Terapia Manualna
Terapia manualna- część medycyny zajmująca się badaniem i leczeniem odwracalnych zaburzeń czynności różnych struktur narządu ruchu
Zakres terapii manualnej
-DIAGNOSTYKA- CELEM JEST WYKRYCIE I OKREŚLENIE PIERWOTNYCH ZABURZEŃ CZYNNOŚCIOWYCH POSZCZEGÓLNYCH ELEMENTÓW UKŁADU RUCHU
-DOTYCZY RUCHOMOŚCI CAŁYCH SEGMENTÓW RUCHOWYCH I POJEDYŃCZYCH STAWÓW KRĘGOSŁUPA, STAWÓW OBWODOWYCH ORAZ POZOSTAŁYCH TAKANEK MIĘKKICH: MIĘŚNIE, POWIĘZIE, ŚCIĘGNA, SKÓRA, TKANKA PODSKÓRNA, TOREBKI STAWOWE I WIĘZADŁA
TERAPIA MANUALNA- TECHNIKI MAJĄCE NA CELU WYLECZENIE POWSTAWŁYCH DYSFUNKCJI W POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCIACH NARZĄDU RUCHU
-ZAWIERA RÓŻNE RODZAJE TECHNIK, KTÓRE SĄ WYKONYWANE PRZEZ TERAPEUTĘ W CELU LIKWIDACJI W SPOSÓB POŚREDNI LUB BEZPOŚREDNI ZDJAGNOZOWANEGO WCZEŚNIEJ ZABURZENIA FUNKCJONALNEGO
Medycyna manualna w części teoretycznej zajmuje się
-badaniem czynników pochodzących ze środowiska zewnętrznego jak i istniejących w ustroju wpływających na powstawanie dysfunkcji czynnościowych
-badaniem skutków przewlekle utrzymujących się zaburzeń czynnościowych na prawdopodobieństwo powstawania utrwalonych zmian czynnościowych (morfologicznych)
-badaniem powiązań morfologicznych patologii narządów wewnętrznych z zaburzeniami czynnościowymi w układzie ruchu
-wykrywanie nowych rodzajów zaburzeń czynnościowych
-opracowywanie nowych technik leczniczych
-poszukiwanie obiektywnych sposobów diagnozowania i leczenia zaburzeń funkcjonalnych
-stworzenie programów likwidacji zagrożeń cywilizacyjnych powodujących dysfunkcje czynnościowe
BARIERA CZYNNOŚCIOWA:
-stawy - ograniczenie ruchu biernego
-mięśnie - przykurcze włókien mm.
-tk. podskórna, powięzi, więzadła-przykurczone struktury łącznotkankowe
-nerwy- ograniczenie ruchomości w stosunku sąsiadujących tkanek
-pkt. spustowe, pkt. maksymalne- blokada lub zmniejszenie przepływu płynów tkankowych
Zakres ruchu:
- fizjologiczny ruch czynny- wyznaczony jest przez fizjologiczny zakres ruchu i wykonywany jest przy udziale własnych mm. a granicę wyznacza bariera fizjologiczna
- fizjologiczny ruch bierny- przekracza zakres ruchu czynnego jednak nie prowadzi do uszkodzenia stawu, wykonywany jest przy udziale sił zewnętrznych, ogranicz go bariera anatomiczna
-ważnym elementem badania na potrzeby terapii manualnej jest ocena biernego ruchu w stawie jak i określenie rodzaju oporu końcowego
-w warunkach fizjologicznych opór końcowy jest sprężysty, elastyczny i miękko narastający
-w warunkach patologicznych bariera występuje znacznie wcześniej i zakończona jest twardym oporem
-przy zmianach strukturalnych zatrzymanie ruchu pojawia się przed dojściem do bariery fizjologicznej- bariera patologiczna stawu
-zakres ruchu czynnego w zmianach czynnościowych(zablokowanie) może być prawidłowy, ograniczenia dotyczą ruchu biernego i ustalona jest przez barierę czynnościową
-zaburzenie czynnościowe jest różnicą mieszczącą się między barierą fizjologiczną a anatomiczną, uniemożliwia pogłębienie ruchu z granicy fizjologicznej do granicy anatomicznej
Zaburzenia czynnościowe rodzaje:
Czynnościowe zablokowanie st. kręgosłupa
Czynnościowe zablokowanie st. Obwodowych
Zaburzenia napięcia pkt. spustowe i pkt. maksymalne w obrębie więzadeł
Wzmożone napięcie włókien, pkt. spustowe i pkt. maksymalne w obrębie mm.
Strefy nadmiernej bolesności w tk. skórnej, strefy zwiększonego napięcia powięzi, pkt. Spustowe i pkt. maksymalnej bolesności
Zaburzenia o charakterze ogólnym odgrywają ważną rolę w tworzeniu mechanizmów przeciążeniowych i powodowaniu zaburzeń miejscowych:
-stereotyp ruchu
-równowag napięć mięśniowych
-stereotyp oddychania
-hipermobilność konstytucjonalna
Czynnościowe zablokowanie st. kręgosłupa i st. obwodowych
ZABLOKOWANIE BIERNEGO RUCHU W ST. UNIEMOŻLIWIA DOJŚCIE DO BARIERY ANATOMICZNEJ,
TECHNIKĄ, KTÓRA MOŻE ODBLOKOWAĆ TAKĄ DYSFUNKCJĘ JEST MOBILIZACJA LUB MANIPULACJA ST.
OBJAWY ZABLOKOWANIA:
- OGRANICZONY BIERNY ZAKRES RUCH
- NIEELASTYCZNY, TWARDY OPÓR KOŃCOWY
- BRAK OSIAGNIĘCIA BARIERY ANATOMICZNEJ
Przyczyny tworzenia się zablokowań czynnościowych
TEORIA MENISKOIDÓW MÓWI, ŻE PRZYCZYNĄ ZABLOKOWAŃ STAWÓW MOGĄ BYĆ ZAKLESZCZENIE POMIĘDZY POWIERZCHNIAMI STAWOWYMI ELEMENTÓW TOREBKI STAWOWEJ, LUB INNEJ STRUKTURY ZNAJDUJĄCEJ SIĘ W STAWIE
Teoria meniskoidów
A. Staw w warunkach prawidłowych
B. Zakleszczenie tkanek w jamie stawu
C. Usuniecie zakleszczonego meniskoidu przez odciągnięcie i przesunięcie powierzchni stawowych
A. Zafałdowanie błony maziowej
B. Usunięcie meniskoidu przez odciągnięcie i przesuniecie powierzchni stawowych
Czynniki determinujące zablokowania w obrębie stawów kręgosłupa i stawach obwodowych
* RÓŻNICE NAPIĘĆ MIĘŚNIOWYCH I POWODUJĄCE NIEPRAWIDŁOWE OBCIĄŻENIE STAWÓW MIĘDZYWYROSTKOWYCH KRĘGOSŁUPA
* POURAZOWE PRZECIĄŻENIA STAWÓW KRĘGOSŁUPA
* CZĘSTE MIKROURAZY
* PRZECIĄŻENIA TOWARZYSZĄCE PRACY ZAWODOWEJ
* PRZECIĄŻENIA SPORTOWE
Objawy czynnościowych zablokowań
>BÓL - OGRANICZENIE RUCHOMOŚCI
>PRZYMUSOWE USTAWIENIE CZĘŚCI CIAŁA
>BÓLE GŁOWY, ZABURZENIA RÓWNOWAGI, PRZECZULICA SKÓRY, NADWRAŻLIWOŚĆ NA DOTYK, WILGOĆ, DRĘTWIENIE KOŃCZYN
>ASYMETRIA DŁUGOŚCI KOŃCZYN
>Oddziaływanie chórb narządów wewnętrznych (serce, żołądek, pęcherzyk żółciowy)
>Hipermobilność konstytucjonalna
>Długotrwałe unieruchomienia
>Przebyte choroby, zwłaszcza
zapalenia stawów
>Przykurcze mięśni wskażnikowych związanych funkcjonalnie z odpowiednim segmentem
>Dysfunkcje pochodzące z narządów zmysłu (zaburzenia słuchu, wzroku, równowagi)
Podczas badania o stwierdzeniu zablokowania decyduje
>STWIERDZENIE PODCZAS BADANIA ODPOWIEDNIĄ TECHNIKĄ OGRANICZENIA GRY STAWOWEJ
>STWIERDZENIE ZABURZEŃ ODRUCHOWYCH W TKANKACH MIĘKKICH ODPOWIEDNIEGO SEGMENTU RUCHOWEGO LUB SEGMENTÓW SĄSIEDNICH
Konsekwencje długotrwałych zablokowań
-PRZECIĄŻENIA I ZMIANY ZWYRODNIENIOWE KRĄŻKA MIĘDZYKRĘGOWEGO W
ZABLOKOWANYM SEGMENCIE
-ZABURZENIA ODŻYWCZE I W ICH NASTĘPSTWIE
-ZMIANY DEGENERACYJNE W ZABLOKOWANYM STAWIE
-KOMPENSACYJNA NADRUCHOMOŚĆ SĄSIEDNICH SEGMENTÓW CO WIĄŻE SIĘ Z PRZECIĄŻENIEM STAWÓW SĄSIADUJĄCYCH
Czynnościowe zaburzenia tkanek miękkich
PUNKT MAKSYMALNY - MIEJSCE ZWIĘKSZONEGO ODCZUWANIA BÓLU PROWOKOWANEGO W OBRĘBIE TKANEK. DRAŻNIENIE PUNKTU POWODUJE ZDECYDOWANIE WIĘKSZE ODCZUCIE BÓLU W STOSUNKU DO BODŹCA , JEDNAK BÓL NIE PROMIENIUJE. ZNAJDUJĄ SIĘ ONE PRZEWAŻNIE W TYCH MIEJSCACH GDZIE CHORY PODAJE BÓL. PO WYLECZENIU ZABURZENIA CZYNNOŚCIOWEGO LUB MORFOLOGICZNEGO DOLEGLIWOŚCI USTĘPUJĄ SAMOCZYNNIE
PUNKT SPUSTOWY - Występują one w typowych miejscach ciała. Są przyczyna powstawania bólu przeniesionego, powodują odczuwanie przez chorego bólu w miejscach odległych od umiejscowienia punktu spustowego. Punkt spustowy występuje gdy włókna mięśniowe nie są w stanie rozluźnić się samoistnie i powrócić do długości spoczynkowej.
Punkty okostnowe-są to odruchowe zmiany w okostnej charakteryzujące się bolesnością dotykową i odczuciem obrzmienia występują najczęściej w okostnej stawów dysfunkcyjnych oraz w okostnowych przyczepach mięśni na których aktywne są TrPs. Na kręgosłupie znajdują się one przeważnie na wyrostkach kolczystych, poprzecznych, kresie karkowej, kącie górnym oraz grzebieniu łopatki, krętarzach większych, guzach kulszowych, kolcach biodrowych, kłykciach kości ramiennej, kłykciach przyśrodkowy koci udowej i na stożku rotatorów kości ramiennej.
Bolesne napięcie mięśni
Najczęściej spotyka się w mięśniach: biodrowo-lędźwiowym, gruszkowatym, czworobocznym lędźwi, pośladkowym średnim, biodrowo- żebrowym, równoległobocznym, czworobocznym, dźwigaczu łopatki, piersiowym większym, podgrzebieniowym, podłopatkowym.
Leczenie -PIR, stretch and spray(rozciągnięcie mięśnia i zastosowanie sprayu chlorku etylu lub Fluoromethanu)
Skórne strefy wzmożonej bolesności
Dotyk powoduje ból lub przeczulicę, fałd skórny podczas rolowania jest wyraźnie grubszy i pojawia znaczna bolesność
Zmniejsza się przesuwalności tkanek i występuje nadmierna potliwość
Fałd Kiblera
P.W. LEŻENIE PRZODEM.
TERAPEUTA OBIEMA RĘKAMI, POMIĘDZY PALCE A KCIUK CHWYTA FAŁD SKÓRNO- TKANKOWY I WYBIERA LUZ DOCHODZĄC DO BARIERY. PO WYBRANIU LUZU TERAPEUTA CZEKA KILKA SEKUND NA ROZLUŹNIENIE. POLECA SIĘ PACJENTOWI GŁĘBOKO ODDYCHAĆ, Z ZATRZYMANIEM ODDECHU I „DOBIERANIEM „ TKANKI PODCZAS WYDECHU
Strefy nadmiernego napięcia powięzi
Powięzie łączą wszystkie struktury narządu ruchu ze sobą jak i
z narządami wewnętrznymi
dlatego też mogą być przekaźnikiem złego funkcjonowania tkanek i przekazywać je w dalsze okolice ciała
Ból umiejscowiony na przyczepie powięzi do okostnej może powodować upośledzenie czynności oraz bolesność tkanek i narządów otoczonych tą powięzią
Bolesne napięcie więzadeł
Patologiczne napięcie więzadeł może powodować ból w okolicy kręgosłupa i miednicy ma on charakter miejscowy i rzutowany
Najczęściej dotyczy więzadeł:
-biodrowo-lędźwiowego
-krzyżowo-biodrowego
-krzyżowo-guzowego
-pachwinowego
-nadkolcowych
-międzykolcowych
dolegliwości bólowe nasilają się podczas testów rozcięgowych
Terapia - techniki ruchowo-relaksacyjne
Zaburzenia stereotypów ruchowych
Prawidłowy wzorzec ruchu to procedura wykonania planowanego ruchu lub czynności z jak największą potrzebną w danym momencie precyzją, szybkością i bezpieczeństwem przy możliwie minimalnym wydatku energetycznym. Pozwala to na wykonanie efektywnego ruchu przy użyciu możliwie małej liczby potrzebnych mięśni, najmniejszej sile i z maksymalnym zabezpieczeniem tkanek
Stereotypy ruchowe I rzędowe - czynności ruchowe charakterystyczne dla gatunku ludzkiego przystosowane przez ewolucję (pionowa postawa, chód, bieg, sposób chwytu itd.)
Stereotypy ruchowe II rzędowe -edukacja ruchowa i czynnościowa, człowiek nabywa je i doskonali w czasie całego rozwoju ruchowego, cechy te są kształtowane i dostosowywane do otoczenia, wymogów środowiska i uwarunkowań życiowych
Zaburzenia równowagi napięć mięśniowych
Mięśniowy dolny zespół skrzyżowania -przykurczone zostają w części lędźwiowej mm. prostownika grzbietu i mm. biodrowo-lędźwiowych. Osłabieniu ulegaj m. prosty brzucha i pośladkowy wielki.
Powoduje to zwiększone przodopochylenie miednicy, hiperlordoza lędźwiowa, brak przeprostu w st. biodrowych i niezgodność osiowego obciążenia stawu z budową beleczkowania co wiąże się z powstaniem artrozy st. biodrowego. Akineza w st. biodrowym jest kompensowana w odcinek lędźwiowy kręgosłupa co prowadzi dalej do przeciążenia struktur stawowych, zablokowań
Mięśniowy górny zespół skrzyżowania (szyjno-barkowy) - przykurcz mm. posturalnych, górna część m. czworobocznego, m. piersiowy większy, m. dźwigacz łopatki, część szyjna prostownika grzbietu i MOS, osłabione zostają mm. fazowe m. głęboki zginacz szyi, dolna część m. czworobocznego, m. zębaty przedni i m. równoległoboczny. Powoduje to powstanie zespołu przeciążeniowego czaszkowo-szyjnego i piersiowo-szyjnego
Leczenie manualne
Wskazania - zaburzenia które zachodzą w strukturach sprzężonych z narządem ruchu:
zablokowania stawowych
-zaburzenia w tkanek miękkich
-zaburzenia funkcjonalne
Kryteria wyboru techniki:
-indywidualność
-cechy anatomiczne pacjenta
-cechy psychologiczne pacjenta
-cechy anatomiczne terapeuty
-cechy psychologiczne terapeuty
-umiejętności i doświadczenie terapeuty
Optymalna technika
• maksymalnie bezpieczna
• dokładnie dobrana do rodzaju zaburzenia i leczonej struktury
• ekonomiczna ruchowo
• biorąca pod uwagę cechy terapeuty
• zwracająca uwagę na schorzenia współistniejące
•najlepiej opanowana
Metodyka:
• Pozycja wyjściowa
• Pozycja terapeuty
• dobór punktu kontaktowego ręki odpowiedniego do wykonania techniki
• prawidłowa stabilizacji leczonego segmentu kręgosłupa bądź innej części ciała
Techniki używane przy leczeniu zaburzeń czynnościowych:
- techniki tk. miękkich
- techniki ukł. mięśniowego
- mobilizacje ukł. kostno-stawowego
- manipulacje ukł. kostno-stawowego
- automobilizacje
- oddziaływanie reflektoryczne
- ćw. lecznicze
Techniki tk. miękkich:
1. Leczenie zaburzeń umiejscowionych bezpośrednio pod powierzchnią skóry - strefy maksymalnej bolesności, przykurcze powięziowe, bolesne blizny
- Przesuwanie, ściskanie, rozciąganie, rolowanie i rozluźnianie skóry, tk. podskórnej i powięzi
- akupresura
- masaż
- spray and stretch
- igłoterapia
2. Leczenie zaburzeń umiejscowionych w głębszych warstwach tk. miękkich:
napięcie włókien mięśniowych z obecnością punktów spustowych i punktów maksymalnych, bolesne napięcie więzadeł, punkty okostnowe
Trakcje
• wykonywana wzdłuż osi długiej kończyny lub kręgosłupa działająca na tkanki miękkie okołostawowe mające na celu ich rozluźnienie.
• trakcje wykonywane są tylko rękami terapeuty, umożliwia to lepsze czucie i pozwala na wprowadzenie dodatkowych technik takich jak stymulacja oddechowa lub pulsacja
Rodzaje trakcji:
•osiowe
•kątowe
•pogłębiające kąt rotacji
•wielopłaszczyznowe
•poizometryczne
Techniki rozluźniania mięśni
PIR
znalezienie mięśnia i dobranie odpowiedniej pozycji wyjściowej
rozciągnięcie do wyczuwalnego oporu nie wchodząc w strefę bólu
polecamy wykonanie napięcia przeciwnie do oporu terapeuty, czas 15-20 s
podczas techniki pacjent cały czas oddycha
polecamy wykonanie głębokiego wdechu, prosimy o rozluźnienie napięcia
podczas wydechu wybieramy luz tkankowy
3-5 powtórzeń
1-2 razy dziennie
5-7 razy w tygodniu
Mobilizacje stawów
• zabieg wykonywany przez terapeutę przy użyciu niewielkiej siły, polega na cyklicznym przesuwaniu powierzchni stawowych względem siebie lub otwieraniu przestrzeni stawowych w kierunku zablokowania z delikatnym przejściem granicy
• celem techniki jest krótkie przekroczenie granicy pomiędzy sektorem ruch od fizjologicznego do anatomicznego, siłę kierujemy w stronę zablokowania i staramy się dotrzeć do bariery anatomicznej
Ruchy kości i stawów
Artrokinematyka - kinematyka stawów opisuje zachowanie się dwóch sąsiednich powierzchni stawowych podczas ruchu kości
Osteokinematyka - kinematyka kości opisuje ruchy kości w przestrzeni
Ruch anatomiczny- ruch rotacji odbywający się w płaszczyznach anatomicznych i wokół osi anatomicznych. Początek- pozycja zerowa. Stosowany jest do opisywania zakresu i jakości ruchu:
• Ruchy w płaszczyźnie strzałkowej wokół osi czołowej
• Ruchy w płaszczyźnie czołowej wokół osi strzałkowej
• Ruchy w płaszczyźnie poprzecznej wokół osi pionowej
Fizjologiczne ruchy kości - ruchy wykonywane w czasie aktywności dnia codziennego, nie zachodzą one wokół stałych osi anatomicznych, tylko wokół wielu osi ruchomych jednocześnie. Wynika to ze złożonych ruchów skośnych - po przekątnej.
Pozycje kości i stawów
Pozycja zerowa -charakterystyczna dla danego stawu ułożenie przestrzenne, określone w międzynarodowym nazewnictwie. Indywidualne ułożenie w przestrzeni każdego stawu, Est pozycją wyjściową do mierzenia zakresu ruchu
Pozycja spoczynkowa- ang. Maximal loosepocket postion MLPP, pozycja, w której, torebka stawowa jest całkowicie rozluźniona a powierzchnie stawowe mają ze sobą najmniejszy kontakt , dając możliwie maksymalną przestrzeń śródstawową
Aktualna pozycja spoczynkowa - pozycja spoczynkowa w warunkach patologicznych.
Pozycja zaryglowana -łac. status rigidus, ang. close-pocket position- pozycja, w której cały aparat stawowo więzadłowy jest maksymalnie napięty, a powierzchnie stawowe mają ze sobą pełny kontakt
Toczenie z poślizgiem - rotacja
Rotacja - ruch obrotowy wokół jednej osi znajdującej się wewnątrz lub na zewnątrz ciała. Wszystkie ruchy kości :czynne, bierne, anatomiczne, fizjologiczne, które odbywają się wokół osi są rotacjami i powoduje w stawie toczenie z poślizgiem
Toczenie - ruch stawu w czasie którego dochodzi do ciągłego stykania się dwiema powierzchniami stawowymi, kolejne punkty jednej powierzchni stykają sie ciągle z nowymi punktami drugiej powierzchni.
Powierzchnia wklęsła toczy się po wypukłej lub odwrotnie.
Ślizg - ruch podczas którego dochodzi do zetknięcia dwóch powierzchni stawowych, punkt na jednej wchodzi w ciągły kontakt z nowymi punktami na drugiej powierzchni, mogą być łukowate lub płaskie
Toczenie z poślizgiem - zachodzi pomiędzy dwiema powierzchniami stawowymi przy wszystkich ruchach rotacyjnych
Kierunek ruchu ślizgu w stawie
Jeżeli powierzchnia wklęsła porusza się względem powierzchni wypukłej to ślizg i ruchy kości odbywają się w tym samym kierunku.
Jeśli powierzchnia wypukła porusza się względem wklęsłej, to ruchy ślizgu oraz ruch kości odbywają się w kierunku przeciwnym.
Ruch Translatoryczny-
przesunięcie prostolinijne ciała w taki sposób, że wszystkie punkty ciała poruszają się wzdłuż jednej prostej o jednakową odległość, z jednakową prędkością, w tym samym kierunku
Trakcja a płaszczyzna lecznicza
Płaszczyzną lecznicza jest zawsze na powierzchni wklęsłej!
Stopnie trakcji
I stopień - wyrównanie ciśnienia śródstawowego, wywołanego przez napięcie mięśniowe
II stopień - zniesienie swobody ruchu, napięcie okołostawowych tkanek miękkich
III stopień - rozciągnięcie napiętych tkanek miękkich, wykorzystuje się tylko podczas testów oraz mobilizacji
Stopnie ślizgu
I STOPIEŃ - DELIKATNY IMPULS W POSTACI OSCYLACJI LUB WIBRACJI, RÓWNOLEGLE W STOSUNKU DO PŁASZCZYZNY LECZNICZEJ
II STOPIEŃ - RUCH J.W. POWODUJĄCY NAPIĘCIE TKANEK OKOŁOSTAWOWYCH
III STOPIEŃ - RUCH J.W. POWODUJĄCY ROZCIĄGANIE TKANEK OKOŁOSTAWOWYCH W KIERUNKU LECZNICZYM
Zablokowanie czynnościowe - odwracalna, dysfunkcja stawowa w obrębie zakresu ruchu z ograniczoną lub nieprawidłową grą stawową - joint play.
Synonimy:
-dysfunkcja somatyczna
-dysfunkcja somatomotoryczna spondylogenny zespół odruchowy
-objaw reflektoryczno-bólowy
Metoda Travell-Simmson
KAŻDA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA JEST PRZYCZYNĄ POWSTAWIANA MIKROUSZKODZEŃ W OBRĄBIE TKANKI MIĘŚNIOWEJ, KTÓRE GOJĄ SIĘ BEZ ŚLADU WARUNKACH FIZJOLOGICZNYCH JEDNAK W OBECNOŚCI CZYNNIKÓW DETERMINUJĄCYCH, PROCES GOJENIA MOŻE NIE WYSTĄPIĆ, CO POWODUJE TWORZENIE SIĘ PUNKTÓW SPUSTOWYCH
Determinanty zwiększające prawdopodobieństwo powstawania dysfunkcji mięśniowo-powięziowych
• ZABURZENIA KRĄŻENIA
• ZABURZENIA METABOLICZNE
• ZABURZENIA UKŁADU HORMONALNEGO
• STANY ZAPALNE
• RÓŻNICA DŁUGOŚCI KOŃCZYN
• NIEPRAWIDŁOWA POSTAWA CIAŁA
• ZŁE NAWYKI RUCHOWE
• ZABURZENIA PSYCHICZNE
Poziomy aktywności punktów spustowych
•BRAK DOLEGLIWOŚCI, PRAWIDŁOWA FUNKCJA MIĘŚNIA - FIZJOLOGIA
• BRAK OBJAWÓW KLINICZNYCH, NIE WYMAGA INTERWENCJI TERAPEUTYCZNEJ, ZWIĘKSZONE NAPIĘCIE MIĘŚNIOWE, OGRANICZENIE RUCHU, POJAWIENIE SIĘ BIERNYCH PUNKTÓW SPUSTOWYCH
• AKTYWNY PUNKT SPUSTOWY
- BÓL OBECNY TYLKO PODCZAS RUCHU
- BÓL OBECNY PRZEZ CAŁY CZAS
Terapia
- STRETCHING MIĘŚNIA W WYIZOLOWANEJ POZYCJI
- SCHŁODZENIE CHLORKIEM ETYLU AKTYWNEGO PUNKTU SPUSTOWEGO, ODLEGŁOŚĆ OD SKÓRY OK. 45 CM, POD KĄTEM 30O DO POWIERZCHNI SKÓRY, TEMPO 10 CM/S, 3-4 PASMA WZDUŁŻ PRZEBIEGU WŁÓKIEN MIĘŚNIOWYCH, 2-3 RAZY W TYGODNIU
Inne sposoby zmniejszania wygórowanego odruchu na rozciąganie
• ZASTRZYKI PROKAINOWE PUNKTÓW SPUSTOWYCH
• OKŁADY Z LODU NA PUNKT SPUSTOWY ( CZAS 15 MINUT)
• UD (DAWKA 0,5 - 0,8 W/CM2 CZAS 8 MIN) DOOKOŁA PUNKTU
• TENS
• MASAŻ PUNKTOWY
• AKUPRESURA
Diagnostyka na potrzeby terapii manualnej
Schemat badania
1. Wywiad
2. Oglądanie
3. Badanie ruchu:
- czynny
-bierny
4. Testy różnicowe, kliniczne i oporowe
5. Badanie gry stawowej
6. Badanie palpacyjne
7. Testy neurologiczne
8. Badania dodatkowe
Wywiad
-aktualne dolegliwości
-przebieg choroby
-wywiad socjalny
-wcześniejsze choroby
-choroby występujące w rodzinie rodzinie
Oglądanie
-mobilność pacjenta
-postawa ciała
-budowa ciała
-skóra
-środki pomocnicze
Badanie ruchu
Podział wg Cyriax'a:
-elementy kurczliwe :
mięśnie, ścięgna oraz ich przyczepy
-elementy niekurczliwe :
kości, torebki stawowe, więzadła, kaletki, pochewki ścięgniste, powięzie, nerwy
Test ruchomości
0=brak ruchomośc
1=ruchomość bardzo ograniczona
2=ruchomość mało ograniczona
3=ruchomość prawidłowa
4=ruchomość nadmierna, bez bólu
5=ruchomość nadmierna z bólem
6=pełna niestabilność
0,1,2- hypomobilność
3- stan fizjologiczny
4,5,6- hipermobilność
Wzorzec torebkowy
specyficzne, proporcjonalne zaburzenia ruchomości, w momencie gdy zajęta jest cała torebka stawowa, najczęściej w wyniku zwyrodnienia
-staw ramienny: rotacja zewnętrzna, odwodzenie, rotacja wewnętrzna
-staw biodrowy: rotacja wewnętrzna, prostowanie, odwodzenie, rotacja zewnętrzna
Rodzaje oporu końcowego
Opór fizjologiczny (prawidłowy):
- miękki, elastyczny - mięśne, ścięgna
- silny, mocny, elastyczny -więzadła i torebka stawa
- twardy, elastyczny - chrząstka
- twardy, nieelastyczny - kości
Opór końcowy nieprawidłowy (patologiczny)
Pojawia się w innym miejscu niż fizjologiczny- za wcześnie
blizny - mocniejszy, mniej elastyczny
tkanka łączna - elastyczny, ale mniej miękki
Zmieniony opór końcowy jest wskazaniem do mobilizacji stawów!!!
Zablokowanie czynnościowe dotyczy restrykcji ruchowych stawu w zakresie ruchów biernych mieszczących się pomiędzy barierą fizjologiczną a bariera anatomiczną stawu (pomiędzy granicą ruchu czynnego i biernego). Stodolny 1997
Inne bariery czynnościowe
- mięśnie -napięte i przykurczone włókna mięśniowe
- więzadła, powięzie, tk. podskórna -napięte i przykurczone struktury łącznotkowe
- nerwy - bariery ruchomości względem tk. otaczających
- punkty spustowe, punkty maksymalnej bolesności - bariera przepływu płynów tkankowych
Ruch czynny
Oceniamy wszystkie elementy kurczliwe i niekurczliwe stawu (artronu) : t.j. torebka stawowa, więzadła, mięśnie, ścięgna, powierzchnie ślizgu, drogi nerwowe biorąc pod uwagę psychikę (mózg)
Ruch bierny
Oceniamy wszystkie elementy stawu poza nerwowymi drogami ruchowymi.
Zasada Cyriaxa: kiedy ból pojawia się w czasie badania zarówno ruchu czynnego jak i biernego w tym samym kierunku oznacza to, że uszkodzone zostały struktury niekurczliwe (Inter), jeśli ból występuje w kierunkach przeciwnych uszkodzona została jednostka mięśniowo-ścięgnista (contactile).
Diagnostyka gry stawowej:
Grą stawową w zarówno w czasie badania jak i w czasie leczenia jest ślizg, trakcja i kompresja. W badaniu wykonujemy techniki w 3 stopniach:
IO - wyrównanie,
IIO - napięcie,
IIIO - rozciągnięcie
Płaszczyzna lecznicza znajduje się zawsze na powierzchni wklęsłej stawu !!
Badanie trakcja/kompresja
Podczas badania, trakcja zmniejsza dolegliwości bólowe, kompresja powoduje nasilenie się dolegliwości bólowych
Ustalenie kierunku ślizgu:
polega na wykonaniu ruchów ślizgu, we wszystkich możliwych kierunkach w badanym stawie. Reguła wklęsło-wypukła wg Kaltenborna mówi, że różnicując powierzchnię stawową, której ruchy są ograniczone, możemy ustalić kierunek zablokowania ślizgu.
Test oporowy mięśnia
maksymalny skurcz izometryczny w połowie zakresu ruchu. Ten test bada siłę mięśnia oraz dolegliwości bólowe.
Palpacja
- skóra i tk. podskórna (temperatura, czucie)
- mięśnie i ścięgna (przesuwalność, bolesność)
- pochewki ścięgien i kaletki maziowe (zgrubienia, obrzęki, krepitacje)
stawy (kość, torebka stawowa, więzadła)
P.W. pacjenta
Pozycja winna być tak dobrana, aby pacjent miał zapewnione maksymalne rozluźnienie. W czacie terapii nie należy prowokować jakichkolwiek sytuacji powodujących zaburzenia napięcia mięśniowego. Stabilizacją proksymalnej części stawu
P.W. terapeuty
winna być jak najbardziej:
-ergonomiczna
-wygodna
-stabilna
ręka stabilizująca -chwyt jak najbliżej szpary stawowej, nie powinien być bolesny dla pacjenta,
ręka mobilizująca - chwyta poruszany człon jak najbliżej szpary stawowej -krótkie dźwignie,
Wyznaczanie kierunku leczenia
Zarówno trakcja jak i ślizg przechodzą prostopadle (trakcja), równolegle (ślizg) do płaszczyzny leczniczej w kierunku zablokowanego ślizgu. Kierunek ten określa reguła wklęsło-wypukła Kaltenborna lub test ślizgowy.
-działając prostopadle do płaszczyzny leczenia stosujemy trakcje przeciwbólową ewentualnie mobilizację trakcyjną (hypomobilność stawu)
-działając równolegle do płaszczyzny leczenia stosujemy mobilizację ślizgową w kierunku zablokowanego ślizgu
-trakcję przeciwbólową wykonujemy w aktualnej pozycji spoczynkowej . Jeżeli podczas terapia pojawia się ból przyczyną może być nieprawidłowe ustawienie w stawie. Należy wtedy zmienić ustawienie przez mobilizację ślizgową
-mobilizacja trakcyjna oraz mobilizacja ślizgowa powinny być bezbolesne
-każde ograniczenie ruchomości powinna być leczone w kolejności: mobilizacja trakcyjna a następnie mobilizacja ślizgowa, w kierunku ograniczenia
-w sytuacji dużych ograniczeń mobilizacja ślizgowa w stronę zaburzenia może być bolesna, stosujemy wtedy mobilizację w kierunkach bezbolesnych. Kiedy ograniczenie się zmniejszy przechodzimy do mobilizacji właściwej w kierunku ograniczenia
Metodyka
Trakcję oraz ślizg wykonuje się jako:
- gra stawowa - IO, IIO, IIIO
- mobilizacja przeciwbólowa - IO, IIO
- mobilizacja trakcyjna - IIIO
- mobilizacji ślizgowej - IO
-podczas testu ślizgowego
Większość mobilizacji ślizgowych łączy się z trakcją w IO
Techniki mobilizacji stawów o działaniu przeciwbólowym
- pulsacyjna - niewielkie wychylenie i powrót w pozycji spoczynkowej stawu
- oscylacji - szybkie ruchy wibracyjne o małym wychyleniu
- technika Hold Relax ( koncepcja PNF)
Techniki mobilizacji stawów w ograniczeniu zakresu ruchu
- mięśnie powinny być rozluźnione, a staw wcześniej rozgrzany (masaż,PIR)
- pulsacja, oscylacja - trakcja, ślizg
- rozciąganie tkanek miękkich
- w przerwach między mobilizacjami nie wracamy do pozycji spoczynkowej
Przeciwwskazania do terapii manualnej
- Brak wskazań
- Nadruchomość -mobilizacje
- Ostre stany zapalne
- Zmiany dermatologiczne
- Osteoporoza
- Stany nowotworowe
- Zaburzenia krzepnięcia krwi -
- Choroby zakaźne
- Brak zgody pacjenta