Zarządzanie innowacyjne - zinstucjonalizowana forma rynku, dzięki której następuje tworzenie, rozwijanie, promowanie nowych idei, a także ich materializacja.
Proces innowacyjny - zjawisko powstania, dojrzewania i upowszechniania tych idei technicznych, które podlegają praktycznemu zastosowaniu, któremu towarzyszą określone skutki ekonomiczno-społeczne. Na tak rozumiany proces innowacyjny składają się wszelkie fazy zmian technologicznych, tak więc inwencja (pomysł), innowacja (wynalazek) i dyfuzja (upowszechnienie). Proces innowacyjny w najogólniejszym zarysie polega na celowym, zorganizowanym, a więc systematycznym poszukiwaniu zmian zachodzących w środowisku zewnętrznym, ich analizie i podjęciu działań prowadzących do ich wykorzystania na potrzeby rozwoju.
Nurty w innowacji (w skali światowej w badaniu innowacji):
- poznanie mechanizmów procesów innowacyjnych;
- określenie dziedzin wysokiej intensywności innowacyjności;
-wyznaczenie czynników wpływających na skracanie cykli innowacyjnych;
- badanie ścieżek innowacji.
INNOWACJA - specyficzne narzędzie przedsiębiorczości, które nadaje zasobom nowe możliwości tworzenia bogactwa; zasoby istnieją w przyrodzie, ale człowiek musi im nadać wartość ekonomiczną.
Podział innowacji według kryterium doniosłości innowacji:
- przemysłowe
- podstawowe
- przyrostowe.
Podział innowacji według kryterium oryginalności:
- oryginalne (absolutna nowość w skali światowej);
- wtórne (powstałe dzięki dyfuzji, imitacji, adaptacji):
-- w skali całego kraju
-- w skali branży, w której powstała innowacja oryginalna
-- przyjęta z innej branży
-- w skali pojedynczego przedsiębiorstwa
Podział innowacji według kryterium … :
- powstałe jako rezultat wykorzystywania wyników badań i prac rozw.
- powstałe jako rezultat wykorzystania wyników badań rynku;
- jako rezultat na nieoczekiwane zdarzenie w firmie lub otoczeniu;
- wtórne przejęte od innych autorów, oryginalnych lub innych podmiotów.
Źródła innowacji w skali makro:
- poziom gospodarczy państw, tradycje, tempo i jego doświadczenia przemysłowe;
- rozwój nauki;
- kwalifikacje kadr naukowo-technicznych;
- więź nauki i techniki;
- polityka patentowa.
TRIADA ROZWOJU: N > T > P (nauka, technika, produkcja; 500 - 100 - 1)
Warunki tworzenia parku technologicznego:
- atrakcyjna lokalizacja;
- zapewnienie wysokiej jakości życia w parku technologicznym;
- dobry plan inwestycyjny
- stworzenie zachęt;
- jednostka samodzielna.
Zarządzanie innowacjami głównie polega na min. kosztów innowacji, które nie odniosą sukcesu.
Modele procesów innowacyjnym:
1 Model liniowy:
A. bad. podst. -> bad. stos. i inż. -> wdrożenie -> marketing ->
+ Kreuje rozwiązania o najbardziej rozwiniętych innowacjach na poziomie światowym.
- Nauka kładzie nacisk na podaż, nie zwracając uwagi na popyt.
B. potrzeba rynk. -> prace rozw. -> wdrożenie -> sprzedaż
+ Realizuje potrzebę rynkową
2 Model sprzężeniowy
Cechy charakteryzujące dzisiejszą naukę:
1 Wysoka chłonność naukowa - wysokie nakłady przeznaczane na naukę: na kadry, finanse itd.
2 Interdyscyplinarność - w procesach B+R uczestniczą zespoły różnych grup naukowych
3 Komplementarność - bardzo wąska specjalizacja
4 Informatyzacja
5 Usieciowienie - informatyzacja spowodowała powstanie sieci
6 Rzeczywistość wirtualna - symulacja rzeczywistych procesów i wydarzeń wygenerowanych w środowisku komp.
7 Biotechnologia - współpraca technologiczna w coraz większym st.; w procesach technol. organizmy żywe, jako tzw. biokatalizatory
8 Klonowanie - najnowsze osiągnięcia współ. biotechn. wytwarzające żywe organizmy metodą klonowania
Atuty orientacji globalnej:
1 Ogromny, potencjalny rynek umożliwiający osiągniecie korzyści skali produkcji, a zatem uzyskanie przewagi konkurencyjnej.
2 Rozłożenie zwykle wysokich kosztów B+R a globalną skalę sprzedaży.
3 Możliwość zorganizowania łącznego „ataku marketingowego” na dużym rynku.
4 Pełne wykorzystanie wysoko wykwalifikowanej kadry zarządzającej przy założeniu jej wysokiej mobilności.
5 Zdobycie marki światowej.
Cechy produktu globalnego:
1 Pochodzenie z firmy i zasięgu globalnym i o znanej marce.
2 Posiadanie uniwers. użyteczności dla współ. człowieka.
3 Mogą liczyć na powszechną akceptację niezależnie od różnic kult. I społecznych.
4 Charakteryzuje je przewaga kosztowa w stosunku do konkurencji - wynika to z przewagi konkur.
5 Odznaczanie się wys. jakością.
6 Cena oferowana na rynku może być akceptowana przez nabywców w wielu krajach.
Cechy przedsiębiorstwa innowacyjnego:
1 Prowadzi prace B+R lub dokonuje zakupu nowych technologii.
2 Przeznacza na te cele wysokie nakłady.
3 Wdraża nowe rozwiązania naukowo-techniczne.
4 Ma wysoki poziom nowości w wolumenie produktów i usług.
5 Stale wprowadza innowacje na rynek.
6 Jest aktywne w kontaktach z klientem.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA INNOWACYJNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA:
A. ZEWNĘTRZNE
I. konkurencyjne otoczenie
II. wzrost gospodarczy
III. zapotrzebowanie
IV. oferta innowacji
V. innowacyjność
VI. polityka naukowo-technolog. władz
VII. system finansowy, kredytowy podatkowy
B. WEWNĘTRZNE
I. struktura nastawiona na innowacyjność (struktura innow.; KIEROWNIK: wynalazcy, kreatorzy; konstruktorzy, technolodzy; pracownicy fizyczni; marketing)
Zarządzanie innowacyjno-partypacyjne ->to sztuka polegająca na stworzeniu warunków realizacji pragnień indywidualnych pracowników w powiązaniu z funkcją przedsiębiorstwa. Pracownicy mają wspólne: cele, wpływy; wzajemny szacunek, wzajemne wynagrodzenie i wzajemną odpowiedzialność.
II. aktywa intelektualne (zasoby ludzkie: kadra wykształcona, wybite jednostki)
III. system informacji (odnosi się do czterech bloków informacji: potrzeby (społeczne), pomysły (kadry, technologie), nowości (wprow. przez inne firmy) i możliwości (ekspertowe). Informacja musi cechować się ciągłością, musi pochodzić ze źródeł wew. I zew., musi istnieć relacja informacji z punktami strategii innowacyjnej przedsiębiorstwa. Informacja ta musi ulec zmianom w wariantowe zestawy zweryfikowanych informacji.
IV. posiadanie strategii rozwojowej
BARIERY INNOWACYJNOŚCI:
- obawa przed utratą zatrudnienia
- przed trudnościami przystosowania się do wolnych nowoutworzonych stanowisk
- przed koniecznością kształcenia zawodowego.
4 postawy wobec innowacji:
- Akceptacja (całkowita zgoda)
- Obojętność (napięcie, niezadowolenie)
- Bierny opór (utrata motywacji, brak chęci do działania)
- Czynny opór (konfliktowość, agresja)
Ważne przy wprowadzaniu innowacji:
- Koncentracja na rynku
- Finansowa przezorność
- Stworzenie zespołu naczelnego kierownictwa
- Zdeklarowanie się przez przedsiębiorstwo co do własnej roli
Co potrzebne do innowacji:
- Polityka odrzucenia
- Analiza i kontrola
- Zmniejszanie luki technologicznej (poprzez wykup licencji)
- Opracowanie planu przedsiębiorstwa.
Typologia strategii:
1 Strategia bycia najlepszym/najpierwszym i najsilniejszym
Oznacza dążenie przedsiębiorstwa do zajęcia trwałej, wiodącej pozycji na rynku lub zdominowanie rynku. Jest to strategia bardzo ryzykowna - trafienia prosto w cel; „pudło” - oznaczać może nawet upadłość. Po osiągnięciu pozycji wiodącej strategia ta nakłada na przedsiębiorstwo konieczność biegu szybciej niż inni (oznacza to posiadanie bardzo wysokiej zdolności innowacyjnej).
2 Strategia twórczej imitacji: uderzać w nich tam, gdzie ich nie ma.
„Twórcze naśladownictwo” i „przedsiębiorcze judo”. Strategia ta polega na tym, że pojawia się na rynku pionier, który kreuje popyt na dobro, ale nie może zaspokoić całego rynku. Do części niezaspokojonego rynku dąży imitator ulepszając produkt; zmieniając go, obniżając cenę. Strategia ta była stosowana w sektorze wysokich technologii, przez firmy japońskie na rynku amerykańskim w latach '70 i '80 (tak zwane przedsiębiorcze judo).
3 Strategia wyspecjalizowanej niszy rynkowej.
Strategia polegająca na zdobyciu pozycji monopolistycznej na bardzo wąskim rynku.
Substrategie:
Strategia rogatki - monopolizacja wąskiego segmentu rynku, ale za to bardzo atrakcyjnego, będącego najważniejszym ogniwem technologicznym. Rozwija się w takim tempie jak użytkownicy.
Strategia wyspecjalizowanej umiejętności - osiągnięcie perfekcyjnego opanowania pewnych umiejętności. Znaczenie ma wybór odpowiedniego momentu. Umiejętności wymagają systematycznego uzupełniania i konieczny przegląd okazji na rynku.
Strategia wyspecjalizowanego rynku - bardzo wąska, ale bardzo wyspecjalizowana znajomość niewielkiego segmentu rynku. Wymaga dużych nakładów inwestycyjnych i systematycznej analizy rynku. „Jakie są okazje do stworzenia przez nas szczególnej niszy i co trzeba zrobić, aby zająć ją przed kimkolwiek innym?”
4 Zmienić ekonomiczne właściwości rynku, wyrobu lub przemysłu.
Są to strategie dywersyfikacji. Innowacja tworzy klienta - cel przedsiębiorstwa. Strategie cząstkowe: tworzenie użyteczności dla klienta; sposób ustalania ceny; dostosowywania się do społecznych i ekonomicznych realiów klienta; dostarczenie klientowi tego, co stanowi dla klienta rzeczywistą wartość.
Każda z tych strategii wiąże się z wysoką innowacyjnością. Są to strategie proste.
7 ŹRÓDEŁ OKAZJI DO INNOWACJI:
1 Nieoczekiwane zdarzenie (powodzenie, niepowodzenie, zdarz. zewn.). Niewykorzystanie nieoczekiwanego powodzenia jest przejawem: własnego ograniczenia wizji, niedostatecznej lub całkowicie pozbawionych zmian zachowań. Jeżeli coś się zmieniło, coś się stało, a zawodzi - to jest okazja.
2 Niezgodność (między rzeczywistością a wyobrażeniem o niej). Rozbieżność, dysonans między tym, co powinno być a jest albo tym co jest a tym co wszyscy zakładają, że jest. Innowacja w tym przypadku ma charakter jakościowy a nie ilościowy. Niezgodności między:
- Poszczególnymi realiami ekonom. W danym przemyśle.
- Rzeczywistością danego przemysłu, a odnoszącymi się do niej założeniami.
- Dążeniami danego przemysłu a wartościami i oczekiwaniami klientów.
- Wewnętrzna niezgodność rytmu lub logiki danego przemysłu (często spowodowane jakimś procesem).
3 Innowacja wynikająca z potrzeb rynku (potrzeba wynalazku; potrzeba wymienia słabe ogniwo i projektuje stary proces wobec nowej wiedzy oraz demografii, z udziałem programów badawczych.
4 Zmiany w strukturze przemysłu lub rynku
5 Demografia - zmiany społeczne, filozof., socjol., poziom wykształcenia, dochody, migracje.
6 Zmiany w postrzeganiu, nastrojach, wartościach - dostrzeżone pozwalają wykorzystać tą wiedzę przed innymi.
7 Nowa wiedza w dziedzinie nauk ścisłych i innych - czynnik nieprzewidywalny; innowacja oparta na wiedzy ma najdłuższy czas dojrzewania, który trwa 20, 30, 40 lat - od momentu jej pojawienia do zastosowania upływa wiele czasu; taka innowacja nie jest efektem jednej dziedziny naukowej, ale wielu.
Podstawowe sposoby przedłużania cykli życiowych:
- urozmaicenie produktu
- wejście z wyrobem na nowe rynki
- Obniżanie cen
- Zmiany w sposobach promocji
RYZYKO w procesach innowacyjnych: występuje na wszystkich etapach procesu innowacyjnego, jest sumą podjętych, niekompetentnych decyzji w procesie innow., występuje ryzyko rynkowe, ekonomiczne i techniczne. Ryzyko i sukces są bardzo ze sobą powiązane. Sukces zdeterminowany - sukces uzyskany poprzez zmniejszenie ryzyka unikalnością i nowoczesnością wprowadzanych technologii, profesjonalną przedsiębiorczością, spójnością celów kierownictwa i załogi, wiedzą i doświadczeniem zatrudnionych, nowymi produktami kompatybilnymi z kulturą i techniką odbiorcy, wyborem odpowiedniego rynku, strategią modernizacji technologii i produktu. Ryzyko jest zawsze związane z wielkością zainwestowanego kapitału, rodzajem oraz instrumentami innowacji.
DYFUZJĘ można potraktować jako dopełnienie pojawiających się innowacji technicznych, w ty sensie, że innowacja przyniesie pełne efekty wtedy, gdy wszyscy lub chociaż zdecydowana większość potencjalnych naśladowców wdroży produkt czy technologie. Powstanie innowacji i dyfuzja dopiero razem tworzą zjawisko postępu technicznego. Innowacja jest procesem jednostkowym a dyfuzja wielokrotnego naśladowania. Dyfuzja trwa dopóki potencjalni naśladowcy nie rozpoczną u siebie produkcji danego rozwiązania.
FAZA ABSORBCJI I ELIMINACJI
Dyfuzja w określonym czasie, przestrzeni, dotyczy danej zbiorowości. Proces dyfuzji mierzony jest zazwyczaj liczbą przedsiębiorstw, które zastosowały u siebie innowację (czasami brana pod uwagę jest skala produkcji).
Intensywność dyfuzji innowacji zależy od:
- Konkurencyjnego i innowacyjnego rynku
- Potencjału technicznego przedsiębiorstwa
- Negocjowania transferu
- Asymilowania i adaptowania