Kierunki filozoficzne:

materializm dialektyczny - teoria fil stworzona przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, a rozwinięta przez Włodzimierza Lenina; twórcy tego kierunku głosili tezę o pierwotności materii i wtórności świadomości; poznanie rzeczywistości traktowali jako ciągły proces gromadzenia prawd względnych i zbliżania się do prawdy absolutnej; poznanie to praktyka; przemiany w czasie i przestrzeni wynikają z nieustannej walki przeciwieństw literatura, wg materialistów była odzwierciedleniem stosunków społ

intuicjonizm - teoria fil zapoczątkowana przez Bergsona; głównym narzędziem poznania świata jest intuicja i instynkt życiowy, a nie rozum; prawa rządzące światem są nieuchwytne, ponieważ o jego rozwoju decyduje irracjonalny pęd życiowy, który tylko artyści mogą dzięki własnej intuicji wyczuć i wyrazić;

pragmatyzm - kierunek powstał w Ameryce pod koniec XIX w. i jego twórcą był filozof i psycholog Wiliam James; postulował on praktyczny sposób myślenia i działania, stosowanie metody krytycznego rozsądku i nauk doświadczalnych; hasłem pragmatystów było zbliżenie filozofii do życia oraz uzależnienie prawdziwości twierdzeń od ich praktycznych skutków; poznanie ludzkie ma charakter czysto praktyczny, nie chodzi więc w tym procesie o obiektywne zbliżenie człowieka do prawdy, lecz o efekty praktyczne, związane z zaspokojeniem ludzkich potrzeb;

Ugrupowania poetyckie

„Skafander”(Julian Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz, Jan Lechoń, Antoni Słonimski, Kazi-mierz Wierzyński) .Grupa skupiała się wokół pisma "Pro arte et studio". 1919 poeci założyli kabaret literacki w kawiarni "Pod Picadorem". 1920 pierwszy numer "Skamandra". Od 1924 roku organem skam są "Wiadomości literackie".

Postawa artystyczna poetów "Skamandra" nie była jednolita, char jest też dla tej grupy brak konkretnego programu. W słowie wstępnym do pierwszego numeru "Skamandra" poeci pisali: "programy są zawsze spojrzeniem wstecz, są dzieleniem nieobliczalnego życia przez znane". Zgodnie jednak podkreślali chęć silnego związku poezji z życiem współczesnym, z dniem codziennym. Starali się adresować swoją wypowiedź poetycką do jak najszerszego kręgu odbiorców, toteż oprócz wierszy chętnie pisali szopki polityczne, teksty piosenek do kabartów, felietony i wiersze satyryczne. Wprowadzili do poezji konkretność obrazowania, opiewali optymistyczną radość życia, preferowali tematykę dnia codziennego, zwracając się do prostego człowieka wprowadzali do poezji język potoczny, stawali w opozycji do awangardowych grup poetyckich. używali wulgaryzmów. wprowadzenie szarego człowieka jako bohatera. wiązanie poezji z rzeczywistością. dbałość o indywidualny rozwój talentu

Futuryzm . na zachodzie Europy rozwinął się przed I woj św, w Polsce okres głów-nych wystąpień futurystów przypada na lata 1919-1921.

Fut są przeciwnikami przeszłości, całą uwagę skierowują na przyszłość; krytykują wszystko, co tradycyjne i logiczne, przełamują zasady, które ograniczają swobodę tworzenia; kult cywilizacji, techniki i nowoczesności; też nowoczesna estetyka, dadaizm (dziecko-naśladowcze dźwięki), są przeciw zasadom ortografii, przejście do literatury zatracającej zwykły sens, zostaje tylko graficzny układ wiersza, czasem zbitki fonetyczne

Polscy futuryści nawiązywali w swej twórczości do założeń fut eur.

Prekursor pol fut- J. Jankowski, czynni propagatorzy tego nurtu: Tytus Czyżewski, Stanisław Młodożeniec, A. Stern, Aleksander Wat i Bruno Jasieński.

Wpływ na program fut pol miały elementy fut rosyjskiego i włoskiego.

Założenia:
- kult cywilizacji, tłumu, materialnej strony życia
- negacja "ducha" - religii i metafizyki
- materializm, apoteoza natury (motywy erotyczne, "prymitywny" bohater, ludowa stylizacja języka)
- rozbicie form poezji- Tworzyli wiele neologizmów, a ich styl naśladował styl telegraficzny. Utwór literacki powinien być dostosowany do nowych czasów - musi być ekonomiczny (maksimum treści i dynamiki przy minimum słów) i szokujący. Futuryści wprowadzili nową typografię - rozbicie zdania i wyrazu, zapis fonetyczny zamiast tradycyjnej ortografii. Fascynowali się także prymitywizmem.
- uwypuklenie dźwięku, barwy i obrazu słowa oraz dynamizacja ruchu
- stylizacja poezji na formy codziennego przekazu informacji ( zapis telegraficzny, piosenka uliczna, komunikat).
- Więcej było oczywiście prowokacji, prezentacji nowych pomysłów niż szczerych poglądów. - Fut proponował zabawę poetycką słowem i dźwiękiem, spojrzenie w przyszłość.
-pochwała brutalności, przemocy, a nawet wojny oraz kult Nietzscheańskiego Ämocnego człowieka- fut związali się z wł ruchem faszystowskim, w Pol fut opowiedzieli się po stronie rewolucjonistów i walczącego proletariatu.

Awangarda krakowska(Julian Przyboś, Adam Ważyk, Jan Brzękowski.). Poeci aw skupiali się wokół czasopisma "Zwrotnica", które ukazywało się w Kr. Teoretykiem grupy był Tadeusz Peiper. Twierdził, że XXw całkowicie zmienił oblicze świata zarówno w sensie cywili-zacyjno-technicznym, jak i społ. Zdaniem Piepera czł powinien uczestniczyć w tym wielkim nurcie przemian. Uczestnictwo to powinno objąć wszystkie dziedziny życia, przemienić ludzką wrażliwość, uczuciowość i wyobraźnię.

Także nowoczesna sztuka powinna brać udział w tworzeniu nowych form życia, nowego modelu czł, powinna likwidować przedział, jaki wytworzył się między osiągnięciami cywilizacyjnymi a nieumiejętnością psychicznego dostosowania się do nich. Jego słowa hasła to miasta, masa, maszyna . Szybki rozwój techniki, ciągłe udoskonalanie maszyn, urbanizacja i industrializacja witane były z radosnym optymizmem. Idealnym modelem takiego świata było społ traktowane jako doskonale działający organizm.

Peiper odrzuca natchnienie, wypowiada się przeciwko wolnej grze wyobraźni, twierdząc, że poeta powinien być rzemieślnikiem, osobowością roboczą. Rym regularny uznany został za niezbędny element nowej poezji ale był oddalony o pięć, sześć wersów, odpowiadając w ten sposób metodzie kojarzenia odległych pojęć.

Poezja rewolucyjna W 1925 roku Stanisław Stande, Władysław Broniewski i Witold Wandurski wydali zbiorek poetycki, nazywany "Trzy salwy". Poeci nie mieli sprecyzowanego programu poetyckiego, podkreślali jedynie, że w bezlitosnej walce proletariatu z burżuazją stają zdecydowanie po lewej stronie barykady.

Julian Tuwim „Chrystus miasta”

-odbywa się libacja na moście,w podejrzanej okolicy

-impreze zrobił półświatek

-do tej komitywy nie pasowała jedna postać- była inna

-dostrzegamy wątek biblijny (Magdalena)

-wiersz nieregularny, stroficzny, wyliczenia, powtórzenia, wykrzyknienia

-pojawiają się partie dialogowe

„Życie codzienne”

-metaforyczny sens utworu

-poezja zwykłych przedmiotów, rzeczy

-przedmioty wiodą ku etymologii (pochodzeniu) słów

-wiersz stroficzny, regularny, język potoczny, występują rymy

Tadeusz Peiper- ale nie wiem co i nie mam tego napisanego

Julian Przyboś „Wieczór”

-tematem wieczór w mieście

-upersonifikowane latarnie

-pejzaż miasta wtopiony w kwiat przyrody

-dostrzegamy umiarkowany dynamizm

-ostatni wers wskazuje, że nie był sam

-występują ekwiwalenty uczuć „wieczór jak zwierzenie”

-rymy dalekie

-nastrój łagodności, ciszy spokoju

Julian Przyboś „Na kołach”

-wiersz zaczyna się i kończy pytaniem

-dotyczy tematyki miasta

-początek mówi o odgłosach które można usłyszeć w nieście

-personifikacja „miasto kołami woła”

Bruno Jasieński „but w butonierce”

-przywołuje postać Tetmajera i Staffa(autorytety z poprzedniej epoki)-twierzi ze umarli oni bezpowrotnie-zwolennik futuryzmu

-podmiot lir 1osl.p, świadczą o tym formy czasowników

-na początku utworu stwierdza że zmarnował część swojego życia

-opowiada ze nastają nowe czasy

-jest radosny, wesoły,dumny z siebie, próżny,wierzy w swój geniusz

-mówi ze ludzie jeszcze ni wiedzą i ni wierzą, ze nadeszły nowe czasy i przeszłość jest nieistotna

-p.l można utożsamiać z autorem

-jest megalomanem, wierzy w swoją wielkość

-mija ludzi nieświadomych zmiany czasów

-wiersz dynamiczny

-symbolicznie uśmierca uznane autorytety minionego okresu

-„but w butonierce”-paradoks, zaprzecza przyjętym normom estetycznym, szokuje odbiorcę

-lekceważy kobiety „one jeszcze nie wiedzą”

-budowa regularna, stroficzna

-wyrazy obce- adieu, meeting

-rymy krzyżowe

-neologizm-parkocień

-błędy językowe- „rechoce się serce”

-fascynacja cywilizacją, kult młodości

-bardzo ważne wrażenie słuchowe

-treść futurystyczna ale forma klasyczna

A „dusiołek” chyba nie bo ja nie mam zapisanego Leśmiana w żadnym z ugrupowań

---