FORMULARZ 11.1
INFORMACJE DOTYCZĄCE GRUP KONTROLNYCH
Cel
Metodę grupy kontrolnej stosuje się przy próbach eliminacji wpływu czynników innych niż szkolenie na wyniki oceny. Grupę kontrolną wybiera się w taki sposób, by w możliwie jak największym stopniu była zbliżona do grupy uczącej się, to znaczy osób uczestniczących w szkoleniu. Podobieństwo może dotyczyć wieku, doświadczenia zawodowego, proporcji przedstawicieli obu płci itd. Obie grupy poddaje się badaniu na samym początku procesu oceny. Grupa ucząca się uczestniczy w programie szkoleniowym, natomiast grupa kontrolna nie bierze w nim udziału. Po zakończeniu szkolenia obydwie grupy są ponownie oceniane i efekty pracy grupy uczącej się są porównywane z rezultatami grupy kontrolnej. Na podstawie różnicy wynikającej z takiego porównania można uzyskać informacje na temat wpływu szkolenia na efekty pracy, eliminując oddziaływanie innych czynników.
Modele bardziej złożone
Metodę grupy kontrolnej często wykorzystuje się w różnych eksperymentach. Podobne typy podejścia, nazywane modelami eksperymentalnymi, mogą przyjmować bardziej złożone formy.
Istnieją dowody na to, że sama świadomość, iż staliśmy się obiektem czyjegoś zainteresowania, wpływa na efekty naszych działań. Innymi słowy, u pewnych osób polepszenie niektórych lub nawet wszystkich efektów pracy może nastąpić wyłącznie na skutek samego faktu uczestnictwa w szkoleniu (bycie obiektem czyjegoś zainteresowania). Tę zależność często nazywa się efektem Hawthorne'a. Ten efekt jest neutralizowany poprzez poddanie grupy kontrolnej działaniu pewnego rodzaju placebo, to znaczy okazaniu jej pozornego zainteresowania, jakim jest uczestnictwo w szkoleniu. Metoda z użyciem placebo, dość prosta w zastosowaniu, obecnie jest często wykorzystywana, na przykład w badaniach nad działaniem lekarstw.
W medycynie polega ona na podawaniu tabletek z cukru, ale o wyglądzie identycznym jak prawdziwe leki. W warunkach eksperymentu, jakim jest ocena efektywności szkolenia, ta metoda jest już bardziej skomplikowana. W niektórych badaniach rolę placebo odgrywają spotkania zespołowe. Jednak w tego rodzaju badaniach trudno znaleźć placebo, które nie wywarłoby pewnego efektu. Jednym z rozwiązań jest umożliwienie grupie kontrolnej udziału w szkoleniu dotyczącym zagadnień niemających związku z efektami pracy, które powinny być osiągnięte w wyniku szkolenia będącego przedmiotem oceny. W niektórych bardziej złożonych modelach wprowadza się drugą grupę kontrolną, którą poddaje się działaniu placebo, natomiast względem pierwszej nie podejmuje się żadnych działań.
Dodatkowe komplikacje powstają zwykle wówczas, gdy istnieje przypuszczenie, że na wyniki mają wpływ pomiary dokonane na początku przedsięwzięcia. W takiej sytuacji wprowadza się jeszcze trzecią grupę kontrolną, która jako jedyna jest oceniana tylko na końcu eksperymentu.
Zastosowanie modelu eksperymentalnego w praktyce
W praktyce trudno dobrać grupy kontrolne zbliżone do grup uczestniczących w szkoleniu,
a zadanie jest tym bardziej skomplikowane, im więcej grup kontrolnych trzeba wyłonić. Przeważnie w badaniach dotyczących efektywności oceny szkolenia w ogóle nie korzysta się z grup kontrolnych albo tworzy się jedną, przy czym nie zawsze poddaje się ją działaniu placebo. Warto jednak poznać i zrozumieć cel różnych modeli, aby decyzję o zastosowaniu któregoś z nich podejmować z pełną świadomością ograniczeń, jakie się z nim wiążą.
Pomiar efektów względem docelowego poziomu efektywności
A pomiar szkolenie B pomiar
Pomiary zmian w efektach pracy
• Bez grupy kontrolnej
A pomiar szkolenie B pomiar
• Jedna grupa kontrolna (pomiar efektów pracy bez szkolenia)
A pomiar szkolenie B pomiar
C pomiar brak szkolenia D pomiar
• Dwie grupy kontrolne (efekt Hawthorne'a)
A pomiar szkolenie B pomiar
C pomiar brak szkolenia D pomiar
E pomiar placebo F pomiar
• Trzy grupy kontrolne (pomiar efektów pracy przed szkoleniem)
A pomiar szkolenie B pomiar
C pomiar brak szkolenia D pomiar
E pomiar placebo F pomiar
G brak szkolenia H pomiar
© Copyright by Frances and Roland Bee 2000. Authorised translation from the English language edition published by arrangement with the Chartered Institute of Personnel and Development
© Copyright for the Polish edition by Oficyna Ekonomiczna, Oddział Polskich Wydawnictw Profesjonalnych Sp. z o.o. 2004