firmą

- dobra atmosfera w firmie wsparta systemem motywacji materialnej

- wysoka kultura organizacyjna przedsiębiorstwa

- sprawna struktura organizacyjna firmy (elastyczna i dostosowana do potrzeb)

- nowoczesna technika i technologia (zgodna ze standardami światowymi)

- menedżerska wiedza szefa firmy (z intuicją i autorytetem rzeczywistym)

- innowacyjność i elastyczność w obszarze marketingu i procesów produkcyjnych

- doskonalenie produktów dostarczanych we właściwym czasie i miejscu i z właściwym stosunkiem ceny do jakości

- ścisłe kontakty z klientami i intensywna promocja (sprawny marketing)

Wykład 6 (3.11.2009r.)

PRZEDSIĘBIORSTWO

Najważniejsze przyczyny porażki przedsiębiorstw:

Zarządzanie:

- zbyt powolne reagowanie na potrzeby rynku

- obojętne traktowanie klientów

- niewłaściwe wykorzystanie potencjału kadry menedżerskiej i pracowników

- zbyt wiele działań nie tworzących wartości dodanej

- przestarzały system informacyjny

- niewystarczająco produktywne zasoby

- sprzeczne interesy wśród kadry kierowniczej

Kontrola finansowa (zarządzanie finansami):

- brak aktualnych danych finansowych

- brak skutecznego systemu prognozowania przepływów gotówki

- nadmierne i trudno zbywalne zapasy

- nieskuteczne planowanie inwestycji

- zbyt długi cykl regulowania należności

- niska świadomość finansowych skutków decyzji wśród kierownictwa

Przedsiębiorstwo jest produktem historycznym (krótka historia):

- niewolnictwo (Egipt, Rzym) - gospodarstwa niewolnicze - zaspakajają potrzeby właścicieli (patrycjuszów), wytwarzają żywność, odzież, broń

- feudalizm - posiadłości panów wokół zamków, działalność gospodarczą prowadzą też klasztory, wytwarzali przedmiotu kultu religijnego, wina, lekarstwa

- średniowiecze - warsztaty rzemieślnicze (Paryż, Londyn, Kraków, Toruń, Gdańsk), warsztat prowadzi mistrz zatrudniający czeladników

Przedsiębiorstwa powstają z chwilą pojawienia się rynku! A więc stosunków towarowo - pieniężnych wraz z rynkiem jako miejscem wymiany, spotkania popytu z podażą powstają przedsiębiorstwa handlowe, bankowe czy przemysłowe.

Protoplastą przedsiębiorstwa przemysłowego była manufaktura powstała w Anglii.

Greki Ergasterion - współczesny pierwowzór fabryki.

Etos przedsiębiorstwa:

W praktyce każda organizacja jest przedsiębiorstwem ponieważ jest oceniania ze względu na wyniki na rzecz swoich klientów, a także oceniana ze względu na jej konkurencyjność wobec jej podobnych.

Od przedsiębiorstw bezpośrednio i pośrednio zależy dobrobyt ekonomiczny; gdy upada przedsiębiorstwo załamuje się wszystko: miejsca pracy, dochody z podatków, wydatki państwa.

Pojęcie przedsiębiorstwa:

Przedsiębiorstwo to podstawowa kategoria ekonomiczna (tylko to jest pewne)

Pojęcie przedsiębiorstwa jak i jego istotę można wyrazić w trzech wymiarach:

- czynnościowym

- rzeczowym

- podmiotowym

Wymiar czynnościowy:

Przedsiębiorstwo prowadzone jest przez przedsiębiorcę. Przedsiębiorca prowadząc je okresla samodzielnie specyfikację procesu wytwórczego, usługowego, który jest jego produktem finalnym. Przedsiębiorstwo służy otoczeniu Przez produkcję dóbr, świadczenie usług i decyduje o jego profilu, a więc produkcyjnym, handlowym czy usługowym - lub kombinacji owych profili: PPHU

Za przedsiębiorcę uważamy osobę fizyczną, osobę prawną oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej wykonywające we własnym imieniu działalność gospodarczą.

Wymiar rzeczowy oznacza majątek posiadany prze przedsiębiorstwo, a zależy od wymiaru czynnościowego. Określa strukturę rzeczową posiadanego majątku produkcyjnego, rodzaj produktu, lokalizację, rynki zbytu, itd..

Rzeczowy wymiar określa kodeks cywilny definiując przedsiębiorstwo.

Przedsiębiorstwo w kodeksie cywilnym to zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do realizacji zadań gospodarczych.

Przedsiębiorstwo to twór złożony z nieruchomości, ruchomości i praw oraz obowiązków. Stanowi ono przedmiot ( i podmiot) prawa a jako całość jest przedmiotem obrotu.

Wymiar podmiotowy:

- akcentuje osobę przedsiębiorcy i jego czynności

- podkreśla pojęcie przedsiębiorczości jako postawy i sposobu działania

- to sposób aktywności wykazywania inicjatyw i szukania okazji rynkowych, innowacyjność i gotowość do ryzyka.

Przedsiębiorstwo to jednostka organizacyjna prowadząca działalność w sposób trwały na własny rachunek, własne ryzyko i własną odpowiedzialność.

Przedsiębiorstwo to jednostka gospodarcza stanowiąca zorganizowaną całość czynników produkcji i kapitału dla realizacji zadań zgodnych z przyjętą wizją, misją i strategią globalną oraz strategiami funkcjonalnymi.

Przedsiębiorstwo to jednostka gospodarcza wyodrębniona pod względem organizacyjnym i prawnym obejmująca jeden zakład lub większa ich liczbę tzw. Przedsiębiorstwa wielozakładowe.

Przedsiębiorstwo to system składający się z zasobów oraz procesów wyodrębniony pod względem prawnym, ekonomicznym, organizacyjnym i terytorialnym. Dział zgodnie z zasadą gospodarności na własne ryzyko.

Definicje eksponujące aspekty ekonomiczno - techniczno- prawne:

Przedsiębiorstwo to jeden z podmiotów gospodarczych mający osobowość prawną, wyodrębniony pod względem ekonomicznym, terytorialnym i prawnym. Podmiot nastawiony na osiąganie zysku ze swojej działalności produkcyjnej i/lub usługowej oraz dysponujący wyodrębnionym majątkiem.

Przedsiębiorstwo jest podmiotem gospodarczym produkcyjnym i/lub sprzedającym na rachunek i ryzyko właściciela dobra i/lub usługi, którego jednym z celów jest osiąganie zysków.

Przedsiębiorstwo jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się podmiotem gospodarczym.

Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej.

Wykład 7 (10.11.2009r.)

Przedsiębiorstwo obejmuje:

1. Oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części - nazwa przedsiębiorstwa

2. własność ruchomości lub nieruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe

3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości i ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości i ruchomości

4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne,

5. koncesje, licencje, zezwolenia

6. patenty i inne prawa własności przemysłowej.

7. majątkowe prawa autorskie!

8. Tajemnice przedsiębiorstwa

9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności

Firma w kodeksie cywilnym.

Przedsiębiorca działa pod firmą.

Firmą ujawnia się we właściwym rejestrze.

1. firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Firma nie może wprowadzać w błąd! W szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności.

Firma osoby fizycznej:

Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko! Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy.

Firma osoby prawnej:

Firmą osoby prawnej jest jej nazwa! Firma zawiera określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia dowolnie obrane. Firma osoby prawnej może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy. Umieszczenie w firmie nazwiska lub pseudonimu osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody osoby.

Firma oddziału osoby prawnej zawiera pełną nazwę tej osoby oraz określenie oddział ze wskazaniem miejscowości, w której oddział ma siedzibę. Zmiana firmy wymaga ujawnienia w rejestrze!

ATRYBUTY przedsiębiorstwa.

Cechy odróżniające przedsiębiorstwo od innych jednostek organizacyjnych.

9 cech - atrybutów przedsiębiorstwa:

1. powoływane do prowadzenia działalności gospodarczej w sposób trwały i ciągły, zgodny z cyklem życia organizacji

2. służy otoczeniu czyli zaspakaja swoimi wyrobami/usługami potrzeby innych podmiotów lub osób fizycznych, stanowiących jego klientów.

3. wymienia swoje produkty, usługi z innymi podmiotami organizacyjnymi lub osobami fizycznymi na zasadzie kupna - sprzedaży! Wymiana czyli kupno - sprzedaż dotyczy sfery zaopatrzenia przedsiębiorstwa i sfery sprzedaży jego produktów/usług.

4. posiada pochodzące od właściciela (właścicieli[spółki]) określone zasoby kapitałowe w postaci środków pieniężnych, dóbr materialnych oraz wartości niematerialne i prawne, m.in. prawa do wynalazków, licencji, patentów, wzorów użytkowych i przemysłowych, prawa do wieczystej dzierżawy, prawo własności gruntu, prawa autorskie, nazwę, znaki towarowe, know-how, oraz reputację firmy (goodwill).

5. posiada samodzielność decyzyjną! Co do rodzaju i charakteru prowadzonej działalności, stosunków ze światem zewnętrznym oraz w zakresie zaopatrywania w czynniki produkcji i wewnętrznej organizacji. To kluczowa cecha przedsiębiorstwa określana jako zasada autonomii przedsiębiorstwa!

6. swoje koszty pokrywa uzyskiwanymi przychodami - zasada równowagi finansowej - zasada samofinansowania! Swój stan majątkowy wykazuje w bilansie, a wynik finansowy w rachunku zysków i strat.

7. dąży do maksymalizacji dochodu z zaangażowanego kapitału! To odróżnia przedsiębiorstwo od podmiotów gospodarczych, których działalność nie jest nastawiona na zysk.

8. prowadzi działalność na rachunek i ryzyko przedsiębiorcy! Tzn. powinno uwzględniać możliwość bankructwa.

9. posiada osobowość prawną, którą uzyskuje z chwilą wpisu do KRS.

Sfery odrębności przedsiębiorstw

Odrębność ekonomiczna (alienacja) - jako kluczowy warunek istnienia gospodarki
towarowo - pieniężnej i bytu przedsiębiorstw. Oznacza, że przedsiębiorstwo posiada wydzielone środki produkcji, którymi samodzielnie dysponuje - czyli posiada odrębność majątkową. Reprodukuje - samodzielnie zużywane zasoby majątkowe, Sprzedaje swoje wyroby/usługi na rynku, Ponosi ryzyko ekonomiczne, Posiada własne konto w banku. Posiada autonomię zewnętrzną czyli swobodę wyboru celu i przedmiotu działalności, alokacji środków, posiada autonomię wewnętrzną - jej wyrazem jest m.in. odrębna struktura przebiegu, procesu decyzyjnego.

Odrębność organizacyjna. Jej wyrazem jest posiadania autonomicznej struktury organizacyjnej, której obrazem jest schemat organizacyjny. Określona, odrębna nazwa, określona, odrębna siedziba - obszar, odrębny zarząd i system zarządzania adekwatny do potrzeb i struktury organizacyjnej.

Odrębność prawna. Jest prawnym wyrazem odrębności organizacyjnej i ekonomicznej oznacza: posiadanie osobowości prawnej (zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych), możliwość zawierania umów, możliwość zaciągania zobowiązań, jest podmiotem praw i obowiązków.

Zasady działania przedsiębiorstwa

Zasada gospodarności- jako wynik odrębności ekonomicznej i zasady racjonalnego gospodarowania. Warunek: możliwość kwantyfikacji (pomiar w liczbach) celów, efektów i nakładów.

Warianty zasady gospodarności:

Przy danym nakładzie środków maksymalizować realizowany cel- zasada największej wydajności.

Przy danym stopniu realizacji celu minimalizować nakład środków - zasada oszczędności środków.

Wykład 8 (17.11.09)

ZASADA GOSPODARNOŚCI

Stosuje zasady prakseologii -optymalny użytek środków, wykorzystywany w procesach świadczenia usług lub produkcji wyrobów

ZASADA RENTOWNOŚCI

Oznacza: konieczność wypracowania zysku ze sprzedaży nadwyżki przychodów nad kosztami zwrotu poniesionych nakładów

ZASADA PRZEDSIĘBIORCZOŚĆI

Przedsiębiorczość to :

*skłonność do twórczego podejmowania wyzwań, wszczynania czegoś, gotowość twórczego rozwiązania problemów, umiejętność wykorzystania szans rynkowych

przedsiębiorczość to również: cecha psychiczna, zespół cech warunkujących bycie przedsiębiorcą i osiąganie sukcesów

ZASADA RACHUNKU EKONOMICZNEGO

Rachunek ekonomiczny : instrument procesu zarządzania sposób pomiaru nakładów i efektów ułąwiające podejmowanie optymalnych decyzji i maksymalizacji zysku

Warunki rachunku ekonomicznego

-wymierność elementów rachunku

-porównywalność składników- cena jako agregator

-wariantowość rozwiązań

ELEMENTY TWORZĄCE PRZEDSIĘBIORSTWO-ORGANIZACJĘ

a)ludzie

-ludzie-kara kierowniczka

kadra wykonawcza

-ich zakres obowiązków, uprawnień, odpowiedzialności ,a więc role które pełnią w hierarchicznej strukturze przedsiębiorstwa-organizacji w łańcuchu tworzonej wartości

b)środki materialne i finansowe
-ziemia, maszyny i urządzenia, wyposażenia stanowisk pracy, surowce do produkcji, środki transportu a więc aktywa i pasywa

c) obieg informacji

sposoby emitowania, przetwarzania i gromadzenia informacji

PRZEDSIĘBIORSTO

-jest podstawowym podmiotem gospodarki narodowej, służącym otoczeniu -zaspokojeniu potrzeb społecznych, tworzonym w celu osiągania efektów ekonomicznych ( zysku) przez produkcję dóbr, świadczenie usług lub inną działalność

-jest samodzielnym, samofinansującym się podmiotem posiadającym osobowość prawną ( zdolność prawna zdolność do czynności prawnych )

ZASADY PRAWA FIRMOWEGO:

1)zasada WYŁĄCZNOŚCI

2)PRAWDZIWOŚCI

3)JAWNOŚCI

4)JEDNOŚCI

5)CIĄGŁOŚCI

ad1. polega na tym, że firma powinna odróżniać się dostatek znie od firm innych przedsiębiorców prowadzacych działalność na tym samym rynku

ad2. oznacza, że firma nie może wprowadzać w błąd np. określenia osoby przedsiębiorcy przedmiotu i miejsca działalności

ad.3 wg. Niej firma musi być ujawniona we właściwym rejestrze przez co uczestnicy obrotu mają możliwość dostępu do informacji o firmie

ad4 jest związana z przypadkiem kiedy firma działa w oparciu o strukturze oddziałowe prowadzących działalność na tym samym rynku. Obowiązek ma charakter ograniczony do firmy na tym samym rynku

ad5. istnieje możliwość korzystania z firmy poprzednika w sytuacji przekształcenia firmy może ona dotychczasową firmę , ponadto, kto nabywa przedsiębiorstwo może je nadal prowadzić pod dotychczasową nazwą

WIZJA STRATEGICZNA I MISJA ORGANIZACJI

Wizja- > misja - >strategia

Pojęcie WIZJI

Visio -łąc. Widzenie, wyobrażenie = oznacza szeroką koncepcje, pożądany obszar przyszłości organizacji i jej miejsca w otoczeniu jest wyrażeniem intencji i aspiracji bez szczegółowego określania sposobów i środków osiągania celów . Dobra wizja powinna inspirować członków organizacji do realizacji ambitnych celów

WIZJA ORGANIZACJI- FIRMY zawiera syntetyczną odpowiedź na następujące pytania :

1.Jaka będzie domena? działalności firmy ?

2.jak firma będzie mierzyć swój sukces?

3.na czyje potrzeby firma będzie wrażliwa?

4.jakich reguł firma będzie przestrzegać ?

5.jakie kompetencje są niezbędne do osiągnięcia sukcesu ?

Deklaracja wizji jest hasłowym określeniem zasadniczego sensu istnienia firmy przyszłości WIZJA TO WYRAZ ASPIRACJI FIRMY, NIE MUSI BYĆ JEDNAK REALISTYCZNA W MOMENCIE JEJ TWORZENIA

MISJA

-jest precyzyjnym wyrażeniem, w języku potocznym zrozumiałym dla członków organizacji i jej otoczenia dalekosiężnych zamierzeń i aspiracji organizacji

-jest więc sformułowana w formi dokumentu noszącego takie właśnie miano

FUNKCJIE MISJI

1.f. ukierunkowująca ( punkt odniesienia)

2.f.uwiarygadniająca ( jako deklaracja intencji

3.f. integrująca ( jest wartość wspólna )

ad.1 umożliwia określenie generalnych priorytetów w działaniu organizacji , wyznacza ramy dla stawianych celów strategicznych realizowanych przedsięwzięć i zadań wspomaga określenie wytycznych dla systemów motywacji i kontroli

24.11.2009

Misja jako gwarancja przyszłości (funkcja stabilizująca) - jest obowiązującym w drugim okresie zbiorem reguł działania. Tworzy pewność względnej niezmienności priorytetów w polityce zatrudniania i motywacji pracowników. Neutralizacje poczucie zagrożenia zmianami.

Misja jako źródło natchnienia (funkcja inspirująca) - wyznacza priorytety dla poszukiwania innowacji i kierunków doskonalenia. Pobudza inicjatywę wśród pracowników. Skłania do doskonalenia organizacji.

Misja firmy

Jest generalną deklaracja sensu działania, racji istnienia i rozwoju firmy w co najmniej jednym z 5 obszarów.

Jest publiczną, jawną deklaracją wartości udostępnianą i publikowaną w oficjalnych dokumentach i reklamach firmy.

Obszary firmy:

1. Domena

To profil działalności - portfel strategicznych biznesów firmy.

Domena mówi czym jest, a czym nie chce być firma na rynku, służąc społeczeństwu w zaspokajaniu jego potrzeb

2. Odpowiedzialność

To stosunek firmy do ważnych partnerów.

3. Sukces

To standardy, kryteria według których mierzone jest powodzenie firmy.

4. Kompetencje

To kluczowe zdolności i umiejętności wspomagające osiąganie sukcesu firmie- organizacji.

5. Organizacje

To zestaw głównych reguł według których skonstruowany jest system zarządzania firmą.

Misja firmy-organizacji jest ujęciem wizji strategicznej dla potrzeb zarządzania.

Deklaracja misji odpowiada na pytania:

- jaki jest powód istnienia firmy-organizacji?

- co jest domeną, w jakiej dziedzinie biznesie firma-organizacja działa?

- kim są a kim powinni/mogą być nasi klienci?

- w jakich segmentach firma-organizacja działa?

- co i jakie produkty, usługi firma-organizacja oferuje na rynku i co powinna oferować?

- jaki jest zasięg geograficzny działania?

- jakie są kluczowe priorytety ekonomiczne? (wzrost firmy, rentowność, koszty)

- jakie są wyróżniające kompetencje - podstawowe źródła przewagi konkurencyjnej? (niskie koszty, wysoka jakość)

- jakie są założenia filozoficzne organizacji - firm:

- aspiracja

- wartości cenione

- priorytety społeczne, etyczne, itd.

Misja jako narzędzie zarządzania?

- sprzyja integracji członków organizacji

- definiuje kluczowe elementy kultury organizacyjnej czyli: filozofia zarządzania, obowiązujące zasady etyczne i relacje społeczne wewnątrz organizacji i z otoczeniem

- ułatwia formułowanie celów strategicznych

- określa zasady alokacji zasobów

- ułatwia identyfikację firmy-organizacji poprzez zewnętrzne grupy interesów

- współtworzy IMAGE organizacji z otoczeniu

Misja to wyraz sensu istnienia firmy, mówi:

- skąd pochodzimy?

- kim jesteśmy?

- komu służymy?

- dokąd zmierzamy?

1.12.2009

SPÓR O CELE ORGANIZACJI (PRZEDSIĘBIORSTWA)

Problem celu organizacji/przedsiębiorstwa jest jednym z najbardziej spornych problemów w teorii przedsiębiorstwa i teorii ekonomii.

Cele firmy/organizacji:

Cele to przyszłe stany, które są pożądane przez ludzi i przez nich realizowane. Są tym co firma chce osiągnąć w przyszłości i musi zrobić, aby przetrwać na rynku.

Dotyczą różnych problemów np. osiągnięcia zysku, rentowności, udziału w rynku, inwestycji…

Mogą być wytyczne dla całej organizacji/firmy jak i strategicznych obszarów działania.

Cele organizacji/firmy to przyszły pożądany stan rzeczy ukierunkowujący działania i wyznaczający ich strukturę.

Dokładane określenie celów organizacji/przedsiębiorstw to jeden z warunków skutecznego zarządzania.

Cele współczesnych organizacji/przedsiębiorstw jak ich cechy i pozycja w gospodarce ulegają ciągłym zmianom. Sprawcą zmian jest turbulencja otoczenia:

- rynku

- konkurencji

- techniki i technologii

- społeczności lokalnej

Funkcje celów:

- nadają kierunki rozwojów

- wpływają na polowanie

- motywują pracowników

- są bazą do oceny i kontroli

Cele powinny uwzględniać interesy wielu grup pracowniczych.

Interesy grup:

- klientów: ich życzeń, jakość, cena

- pracowników: płace, motywacja

- właścicieli: przedsiębiorców: zysk

- banków: kredyty

- partnerów biznesu np. dostawców

Cele powinny być:

- jasne- jednoznacznie czytelne dla decydenta i wykonawcy

- mierzalne- wyrażane liczbowo

- realne- możliwe do wykonania

- mobilizujące- adresata do wysiłku

- hierarchiczne- tworzyć system

- wewnętrznie spójne- tworzyć skoordynowany, synergiczny układ celów

- kompleksowe- formułowane dla wszystkich obszarów i szczebli struktury organizacyjnej

Spór o cele organizacji

Celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku??

Teoria tradycyjna (neoklasyczna, marginalistyczna):

Przedsiębiorstwo/organizacja w tej teorii to podmiot „business unit” który maksymalizuje zysk.

Teorie menadżerskie

Kwestionują zasadę maksymalizację zysku i neoklasyczną, marginalistyczną koncepcje przedsiębiorstwa.

Dlaczego?

Powód: rozbieżne interesy menadżerów, akcjonariuszy, większościowych właścicieli, pracowników.

Firmy rodzinne realizują inną wiązkę celów:

- „pracuj u siebie”

- być sobie szefem

- zatrudnienie członków rodziny

Firmy rodzinne często rezygnują z zysku maksymalnego na rzecz zysku wystarczającego.

Teoria agencji

W dużej firmie, większość transakcji zewnętrznych dokonują w imieniu przedsiębiorcy (pryncypała) jego agencji. Agenci działają w jego imieniu i z jego upoważnienia.

Konsekwencje teorii agencji:

- czy to znaczy, ze realizują te same cele jak właściciele? tj. maksymalizacja zysku - nie zawsze

- czyj jest cel?

Teoria tradycyjna: cel- zysk jest firmy/organizacji, ale zysk realizuje nie firma, ale przedsiębiorca, a dodatkowo gdy rozdzielimy własność - przedsiębiorstwo od zarządzania, właściciele - menadżerowie zarządzający

Czyj jest wtedy cel?? Właściciela??

Jeśli właścicieli jest wielu, czyj jest wówczas cel?? Jaki on jest, czy jest nim tylko zysk??

Wszystkich, największych akcjonariuszy a może pracowników??

Co jest owym celem?? Jeśli mówisz o celu przedsiębiorstwa/organizacji to poza przypadkiem przedsiębiorstw jednoosobowego musisz wyraźnie określić o czyj cel chodzi?? Czyj jest cel??

W wiązce celów występuje bowiem zarówno cele harmonijne jak i kolizyjne, a więc zarówno harmonia jak i kolizja celów.

Cele: statusowe - deklarowane - realizowane

Organizacje/przedsiębiorstwa często realizujące inny cel niż ten dla każdego zostały powołane?? Potwierdzają to obserwacje empiryczna zachowań organizacji np. PKP, Lot, Poczta Polska

Sektor bankowy - prowizje

Rolnictwo - ekologiczne

Zależności w wiązce celów są następujące:

- wzajemne uwarunkowania realizacji - realizacja jednych celów uniemożliwia realizację innych stąd: głównym celem w wiązce jest postęp techniczny. Warunkiem realizacji pozostałych celów bezpośrednio lub pośrednio. Decyduje postęp o:

- jakości produkcji i/lub usług

-wzroście produkcji i/lub usług

- efektywności

- warunkach pracy

8.12.2009

Zależności w wiązce celów są następujące:

1.wzajemne uwarunkowania realizacji - realizacja jednych celów uniemożliwia realizację innych stąd: głównym celem w wiązce jest postęp techniczny. Warunkiem realizacji pozostałych celów bezpośrednio lub pośrednio. Decyduje postęp o:

- jakości produkcji i/lub usług

-wzroście produkcji i/lub usług

- efektywności

- warunkach pracy

2.Klasyfikacje personelu

3.Nowe inwestycje- bez nich niemożliwy jest postęp techniczny

4.Inwestycje- odtworzeniowe, modernizacyjne, rozwojowe, to warunek utrzymania i wzrostu, poprawy jakości…

- Zysk- jest narzędziem realizacji celów, decyduje o postępie technicznym, inwestycjach, dostępie do „kasy”…

Źródłem wzrostu są:

- wzrost sprzedaży (powyżej progu rentowności)

- wzrost jakości produkcji

- obniżka kosztów

- inne cele z wiązki determinujące wielkości zysku

- harmonia i kolizja celów w organizacji

Cele harmonijne- żyją w pewnej symbiozie, przykłady:

- wzrost wydajności --> wzrost płac

- wzrost zysku --> wzrost funduszy

- wzrost produkcji --> wzrost płac, zysku

Cele kolizyjne- przykłady:

- ekologia --> zysk do podziału

- BHP --> zysk do podziału

- postęp techniczny --> płace

- inwestycje --> zysk do podziału

- priorytety celów- określane są na poszczególnych etapach rozwoju organizacji, są inne i odmienne w poszczególnych fazach cyklu życia organizacji. Zależą od:

- charakter rynku (rynek producenta i konsumenta) i pozycja przedsiębiorstwa na rynku

- stanu gospodarki narodowej

- systemu motywacji działającego na organizacje

- zachęt i kar

- sankcji otoczenia (Minister Finansów)

- determinującego zachowania podmiotów

Rynek producentów - dostawcy

Permanentnie niedobory, popyt > podaży - to sytuacja zmienna dla okresu realnego socjalizmu w Polsce.

Priorytety mają:

- wzrost ilościowy produkcji/usług

- jako droga wzrostu zysku brutto, netto

- funduszu płac

- funduszu rozwoju

- króluje bylejakość

- bez znaczenia na rynku producenta, czyli dostawcy są jakość wyrobu, usług, ich koszty, efektywność produkcji, marketing…

Rynek konsumenta- odbiorcy (aktualnie obowiązujący od 1989r)

To sytuacja w której występuje permanentna nadprodukcja, czyli sytuacja gdy podaż > popytu zgłoszonego przez rynek

Priorytety mają:

- jakość

- szukanie odbiorcy

- postęp techniczny

- promocja, reklama, dystrybucja…

Wymusza wszechobecna konkurencja

Cele aktywne- mają silny wpływ na powstałe cele oraz pozostają pod słabym wpływem pozostałych celów. są pierwotne w stosunku do pozostałych celów, powinny mieć priorytet realizacji

Cele krytyczne- maja silny wpływ na pozostałe cele ale same również są pod silnym wpływem innych celów. Warto je realizować ale uzależnione są od innych, występują na pośredni szczeblu drzewa celów strategicznych.

Cele reaktywne- są pod silnym wpływem innych celów siła ich oddziaływania na inne cele jest znikoma. Są celami najwyższego szczebla hierarchii drzewa celów strategicznych

Cele „leniwe” (poboczne)- nie wpływają silnie na inne cele oraz same nie SA pod silnym wpływem pozostałych celów. Stąd w budowie strategii traktowane są jako cele poboczne.

Kolejność i czas ich realizacji nie maja wpływu na strategie.

Cele przedsiębiorstwa a cele gospodarki narodowej

Przedsiębiorstwa jako kluczowe podmioty gospodarki narodowej wpływają na jej efektywność i kondycje kraju oraz bogactwo społeczeństw. Państwo jako super otoczenie firm powinno tworzyć dobre warunki rozwoju, dbać o wzrost spożycia indywidualnego i zbiorowego społeczeństwa.

15.12.09

Analiza strategiczna firmy- organizacji OTOCZENIE organizacji

Analiza strategiczna -wg. Gierszewskiej i Romanowskiej - „analiza strategiczna w sensi czynnościowym jest zbiorem działań diagnozujących organizację jej otoczenie w zakresie umożliwiającym zbudowanie planu strategicznego i jego realizację. W sensie narzędziowym natomiast jest zestawem metod analizy, które pozwalają na zbadanie, ocenę i przewidywanie, przyszłych stanów wybranych wybranych elementów przedsiębiorstwa- organizacji i jego otoczenia z punktu widzenia możliwości przetwarzania i rozwoju.

Analiza strategiczna skupia się głównie na diagnostyce odniesionej tka do czynników otoczenia, jak i aktywności samej firmy- organizacji

Funkcja diagnostyczna- pokazuje uwarunkowania zewnętrzne oraz dziedziny, w których badana organizacja - firma może się rozwijać i z niemałym skutkiem rywalizować z konkurencją.

Wg. Berlińskiego „analiza strategiczna to narzędzie podstawowe do sformułowania strategii gospodarczej. Pozwala ona na identyfikację czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Determinujących kształt strategii. Jest to, zatem proces kompleksowego monitoringu otoczenia oraz samej organizacji - firmy pod kątem odpowiednio wczesnego rozpoznania istniejącej sytuacji”

Wg. Pietrzak analiza strategiczna to „ badanie i identyfikowanie obecnych i przyszłych zmian oraz ich tendencji w otoczeniu firmy i jej własnym potencjale w celu określenia możliwości jej rozwoju, oraz przyszłej pozycji konkurencyjnej”

<ogolnie nie uczyć się wszystkich>

Dwie właściwości odróżniają analizę strategiczną od pozostałych metod, funkcjonujących w zarządzaniu organizacją.

1. równoczesne badanie otoczenia i organizacji oraz porównywanie wyników badań.

2. Interdyscyplinarny charakter tej analizy, która czerpie zarówno z metod ilościowym jak i jakościowym

Moment narodzin analizy strategicznej jako samodzielnej dyscypliny, wiąże się z sukcesami amerykańskich firm konsultignowanych takich jak Boston Konsulting Group czy Mc Kinsey

FAZY ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO:

1. w pierwszej fazie koncepcji zarządzania planowanie było czysto intuicyjne i niesformalizowane, obejmowało krótki i średni horyzont czasowy.

2. Innowacją na miarę epoki stały się : podział pracy i synchronizacja działań zarówno grupowych jak i indywidualnych. W drugiej fazie skupiano się na empirii, tworzeniu uogólnień i klasyfikacji.

3. „myślenie strategiczne” oraz podwaliny do konsturowania koncepcji zarządzania strategicznego

<Mozę być np. dokonaj analizy naszego wydzialu>

odp/ jakie narzędzia , jaka metodologia

4. rozwój kierunku zarzadzania strategicznego zaowocował licznymi szkołami zarządzania strategicznego , które różnie uwypuklają szczegółowe zagadnienia i posługują się różnym aparatem metodycznym

szkoły zarządzania strategicznego :

-harwardzka

-planowania strategicznego

-pozycjonowanie macierzowe

-ilościowa

-behawioralna

-systemowa

K.Obłój wymienia cztery zasadnicze szkoły strategii, różniące się w trzech wymiarach

-swobody decyzyjnej

-stopnia formalizacji strategii

-punkt ciężkości strategii

-szkoła planistyczna

-ewolucyjna

-pozycyjna

-zasobów i umiejętności

NIE ma jednego, stałego i wszechstronnego kompletu metod i narzędzi analizy strategicznej!!

Użytkownicy analizy ( kto jest adresatem)

użytkownikami rezultatów analizy strategicznej mogą być:

-kierownictwo i eksperci

-banki finansujące przedsiębiorstwo

-faktyczni i potencjalni udziałowcy przedsiębiorstwa, organizacji

-istniejący i potencjalni dostawcy

-nabywcy i kooperanci

-konkurenci z sektora lub grupy strategicznej,

-inne podmioty mające jakieś plany lub oczekiwania w stosunku do przedsiębiorstwa, organizacji

Cele analizy strategicznej:

-lokalizacja szans i zagrożeń generowanych przez otoczenie generowanie przez otoczenie, wczesne szukanie wszelkich nieprawidłowości w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, organizacji samookreślenie firmy - organizacji i wyznaczenie jej miejsca na rynku w relacji do głównych konkurentów

-zestawienie szans i zagrożeń tkwiących w otoczeniu

-oraz silnych i słabych stron organizacji w celu wyznaczenia strategicznych opcji,

-identyfikacja silnych i słabych stron organizacji pod kątem możliwości konstruowania dominacji konkurencyjnej

-optymlizacja koszyka produkcyjnego i generalna ocena ryzyka

-ryzyka uwarunkowanego wdrożeniem poszczególnych rodzajów gospodarczej aktywności,

-określenie możliwości tworzenia wartości dodanej

Metodyczne elementy analizy strategicznej

Analiza strategiczna to proces trzyetapowy:

1. analiza otoczenia przedsiębiorstwa, organizacji

2. analiza wnętrza przedsiębiorstwa, organizacji

3. analiza strategiczna przedsiębiorstwa, organizacji

Analiza otoczenia

-celem analizy otoczenia wykrycie ewentualnych zagrożeń lub spodziewanych perturbacji, aby potrafić je załagodzić lub ograniczyć. Analiza ta dotyczy właściwości środowiska z drugiej strony- sytuacji w sektrozy, w którym działa firma, organizacja

<analiza otoczenia naszego wydzialu>

Na OTOCZENIE składają się:

-zjawiska, procesy, przebiegające na zewnątrz organizacji oraz podmioty zlokalizowane poza jego obrębem są to elementy stanowiące środowisko organizacji, czyli czynniki techniczne, ekonomiczne, społeczne, prawne, polityczne i ekologiczne.

05.01.2010

Makrooteczenie

• Otoczenei konkurencyjne jest stanowczo prostsze do identyfikacji, składaja Si

• Otoczenie konkurencyjne

1. -dostawcy

2. -nabywcy

3. -konkurenci

Właściwością tego otoczenia jest sprzężenie zwrotne: Konkurenci wpływają na firmę a ona może oddziaływać na nich . W stopniu uzależnionym od jej pozycji konkurencyjnej.

W otoczeniu w organizacji można wyznaczyć składniki na które możę ona wpływać, oraz takie , na którę na które nie jest w stanei efektywnie oddziaływać. Można mówić o zmiennych zależnych i nie zależnych.

Zmienne zależne

• Czynniki składające się na otoczenie ogólne

1. Liczba i struktura ludności

2. Wielkość i struktura dochodów

3. Przepisy prawne

4. Nakłady państwa na naukę czy opiekę zdrowotną

Makrootoczenie - składniki i metody jego analizy

Jedynie z pozoru może wydawać się ze makrotoczenie jest identyczne dla wszystkich przedsiębiorstw i organizacji funkcjonującym w tym samym czasie i na identycznym obszarze. W rzeczywistości jednak otoczenie tworzy firmom różne warunki, uwarunkowane regionem , branżą, sektorem i wieloma innymi czynnikami.

Podział makrotoczenia:

• Otoczenie ekonomiczne ( identyfikuję kondycja gospodarki) Najważniejszymi czynnikami są poziom infalacji, stopa wzrostu, kursy walut, zwrotu kapitału, stopa spożycia, oraz poziom bezrobocia.

• Technologiczne ( rozpoczęło swoją transformacje tuż po II wojnie Światowej, postęp technologiczny bardzo szybko może spowodować uapdłość

• Społeczne

• Demograficzne( analiza jego tendencji jest istotna tak dla procudnetów zabawek jak i podmiotów ubezpieczeniowych i banków

• Polityczne i prawne( istotnie wpływają na powstawanie szans i zagrożeń dla firmy-organizacji, płynących z dalszego otoczenia.

• Otoczenie międzynarodowe (może tworzyć szanse dla rozwoju rynkowgo jak i zagrożenia dla podmiotów działających tylko na rynkach wewnętrznych)

Analiza otoczenia

W teori i praktyce zarządzania strategicznego opracowano 2 fundamentalne koncepcje analiz otoczenia dalszego:

• Koncepcja wielorakich możliwości lub (bezscenariuszowa ) [Właściwością z 1 metod są obserwacja otoczenia (analiza trendów) oraz wysnuwanie wniosków z zachodzących w otoczeniu zmian oraz definiowanie tendencji rozwojowej (spadkowa, schyłkowa, rosnąca)

• Koncepcja scenariuszowa (polegają na przygotowaniu wielu różnych wersji scenariusza )

Metod analizy

W ramach tych dwoch koncepcji wykorzystuje się wiele metod między innymi :

• Analizę PEST ( Political, Economic, Social, Technological) wykorzystuję się do wyznaczenia teraźniejszej sytuacji czyli pozycjonowania twojej organizacji, oraz do przewidywania zmian którę mogą nadejść. Polega ona na zlokalizowaniu zmian czynników ekonomicznych, politycznych, technologicznych oraz społeczno kulturowych w celu wyznaczenia stopnia ich oddziaływania na przedsiębiorstwo-organizację

• Strategiczna analiza luki( To metoda planowania strategicznego(horyzont 3-10lat) zmierzająca do minimalizowania róznic zmniejszenia tej luki między oczekiwaniami otoczenia a celami organizacji,

• Metodę scenariuszowe (buduje się zwykle dla krótkiego horyzontu czasowe( bo nie potrafimy przewidzieć 5 lat) , kontruowanie scenariuszy jest jedną z najstarszych metod analizy strategicznej . Scenariusz to szereg oczekiwań w przyszłej sytuacji otoczenia” [H Kana] . „Pewien prawdopodobny przebieg zdarzeń) Scenariusze możliwych zdarzeń , scenariusze symulacyjne , scenariusze stanów otoczenia. Scenariusze możliwych zdarzeń opierają się logicy intuicyjnej- ich sensem jest tworzenie list wydarzeń, możliwych do spełnienia w przyszłości, identyfikowanie przyczyn tych wydarzeń oraz kierunków ich ewolucji. Ta metoda jest narzędziem niezbędnym do oceny stopnia ryzyka oraz do przewidywania zasadniczych zmian.Scenriusze symulacyjne pomagają zyprzedeniem ocenić wartości kolejnych wyborów strategicznych firm, w stosunku do oddziaływań otoczenia. Proces analizy składa się z etapów którego finalną fazą jest ufromawanie się strategii działania. Scenariusze stanów otoczenia mają charakter jakościowy (optymistyczny utworzony przez pozytywne wpływy tendów na firmę. Scenariusz pesymistyczny utworzone przez trendy przez negatywne wpływy. Scenariusz najbardziej prawdopodobny składający się trendów najbardziej prawdopodobnych zdarzeń. Scenrusz niespodziankowy obejmujący tendecje niezależnie od potencjalnej siły .

• Analizę ETOP

• Esktarapolację trendów

• Metodą delficka

Mikrootoczenie- składniki i metody jego analizy

Stanowi bezpośrednie pole działania , determinuję cele strategiczne i operacyjne, nie tylko wpływa na przedsiębiorstwo czy organizację ale jest również wrażliwe na jego wpływy .

Metody analizy mikrootoczenia

• Analiza 5 sił M.E Portera

• Punktowa ocena atrakcyjności sektora

• Mapa grup strategicznych

• Krzywa doświadczeń

• Metody ankietowe i wywiady

24

---