6. Najważniejsze przejawy reformy Kościoła w X - XI w. (reforma Kościoła w myśl sentencji „Ecclesia
semper reformanda” )
- kluniacki ruch odnowy życia zakonnego (zapoczątkowany w klasztorze w Cluny) jako istotny
przejaw reformy Kościoła w X - XI w. (propagował zwłaszcza reformę liturgii, poprawę dyscypliny
zakonnej, podniesienie poziomu moralnego i intelektualnego zakonników, ideę „pokoju Bożego”)
opactwo benedyktyńskie w Cluny (założone w Burgundii w 910 r., uzyskało od fundatora przywilej egzempcji - bezpośredniej zależności od papieża, dzięki temu było od samego początku niezależne od lokalnych feudałów) stworzyło w X-XII w kongregację klasztorów funkcjonujących zgodnie z zasadami kluniackiego ruchu odnowy, około1100 roku kongregacja kluniacka liczyła ok. 1450 klasztorów i ok. 50 tys. zakonników, spośród zakonników z Cluny wywodzili się papieże reformatorzy - Leon IX i Grzegorz VII , reforma cluniacka wywarła zatem wpływ na reformę gregoriańską, opactwo w Cluny przyczyniło się także do rozwoju i propagowania stylu romańskiego w architekturze - podr., s. 76 - 77
- idea „pokoju Bożego” („Treuga Dei”): program odnowy religijno - obyczajowej propagowany przez Kościół w X - XI w. , występujący przeciw przemocy, uciskowi bezbronnych oraz prywatnym wojnom feudałów , „ zgodnie z zasadami „pokoju (rozejmu) Bożego” pod groźbą kar kościelnych nie wolno było prowadzić wojen w czasie wielkiego postu, adwentu, oraz od każdej środy wieczorem do poniedziałku rano” - podr, s. 77)
- reforma gregoriańska: program reformy Kościoła propagowany przez papieży II połowy XI w., zwłaszcza przez Grzegorza VII
• najważniejsze aspekty reformy gregoriańskiej: wybór papieży przez konklawe kardynałów
(na mocy dekretu Mikołaja II z 1059 r), walka z symonią i nepotyzmem, podniesienie poziomu moralnego i intelektualnego duchowieństwa, celibat księży, propagowanie idei Pokoju Bożego, zakaz przyjmowania godności kościelnych (inwestytury) z rąk świeckich feudałów, papocezaryzm (jego przejawem są słynne tezy Grzegorza VII z 1075 r., czyli tzw. Dictatus papae - Dyktat papieski, zob. podr. s. 80 - 81)
• papieże - reformatorzy okresu reformy gregoriańskiej:
św. Leon IX (1048 - 1054), Mikołaj II (1058 - 1061), Aleksander II (1061 - 1073),
św. Grzegorz VII (1073 - 1085), Urban II, bł. (1088 - 1099)
- nowe zakony w X - XIII w. jako istotny przejaw reformy Kościoła (oddolnych ruchów reformatorskich w Kościele)
• zakony kontemplacyjne: kameduli (od schyłku X w. - św. Romuald, św. Piotr Damiani), kartuzi (od XI w.)
• cystersi (od schyłku XI w., rola św. Bernarda z Clairveaux w I poł XII w. w rozwoju zakonu cystersów)
• norbertanie.
• zakony mendykanckie od XIII w. (franciszkanie, dominikanie, karmelici, augustianie)
▪ zakony rycerskie (tworzone w Palestynie w okresie krucjat lub na Płw. Iberyjskim w dobie rekonkwisty): np. templariusze,
joannici, zakon krzyżacki, zakon św. Jakuba z Composteli