DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE 1918-1939 Zdarzenia 1918-koniec 1 wś(Polska niepodległym państwem)1920-wojna pol-sowiecka 1922-powstanie ZSRR,”marsz na Rzym”Mussoliniego-zamach stanu-dyktatura partii faszystowskiej we Włoszech 1929-33-wielki kryzys gosp w USA i Europie 1926-przewrot majowy 1933-Hitler kanclerzem Rzeszy(nazizm doktryną panującą w Niemczech) 1938-włączenie się Austrii do Niemiec,pakt Ribbentrop-Mołotow(4 rozbior) 1938-39-zabor Czechosłowacji przez Niemcy 1939-agresja Niemiec na Polske//epoka kawiarń i kabaretów,epoka hołdująca gwiazdom i gwiazdkom najnowszej muzy-kina;bogata,różnorodna,dynamiczna//osiągnięcia w technice i nauce(Albert Einstein ogłosił teorie względności,odkryto istnienie energii promieniotwórczej,istnienie atomu,Heisenberg ogłosił swoją zasadę nieokreśloności,po raz pierwszy uzyto gazow bojowych,automobil,samolot i kinematograf zarobiły kariere)-Mimo osiągnięć cywilizacyjnych, czl poczuł się niepewny,samotny i zagubiony Wielki kryzys gosp(Polska 1929-35,świat-1929-33)-zaczal się w USA i błyskawicznie dotarl do Europy.W słynny czarny czwartek na Wall Street,jednego dnia ludzie potracili wielkie majątki i z milionerów stali się zebrakami.wielu popełniło samobójstwa.Powiększyła się l bezrobotnych,zamykano fabryki,swiat ogarnęła podaz glodowa.proba wyjscia z kryzysu:palenie zakupionych towarow,zatrudnianie bezrobotnych do pracy org przez rząd Faszyzm-znalazl zwolennikow wśród Włochów i Niemców niezadowolonych ze swojej sytuacji.W dobie bezrobocia wloscy faszyści org roboty publiczne,Hitler zas glosil ideologie rozprzestrzenienia się Rzeszy,rasizm,ekspansje nowych terenow,podboj Europy
Przedwiośnie(Stefan Żeromski)Cezary Baryka -synem pol uchodźców Seweryna i Jadwigi. Nie znał Polski, którą uważał za ojczyznę swoich rodziców. poznajemy Cezarego ma 14 lat,Nie jest człowiekiem, który wyrzekłby się własnych poglądów dla korzyści, nie myśli o wysokich stanowiskach czy zdobycia majątku.mówi zawsze to co myśli. Nawet wtedy, gdy nie jest to dobrze widziane. Nie stara się dostosować do otoczenia,poszukuje swojej tożsamości,Jest uparty i niepokorny.wrażliwy na niesprawiedliwość i ludzką krzywdę, jest wstrząśnięty ale i zdumiony biernością i cichą zgodą, z jaką nędzarze znoszą swój los.szuka swojej drogi, przeżywa fascynacje i rozczarowania. Najpierw jest zwolennikiem rewolucji, potem ją krytykuje, by w zakończeniu powieści ruszyć z demonstrantami na Belweder. Cezary poznał prawdę o Polsce, przeżył gorycz rozczarowań, bo nie była ona krajem „szklanych domów” i „swojego miejsca na ziemi”. Prawdopodobnie jeszcze długo będzie szukał - wieczny buntownik nie dający przyzwolenia na zło, ale podobnie jak autor powieści, bezradny i zagubiony, gdy przychodzi zaproponować skuteczne rozwiązania zmierzające do „naprawy Rzeczypospolitej”.Jadwiga Dąbrowska Baryka - matka Cezarego. Seweryn Baryka -ojciec bohatera . To on narysował synowi wizję Polski ze szklanymi domami. Szymon Gajowiec -przyjaciel rodziny Baryków, dawny narzeczony matki Cezarego, obecnie zajmujący wysoką pozycję w powstałym rządzie. Autor koncepcji powolnego reformowania kraju. Ideowy spadkobierca demokratycznej szlachty, niepodległościowiec, Hipolit Wielosławski - przyjaciel Baryki, poznany w czasie walk. Szlachcic, mieszkający w majątku w Nawłoci, gdzie zaprosił Czarka. Michał Skalnicki - wujek HipolityKarolina Szarłatowiczówna - zakochala sie w Cezarym, kuzynka Hipolity. Ginie otruta przez WandęWanda Okszyńska - grala z Cezarym na fortepianie "na 4 ręce"Laura Kościeniecka - ukochana CezaregoWładysław Barwicki - to z nim ukochana Cezarego - Laura - decyduje się wziąć ślub. Antoni Lulek - jeden z liderów komunistów, głoszący radykalne hasła dekompozycji społecznej i budowy nowego ładu od podstaw. Zapatrzony w Lenina i jego poglądy, bezkrytycznie wierzy w możliwość zbudowania sprawiedliwego i w pełni równego świata.Miejsce akcjiBaku - miejsce rozgrywającej się rewolucji i krwawych zamieszek. Tutaj poznajemy Cezarego i rodzinę Baryków.. Nawłoć - sielankowy, utopijny obraz małej, szlacheckiej posiadłości, w której czas upływał na przyjemnościach - balach, konnych przejażdżkach, obfitych śniadaniach, spacerach. To oaza spokoju i harmonijnej koegzystencji dwu światów - służby i ich panów. Przypomina Soplicowo. Tutaj Cezary odkrywa w sobie mężczyznę, uczy się kochaćChłodek - przedstawia obraz życia robotników rolnych, wiejskiego proletariatu. To wizja głodu, ubóstwa, ale także ciężkiej pracy na utrzymanie siebie i swoich najbliższych. Warszawa - to miejsce końcowego określenia tożsamości bohatera.Wizje rewolucjiPierwszy etap rewolucji w Baku to czas ogólnej euforii. Jest charakterystyczny dla rewolucji przejściowy brak towarów, problemy z wypłatami z kont bankowych itp. Panuje głód, rekwirowano majątki. Obraz Baku w okresie rewolucji to obraz miasta zamkniętego - nieczynnych sklepów, banków, szkół. Zdaniem rewolucjonistów, była to sytuacja pożądana i pozytywna. Na ulicach odbywały się teraz pochody i manifestacje poparcia dla rewolucji, na których wykrzykiwano hasła zaczerpnięte z rewolucyjnej ideologii, palono kukły dawnych przywódców. Wydarzenia rewolucji oraz przybycie do miasta komisarza poprzedziły kolejne zdarzenia, jakimi były starcia między Ormianami a Tatarami. Cezary początkowo był pod dużym wrażeniem tego, co dzieje się w mieście. Zachłysnął się rewolucyjnymi ideami - społeczną równością i sprawiedliwością, bolszewickim idealizmem. Doprowadziło go to do wydania własnej matki, która umarła wyniszczona robotami, na które została zesłana. Po jej śmierci nastąpił w bohaterze zwrot - a jego symbolem stała się obrączka matki, której nie znalazł na jej palcu. Ten moment jest cezurą, która rozpoczyna ideową ewolucję bohatera. Zaczyna on rozumieć, że cenę za rewolucję i jej owoce płacą najsłabsi obywatele miasta, niewinni ludzie. Cezary doszedł również do wniosku, że rewolucja poszła w złym kierunku i nie przyniosła jeszcze nic dobrego. Odmienną postawę wobec rewolucji przyjęła matka Baryki - Jadwiga. była wobec niej sceptyczna, starała się chłodzić emocje syna i nie podzielała jego entuzjazmu. Uważała, iż rewolucja nie przyniesie zmiany jakościowej na lepsze, lecz tylko przetasowanie wśród rządzących. Antoni Lulek jest przedstawicielem trzeciego podejścia do kwestii rewolucji. Uważa on, że władza ma być przejęta całkowicie, bez względu na ewentualne koszty, według makiawellistycznej zasady - cel uświęca środki.
Ewolucja ideowa Cezarego Baryki. Początkowo zachwycony rewolucyjnymi ideami i entuzjastycznie je chłonący, swą postawę zmienił dopiero po śmierci matki oraz po dostrzeżeniu wśród grzebanych przez siebie trupów ciała pięknej Ormianki. Wtedy to idealistyczne patrzenie do rewolucyjne dokonania zmienia się na podejście realistyczne, trzeźwo oceniające efekty przemian.Powoli sam dochodził do tego, że chce być Polakiem. Prawdziwy dramat młodego Cezarego rozgrywał się w czasie drogi do Polski, gdzie odkrywa, że jest Polakiem. W wojnie polsko-bolszewickiej staje po stronie Polaków, jednak w głębi duszy ściera się nadal z ideami, które popierał w Baku. Kolejnym ważnym etapem w jego ideowej ewolucji jest pobyt w majątku Hipolita Wielosławskiego w Nawłoci, gdzie spotyka stykające się dwa światy - świat służby i świat ich panów. Z Nawłocią kontrastuje Chłodek, w którym Cezary decyduje się zamieszkać, by przekonać robotników do rewolucji. Po powrocie Cezarego do stolicy spotkał się on z Gajowcem, z którym dyskutował o reformach w Polsce oraz o koncepcjach naprawy ojczyzny. Gajowiec natomiast optował za reformami wolniejszymi, które przyniosą długofalowe efekty. Nie potrafił jednak przekonać Czarka, dla którego bieda wśród chłopów była tak duża, że reformy przewidziane na kilka lat nie przyniosą poprawy warunków ich życia.koncepcje naprawy polski
Koncepcja Szymona Gajowca - pozytywistyczna wizja, wspierająca się na prawie ewolucji, to plan systematycznie przeprowadzanych reform ekonomicznych, polegających m.in. na wzmocnieniu pieniądza, a także na reformach szkolnictwa, służby zdrowia, armii. Pracy u podstaw oraz pracy organicznej. Koncepcja Lulka - miała ona korzenie komunistyczne, bowiem wzorem była dla niego rosyjska rewolucja bolszewicka, z jej hasłami równości klas. Ideały te były dla Lulka ważniejsze od narodowej przynależności.. Lulek nie zdawał sobie jednak sprawy z tego, że robotnicy nie będą w stanie udźwignąć ciężaru przekazanej im władzy. Koncepcja szklanych domów - wizja zaproponowana przez ojca Cezarego, Seweryna Barykę. Szklane domy według Baryki to projekt nowej cywilizacji, której podstawą są wygodne, estetyczne mieszkania, dostępne dla wszystkich, nawet dla najbiedniejszych. Budowa i obsługa szklanych domów dawałyby zatrudnienie każdemu człowiekowi zgodnie z jego zdolnościami. SymbolikaOstatnia scena - przedstawia Cezarego Barykę, kroczącego z manifestantami, pod rękę z Lulkiem. W pewnym momencie Cezary wychodzi przed manifestantów. Scena ta obrazuje, iż Cezary zgadza się z postulatami poprawy sytuacji chłopów, zmiany stosunków społecznych na wsi. Wyjście przed szereg i pozostawienie z tyłu Lulka wskazuje jednak, iż nie do końca popiera wizję rewolucji zaproponowaną przez zwolenników bolszewizmu, także LulkaTytuł -. To pora roku odsłaniająca to wszystko, co pozostało po zimie, a co do tej pory przykrywał piękny śnieg. Przedwiośnie zapowiada jednocześnie najpiękniejszą porę roku, w czasie której wszystko budzi się do życia. Przyjmując, iż zimą nazwiemy okres niewoli, wówczas przedwiośnie będzie czasem oczekiwania na pełną wolność - czyli wiosnę w pełni, będzie czasem powolnych zmian w oczekiwaniu na pełnię wolności. Przedwiośnie oznacza więc już wolny kraj, ale nadal potrzebujący zmian, rozwoju, przeobrażeń i rozkwitu. Jest to czas namysłu nad najbardziej adekwatną drogą, którą winno podążać odrodzone państwo. Szklane domy - rewolucja techniczna. To coś pięknego, doskonałego, technicznie dopracowanego, również nowoczesnego, ale jednocześnie kruchego - szkło przecież łatwo się tłucze. Walizka - to symbol normalności i tego wszystkiego, co jest niezbędne do normalnego życia.narracja. W Rodowodzie narrator zamienia się w gawędziarza, przedstawiającego losy rodziny Baryków. Narrator obiektywnie stara się przedstawić całą sytuację i wszystkie wydarzenia z rodzinnej historii. Jest on bezstronnym świadkiem, obserwatorem, Jest również narratorem wszechwiedzącym. Wie, co myślą bohaterowie, jaki jest ich stosunek do omawianych kwestii i problemów. narracja trzecioosobowa - narrator potrafi stworzyć dystans do bohatera i wydarzeń, które opisuje. Przedstawia je całkowicie obiektywnie. Umie jednak wejść w psychikę jednej z postaci i z jej perspektywy opisać dane wydarzenie ale tylko pozornie, bowiem przekaz jest spersonalizowany. Przekaz taki jest emocjonalny, wypływający jakby z wnętrza bohatera. W II części powieści, gdzie wydarzenia dzieją się w Nawłoci, narrator występuje w postaci Cezarego Baryki, wie tyle co bohater (lub niewiele więcej). Ma podobne poglądy. Narrator Ostatnia część powieści to kolejna zmiana sposobu narracji. Narrator wchodzi w niej zarówno w postać bohatera, jak też stoi obok i obserwuje. Często zastosowany zostaje także dialog.
Granica (Zofia Nałkowska)Zenon Ziembiewicz - syn zubożałego ziemianina, inteligent, szybko pnący się po szczeblach kariery -nie tylko dzięki swej pracy, ale także poprzez postawę oportunistyczną i konformistyczną. Całe życie walczył z kompleksem Boleborzy, którego jednak nigdy nie pokonał. Liczne kompromisy, na które sobie pozwalał, także te moralne, doprowadziły go w końcu do tragediiElżbieta Biecka żona Zenona. Na jej życie zawsze wpływali inni ludzie- najpierw ciotka, potem mąż. Nie potrafiła przejąć swego życia w swoje ręce. Jej postawę kształtowało środowisko, inni ludzie, okoliczności.. Była naiwna, nie potrafiła kochaćJustyna Bogutówna córka kucharki w boleborzańskim majątku, uwiedziona, a następnie porzucona przez Zenona. Walerian Ziembiewicz ojciec Zenona, zubożały dzierżawca majątku Tczewskich w Boleborzy.
Żańcia Ziembiewiczowa - matka Zenona, wierna mężowi mimo jego ciągłych zdrad.Niewieska matka Eli, rozwódka, piękna kobieta, mieszkająca za granicą.Niewieski ojczym Elżbiety, starszy i przystojny mężczyzna, minister, finansista, polityk.\Cecylia Kolichowska właścicielka kamienicy, wdowa, zasadnicza i ostra dla lokatorów.Karol Wąbrowski syn Kolichowskiej, przyjaciel Zenona.symbolika tytulu Granica społeczna:Symbolikę społecznej granicy odnajdujemy w kamienicy Kolichowskiej. Co dla jednych jest podłogą, to dla innych jest sufitem
W powieści odnaleźć możemy warstwy społeczne, oddzielone właśnie symboliczną granicą. Trzy z nich to arystokracja, bogaci mieszczanie oraz członkowie sfer rządowych. Liczą się dla nich tylko ich własne interesy.Mieszanie - Elżbieta, Zenon i Kolichowska. Stwarzali oni pozory sprawiedliwości, uczciwości, w gruncie rzeczy będąc egoistami oraz karierowiczami. Ostatnią warstwa- proletariat. Z tej grupy wywodziła się m.in. Justyna i jej matka. To ludzie biedni, głodni, chorzy, uzależnieni od innych, wyższych warstw. Granica moralna:Oznacza ona granicę, którą stopniowo przekracza się w swych działaniach i moralnych wyborach. W przypadku Zenona był to romans z Justyną, decyzja o konieczności usunięcia ciąży, rozkaz strzelania do robotników. Granica psychologiczna stawia przed nami pytanie o kres możliwości poznania siebie, innych i świata. Granica filozoficzna to pytanie o poznanie rzeczywistości przez człowieka, o odróżnianie tego, co obiektywne od tego, co subiektywne Jest to też granica dzieląca nasze postrzeganie nas samych oraz nasz obraz w oczach innych. ZZ droga do prezydenturySzczeble kariery Zenona można podzielić na pięć okresów. I- czas nauki, II - praca jako korespondent Niwy, III - awans na stopień redaktora Niwy, IV małżeństwo z Elą, a ostatni, V - działalność polityczna i prezydentura. oskarżenie i obrona Obrona:Chęć wybicia się z nędzy i zdobycia wyższej pozycji niż ta, którą posiadał ojciec bohatera,Posiadał piękne ideały i nie jego winą było to, że niesprzyjające okoliczności zewnętrznie nie pozwoliły mu na wcielenie ich w życie. Oskarżenie:Wykorzystał Justynę, po czym cynicznie dał jej pieniądze na przerwanie ciąży (nie zmuszał jej do usunięcia ciąży, ale przeznaczenie pieniędzy było oczywiste). Doprowadził ja do załamania psychicznego. Ożenił się z Elą, mimo że jej nie kochał. Wiedział jednak, iż związek ten może przyspieszyć jego karierę. Cały czas próbował się zmienić i być inny niż jego ojciec, ale im usilniej chciał to zrobić, tym bardziej stawał się do niego podobny. Nie potrafił bronić swych ideałów, a pierwszy raz sprzeniewierzył się im już jako korespondent Niwy, kiedy to zatajał niewygodne fakty. Jego samobójstwo było wynikiem skandalu, jaki wywołała ciąża Justyny oraz skutkiem utraty reputacji.
Tragedia zycia osobistego Zenona Schemat, na jakim oparła Nałkowska postać głównego bohatera, okazał się być schematem negatywnej transformacji. Ziembiewicz ponadto opisany został na dwu planach - w konwencji życia prywatnego oraz jako osoba publicznaZenon już od czasów młodzieńczych postanowił, iż za wszelką cenę nie będzie taki, jak jego ojciec. Jego tragedia polegała jednak na tym, iż podświadomie powielał boleborzański schemat, nie panując na swą sferą biologiczną - instynktami i popędami. Tragizm jego postaci potęgowała ponadto psychiczna słabość, brak umiejętności podejmowania decyzji oraz rozwiązywania swoich problemów. Tragizm bohatera wzmacniało również stopniowe przekraczanie przez niego kolejnych granic. Kariera była dla niego wszystkim, stąd dla jej pomyślnego rozwoju pozwalał nawet, by inni kierowali jego zachowaniami i decyzjamiKlęska bohatera , ma wymiar totalny i wszechogarniający: Zenon nie sprawdził się w żadnej ze swych życiowych ról - ani jako mąż, ani jako kochanek, wreszcie ani jako polityk.Granica jako powieść społeczna odnajdujemy obraz społeczeństwa i opis jego poszczególnych warstw. Są to: mieszczanie i urzędnicy (Zenon, Ela, Kolichowska), ziemianie (rodzice Zenona oraz Tczewscy), biedota. Warstwy te są kolejno przez autorkę charakteryzowane, również poprzez demaskowanie ich powierzchownych cech. Cały świat, jaki oglądamy w powieści, oparty jest na społecznych podziałach, na klasach. Są one od siebie bardzo odległe, a przejście z jednej do drugiej jest praktycznie niemożliwe. Klasy te dzieli nie tylko sytuacja materialna, ale również obyczaje czy poglądy.Granica jako powieść pytań o człowieka Powieść ta stawia przed czytelnikami liczne pytania o człowieka i jego moralną kondycję. Mimo że Nałkowska starała się na nie odpowiedzieć, pozostawiła pewien margines swobody, by każdy z czytających znalazł odpowiedź indywidualnie. Jedno z takich pytań to kwestia postrzegania siebie przez innych. Inne pytania, które zadaje autorka, to pytania o granice moralności, kompromisów, determinanty zachowań.Motywy występujące w powieści Motyw bohatera - karierowicza (Zenon Ziembiewicz) Motyw szlacheckiego dworku (Boleborze) Motyw zemsty (oblanie Zenona kwasem) Motyw małżeńskiego trójkąta Obraz II RzeczpospolitejSchematy w powieści W Granicy autorka świadomie skorzystała z kilku prostych schematów, opierając na nich fabułę powieści. Pierwszym schematem jest romans, którym na pierwszy rzut oka zdaje się być utwór. Fabuła powieści jest prosta - opiera się na romansie młodego ziemianina, Zenona, z prostą, wiejską dziewczyną, córką kucharki - Justyną. Zakończenie romansu jest także typowe i banalne - zemsta na kochanku i samobójstwo jednej ze stron. ..
Ferdydurke(Witold Gombrowicz)Józio Kowalski - trzydziestoletni pisarz, który ma problemy z własną osobowością, nie potrafi sobie poradzić z problemami dorosłego człowieka, jest niedojrzały emocjonalnie. Jest narratorem opowieści o własnych losach. Usilnie próbuje wyzwolić się z formy, nie chce być traktowany jak dziecko, ani w szkole ani przez krewnych na wsi. Wpada również we własne sidła, zakochując się w pensjonarce Zucie i starając się w niedojrzały a wręcz „szczeniacki” sposób zwrócić na siebie jej uwagę. Na koniec jest już świadomy, że nie można uciec od formy. Wydostając się z jednej, wpada w kolejną.Miętus (Miętalski) - nieprzyjemny wyrostek,. Jest wulgarny, Próbuje się zbratać z parobkiem, by nawiązać kontakt z naturą, szczerością i bezpośredniościąSyfon (Pylaszczykiewicz) to przedstawiciel grzecznych i sumiennych . Zawsze przygotowany do lekcji,. Próbuje się ocalić przed narzucona „gębą” niegrzecznego chłopca. „Zgwałcony przez uszy” nie potrafi już normalnie egzystować i w ostateczności popełnia samobójstwo. Pimko profesor i kontroler stanu edukacji uczniów. Prototypem tego bohatera jest profesor Tadeusz Sinko z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pimko prowadzi grę z uczniami, która ma ich wpędzić w niewinność. Nie lubi sprzeciwu, po przeegzaminowaniu trzydziestoletniego pisarza, przemocą zabiera go do szkoły. Szkoła daje mu możliwość realizowania się w formie belfra. Przyłapany.Bladaczka - bezmyślny nauczyciel, całkowicie podporządkowany formie, który każe uczniom powtarzać utarte frazesy, niezgodne z ich przekonaniami.Młodziakowie - są przykładem fałszywej formy. Kreują się na nowoczesnych rodziców. Wiktor jest inżynierem. Jego prawdziwe „ja” ujawnia się w łazience, „typowy inteligent-chamuś z gębą tak kretynicznie krotochwilną, obmierźle sprośną i plugawo zbaraniałą” oraz w sypialni, gdzie posługuje się zdrobnieniami i zachowuje infantylnie. Joanna nie pracuje zawodowoZuta Młodziakówna - jest symbolem młodości, nowoczesności, witalności i seksu. Niegrzecznie zachowuje się wobec starszych. Zwraca na siebie uwagę mężczyzn w różnym wieku. Hurleccy - reprezentują warstwę szlachecka. Mimo utraty majątku nadal są wyniośli i z pogardą odnoszą się do parobka. Konstanty jest człowiekiem niekulturalnym, zdolnym do zadawania innym bólu. Ciotka jest uosobieniem dobra i łagodności. Walek - parobek na dworze u Hurleckich, zna tam swoje miejsce, przekonany przez Miętusa przełamuje formę.Czas i miejsceAkcja powieści rozpoczyna się we wtorek rano, po przebudzeniu bohatera.. Akcja pierwszej części powieści rozgrywa się w ciągu jednego dnia, w szkole, gdzie profesor Pimko przyprowadza Józia. Część druga rozgrywa się w ciągu kilkunastu dni na stancji u Młodziaków. Trzecia część rozgrywa się w Bolimowie w dworku u Hurleckich.
\Główne wątkiCzęść pierwsza 1.Proces „upupienia” Józia przez profesora Pimko i szkołę2.Konflikt między Miętusem a SyfonemCzęść druga1.Miłość Józia do pensjonarki Zuty2.Historia rodziny MłodziakówCzęść trzecia1.Ucieczka Józia i Miętusa na wieś2.Próba zbratania się Miętusa z parobkiem3.Porwanie Zosi przez JóziaZakończenie„Koniec i bomba.A kto czytał, ten trąba!”.W ten sposób Gombrowicz na koniec zadrwił z czytelnika, niekonwencjonalne zakończenie miało podważyć sens całej powieści. Miało wybić niewinnego i nieświadomego czytelnika ze złudzenia samodzielności i dobitnie przekazać prawdę. Słowa te działają jak magiczne zaklęcie, jak wyrwanie z hipnozy. Uświadomiony odbiorca już nigdy nie zapomni o formie.PUPA, UPUPIENIE: pupa jest symbolem dziecinności oraz niewinności. Pupę przyprawia szkoła oraz nauczyciele. Główny bohater, trzydziestoletni pisarz, znowu zostaje wpędzony w dzieciństwo, w formę chłopca, gimnazjalisty. Dzieje się to za sprawa profesora Pimko, który przychodzi do niego pod pretekstem złożenia kondolencji z powodu śmierci ciotki i nieoczekiwanie zaczyna go egzaminować. Stwierdziwszy braki w wykształceniu, Józio zostaje skierowany do gimnazjum. Stanowczość starego profesora zmusza go do uległości. Pobyt w szkole tylko utrzymuje w nim stan dziecinności. Metodą jest powtarzanie przez nauczycieli utartych sloganów i regułek. Utrzymaniu tego stanu sprzyjają matki, które z zachwytem obserwują swoje pociechyŁYDKA: jest to symbol młodości, aktywności sportowej. Najwyraźniej widać ją w rodzinie Młodziaków. Łydka to sfera nieuświadomionej biologii, stanowi podtekst do innych potrzeb duchowych.Inżynier wraz z rodziną deklarują nowoczesny stosunek do życia, zachęcają swoją nastoletnią córkę do swobodnego zachowania. Dlatego łydka nierozłącznie kojarzy się z postacią Zuty, która jest ucieleśnieniem atrakcyjności. Jest obiektem westchnień zarówno młodych jak idojrzałych mężczyzn. Jej obojętność drażni Józia, który za wszelką cenę próbuje zdemaskować ją jako normalną dziewczynę.GĘBA: jest obrazem człowieka wobec drugiego człowieka. Można ją komuś przyprawić, ale nie sposób się od niej uwolnić. „człowiek jest najbardziej uzależniony od swojego odbicia w duszy innego człowieka, choćby ta dusza była kretyniczna”.Najbardziej jest widoczna w czasie pobytu bohatera w dworze Hurleckich. Tu bohater obserwuje relacje między warstwami społecznymi. Reprezentanci poszczególnych warstw znają swoje miejsce w hierarchii i w zależności od tego legitymują się odpowiednią „gębą”. Hurleccy żyją ponad stan kosztem innych, z wyższością tratują parobków.Ferdydurke jako przykład powieści groteskowej1. Posługiwanie się parodią2. Konwencja snu3. Absurd, alogiczność4. Karykatura5. Groteskowe spięcia (np. Walka na miny)6. Nietypowe zestawienie słów w aforyzmach (np. „nic tak nie ośmiela gminu, jak choroba umysłowa państwa”) Gombrowicz zestawia tu słowo „gmin”- używane przez szlachtę, ze słowem „państwo”- używane przez chłopstwo7. Groteskowe symbole: pupa, gęba, łydka8. Konstrukcja wobec dekonstrukcja świata (tworzenie form oraz ich rozpad)9. Bogactwo językowe, skróty myślowe, nietypowe związki frazeologiczneFerdydurke” jako przykład międzywojennej powieści awangardowej „Artystyczny efekt „Ferdydurke” polega na stopieniu poetyki realistycznej z romantyczno-symboliczną. Z tej pierwszej pochodzi automatyzm zdarzeń i odruchów, immanentna logika łańcucha faktów, niepodległa wobec roszczeń działających osób, rodem z drugiej jest arbitralność zestawień (słów, zdarzeń, zajść), poprzez którą manifestuje się buntowniczy indywidualizm narratora ”. Cechy powieści awangardowej:1. Autotematyzm (rozważanie o twórczości w przedmowie do Filiberta i Filidora)2. Nieprzezroczysta narracja (celowo sztuczny język)3. Posługiwanie się groteską jako zasadą komunikacyjną świata przedstawionego i sposobem interpretacji świata zewnętrznego.4. Odrzucenie realizmu.5. Konstruowanie oryginalnego języka.6. Intertekstualność.7. Parodie literackich stylów wobec konwencji.8. Synkretyzm rodzajowy (przenikanie różnych rodzajów literackich, np. recytowanie wierszyków na lekcji języka polskiego) 9. Koncepcja pisania jako gry.10. Walka z mitami (szkoła, tradycja, nowoczesność).