Jak dokonać oceny jakości programu nauczania?

Bolesław Niemiecko, Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki proponuje następujące kryteria:

Opis programu

• Nazwa i autor programu

• Przeznaczenie programu

• Uwzględnienie podstawy programowej

• Części składowe i jego oryginalność

• Struktura i elastyczność programu

• Charakterystyka uczniów

• Charakterystyka nauczycieli

• Rola nauczycieli i uczniów

• Urządzenie i wyposażenie szkoły

• Organizacja szkoły

• Koszt wdrażania programu

• Próbne wdrażanie programu

• Wcześniejsze recenzje programu

Cele nauczania

• Podstawy teoretyczne programu (podstawę teoretyczną stanowi koncepcja treści nauczania, która wyraża się jakością i równowagą celów nauczania, materiału i wymagań programowych)

• Dziedzina poznawcza (obejmuje wiadomości i umiejętności)

• Dziedzina emocjonalna (rozumiana jako motywacja obejmuje zainteresowania i postawy ucznia dotyczące wybranej dyscypliny naukowej)

• Dziedzina psychomotoryczna (obejmuje złożone czynności ruchowe, jak rysowanie, pisanie, obsługa urządzeń, gra na instrumentach, taniec, sport itp..)

• Synteza celów nauczania (czy cele są spójne z materiałem, wymaganiami programowymi)

• Miejsce celów nauczania podstawy programowej

Materiał nauczania

• Dobór materiału nauczania tj. informacji wykorzystywanych w nauczaniu

• Interdyscyplinarność materiału (jakie dyscypliny i subdyscypliny wchodzą w skład materiału)

• Składniki materiału nauczania (fakty, pojęcia, prawa, teorie wybranych dziedzin nauki oraz związane z nimi techniki, strategie, zasady etyczne, przekazy estetyczne) i jego struktura (powiązania między składnikami)

• Synteza materiału nauczania (tj. trafność ze względu na przyjęte cele)

• Miejsce materiału nauczania podstawy programowej

• Przewidywana wiedza ucznia (wiedza ma charakter naukowo - stosowany, składają się na nią: opisy, wyjaśnienia, oceny, normy skutecznego działania)

• Przewidywana motywacja ucznia

• Poglądy autorów programu na naukę i przedmiot szkolny

Wymagania programowe

• Wstępne wymagania (oczekiwane osiągnięcia) konieczne wobec uczniów

• Rola standardów edukacyjnych (szczegółowych opisów wymagań)

• Ustopniowanie wymagań programowych (czy określono wymagania: pełne - ocena bdb, podstawowe - ocena dst, rozszerzone - ocena db, konieczne - ocena mrn, wykraczające - ocena celująca)

• Poziom trudności programu

• Synteza wymagań

• Miejsce wymagań podstawy programowej

Metody nauczania

• Zalecane metody nauczania (podające, problemowe, eksponujące, praktyczne - które są zalecane?)

• Skuteczne metody nauczania

• Środki dydaktyczne (pasywne, interakcyjne - które są zalecane?)

• Rozwijanie motywacji ucznia się (czy program stwarza tę możliwość?)

• Indywidualizacja uczenia się (czy program zapewnia?)

• Poglądy metodyczne autora programu

• Ogólnokształcące walory programu

• Przewidywany nakład pracy

• Przewidywana skuteczność nauczania

Ewaluacja osiągnięć uczniów

• Zalecane metody ewaluacji (Holistyczne czy analityczne? Ustne, pisemne czy praktyczne?)

• Skuteczne metody ewaluacji

• Możliwość zastosowania pomiaru dydaktycznego (Holistyczny czy analityczny? Ustny, pisemny czy praktyczny?)

• Obiektywizm ewaluacji (Na ile osiągnięcia uczniów są wyznaczane przez podstawę programową? Czy określone są osiągnięcia: konieczne, podstawowe, rozszerzone, pełne, wykraczające?)

• Poglądy autorów programu na ewaluację osiągnięć uczniów

Warunki wdrożenia programu

• Warunki ze względu na wiek uczniów (czy osiągnęli niezbędną dojrzałość do realizacji programu?)

• Warunki ze względu na nauczyciela (czy posiada odpowiednie kompetencje: metodyczne, merytoryczne, emocjonalne, doświadczenie zawodowe?)

• Warunki ze względu na szkołę (Gdzie znajduje się szkoła na wsi czy w mieście? Czy jest duża? Czy posiada pracownie przedmiotowe? Czy jest dobrze wyposażona? Czy rodzice współpracują ze szkołą? Czy jest demokratyczne kierowana? Czy panuje w niej twórcza atmosfera?)

• Nakłady finansowe (czy szkołę stać na realizację tego programu?

• Proponowany zakres wdrożeń (Czy program będzie realizowany: w jednej klasie? W jednej szkole? W wybranych szkołach w regionie? W całym kraju?)

Wyniki wdrożenia programu

• Źródła informacji o wynikach próbnego wdrożenia programu (wyniki uczniów i opinie nauczycieli, dyrektorów, metodyków, wizytatorów, uczniów i ich rodziców)

• Osiągnięcia uczniów (niskie, przeciętne, wysokie)

• Opinie pedagogów (ujemne, neutralne, dodatnie)

• Opinie uczniów i nauczycieli (ujemne, neutralne, dodatnie)

• Ocena wyników wdrożeń (niskie, przeciętne, wysokie)

• Proponowane ulepszenia

• Cele

• Materiał nauczania

• Wymagania programowe

• Metody nauczania

• Metody ewaluacji osiągnięć uczniów

---